19. yy. Alman Hukuk Teorisinin Tarih Bilinci Bağlamında Oluşumu ve Etkileri

Serhan YILDIRIM

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  5

İÇİNDEKİLER 9

KISALTMALAR LİSTESİ . 13

GİRİŞ .15

BİRİNCİ BÖLÜM

ALMAN HUKUK TEORİSİNİN TARİHSEL ARKA PLANI

Alman Hukukunun Tekâmül Safhalarına Genel Bir Bakış. 19

Roma Hukukunun Yeniden Canlandırılması: Corpus Iuris Civilis ve Skolastik Tin 21

Corpus Iuris Civilis . 21

Birinci Safha: Glossatorlar . 23

İkinci Safha: Postglossatorlar 24

Almanya’da İktibas Öncesi Siyasal ve Hukukî Durum 25

Germenlerin Manevi Halefiyeti: Papa’nın Tacı . 25

Halk Hukuku “Volksrecht” Devri . 27

İktibas Sürecinin Tetkik Usûlü 28

İktibas Hadisesinin Temellendirilmesi. 28

İktibas Sürecinin İrdelenmesine Yönelik Modern Metot 31

İktibas Sürecinin Coğrafya ve Zaman Bakımından Ayrımı. 35

Roma Hukukunun Almanya’da İktibası 36

İktibasın Hazırlık Safhaları . 36

İktibasın Eğitim ve Öğretim Ayağı 37

Kilisenin ve Kanonik Hukukun Konumu 38

Hukuk Eserleri ve Hukukçular. 40

Roma Hukukunun İktibası ve Yerel Hukukun Konumu 42

Yerel Hukukun Yetersiz Oluşu 42

Yargı Teşkilatının Dönüşümü 44

İmparatorluk Yüksek Mahkemesinin Yapısı ve İşlevi 45

16. Yüzyılda İktibasın Seyri ve Millî Hukukun İnhitatı 46

Toplumsal Yaşamın Dönüşümü ve Gereksinimler. 47

10 İçindekiler

İktisadî Dönüşüm, Protestanlık ve Köylü Ayaklanmaları48

16. ve 17. Yüzyıl Hümanist Roma Hukuku Öğretisi.50

Pandekt Hukuk İlmi.52

Pandekt Hukuk İlminin Mânâsı ve İşlevi 52

Pandekt Hukuk İlminin Kaynakları .57

İKİNCİ BÖLÜM

TARİHÇİ HUKUK OKULU BAĞLAMINDA HUKUKUN DÖNÜŞÜMÜ

Giriş.59

Tarihçi Hukuk Okulunun Teşekkül Safhası61

Teorik Zemin 61

Siyasal Zemin ve Kanunlaştırma Tartışması .61

Savigny İle Teorik İnşa 63

Marburg Yılları ve Jakob Grimm 63

Genel Hatlarıyla Savigny Öğretisi.64

Hukukun Kaynağı Öğretisi: “Volksgeist” 65

Programın İlanı ve Tepkiler67

Tarihçi Hukuk Okulunun Yapısı ve Germenci Temâyüller.70

Roma Hukukunun Değeri ve Konumu 71

19. Yüzyıl Alman Hukuk Bilimi Açısından Roma Hukukunun Değeri.75

Alman Hukuku Kıskacında Roma Hukuku 76

Halk Hukuku ve Hukukçular Hukuku Tartışması 78

Savigny’nin Gözünde Kanun Koyucunun Konumu.80

Savigny’nin Hukuk Teorisinin Çözümlemesi .80

Hegel’in Hukuk Felsefesinin Konumu ve Etkileri 84

Hukukun Sosyolojikleştirilmesi Bağlamında Hegel 84

Kavram ve Terimlerin Belirlenmesi85

“Volksgeist” Kavramının Kökeni ve Evrilmesi 87

Hegel’de “Volksgeist” Kavramının Yapısı .90

Hegel’in Kanunlaştırma Tartışmasında Tutumu.94

İ. BGB’nin Teşekkülü95

Hâkim Hukukî Anlayış ve Germencilerin Durumu95

Siyasî Süreç ve Lex Lasker 96

Komisyonların Benimsediği Metot.98

İçindekiler 11

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ALMAN HUKUKUNUN ETKİLERİ

Pandekt Hukuk İlminin İsviçre Özel Hukukuna Etkileri 99

İsviçre’de Kanunlaştırma Fikri ve Tarihsel Arka Plan. 99

1881 Tarihli OR’nin Tarihsel Arka Planı ve Kökeni 105

BGB’nin 1912 Tarihli OR Üzerindeki Tesirleri . 106

İsviçre Mahkemelerinde BGB Hükümlerinin Kaynak Değeri . 107

Circolazione de modelli: Dolaşım Teorisi 107

ZGB’nin Özgünlüğü Bağlamında Genel Kısmının Önemi ve Sonuçları. 109

Genel Hatlarıyla Osmanlı’da Hukuk . 111

Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Hukukta Modernleşme Hareketleri . 114

Genel Hatlarıyla Hukukun Dönüşümü. 114

İktibaslar Bağlamında Lozan Muahadesi. 122

Siyasal Açıdan Cumhuriyet Dönemi İktibas Hareketi 126

SONUÇ  133

KAYNAKÇA  137