^{6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'na Göre}Taşınır Satış Sözleşmesinin Sona Ermesi

Arş. Gör. Emre KÖROĞLU

Konu Başlıkları

- Taşınır Satış Sözleşmesi İle İlgili Temel Bilgiler

- Taşınır Satış Sözleşmesinin Kendine Özgü Sebeplerle Sona Ermesi

- Taşınır Satış Sözleşmesinin Genel Sebeplerle Sona Ermesi

"6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'na Göre Taşınır Satış Sözleşmesinin Sona Ermesi isimli çalışmamızın esasını Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Tezli Yüksek Lisans programı çerçevesinde hazırlanan ve 06. 05. 2015 tarihinde Prof. Dr. Murat DOĞAN (Danışman), Yrd. Doç. Dr. Akın ÜNAL ve Yrd. Doç. Dr. Sinan OKUR'dan oluşan jüri önünde savunulup, oybirliği ile başarılı bulunan tez oluşturmaktadır.
Çalışmamızda tezlerin savunulduğu gibi yayımlanması teamülüne olabildiğince bağlı kalınmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte bazı başlıklarda ekleme ve düzeltmeler yapılmış, yine kaynakçaya yeni eserler eklemiştir.
Taşınır satış sözleşmesi günümüzde en çok uygulama alanı bulan sözleşmelerden biridir. Her sözleşme türünde olduğu gibi taşınır satış sözleşmesi de belirli sebeplerle sona erer. Taşınır satış sözleşmesinin sona ermesini sağlayan en önemli sebep ifadır. Ancak bu sözleşmenin ifa ile sona erebilmesi için tarafların edimlerini tam ve gereği gibi ifa etmesi gereklidir. Aksi takdirde taşınır satış sözleşmesi ifa ile sona ermez. Satıcının temerrüdü, satıcının zapttan doğan sorumluluğu, satıcının ayıptan doğan sorumluluğu veya alıcının temerrüdü durumları ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda ise, taraflardan birinin sözleşmeyi tek taraflı irade beyanıyla sona erdirmesi uygulamada ve teoride pek çok hukuki sorunu da beraberinde getirir. Yine taşınır satış sözleşmesinin borç ve borç ilişkisini sona erdiren genel sebeplerle de sona ermesi mümkündür. Böyle bir durumda borç ve borç ilişkisini sona erdiren genel sebeplerin taşınır satış sözleşmesinde hangi ölçüde uygulama alanı bulacağının tespit edilmesi önem taşır. İşte çalışmamızın hazırlanmasında bu hukuki sorunlara çözüm bulma arayışları etkili olmuştur. Ayrıca belirtmemiz gerekir ki, Türk Hukukunda bu çalışmanın konusu ile ilgili olarak henüz monografik bir eserin yayınlanmamış olması da, konunun seçiminde önemli bir etken olmuştur. Bununla birlikte okuyucumuzdan beklediğimiz, bu çalışmanın esasını bir yüksek lisans tezinin oluşturduğunu göz önünde bulundurmaları ve bunun ötesinde bir beklentiye girmemeleridir." (Önsözden)

İçindekiler

• TAKDİM-VII
• ÖNSÖZ-IX
• İÇİNDEKİLER-XI
• KISALTMALAR-XIX
• GİRİŞ-1
• I. KONUNUN TAKDİMİ-1
• II. KONUNUN ÖNEMİ-1
• III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI-2
• BİRİNCİ BÖLÜM
• TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİ İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER
• I. GENEL OLARAK TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİ-5
• A. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI-5
• B. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ-7
• 1. Taşınır Satış Sözleşmesi Borç Doğurucu Bir Sözleşmedir-7
• 2. Taşınır Satış Sözleşmesi Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşmedir-8
• 3. Taşınır Satış Sözleşmesi Rızaî Bir Sözleşmedir-10
• 4. Taşınır Satış Sözleşmesi Ani Edimli Bir Sözleşmedir-10
• 5. Taşınır Satış Sözleşmesinin Sebebe Bağlı Bir Sözleşme Olup Olmadığı Sorunu-11
• a. Genel Olarak-11
• b. Taşınır Satış Sözleşmesinin Sebebe Bağlı Bir Sözleşme Olup Olmadığı İle İlgili Olarak İleri Sürülen Görüşler ve Bunların Değerlendirilmesi-12
• C. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI-19
• 1. Satılan Taşınır Mal-19
• a. Genel Olarak-19
• b. Taşınır Mal-22
• aa. Genel Olarak-22
• bb. Taşınır Satış Sözleşmesinin Konusuna Giren Taşınır Mallar-23
• 2. Satış Bedeli-35
• 3. Tarafların Anlaşması-38
• D. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ-40
• E. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULAMA ALANI-43
• 1. Kişi Bakımından Uygulama Alanı-43
• 2. Zaman Bakımından Uygulama Alanı-48
• a. Genel Olarak-48
• b. Türk Borçlar Kanunu'nun Taşınır Satış Sözleşmesine İlişkin Hükümlerinin Zaman Bakımından Uygulama Alanı-50
• F. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ-52
• İKİNCİ BÖLÜM
• TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN KENDİNE ÖZGÜ SEBEPLERLE SONA ERMESİ
• I. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN SATICIDAN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE SONA ERMESİ-55
• A. SATICININ TEMERRÜDÜ SEBEBİYLE SONA ERME-55
• 1. Genel Olarak-55
• 2. Satıcının Temerrüdünün Şartları-57
• a. İfası Mümkün Bir Edimin Bulunması-57
• b. Borcun Muaccel Olması-58
• c. Alıcının Satıcıya Karşı İhtarda Bulunmuş Olması-59
• aa. Genel Olarak-59
• bb. İhtar Yerine Geçen İşlemler ve Durumlar-65
• cc. Alıcının İhtarda Bulunmasına Gerek Olmayan Durumlar-68
• d. Alıcının Edimin İfasını Kabule Hazır Olması-69
• e. Satıcının Edimi İfadan Kaçınma Hakkının Bulunmaması-70
• 3. Satıcının Temerrüdünün Hüküm ve Sonuçları-70
• a. Genel Olarak-70
• b. Alelâde Satışlarda ve Zilyetliğin Devri İçin Belirli Bir Süre Öngörülmeyen Ticari Satışlarda Satıcının Temerrüdünün Hüküm ve Sonuçları-71
• aa. Genel Olarak-71
• bb. Alıcının TBK m. 125 Gereğince Sahip Olduğu Seçimlik Hakları Kullanabilmesinin Şartları-72
• aaa. Satıcının Temerrüde Düşmüş Olması-72
• bbb. Alıcının Satıcıya Ek Süre Vermiş Olması-73
• aaaa. Genel Olarak-73
• bbbb. Ek Süre Verilmesini Gerektirmeyen Durumlar-76
• ccc. Satıcının Temerrüde Düşmekte Kusurlu Olması-82
• ddd. Satıcının Verilen Ek Süre İçerisinde Borcunu İfa Etmemiş Olması-82
• cc. Alıcının Sahip Olduğu Seçimlik Haklar-83
• aaa. Genel Olarak-83
• bbb. Alıcının Borcun Aynen İfasını ve Gecikme Sebebiyle Uğramış Olduğu Zararının Tazminini İstemesi-84
• ccc. Alıcının Borcun Aynen İfasını ve Gecikme Sebebiyle Uğramış Olduğu Zararın Tazminini İstemekten Vazgeçip, Müspet Zararının Tazminini İstemesi veya Sözleşmeden Dönüp Menfi Zararının Tazminini İstemesi-85
• aaaa. Genel Olarak-85
• bbbb. Alıcının Müspet Zararının Tazminini İstemesi-88
• cccc. Alıcının Sözleşmeden Dönüp Menfi Zararının Tazminini İstemesi-91
• aaaaa. Alıcının Sözleşmeden Dönmesi-91
• bbbbb. Alıcının Sözleşmeden Dönmesinin Sonuçları-104
• aaaaaa. Genel Olarak-104
• bbbbbb. Alıcının Önceden İfa Etmiş Olduğu Edimin (Satış Bedelinin) İadesi-105
• c. Zilyetliğin Devri İçin Belirli Bir Süre Öngörülen Ticari Satışlarda Satıcının Temerrüdünün Sonuçları-110
• aa. Genel Olarak-110
• bb. Kesin Vadeli Sözleşme Karinesi-110
• cc. Alıcının Müspet Zararının Tazmin Edilmesini Talep Ettiği Karinesi-113
• dd. Zilyetliğin Devri İçin Belirli Süre Öngörülen Ticari Satışlarda Alıcının Sözleşmeden Dönme Hakkına Sahip Olup Olmadığı Sorunu-114
• 4. Satıcının Temerrüdünde Özel Durumlar-116
• a. Satıcının Kısmi Temerrüdü-116
• b. Art Arda Teslimli Satış Sözleşmelerinde Satıcının Temerrüdü-118
• B. SATICININ ZAPTTAN DOĞAN SORUMLULUĞU SEBEBİYLE SONA ERME-119
• 1. Genel Olarak-119
• 2. Satıcının Zapttan Doğan Sorumluluğuna İlişkin Hükümlerin Uygulama Alanı-123
• 3. Satıcının Zapttan Doğan Sorumluluğunun Şartları-124
• a. Maddi Şartlar-124
• aa. Satılan Taşınır Malın Alıcıya Teslim Edilmiş Olması-124
• bb. Üçüncü Kişinin Satılan Taşınır Mal Üzerinde Zaptı Sağlayacak Üstün Hakkının Bulunması-126
• cc. Satılan Taşınır Mal Üzerinde Zaptı Sağlayacak Üstün Hakkın Taşınır Satış Sözleşmesinin Kurulduğu Anda Bulunması-127
• dd. Alıcının Üçüncü Kişinin Üstün Hakkının Bulunduğunu Taşınır Satış Sözleşmesinin Kurulduğu Sırada Bilmemesi-128
• ee. Üçüncü Kişinin Üstün Hakkına Dayanarak Satılan Taşınır Malı Zapt Etmesi-129
• b. Şekli Şart-131
• aa. Alıcının Üçüncü Kişinin Üstün Hak İddiasını Satıcıya Bildirmesi-131
• 4. Satıcının Zapttan Doğan Sorumluluğunun Hüküm ve Sonuçları-133
• a. Genel Olarak-133
• b. Tam Zapt Durumunda Satıcının Zapttan Doğan Sorumluluğunun Sonuçları-133
• c. Kısmi Zapt Durumunda Satıcının Zapttan Doğan Sorumluluğunun Sonuçları-139
• 5. Zamanaşımı Süresi-143
• C. SATICININ AYIPTAN DOĞAN SORUMLULUĞU SEBEBİYLE SONA ERME-145
• 1. Genel Olarak-145
• 2. Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Şartları-150
• a. Maddi Şartlar-150
• aa. Satılan Taşınır Malın Alıcıya Teslim Edilmiş Olması-150
• bb. Satılan Taşınır Malın Ayıplı Olması-151
• aaa. Genel Olarak-151
• bbb. Alıcının Kullanım Amacı Bakımından Beklediği Niteliklerin Satılan Taşınır Malda Bulunmaması-155
• ccc. Satıcı Tarafından Bildirilen Niteliklerin Satılan Taşınır Malda Bulunmaması-160
• cc. Satılan Taşınır Maldaki Ayıbın Hasarın Alıcıya Geçişinden Önce Mevcut Olması-164
• aaa. Genel Olarak-164
• bbb. Satılan Taşınır Maldaki Ayıbın Hasarın Alıcıya Geçmesinden Önce Mevcut Bulunması-167
• dd. Alıcının Satılan Taşınır Malın Ayıplı Olduğunu Bilmemesi-169
• ee. Alıcının Ayıplı Taşınır Malı Kabul Etmemiş Olması-172
• ff. Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Sözleşme İle Kaldırılmamış Olması-172
• b. Şekli Şartlar-173
• aa. Genel Olarak-173
• bb. Alıcının Satılan Taşınır Malı Gözden Geçirme Külfeti-174
• cc. Alıcının Satılan Taşınır Malda Bulunan Ayıpları Satıcıya Bildirme Külfeti-178
• 3. Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Hüküm ve Sonuçları-183
• a. Genel Olarak-183
• b. Satış Bedelinin İndirilmesi-187
• c. Satılan Taşınır Malın Onarılması-192
• d. Satılan Taşınır Malın Ayıpsız Bir Benzeri İle Değiştirilmesi-194
• e. Sözleşmeden Dönme-196
• aa. Genel Olarak-196
• bb. Alıcının Sözleşmeden Dönme Hakkının Sınırlandırılması-198
• aaa. Alıcının Sözleşmeden Dönmesinin Haklı Görülmemesi Sebebiyle Sözleşmeden Dönme Hakkının Sınırlandırılması (TBK m. 227/f. 4)-198
• bbb. Satılan Taşınır Malın Alıcıya Yüklenebilen Bir Sebep Yüzünden Yok Olması veya Alıcının Onu Başkasına Devretmesi ya da Biçimini Değiştirmesi Sebebiyle Sözleşmeden Dönme Hakkının Sınırlandırılması
• (TBK m. 228/f. 2)-201
• ccc. Satılan Taşınır Malın Birden Çok Taşınır Maldan veya Birden Çok Parçadan Oluşması Sebebiyle Sözleşmeden Dönme Hakkının Sınırlandırılması (TBK m. 230)-202
• cc. Sözleşmeden Dönmenin Hukuki Sonuçları-204
• aaa. Genel Olarak-204
• bbb. Alıcının Borçları-205
• aaaa. Satılan Taşınır Malın İadesi-205
• bbbb. Satılan Taşınır Maldan Elde Edilen Yararların İadesi-206
• ccc. Satıcının Borçları-207
• aaaa. Satış Bedelinin İadesi ve Yargılama Giderleri ile Alıcının Satılan Taşınır Mal İçin Yapmış Olduğu Giderlerin Ödenmesi-207
• bbbb. Alıcının Ayıplı Taşınır Maldan Doğan Zararlarının Ödenmesi-209
• 4. Zamanaşımı Süresi-212
• II. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN ALICIDAN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE SONA ERMESİ-219
• A. ALICININ TEMERRÜDÜ SEBEBİYLE SONA ERME-219
• 1. Genel Olarak-219
• 2. Alıcının Satış Bedelini Ödemede Temerrüde Düşmesi-219
• a. Genel Olarak-219
• b. Alıcının Satış Bedelini Ödemede Temerrüde Düşmesi-220
• aa. Peşin Satışlarda Satıcının Temerrüde Düşmesi-220
• bb. Veresiye Satışlarda Satıcının Temerrüde Düşmesi-222
• cc. Peşin ve Veresiye Satışlarda Alıcının Temerrüde Düşmesinin Hüküm ve Sonuçları-225
• 3. Alıcının Satılan Taşınır Malı Teslim Almada Temerrüde Düşmesi-226
• a. Genel Olarak-226
• b. Alıcının Satılan Taşınır Malı Teslim Almada Temerrüde Düşmesinin Hüküm ve Sonuçları-228
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN GENEL SEBEPLERLE SONA ERMESİ
• I. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE BORÇ İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN GENEL SEBEPLER-231
• A. BOZMA SÖZLEŞMESİ-231
• 1. Genel Olarak-231
• 2. Bozma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği-234
• 3. Bozma Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları-234
• a. Esasa İlişkin Şartlar-234
• b. Şekle İlişkin Şart-236
• 4. Bozma Sözleşmesinin Hüküm ve Sonuçları-238
• B. İFA-238
• 1. Genel Olarak-238
• 2. İfanın Hukuki Niteliği-240
• 3. İfanın Unsurları-241
• a. İfanın Konusu (İçeriği)-242
• b. İfanın Tarafları-244
• c. İfa Yeri-246
• d. İfa Zamanı-248
• 4. İfanın Hüküm ve Sonuçları-251
• II. TAŞINIR SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE BORCU SONA ERDİREN GENEL SEBEPLER-253
• A. İBRA SÖZLEŞMESİ-253
• 1. Genel Olarak-253
• 2. İbra Sözleşmesinin Hukuki Niteliği-255
• 3. İbra Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları-257
• a. Esasa İlişkin Şartlar-257
• b. Şekle İlişkin Şartlar-258
• 4. İbra Sözleşmesinin Hüküm ve Sonuçları-259
• B. YENİLEME-259
• 1. Genel Olarak-259
• 2. Yenilemenin Hukuki Niteliği-262
• 3. Yenilemenin Geçerlilik Şartları-264
• a. Eski Bir Borcun Mevcut ve Geçerli Olması-264
• b. Yeni Bir Borcun Kurulması-265
• c. Tarafların Yenileme İradesine Sahip Olması-269
• 4. Özel Bir Durum: Taşınır Satış Sözleşmesinde Borcun Cari Hesapta Yenileme İle Sona Ermesi-271
• 5. Yenilemenin Hüküm ve Sonuçları-273
• C. BİRLEŞME (ALICI VE SATICI SIFATLARININ BİRLEŞMESİ)-274
• 1. Genel Olarak-274
• 2. Birleşmenin Şartları-275
• a. Bir Borcun Bulunması-275
• b. Alıcı ve Satıcı Sıfatlarının Aynı Kişide Birleşmesi-276
• c. Alıcı ve Satıcı Sıfatlarının Aynı Malvarlığı Kesimi İçerisinde Birleşmesi-277
• 3. Birleşmenin Hüküm ve Sonuçları-278
• D. İFA İMKÂNSIZLIĞI-279
• 1. Genel Olarak-279
• 2. İfa İmkânsızlığının Unsurları-282
• a. Satılan Taşınır Malın İfasının Sonradan İmkânsız Duruma Gelmesi-282
• b. Satıcının İfa İmkânsızlığından Dolayı Sorumlu Olmaması-286
• c. İfa İmkânsızlığı Sebebiyle İfa Edilemeyen Taşınır Malın Yerine İkame Bir Değerin Geçmemiş Olması-289
• 3. Kısmi İfa İmkânsızlığı-292
• 4. Aşırı İfa Güçlüğü-293
• 5. İfa İmkânsızlığının Hüküm ve Sonuçları-301
• E. TAKAS-304
• 1. Genel Olarak-304
• 2. Takasın Hukuki Niteliği-306
• 3. Takasın Çeşitleri-308
• a. Kanuni Takas-309
• b. Sözleşmeye Dayanan Takas (İradi Takas)-309
• 4. Takasın Şartları-310
• a. Takasın Olumlu Şartları-311
• aa. Takas Edilecek Borçların Karşılıklı Olması-311
• bb. Takas Edilecek Borçların Para Borcu veya Aynı Türden Borç Olması-311
• cc. Takas Edilecek Borçların Muaccel Olması-317
• dd. Takas Edilecek Borçların Dava Edilebilir Nitelikte Bir Borç Olması-318
• b. Takasın Olumsuz Şartları-319
• aa. Takas Hakkının Sözleşme İle Ortadan Kaldırılmamış Olması-319
• bb. Takas Hakkının Kanun İle Ortadan Kaldırılmamış Olması-320
• 5. Takasın Hüküm ve Sonuçları-321
• SONUÇ-325
• YARARLANILAN KAYNAKLAR-333
• KISA ÖZET-359
• ABSTRACT-361