§ 1. GİRİŞ KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI I. Konunun Takdimi 29 II. Konunun Önemi 31 III. Konunun Sınırlandırılması 37
BİRİNCİ BÖLÜM AŞIRI YARARLANMANIN TARİHÇESİ,DİĞER ÜLKE HUKUKLARINDA DÜZENLENİŞİ, TANIMI, HUKUKÎ NİTELİĞİ, BENZER KAVRAMLARDAN FARKI VE UYGULAMA ALANI
§ 2. AŞIRI YARARLANMANIN TARİHÇESİ 39 I. GENEL OLARAK 39 II. ROMA HUKUKU 40 III. İSLÂM HUKUKU 44
§ 3. AŞIRI YARARLANMANIN DİĞER ÜLKE HUKUKLARINDA DÜZENLENİŞİ 47 I. İNGİLİZ HUKUKU 47 II. FRANSIZ HUKUKU 49 III. AVUSTURYA HUKUKU 51 IV. İTALYAN HUKUKU 52 V. ALMAN HUKUKU 53 VI. MİLLETLERARASI TİCARÎ SÖZLEŞMELERİN TEMEL KURALLARI 55 VII. İSVİÇRE HUKUKU 56
§ 4. AŞIRI YARARLANMANIN TANIMI, HUKUKÎ NİTELİĞİ VE BENZER KAVRAMLARDAN FARKI 58 I. AŞIRI YARARLANMANIN TANIMI 58 II. AŞIRI YARARLANMANIN HUKUKÎ NİTELİĞİ 61 A. Genel Olarak 61 B. Aşırı Yararlanmanın Hukukî Niteliği ile İlgili Görüşler 62 1) Aşırı Yararlanmanın İradeyi Sakatlayan Hallerden Biri Olduğunu Kabul Eden Görüş 62 2) Aşırı Yararlanmanın Sözleşme Özgürlüğüne Getirilen Bir Sınırlama Olduğunu Kabul Eden Görüş 63 a) Aşırı yararlanmanın tipik bir ahlâka aykırılık olduğu görüşü 64 b) Aşırı yararlanmanın sosyal amaçlarla sözleşme özgürlüğüne getirilmiş bir sınırlama olduğu görüşü 64 3) Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Kanaatimiz 64 III. AŞIRI YARARLANMANIN BENZER MÜESSESELERDEN FARKI 70 A. Miktarda Yanılmadan Farkı 70 B. Aldatmadan Farkı 71 C. Korkutmadan Farkı 71 D. Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanmasından Farkı 72 E. Genel İşlem Şartlarından Farkı 74 § 5. AŞIRI YARARLANMANIN UYGULAMA ALANI 77
İKİNCİ BÖLÜM AŞIRI YARARLANMANIN UNSURLARI § 6. AŞIRI YARARLANMANIN UNSURLARI HAKKINDA TEMEL BİLGİLER 85 § 7. OBJEKTİF UNSUR 90 I. GENEL OLARAK 90 II. EDİMLER ARASINDAKİ ORANSIZLIĞI TAKDİR ZAMANI 97 III. ORANSIZLIĞIN BELİRLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 98 A. Edimlerin Objektif Değerinin Belirlenmesi 99 1) Para Edimi 100 2) Para Dışındaki Edimler 101 3) Piyasa Fiyatı Bulunmayan Para Dışındaki Edimler 102 B. Edimler Arasındaki Oransızlığın Takdiri 104 IV. YARGITAY’IN BANKALARLA İLGİLİ UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ 109 § 8. SÜBJEKTİF UNSUR (BİR TARAFIN KARAR VERME ÖZGÜRLÜĞÜNÜ ZEDELEYEN ÖZEL BİR DURUM İÇERİSİNDE BULUNMASI) 118 I. GENEL OLARAK 118 II. KANUNDA SAYILAN HALLERİN SINIRLI SAYIDA OLUP OLMADIĞI MESELESİ 119 A. Kanundaki Hallerin Sınırlı Olduğunu Savunan Görüş 119 B. Kanundaki Hallerin Misal Kabilinden Olduğunu Savunan Görüş 120 C. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Kanaatimiz 121 III. DÜŞÜNCESİZLİK 124 IV. DENEYİMSİZLİK 129 V. ZOR DURUMDA KALMA 133
§ 9. KARŞI TARAFIN ZAYIF DURUMUNDAN YARARLANMA 142 I. GENEL OLARAK 142 II. İHTİMALLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 146 A. Yararlanan Tarafın Sözleşmenin Kurulması Anında Karşı Tarafın Durumunu Bilmemesi 146 B. Yararlanan Tarafın Sözleşmenin Kurulması Anında Karşı Tarafın Durumunu Bilmesi 147 C. Yararlanan Tarafta Karşı Tarafın Durumundan Yararlanma Kastının Mevcut Olması 149
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AŞIRI YARARLANMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI
§ 10. AŞIRI YARARLANMADA ZARAR GÖRENİN BAŞVURABİLECEĞİ HUKUKÎ İMKÂNLAR 155 I. GENEL OLARAK 155 II. İPTAL HAKKI 158 A. Genel Olarak 158 B. İptal Hakkının Hukukî Niteliği 159 C. İptal Hakkının Kullanılması ve Sonuçları 166 1) Edimlerin İadesi 171 2) Kullanma Menfaatinin İadesi 173 III. EDİMLERİN DENGELENMESİ 174 A. Genel Olarak 174 B. Edimlerin Dengelenmesinin Hukukî Niteliği 175 1) Doktrinde İleri Sürülen Görüşler 176 2) İsviçre Uygulaması 179 C. Edimlerin Dengelenmesini Talep Hakkının Kullanılması ve Sonuçları 181 IV. YENİLİK DOĞURUCU HAKLARI KULLANMAYA YETKİLİ TARAF 182
§ 11. TAZMİNAT TALEBİ 188
§ 12. SÜRE 190 I. GENEL OLARAK 190 II. BİR YILLIK KISA SÜRE 194 III. BEŞ YILLIK UZUN SÜRE 198
SONUÇ 201 EK (YAYIMLANMAMIŞ YARGITAY KARARLARI) 205 KAVRAM ENDEKSİ 245 MADDE ENDEKSİ 249
