^{4857 Sayılı İş Kanununa Göre}Fazla Çalışma

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Altıncı Baskıya Önsöz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 19
§1. GİRİŞ
I. KONU VE ÖNEMİ 23
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE SUNULMASI 25
A. Konunun Sınırlandırılması 25
B. Konunun Sunulması 26
§2. FAZLA ÇALIŞMA KAVRAMI
I. GENEL OLARAK 27
II. YASAL FAZLA ÇALIŞMA KAVRAMI 29
A. Çalışma Süreleri 29
1. Genel Olarak 29
2. Çalışma Süresi Kavramı 30
a. Fiili Çalışma Süresi 30
b. Farazi Çalışma Süreleri 31
aa. Yasal Farazi Çalışma Süreleri 32
aaa. Çalışma Yerine Ulaşmak ve Buradan Çıkmak İçin Gerekli Olan Süreler 32
bbb. Başka Bir Yerde Çalıştırılmak Üzere Gönderilen İşçinin Yolda Geçirdiği Süreler 32
ccc. İşverenin Buyruğuna Hazır Olarak İşyerinde Boş Geçen Süreler 35
ddd. İşverenin Evinde veya Bürosunda Yahut İşverenle İlgili Herhangi Bir Yerde İşçinin Meşgul Edilmesi Sırasında Geçen Süreler 36
eee. Emzirme İzni Sırasında Geçen Süreler (m. 66, m. 74/VII) 37
fff. Araçta Geçen Süreler 38
bb. Akdi Farazi Çalışma Süreleri 40
c. Çalışma Süresinden Sayılmayan Haller 41
aa. Ara Dinlenmesi 41
aaa. Ara dinlenme süreleri 41
bbb. Ara Dinlenmesinde Yapılan Çalışmaların Hukuki Niteliği 45
ccc. Ara Dinlenmesinin Özellik Arz Ettiği “Antraktlı Çalışma” ve “Split Çalışma” Modelleri 45
ddd. Ara Dinlenmesinin Sözleşme ile Çalışma Süresinden Sayılması 47
bb. Araçta Geçen Süreler 48
cc. Diğer Durumlar 48
3. Yasal Çalışma Süreleri 49
a. Yasal Günlük Çalışma Süresi 49
b. Yasal Haftalık Çalışma Süresi 51
aa. Haftalık Döneme Göre Çalışma Süreleri ve Haftanın Çalışılan Günlerine Dağıtılması 51
bb. Haftalık Dönemi Aşan Çalışma Süreleri 54
aaa. Denkleştirme Dönemi 54
i. Genel Olarak 54
ii. Denkleştirme Uygulaması İçin Tarafların Anlaşması ve İşçinin Onayı 55
iii. Denkleştirme Döneminin Başlangıç ve Bitiş Tarihleri ile Dönem İçinde Çalışma Sürelerinin Belirlenmesi 58
iv. Denkleştirme Yapılabilecek Süreler 59
v. Denkleştirme Döneminde Ücret 63
bbb. Nitelikleri Bakımından Haftalık İş Günlerine Bölünemeyen İşlerde Çalışma Süreleri 64
cc. Günlük Çalışma Süresi 7,5 Saat ve Daha Az Çalışma Süreleri 66
4. Akdi Çalışma Süreleri 68
B. Yasal Haftalık Çalışma Süresinin Üzerinde Çalışma Yapılması 69
1. Genel Olarak 69
2. Günde Onbir Saati Aşan Çalışmaların Hukuki Niteliği 72
3. Haftalık Dönemin Uygulandığı Durumda 74
4. Denkleştirme Döneminin Uygulandığı Durumda 75
a. Genel Olarak 75
b. Denkleştirme Döneminde Fazla Çalışmanın Tespiti Açısından Yargıtay Uygulaması 77
c. Denkleştirme Uygulamasının Denkleştirme Dönemi Dolmadan Sona Ermesi 82
5. Haftalık İş Günlerine Bölünemeyen Çalışma Süreleri Yönetmeliği’ne Göre 84
6. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmeliğe Göre 85
7. Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik ve Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre 86
8. Yer Altı Maden İşlerinde 87
C. Hafta Tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Yapılan Çalışmaların Hukuki Niteliği 88
1. Genel Olarak 88
2. Hafta Tatilinde Yapılan Çalışmalar 89
a. Genel Olarak 89
b. Hafta Tatilinde Yapılan Çalışmaların Hukuki Niteliği 93
c. Hafta Tatilinde Yapılan Çalışmaların İspatı 98
3. Ulusal Bayram ve Genel Tatillerde Yapılan Çalışmaların Hukuki Niteliği 99
4. Bir Ulusal Bayram veya Genel Tatil Gününün Hafta Tatiline Rastlaması 101
5. Bir Ulusal Bayram veya Genel Tatil Gününün Çalışılmayan Cumartesi Gününe Rastlaması 102
III. AKDİ FAZLA ÇALIŞMA KAVRAMI 105
§3. FAZLA ÇALIŞMANIN KOŞULLARI
I. GENEL OLARAK 107
II. FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRILMASI İHTİYACININ SÖZ KONUSU OLMASI 108
A. Genel Olarak 108
B. Ülkenin Genel Yararı 108
C. İşin Niteliği 109
D. Üretimin Artırılması 111
III. TARAFLARIN ANLAŞMASI 112
A. İşverenin Talebi 112
1. Genel Olarak 112
2. İşverenin Talebi Olmaksızın Yapılan Fazla Çalışmanın Hukuki Niteliği 113
3. Fazla Çalışma Talep Edilirken Göz Önünde Bulundurması Gereken Hususlar 114
B. İşçinin Onayı 115
1. Genel Olarak 115
2. İşçinin Fazla Çalışmaya Onay Vermek Zorunda Olup Olmadığı Sorunu 116
3. İşçinin Onayının Alınması 118
4. Geçici İş İlişkisi, İş Sözleşmesinin Kesin Devri ve İşyeri Devirlerinde Onay Koşulu 121
5. İşçinin Fazla Saatlerle Çalışma İçin Verdiği Onayı Geri Alması 123
6. Onay Veren ve Süresi İçinde Onayını Geri Almayan İşçinin Fazla Çalışma Yükümü 125
IV. FAZLA ÇALIŞMA YAPILACAĞININ İŞÇİLERE DUYURULMASI 126
§4. FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI
I. İSPAT YÜKÜ VE İSPAT ARAÇLARI 129
A. Genel Olarak 129
B. İspat Yükü 130
C. İspat Araçları 131
1. Genel Olarak 131
2. İşyeri Giriş Çıkışlarını Gösteren Kayıtlar 132
3. Bordrolar 133
4. Bilirkişi Raporu 135
5. Tanık Beyanı 137
6. Keşif 139
II. FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATINDA “HAYATIN OLAĞAN AKIŞINA UYGUNLUK” 139
III. İŞİN NİTELİĞİ VE İŞYERİNİN HACMİNİN FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI AÇISINDAN ÖNEMİ 143
A. Genel Olarak 143
B. Üst Düzey Yöneticiler ile Çalışma Saatlerini Kendisi Ayarlayan İşçilerin Fazla Çalışma İddiaları Karşısında Yargıtay’ın Tutumu 145
C. İtfaiye İşçileri, Gece Bekçileri vb. Özel Kategori İşçiler 149
IV. İŞYERİNDEKİ ÇALIŞMA DÜZENİNİN FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATINDA ÖNEMİ 151
§5. FAZLA ÇALIŞMANIN KARŞILIĞI
I. GENEL OLARAK 153
II. FAZLA ÇALIŞMA KARŞILIĞININ ÜCRET OLARAK ÖDENMESİ 154
A. Fazla Çalışma Ücretinin Miktarı 154
1. Genel Olarak 154
2. Sözleşmeyle Ücretin Fazla Çalışma Ücretini de Kapsayacak Şekilde Kararlaştırılması Sorunu 155
B. Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanması 159
1. Ücret Sistemlerine Göre Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanması 159
a. Zamana Göre Ücrette 159
b. Akort Ücrette 161
c. Yüzde Usulü Ücrette 162
aa. Genel Olarak Yüzde Usulü Ücret 162
bb. Yüzde Usulü Ücrette Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanması 164
d. Bahşişte 165
e. Primlerde 165
2. Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanmasında Esas Alınacak Ücret 166
C. İşverenin Fazla Çalışma Ücretini Ödeme Yükümlülüğü ve Ödemenin İspatı 169
1. Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmesi 169
a. Ödeme Zamanı 169
b. Ödeme Şekli 172
c. Ödeme Yükümlüsü 174
aa. Genel Olarak 174
bb. Alt İşveren İlişkisinde Sorumluluk 175
cc. İşyerinin Devrinde Sorumluluk 175
dd. Geçici (Ödünç) İş İlişkisinde Sorumluluk 180
aaa. Genel Olarak 180
bbb. Meslek Edinilmemiş (Gerçek) Geçici İş İlişkisinde Sorumluluk 180
ccc. Meslek Edinilmiş (Gerçek Olmayan) Geçici İş İlişkisinde Sorumluluk 183
ee. İş Sözleşmesinin Devrinde Sorumluluk 187
d. Ödeme Yeri 190
2. Fazla Çalışma Ücretinin Ödendiğinin İspatı 192
a. İspat Yükü 192
b. İspat Araçları 193
aa. Genel Olarak 193
bb. Ücret Hesap Pusulası 194
cc. Bordrolar 195
dd. Ücretin Banka Aracılığıyla Ödenmesi Durumunda İspat 199
ee. İbraname 201
ff. İş Müfettişleri Tarafından Tutulan Tutanaklar 205
gg. Yemin 206
III. FAZLA ÇALIŞMA KARŞILIĞININ SERBEST ZAMAN OLARAK KULLANDIRILMASI 207
A. Serbest Zamanın Miktarı ve Hukuki Niteliği 207
B. Serbest Zaman İçin İşçinin Talebi 208
1. Genel Olarak 208
2. Talebin Şekli ve Süresi 209
C. Serbest Zamanın Kullandırılması 211
IV. FAZLA ÇALIŞMA KARŞILIĞININ SÖZLEŞME İLE BELİRLENMESİ 213
V. FAZLA ÇALIŞMA KARŞILIĞININ VERİLMEMESİ 215
A. Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmemesi 215
1. Hukuki Sonuçları 215
a. İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı 215
aa. Koşulları 215
bb. Çalışmaktan Kaçınılan Süre İçinde Ücret 218
b. İşçinin Fesih Hakkı 219
c. İşçinin Fazla Çalışma Ücretini Talep Hakkı 220
aa. Genel Olarak 220
bb. Fazla Çalışma Ücretine İlişkin Faiz 221
aaa. Genel Olarak 221
bbb. Faizin Başlangıç Tarihi 224
ccc. 1475 Sayılı Kanun Döneminde Yapılan Çalışmalarda Faiz 228
cc. Fazla Çalışma Ücretine İlişkin Zamanaşımı 229
2. Cezai Sonuçları 231
B. Serbest Zaman Kullandırma Yükümlülüğüne Aykırılığın Sonuçları 232
C. Fazla Çalışmaya ilişkin Talepleri Konu Alan İş Davalarının 6100 S.lı HMK Çerçevesinde Değerlendirilmesi 233
§6. FAZLA ÇALIŞMANIN SINIR VE YASAKLARI İLE
BUNLARA UYMAMANIN SONUÇLARI
I. FAZLA ÇALIŞMANIN SINIRLARI VE YASAKLARI 239
A. Genel Olarak 239
B. Fazla Çalışma Süresine İlişkin Sınırlar 239
1. Genel Olarak 239
2. Yıllık Üst Sınır 240
3. Günlük ve Haftalık Üst Sınır 241
C. Fazla Çalışma Yasakları 244
1. Fazla Çalışma Yapılamayacak İşler 244
a. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler 244
b. Gece İşleri 246
aa. “Gece Süresi” ve “Gece Çalışması” Kavramları 246
bb. Gece Çalışmalarında Çalışma Süreleri 247
cc. Gece Çalışmalarında Fazla Çalışma Yasağı 249
dd. Yasağa Rağmen Gece Çalışmasında Fazla Çalışma Yaptırılmasına İlişkin Yargıtay’ın Yaklaşımı 251
c. Maden Ocakları, Kablo Döşemesi, Kanalizasyon, Tünel İnşaatı Gibi İşlerin Yer ve Su Altında Yapılanları 252
2. Fazla Çalışma Yaptırılamayacak İşçiler 253
a. 18 Yaşını Doldurmamış İşçiler 253
b. Sağlık Nedeniyle Fazla Çalışma Yapamayacak İşçiler 254
c. Gebe, Yeni Doğum Yapmış ve Çocuk Emziren İşçiler 254
d. Kısmi Süreli İş Sözleşmesi ve Benzeri Çalışma Usulleri ile Çalıştırılan İşçiler 255
aa. Kısmi Süreli İş Sözleşmesi ile Çalıştırılan İşçiler 255
bb. Çağrı Üzerine Çalışma Usulü ile Çalışan İşçiler 257
cc. Kısmi Süreli İş Sözleşmelerinde Yasağa Rağmen Fazla Çalışma Yapılmasının Hukuki Sonucu 258
e. Yer Altında Maden İşlerinde Çalışan İşçiler 259
3. Fazla Çalışma Açısından Hukuki Durumu Tartışmalı Olan İşçiler 260
a. Evde Çalışma ve Uzaktan (Tele) Çalışma Usulü ile Çalışan İşçiler 260
b. Pazarlamacılık Sözleşmesi ile Çalışan İşçiler 263
II. FAZLA ÇALIŞMAYA İLİŞKİN SINIR VE YASAKLARA UYMAMANIN SONUÇLARI 265
A. Hukuki Sonuçları 265
B. Cezai Sonuçları 268
1. Fazla Çalışmaya İlişkin Olarak Mevzuatta Öngörülen Cezai Yaptırımlar 268
a. Genel olarak 268
b. Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmemesi, Fazla Çalışma Karşılığı Serbest Zamanın Altı Ay İçinde Kullandırılmaması ve Fazla Çalışma İçin İşçinin Onayının Alınmamasının Cezai Sonuçları 268
c. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak 7,5 Saat ve Daha Az Çalışılması Gereken İşlerde Fazla Çalışma Yaptırılmasının Cezai Sonucu 269
d. Gece Çalışmalarında Fazla Çalışma Yaptırılmasının Cezai Sonucu 270
aa. Genel Olarak 270
bb. Çocuk ve Genç İşçiler Açısından 271
cc. Gebe veya Emziren Kadın Çalışanlar Açısından 272
dd. 18 Yaşını Doldurmuş Kadın Çalışanlar Açısından 272
e. Gebe, Yeni Doğum Yapmış ve Çocuk Emziren İşçilerin Fazla Çalıştırılmasının Cezai Sonucu 273
f. Onsekiz Yaşını Doldurmamış Çocuk ve Genç İşçilere Fazla Çalışma Yaptırılmasının Cezai Sonucu 274
g. Maden Ocakları, Kablo Döşemesi, Kanalizasyon, Tünel İnşaatı Gibi İşlerin Yer ve Su Altında Yapılanlarında Fazla Çalışma Yaptırılmasının Cezai Sonucu 274
h. Yer Altında Maden İşlerinde Çalışan İşçilere Fazla Çalışma Yaptırılmasının Cezai Sonucu 275
i. Çalışma Sürelerine İlişkin Diğer Yükümlülüklere Aykırılığın Cezai Sonuçları 276
j. Fazla Çalışma Sınır ve Yasaklarından Cezai Yaptırım Öngörülmeyenler 276
2. İdari Para Cezalarının Uygulanması ve İtiraz Mercii 277
3. İdari Para Cezalarının Türü 282
§7. SONUÇ
SONUÇ 283
Kaynakça 287
Kavramlar Dizini 299