21. Yüzyılda Devlet ve Kamu MaliyesiUluslararası Maliye
Prof. Dr. Eren Çaşkurlu
- | Küreselleşme Olgusu ve Devlet ile İlgili Kısa Açıklamalar |
- | Küresel Gelişmeler ve Kamu Maliyesi |
- | 21. Yüzyılda Kamu Hizmetleri ve Kamusal Mallar |
- | 21. Yüzyılda Devlet Reel Faaliyetleri |
- | Uluslararası Vergileme ve Vergi Politikaları |
- | Küresel Vergi Uygulamaları |
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Şekiller Listesi 17
Tablolar Listesi 19
Tanımlar Listesi 21
I. KISIM:
KÜRESELLEŞME SÜRECİ VE
DEVLETİN GELİŞİMİ
Bölüm 1
KÜRESELLEŞME OLGUSU VE DEVLET İLE İLGİLİ
KISA AÇIKLAMALAR
I. KÜRESELLEŞME TANIM, BOYUTLARI VE YAKLAŞIMLAR 25
A. Tanım 25
B. Boyutlar ve Yaklaşımlar 27
1. Boyutları 27
a. Siyasal Boyut 27
b. Ekonomik Boyut 27
c. Sosyal Boyut 28
2. Yaklaşımları 29
a. Aşırı Küreselleşmeci Yaklaşım (Hiperglobalist) 29
b. Kuşkucu Yaklaşım (Septic) 30
c. Evrimsel–Dönüşümsel Yaklaşım (Transformationalist) 31
II. KÜRESELLEŞME: OLUMLU VE OLUMSUZ GÖRÜŞLER 33
A. Olumlu Görüşler 33
B. Olumsuz Görüşler 33
III. KÜRESELLEŞME SÜRECİNİN EVRELERİ VE GELİŞİMİ 34
A. Birinci Evre Küreselleşme Karşıtı Dönem: Merkantilist Sınırlama (1492 – 1820) 35
B. İkinci Evre İlk Küresel Yüzyıl (1820 – 1913) 36
C. Üçüncü Evre Küreselleşme Karşıtı Döneme Geri Dönüş (1913 – 1950) 37
D. Dördüncü Evre İkinci Küresel Yüzyıl (1950 – ) 38
IV. DEVLET OLGUSU 42
V. DEVLET BİÇİMLERİ 45
A. Sınırlı Devlet (Minimal, Küçük Devlet) 45
B. Ulus Devlet 46
C. Sosyal Refah Devleti (Müdahaleci Sosyal Devlet) 46
D. Kalkınmacı Devlet 47
E. Vergi Devleti – Borç Devleti 48
F. Reaktif – Proaktif Devlet 48
VI. 2008 KÜRESEL FİNANSAL KRİZİ, COVID–19 PANDEMİSİ, KÜRESELLEŞME VE DEVLET: SÜREÇLER, GELİŞMELER VE YENİ DÜZEN 49
Bölüm 2
KÜRESEL GELİŞMELER VE KAMU MALİYESİ
I. KÜRESELLEŞME BİRİNCİ VE İKİNCİ EVRESİNDE KAMU MALİYESİ 61
A. Merkantilizm Dönemi Kamu Maliyesi 61
1. Süreçteki Genel Durum 61
2. Korumacılık ve Devlet 62
B. Fizyokrasi Dönemi Kamu Maliyesi 63
1. Süreçteki Genel Durum 63
2. Korumacılık ve Devlet 63
C. Klasik İktisat Ekolü Dönemi Kamu Maliyesi 63
1. Süreçteki Genel Durum 63
2. Korumacılık ve Devlet 65
a. İngiltere’de Korumacılık ve Devlet Politikaları 67
b. Amerika Birleşik Devletleri’nde Korumacılık ve Devlet Politikaları 67
c. Almanya’da Korumacılık ve Devlet Politikaları 69
d. Fransa ve Japonya’da Korumacılık ve Devlet Politikaları 70
II. KÜRESELLEŞME ÜÇÜNCÜ EVREDE KAMU MALİYESİ 70
A. Süreçteki Genel Görünüm 70
B. Korumacılık ve Devlet 73
III. KÜRESELLEŞME DÖRDÜNCÜ EVREDE KAMU MALİYESİ 74
A. Süreçteki Genel Görünüm 74
1. Finansal Liberalizasyon (Finans Piyasalarının Serbestleştirilmesi) 77
2. Özelleştirme 83
3. Regülasyon Uygulamaları 83
4. Yönetişim Olgusu, Ulusötesi Kurumlar ve Mali Yönetişim 85
a. Yönetişim Olgusu Genel Açıklamalar 85
b. Yönetişim Olgusunda Ulusötesi Kurumlar 88
ba. Birleşmiş Milletler (BM) 88
bb. IMF (Uluslararası Para Fonu) 88
bc. Dünya Bankası (DB) 89
bd. OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) 89
be. Avrupa Birliği (AB) 89
c. Mali Yönetişim Olgusu 92
ca. Mali Kural Uygulaması ve Türkiye’de Mali Kurallar 93
cb. Orta Vadeli Bütçe Yapısı 96
cc. Bütçesel Uygulama Süreçleri 96
cd. Bağımsız Mali Kurumlar 96
B. Korumacılık ve Devlet 101
IV. 2008 KÜRESEL FİNANSAL KRİZİ VE COVID – 19 PANDEMİSİ SONRASINDA DEVLET POLİTİKALARI VE YENİ KORUMACILIK 103
II. KISIM
21. YÜZYILDA ULUSLARARASI MALİYE YAPISI
DÖNÜŞÜM VE DEĞİŞİM
Bölüm 1:
21.YÜZYILDA KAMU HİZMETLERİ VE
KAMUSAL MALLAR
I. KAMU HİZMETLERİ VE HİZMET YÖNETİMİNDEKİ DÖNÜŞÜM 109
II. ULUSLARARASI KAMUMUSAL MAL VE HİZMETLER 111
A. Tanım ve Nitelikleri 111
B. Sınıflandırılma (Taksonomi) 112
1. Geleneksel – Yeni Küresel Kamu Mal ve Hizmetleri 113
2. Üretim Aşamalarındaki Yerine Göre Küresel Kamu Mal ve Hizmetleri 114
3. Temel ve Tamamlayıcı Küresel Kamu Mal ve Hizmetleri 114
4. Sektörel Yapısına Göre Küresel Kamusal Mal ve Hizmetler 114
5. Yaratılan Fayda Türüne Göre Küresel Kamu Mal ve Hizmetleri 115
6. Kamusallığın Doğasına Göre Küresel Kamusal Mal ve Hizmetler 115
7. Kamusallık Derecesine Göre Küresel Kamusal Mal ve Hizmetler 116
C. Üretim ve Sunum Yapısı 116
D. Mal ve Hizmet Çeşitleri 118
1. Barış ve Güvenlik 118
2. Finansal İstikrar 118
3. Çevre 119
4. Bilgi 120
5. Sağlık 120
6. Uzay ve Uzay Faaliyetleri 120
E. Finansman Yöntemleri 122
Bölüm 2:
21. YÜZYILDA DEVLET REEL FAALİYETLERİ
(KAMU HARCAMASI VE KAMU GELİRİ)
I. KAMU HARCAMALARI VE GELİŞİMİ 125
II. KAMU GELİRLERİ VE GELİŞİMİ 130
III. KISIM
ULUSLARARASI MALİYE ÇERÇEVESİNDE
VERGİ POLİTİKASI VE UYGULAMALARI
Bölüm 1:
ULUSLARARASI VERGİLEME VE
VERGİLEME POLİTİKALARI
I. ULUSLARARASI VERGİ HUKUKU 135
A. Tanım ve Kaynaklar 135
B. Amaç ve İlkeler 136
II. ULUSLARARASI VERGİLENDİRME SORUNLARI 138
A. Uluslararası Çifte Vergileme Sorunu 139
1. Tanım ve Genel Açıklamalar 139
2. Çifte Vergilendirme Sorununun Boyutları 139
a. Ulusal Boyutta Çifte Vergilendirme Sorunu 139
b. Uluslararası Boyutta Çifte Vergilendirme Sorunu 140
ba. Sorunun Belirlenmesi ve Genel Açıklamalar 140
bb. Uluslararası Vergi Hukukunda Uygulanan İlkeler Çerçevesinde Çifte Vergileme Sorunu 142
bba. Yerleşme Yeri İlkesi Uygulama Örneği İle Çifte Vergilendirme Sorunu 143
bbb. Kaynak İlkesi Uygulama Örneği İle Çifte Vergilendirme Sorunu 144
bbc. Uyrukluk İlkesi Uygulama Örneği İle Çifte Vergilendirme Sorunu 145
3. Çifte Vergilendirme Sorununun Olası Etkileri 146
4. Uluslararası Çifte Vergilendirmeyle Mücadele ve Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi 147
a. Paydaşlık Durumuna Göre Önlemler 147
b. Uygulanacak İşlemlere Göre Yöntemler 147
ba. Çifte Vergilendirme Sorununun Önlenmesinde İstisna Yöntemi 147
bb. Çifte Vergilendirme Sorununun Önlenmesinde Mahsup Yöntemi 149
bc. Çifte Vergilendirme Sorununun Önlenmesinde İndirim Yöntemi 151
c. Çifte Vergilendirme Sorunu ile Mücadelede Karşılıklı Anlaşma Usulü (KAU) ve Zorunlu Tahkim Uygulaması 152
5. Çifte Vergilendirmeyi Önlemeye Yönelik Uluslararası Çalışmalar 154
a. İkili Vergi Anlaşmaları ve Model Vergi Anlaşmaları 154
b. Çok Taraflı Vergi Anlaşmaları 155
B. Uluslararası Vergi Rekabeti 155
1. Tanım ve Genel Açıklamalar 155
2. Vergi Rekabetinde Kullanılan Araçlar ve Vergi Rekabetinin Sınıflandırılması 156
3. Vergi Rekabetinin Olumlu ve Olumsuz Etkileri 160
4. Vergi Rekabetinin Düzenlenmesine Yönelik Ulus Ötesi Çalışmalar 162
5. Türk Vergi Sisteminde Vergi Rekabetine Yönelik Düzenleme 163
C. Transfer Fiyatlandırması 163
1. Tanım ve Genel Açıklamalar 164
2. Transfer Fiyatlaması Uygulamasının Genel Amaçları 165
a. Vergi Yükünün Azaltılması 165
b. Gümrük Tarifeleri Ve Kotaların Olumsuz Etkisinden Kaçınmak 166
c. Kur Değişikliklerinden Avantaj Sağlamak 166
d. Uluslararası Piyasalarda Üstünlük Sağlamak 166
3. Transfer Fiyatlandırması Belirleme Ölçütü ve Transfer Fiyatlandırma Yöntemleri 166
a. Transfer Fiyatlandırması Belirleme Ölçütü 166
b. Transfer Fiyatlandırma Yöntemleri 167
ba. Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi 168
bb. Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi 169
bc. Maliyet Artı Yöntemi 170
bd. Kâr Bölüşümü Yöntemi 172
be. İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi 173
bf. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları 173
4. Transfer Fiyatlandırmasına İlişkin Uluslararası Çalışmalar 174
a. Transfer Fiyatlandırmasında OECD Çalışmaları 174
b. Transfer Fiyatlandırmasında AB Çalışmaları 174
5. Türk Vergi Sisteminde Transfer Fiyatlandırmasına Yönelik Düzenleme 174
a. Genel Düzenleme ve Uygulama 174
b. Transfer Fiyatlandırması Dokümantasyon Uygulaması 175
D. Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesi 177
1. Tanım ve Genel Açıklamalar 178
2. Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesindeki Sorunlar 179
a. Elektronik Ticaretin Genel Özelliklerinden Doğan Vergisel Sorunlar 179
b. Elektronik Ticaretin Vergileme Tekniği Açısından Ortaya Çıkardığı Sorunlar 179
ba. Mükellefiyet 180
bb. Vergiyi Doğuran Olay 180
bc. Gelirin Elde Edildiği Yer 180
bd. Elde Edilen Kazancın Niteliği 181
be. Vergi Matrahının Belirlenmesi 181
bf. Harcama Vergileri Açısından Özellikli Durumlar 182
3. Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesindeki Yaklaşımlar 183
4. Dijital Hizmet Vergisi Uygulaması 184
Bölüm 2:
KÜRESEL VERGİ UYGULAMALARI
I. KÜRESEL VERGİLENDİRME İHTİYACI 187
II. KÜRESEL VERGİ UYGULAMALARI 187
A. Tobin Vergisi 187
1. Tanım 187
2. Tobin Vergisinden İstisna ve Vergiye Dâhil Edilmesi Düşünülen İşlemler 188
3. Verginin Toplanması ve Vergi Miktarı 188
4. Verginin Çalışma (Etki) Biçimi ve Gelirin Dağıtım Esasları 189
5. Tobin Vergisi İle İlgili Olumlu ve Olumsuz Görüşler 191
B. Karbon Vergisi 192
1. Tanım 192
2. Amaçları ve Eleştirileri 192
3. Türkiye’de Karbon Vergisi Uygulaması 192
C. Havacılık Vergisi ve Kullanma Ücretleri 193
D. İnternet [BİT] Vergisi 193
Kaynakça 195
Dizin 207