2002 Tarihli Atina Sözleşmesi ve 1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu Uyarınca Yolcuların Hakları

Dr. Öğretim Üyesi Ayça UÇAR

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ iii

BİRİNCİ BÖLÜM

1. TÜRKİYEDE VE DÜNYADA DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMASININ TARİHİ GELİŞİMİ

1.1. Dünyada Deniz Yolu ile Yolcu Taşımasının Tarihi Gelişimi 1

1.2. Türkiye’de Deniz Yolu ile Yolcu Taşımasının Tarihi Gelişimi . 8

2. DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMASINI ULUSLARARASI HUKUKTA DÜZENLEYEN HÜKÜMLER . 10

2.1. Milletlerarası Sözleşmeler 10

2.1.1. Milletlerarası Sözleşmeler ile İlgili İlk Çalışmalar . 11

2.1.2. 1955 Tarihli Madrid Konferansı ve 1961 tarihli Brüksel Sözleşmesi 14

2.1.3. 1974 Tarihli Atina Sözleşmesi 16

İKİNCİ BÖLÜM

1. 2002 TARİHLİ ATİNA PROTOKOLÜ . 23

1.1. Protokolün Hazırlanma Aşaması ve Yürürlüğe Girmesi 23

1.2. 2002 Atina Sözleşmesinin Getirdiği Temel Yenilikler 26

1.3. 2002 Atina Sözleşmesinin Uygulanmasına ilişkin IMO Çekince ve Kuralları 31

1.4. 2002 Atina Sözleşmesi ile 1976 Tarihli Deniz Alacaklarına Karşı Mesuliyetin Sınırlandırılması Hakkında 1976 tarihli Milletlerarası Sözleşmeyi Tadil Eden 1996 Protokolü Arasındaki İlişki 34

2. Avrupa Birliği Mevzuatı . 36

2.1. Avrupa Birliği Mevzuatı Çerçevesinde Deniz Yolu ve İç Su Yolu yolcularının Haklarına İlişkin 1177/2010 sayılı Tüzüğün Getirdiği Düzenlemeler 40

2.2. 2015/2302 sayılı AB Tüzüğü’nün Getirdiği Düzenlemeler . 44

2.3. Paket yolculuğu yönetmeliği 46

3. 6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU’NDA DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMALARINI DÜZENLEYEN HÜKÜMLER 49

3.1. Taşımanın Deniz Yolu ile Gerçekleştirilmesi 51

3.2. Deniz Yolu ile Taşıma Sözleşmesi: Ücret Unsuru . 56

3.3. Türk Hukuku 58

3.4. Deniz Yolu ile Taşıma Sözleşmesi: Sözleşmenin Tarafları . 60

3.4.1. Yolcu . 61

3.4.2. Taşıyan 62

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

1. 2002 TARİHLİ ATİNA SÖZLEŞMESİ UYARINCA YOLCULARIN HAKLARI . 65

1.1. Genel Olarak 65

2. DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMALARINININ 1974 TARİHLİ ATİNA SÖZLEŞMESİNE AİT 2002 PROTOKOLÜ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ . 68

2.1.Sözleşmenin Uygulama Alanı . 68

2.2. 2002 Atina Sözleşmesi Çerçevesinde Taşıyanın sorumlu Olduğu Haller 72

2.3. Gemi kazasından Doğan Sorumluluk . 74

2.4. Yolcunun Bedensel Zarara Uğraması 77

2.5. Kusursuz Sorumluluk . 77

2.6. Kusur Sorumluluğu 79

3. 2002 Tarihli Atina Sözleşmesi Uyarınca Genel olarak Gemi Kazası Dışındaki Olaylardan Sorumluluk 80

3.1. Gemi Kazası Dışındaki Diğer Hallerden Doğan Zararlar 82

4. Türk Hukuku Bakımından Deniz Yolu ile Yolcu Taşımalarında Taşıyanın Sorumluluğu. 82

5. Zorunlu Sigorta . 85

6. COVID-19 Salgınında Yolcu Gemilerinde Seyahat Eden Yolcuların Hakları 89

6.1. COVID-19 salgını Açısından Yolcuların Haklarını Koruyan Avrupa Birliğindeki Düzenlemeler . 96

6.2. 2002 Atina sözleşmesi Uyarınca COVID-19 Sebebi ile taşıyanın gemi kazası dışında kalan hallerden dolayı taşıyanın kusur sorumluluğu çerçevesinde Hukuki Sorumluluğunun Değerlendirilmesi . 97

6.3. 2002 Atina sözleşmesi Uyarınca COVID-19 çerçevesinde Zorunlu Sorumluluk Sigortası 102

7. Sonuç . 109

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

1. ULUSLARARASI HAVAYOLU İLE TAŞIMA VE UYGULANACAK HÜKÜMLER . 117

1.1. Giriş 117

1.2. Uluslararası Havayolu ile Taşımalarda Uygulanacak Hükümler . 118

1.3. 1929 Tarihli Varşova Konvansiyonu . 119

1.4. 1955 Tarihli Lahey Protokolü 120

1.5. 1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu 121

2. 1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu’nun Uygulanma Şartları 124

2.1. 1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu’nun Uluslararası Taşımalara Uygulanabilmesi . 125

2.2. Taşımanın Hava Aracı ile yapılması Zorunluluğu . 129

2.3. Taşımanın Ücret Karşılığında Yapılması . 131

2.4. Taraflar Arasında Bir Taşıma Sözleşmesi Bulunması Gerekliliği . 133

2.5. Taşımanın Konusu Yolcu, Bagaj veya Yük Olmalıdır. 133

3. Montreal ve Varşova Konvansiyonları Bakımından Taşıyıcı . 138

BEŞİNCİ BÖLÜM

1. ULUSLARARASI HAVAYOLU TAŞIMALARINDA TAŞIYICININ SORUMLULUĞU . 143

1.1. Genel Olarak 143

1.2. Kaza Kavramı ve Sorumluluk 144

1.3. Taşıyanın Uçağa Biniş ve İnişteki Sorumluluğunun Kapsamı (Embarking and Disembarking) . 154

1.4. Manevi Tazminat-Montreal Konvansiyonu . 156

ALTINCI BÖLÜM

1. 1999 TARİHLİ MONTREAL KONVANSİYONU UYARINCA YOLCULARIN HAKLARI . 159

2. Avrupa Birliği Yönetmeliği (261/2004 sayılı Konsey Tüzüğü) 160

2.1. Genel Bakış 160

2.2. Yolcunun Uçağa Kabul Edilmemesi 163

2.3. Uçuşların iptal edilmesi 166

2.4. Gecikmeler . 169

2.5. Özel sabit oranlı mali tazminat 173

2.6. Olağanüstü durumlar 177

3. COVID-19 salgını ve Yolcuların Hakları 188

3.1. COVID-19 ve Montreal Konvansiyonu (Taşıyıcının Sorumluluğu) 189

3.2. COVID-19 ve Avrupa Birliği Kuralları (Yolcuların hakları) 191

3.3. Değerlendirme 195

4. Sonuç . 200

EKLER . 219

EK 1: ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 . 219

EK 2: PROTOCOL OF 1990 TO AMEND THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 . 232

EK 3: ATHENfS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, 2002 . 240

EK 4: 1974, YOLCULARIN VE BAGAJLARININ DENİZ YOLU İLE TAŞINMASINA İLİŞKİN ATİNA SÖZLEŞMESİNE AİT 2002 PROTOKOLÜ . 261

EK 5: REGULATION (EU) No 1177/2010 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL . 281

EK 6: PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ YÖNETMELİĞİ 306

EK 7: IMO RESERVATION AND GUIDELINES FOR IMPLEMENTATION OF THE ATHENS CONVENTION 316

EK 8: TÜRK TİCARET KANUNU . 327

EK 9: 1929 TARİHLİ VARŞOVA KONVANSİYONU 336

EK 10: CONVENTION FOR THE UNIFICATION OF CERTAIN RULES RELATING TO INTERNATIONAL CARRIAGE BY AIR, SIGNED AT WARSAW ON 12 OCTOBER 1929 (WARSAW CONVENTION) 346

EK 11: THE WARSAW CONVENTION AS AMENDED AT THE HAGUE 1955 . 361

EK 12: THE MONTREAL CONVENTION 1999 (MC99) 375

EK 13: REGULATION (EU) No 261/2004 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL . 399

KAYNAKÇA . 415