^{2020 Atina Sözleşmesi Çerçevesinde}Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma

İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 19
GİRİŞ
I KONU VE AMAÇ 27
II KAPSAM, PLAN VE METOD 34
BİRİNCİ BÖLÜM
DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMASI VE
YOLCU TAŞIMAYA DAİR DÜZENLEMELER
I GENEL OLARAK 39
II DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMASININ ÖNEMİ 45
A Deniz Emniyetinin Sağlanması 45
1 Devletlerin Yükümlülükleri 45
2 Milletlerarası Düzenlemeler 46
a Genel Olarak 46
b 1974 Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi 48
c 1972 Denizde Çatışmanın Önlenmesine İlişkin
Uluslararası Kurallar Hakkında Sözleşme 48
d 1978 Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme ve
Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşme 49
e 1979 Denizde Arama Kurtarma Uluslararası Sözleşmesi 49
f 1988 Denizde Seyir Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Sözleşme ve 1988 Kıta Sahanlığında Bulunan Sabit Platformların Güvenliğine Karşı
Yasa Dışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Protokol 50
g Uluslararası Emniyetli Yönetim Kodu 50
h Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu 51
i IMO Yolcu Gemisi Emniyeti Girişimi 52
B Yolcuların Zararlarının Etkili ve Hızlı Biçimde Karşılanması 54
C Yolcu Taşımanın Ülke Ekonomisine Sağladığı Katkı 54
III DÜNYADA DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA 55
IV TÜRKİYE’DE DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA 57
V DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMAYA DAİR
DÜZENLEMELER 58
A Milletlerarası Hukukta 58
1 Birlik Sağlama Çalışmaları 58
a Genel Olarak 58
b İlk Girişimler 59
c 1955 Madrid Konferansı 61
d 1957 Brüksel Konferansı 62
2 1961 Brüksel Sözleşmesi 62
3 1967 Brüksel Sözleşmesi 64
4 1974 Atina Sözleşmesi 65
a Genel Olarak 65
b 1976 Protokolü 71
c 1990 Protokolü 72
d 2002 Protokolü 75
aa Tarihçe 75
bb Temel Yenilikler 83
cc Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Örgütlerinin
Taraf Sıfatı 86
dd Yürürlük 89
ee Değişiklik 90
ff Devletlerin Yaklaşımı 90
5 2002 Atina Sözleşmesi’nin Uygulanmasına Dair
IMO Çekince ve Rehber Kuralları 94
a Sorun ve Rehber Kurallar’a Giden Süreç 94
b Rehber Kurallar’ın Esasları 99
6 Avrupa Birliği Mevzuatı 106
a Genel Olarak 106
b Üçüncü Deniz Emniyeti Paketi 107
c Deniz Yoluyla Yolcu Taşıyanların Kaza Durumunda Sorumluluğuna Dair Tüzük 108
d Deniz ve İç Sularda Yolculuk Yapan Yolcuların
Haklarına Dair Tüzük 111
e Paket Yolculuğu ve Bağlı Yolculuk Düzenlemelerine
Dair Yönetmelik 113
B Türk Hukukunda 115
1 Genel Olarak 115
a Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Suları Dâhilinde İcrayı San’at ve
Ticaret Hakkında Kanun 115
b Turizmi Teşvik Kanunu 115
c Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu 116
d Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun 116
e Diğer Mevzuat 117
2 Eski Türk Ticaret Kanunu 118
3 Türk Ticaret Kanunu 120
a Genel Olarak 120
b Türk Ticaret Kanunu’nun Uygulama Kapsamı 122
aa Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesinin
Varlığı 122
bb Taşımanın Deniz Yoluyla Gerçekleştirilmesi 123
cc Taşımanın Bir Ticaret Gemisiyle
Gerçekleştirilmesi 124
dd Taşımanın Uluslararası Nitelikte Olmasının Gerekmemesi 127
c TTK Kapsamı Dışındaki Yolcu Taşımalarına
Uygulanacak Hukuk 127
4 2002 Atina Sözleşmesi Öncesi Uygulanacak Hukuk 128
5 2002 Atina Sözleşmesi’ne Taraf Olunduğunda
Uygulanacak Hukuk 131
İKİNCİ BÖLÜM
YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ
I TANIM 133
II ÜCRETİN ZORUNLU BİR UNSUR OLMAMASI 136
III KURULUŞ 145
A Genel Olarak 145
B Şekil Serbestisi İlkesi 146
C Bilet Kavramı 146
D Sözleşmenin Taraflarının Tespiti 149
E Sözleşmenin Kurulduğu Zaman ve Yerin Tespiti 150
IV HUKUKİ NİTELİK 153
A Genel Olarak 153
B Taşıyanın Sadece Yolcuyu veya Yolcu ve Bagajını Taşımayı Taahhüt Etmesi 154
1 Eser Sözleşmesi Görüşü 154
2 Vekâlet Sözleşmesi Görüşü 155
3 Kendine Özgü Sözleşme Görüşü 156
4 Değerlendirmelerimiz 156
C Taşıyanın Taşıma Taahhüdüne İlaveten Başka Taahhütlerde Bulunması 157
1 Taşıma Borcunun İfasına Katkı Sağlayan Edimler 158
2 Taşıma Borcunun İfasına Yabancı Olan Edimler 159
V DENETİM 161
A Genel Olarak Hükümsüzlük 161
B Genel İşlem Koşullarına Aykırılık 162
C Tüketicinin Korunması Mevzuatına Aykırılık 167
D 2002 Atina Sözleşmesi’ne Aykırılık 168
VI TAŞIYANIN BORÇLARI 172
A Yolcuyu Sağ ve Salim Taşımak 172
B Yolcu Bagajını Emniyetle Taşımak ve Teslim Etmek 177
C Sigorta Yaptırmak veya Diğer Bir Mali Güvence Sağlamak 179
D Taşımayı Süresinde Tamamlamak 180
E Diğer Edimleri Yerine Getirmek 183
VII YOLCUNUN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 183
A Taşıma Ücretini Ödemek 183
1 Genel Olarak 183
2 Bagaj İçin Ücret 184
3 Hapis Hakkı 186
4 Deniz Alacağı 187
B Gemiye Zamanında Gelmek 188
C Bagaj Hakkında Doğru Bilgi Vermek 189
D Gemi Düzenine Uymak 190

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SÖZLEŞME’NİN UYGULAMA KAPSAMI
I MİLLETLERARASI SÖZLEŞMEDEN DOĞAN UYGULAMA
TAAHHÜDÜ 193
II KİŞİ BAKIMINDAN KAPSAM 196
A Taşıyan 196
B Fiilî Taşıyan 199
C Taşıyanın ve Fiilî Taşıyanın Adamları 207
1 Tanım 207
2 Gemi Adamları 209
3 Taşıyanın Taşıma İşletmesinde Çalışan Kişiler 210
4 Taşıyanın Temsilcileri 210
5 Taşıyanın Yolcu Taşıma Sözleşmesinin İfasında Kullandığı Diğer Kişiler 211
D Yolcu 211
1 Tanım 211
2 Yolcu Sayılmayanlar 215
a Diğer Sözleşmelere İstinaden Taşınan Kişiler 215
b Hükümsüz Sözleşmelere Göre Yapılan Taşımalar 218
c Kaçak Yolcular 218
3 Taşınma Hakkının Devri 219
E Taraf Devletlerin Yetkisi 220
III KONU BAKIMINDAN KAPSAM 221
A Deniz Gemisi 221
B Bagaj 228
1 Genel Olarak 228
2 Kabin Bagajı 230
3 Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj 232
a Genel Olarak 232
b Araçlar 233
4 Değerli Eşya 234
IV TAŞIMA FAALİYETİ BAKIMINDAN KAPSAM 239
A Deniz Yoluyla Uluslararası Taşıma 239
B Uluslararası Taşımanın Bir Taraf Devlet ile Bağlantısı 242
1 Geminin Bir Taraf Devlet’in Bayrağını Çekmesi veya
Sicilinde Tescil Edilmiş Olması 242
2 Taşıma Sözleşmesinin Bir Taraf Devlet’te Akdedilmesi 243
3 Taşıma Sözleşmesine Göre Ayrılış veya Varış Yerinin
Bir Taraf Devlet’te Bulunması 244
C Sözleşme’nin İç Taşımalara Teşmili 245
D Diğer Taşıma Türleriyle Yapılan Taşımalar 246
E Taşıma Süresi 249
1 Tanım 249
a Yolcu ve Kabin Bagajı Bakımından 249
b Diğer Bagaj Bakımından 254
2 Kıyı Ziyaretlerinde Geçen Zaman 255
V ZARARIN TÜRÜ BAKIMINDAN KAPSAM 258
A Genel Olarak 258
B Kapsam Dışı Zararlara Uygulanacak Hukuk 260
VI TAŞIMA SÖZLEŞMESİ HÜKÜMLERİYLE SÖZLEŞME’YE
ETKİNLİK KAZANDIRILMASI 265
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TAŞIYANIN SORUMLULUĞU
I GENEL OLARAK 269
II 1999 MONTREAL SÖZLEŞMESİ’NİN ETKİSİ 272
III SÖZLEŞME’NİN MÜNHASIRAN UYGULANMASI 276
IV GEMİ KAZASINDAN SORUMLULUK 278
A Genel Olarak 278
B Gemi Kazası 280
1 Tanım 280
2 Gemi Kazası Sayılan Hâller 283
a Geminin Enkaz Hâline Gelmesi 283
b Geminin Alabora Olması 285
c Çatma 285
d Geminin Karaya Oturması 285
e Gemideki Patlama veya Yangın 286
f Gemideki Arıza 287
3 Gemi Kazası Hâllerinin Sınırlı Sayıda Olması 293
C Zarar 295
1 Genel Olarak 295
2 Cezalandırıcı veya Caydırıcı Tazminat 296
3 Yolcunun Ölümü 297
4 Yolcunun Bedensel Zarara Uğraması 298
5 Bagajın Zayi Olması veya Hasarı 301
a Genel Olarak 301
b Tanım 302
c Zıya veya Hasarın Bildirimi 305
aa Bildirim Yükümlülüğü 305
bb Süre 307
cc Şekil 308
dd Bildirim Yükümlülüğüne Aykırılık 310
6 Manevi Zarar 310
D Nedensellik Bağı 319
E Sorumluluğun Niteliği 323
1 Genel Olarak 323
2 Kusursuz Sorumluluk 325
a Sorumluluğun Esasları 325
b Kusursuz Sorumluluğa Giden Süreç 326
c Tehlike Sorumluluğu 334
3 Kusur Sorumluluğu 336
a Kusursuz Sorumluluk Sınırını Aşan Zararlar 336
b Bagaj Zararları 337
F İspat Yükü 338
1 Kusursuz Sorumlulukta 338
2 Kusur Sorumluluğunda 339
a Ölüm ve Bedensel Zararlarda 339
b Bagaj Zararlarında 341
3 Delillerin Değerlendirilmesi 342
V GEMİ KAZASI DIŞINDAKİ OLAYLARDAN SORUMLULUK 343
A Genel Olarak 343
B Zarar 344
1 Yolcunun Ölümü veya Bedensel Zarara Uğraması 344
a Denize İnsan Düşmesi 345
b Kötü Hava Koşulları 345
c Gemi Tesislerindeki Arıza veya Eksiklik 347
d Gemideki Eğlence Aktiviteleri 349
e Besin Zehirlenmesi 350
f Bulaşıcı Hastalık 350
g Tıbbi İmkânların Yetersizliği ve Hatalı Uygulamalar 352
h Gemi Personelinin Kusurlu Eylemleri 354
2 Bagajın Zayi Olması veya Hasarı 355
a Kabin Bagajı 355
b Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj 355
3 Manevi Zarar 355
C Taşıyanın Kusuru 355
D Nedensellik Bağı 357
E İspat Yükü 357
1 Ölüm ve Bedensel Zararlarda 357
2 Bagaj Zararlarında 363
VI TAŞIYANIN SORUMLU OLMADIĞI HÂLLER 364
A Genel Olarak 364
B Nedensellik Bağını Kesen Hâller 365
1 Genel Olarak 365
2 Savaş, Düşmanlıklar, İç Savaş ve İsyan 368
3 İstisnai, Kaçınılamaz ve Engellenemez Nitelikteki
Bir Doğa Olayı 373
4 Üçüncü Kişinin Kastı 375
C Birlikte Kusur 378
D Nükleer Zararlar 390
VII FİİLÎ TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 392
VIII TAŞIYANIN FİİLÎ TAŞIYANIN EYLEMLERİNDEN
SORUMLULUĞU 397
IX TAŞIYANIN KENDİ ADAMLARI VE FİİLÎ TAŞIYANIN
ADAMLARININ EYLEMLERİNDEN SORUMLULUĞU 400
X SORUMLULUĞUN BAŞKALARINA YÖNELTİLMESİ 406
A Genel Olarak 406
B Sorumluluğun Taşıyanın ve Fiilî Taşıyanın Adamlarına Yöneltilmesi 408
C Sorumluluğun Diğer Kişilere Yöneltilmesi 410

XI SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASI 412
A Genel Olarak 412
B Sınırlandırma Hakkına Sahip Kişiler 420
C Sınırlandırma Hakkının Kaybedilmesi 421
D Sorumluluk Sınırları 429
1 Genel Olarak 429
2 Ölüm ve Bedensel Zararlar 433
3 Bagaj ve Araçlar 447
4 Değerli Eşya 450
E Sorumluluk Sınırlarının Değiştirilmesi 450
1 Zımni Kabul Usulü 450
2 Millî Kanun Hükümleri 453
3 Tarafların Anlaşmaları 459
a Sınırların Artırılması 459
b Sınırların Düşürülmesi 461
F Sorumluluk Sınırlarının Hesaplanması 464
1 SDR’nin Millî Para Birimine Çevrilmesi 464
2 İstemlerin Birleşmesi 468
3 Faiz ve Yargılama Giderleri 469
G 2002 Atina Sözleşmesi ve 1976 Sınırlandırma Sözleşmesi Arasındaki İlişki 469
1 Genel Olarak 469
2 1976 Sınırlandırma Sözleşmesi’ne Göre Sorumluluğun Sınırlandırılması 471
a Genel Olarak 471
b Sınırlandırma Hakkına Sahip Kişiler 474
c Sınırlandırmaya Tabi Alacaklar 475
d Bagajın Zayi Olması veya Hasarı Durumunda
Sınırlandırma 477
e Ölüm ve Bedensel Zararlarda Sınırlandırma 477
f Sınırlandırma Hakkının Kaybedilmesi 481
3 2002 Atina Sözleşmesi ve 1976 Sınırlandırma Sözleşmesi Hükümlerine Göre Sınırlandırma Hakkının Kullanılması 483
XII ZORUNLU SİGORTA 491
A Genel Olarak 491
B Zorunlu Sigortaya Giden Süreç 494
C Zorunlu Sigortanın Esasları 499
1 Genel Olarak 499
2 Sigorta Yaptırmakla Yükümlü Olan Taşıyan 500
3 Zorunlu Sigortaya Tabi Gemiler ve Sorumluluklar 503
4 Zorunlu Sigorta Sınırı 505
5 Zorunlu Sigorta Miktarının Hesaplanması 510
6 Zorunlu Sigortanın Şekli 511
7 Zorunlu Sigorta Sertifikası 519
8 Doğrudan Dava Hakkı 530
a Kavram 530
b Doğrudan Dava Hakkına Giden Süreç 536
c Sigortacının Başvurabileceği Def’iler 545
aa Sigortalının Başvurmaya Hakkı Olduğu Def’iler 546
bb Sigortalının Kastı veya Pervasızca Davranışı Def’i 547
9 Sigortacının Rücu Hakkı 562
a Sigortacının Üçüncü Kişilere Rücu Hakkı 562
b Sigortacının Sigortalıya Rücu Hakkı 563
D Türk Ticaret Kanunu’ndaki Düzenleme ve Uygulama 564
1 Terminoloji 565
2 Sigorta Yaptırmakla Yükümlü Olan Taşıyan 565
3 Sigortanın Şekli 567
4 Sigortacının Başvurabileceği Def’iler 568
5 Uygulama 569
XIII GEMİ ALACAĞI 574
XIV DENİZ ALACAĞI 575
XV TAŞIYANIN RÜCU HAKKI 576
BEŞİNCİ BÖLÜM
TAZMİNAT DAVASINA İLİŞKİN MUHTELİF KONULAR
I GENEL OLARAK 579
II DAVACILAR 580
III DAVALILAR 581
IV DAVA AÇMA SÜRESİ 581
A Genel Olarak 581
B Zamanaşımı Süresi 583
1 Süre 583
2 Sürenin Başlaması 584
a Yolcunun Bedensel Zarara Uğraması 584
b Yolcunun Ölümü 584
c Bagaj Zararı 585
3 Sürenin Durması ve Kesilmesi 586
C Hak Düşürücü Süreler 587
1 Genel Olarak 587
2 Beş ve Üç Yıllık Süreler 588
D Dava Açma Sürelerinin Uzatılması 595
E Türk Ticaret Kanunu’nda Dava Açma Süreleri 596
V YETKİLİ MAHKEME 600
A Genel Olarak 600
B Yetkili Mahkemeler 601
C Yetkili Mahkeme Klozları 609
D Forum Shopping ve Forum Non Conveniens Doktrini 612
VI TANIMA VE TENFİZ 619
SONUÇ 623
EKLER 633
EK 1- ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE
OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 633
EK 2- 1974, YOLCULARIN VE BAGAJININ DENİZ YOLU İLE TAŞINMASINA İLİŞKİN ATİNA SÖZLEŞMESİ 645
EK 3- PROTOCOL TO THE ATHENS CONVENTION RELATING
TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR
LUGGAGE BY SEA OF 13 DECEMBER 1974
(1976 PROTOCOL) 655
EK 4- PROTOCOL OF 1990 TO AMEND THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 659
EK 5- PROTOCOL OF 2002 TO THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND
THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 665
EK 6- 1974, YOLCULARIN VE BAGAJLARININ DENİZ YOLU İLE TAŞINMASINA İLİŞKİN ATİNA SÖZLEŞMESİNE AİT
2002 PROTOKOLÜ 682
EK 7- CONSOLIDATED TEXT OF THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND
THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 AND THE PROTOCOL
OF 2002 TO THE CONVENTION 700
EK 8- IMO RESERVATION AND GUIDELINES FOR IMPLEMENTATION OF THE ATHENS CONVENTION 721