Feryal Atay

"Ülkemizde tüketici hukuku giderek popüler bir ilginin konusu olmaya başlamıştır. Bunun kuşkusuz anlaşılır nedenleri bulunmaktadır. Tüketici-satıcı, üretici, ithalatçı ilişkilerinin standartlara bağlanması zorunluluğunun doğduğu, tüketici tanımının herkesi kapsadığı ve tüketicilerin giderek bilinçlendiği günümüzde yaygın bir ilginin konusu olması şaşırtıcı olmasa gerektir. Tüketici hukuku, hukuk disiplinleri içinde nispeten yeni olmakla birlikte hem ülkemizde hem de uluslararası dünyada bir asliye hukuk alanı olarak sahasını genişletme eğilimindedir. Hatta daha ileri giderek söyleyebiliriz ki tüketici mahkemeleri asliye hukuk mahkemelerinin geleneksel merkezi nitelikte yerini ele geçirmiş durumdadır.

Bununla beraber tüketici hukuku hem akademik alanda hem de genel olarak hukuk düşüncesi veya yargı kültüründe yeterli biçimde değerlendirme konusu olmamış ve olamamıştır. Bunun nedenlerinden birisi Türkiye’de tüketici hukukunun uzun bir geçmişe sahip olmaması, bir diğeri de Türkiye’de hukuk düşüncesinin yenilikçi olmayan doğasıdır. Yasal mevzuat bakımından Avrupa standartlarının bile daha ilerisinde olduğumuz gerçeği karşısında hukuk düşüncesi ve pratiklerimizin aynı seviyede seyretmemesi üzücüdür. Bundan dolayı da ülkemizde tüketici hukukunun bir alan ve disiplin olarak sınırları henüz belirginleşememiş, özgün hukuki yapı ve karakteri de açığa çıkarılamamıştır.

Tüketici hukuku, özgün bir hukuk dalıdır. Çünkü, bu yeni hukuk alanı, öncelikle, 19.yy’nin rasyonel ve iradeci sözleşme modelini ve onun geleneksel düşünce ve pratiklerini aşar ve tarafların sözleşme iradelerini yeniden belirleyerek yeni bir statü yaratır. Bu hukuk alanında yargıç güçlü ve zayıf taraflar arasındaki hiyerarşik ilişkiye kamu tarafı olarak eylemli biçimde dahil olur. Bu durum tüketici hukukuna özel hukuk ilişkileri ile kamusal ilişkiler arasında kendine has ve mahsus bir hukuki karakter kazandırır. Tüketici hukukunun bu mahsus niteliği Türkiye hukuk ve yargı geleneğinde ve dahi pratiklerinde giderek anlaşılmaya başlanmış ve çalışmalar yapılması eğilimi gelişmiştir. Bu durum ise oldukça sevindiricidir.

Elinizde tuttuğunuz kitap, Türkiye’de Tüketici hukukunda en sık ve yaygın rastlanılan tüketici ilişkilerine dair soru ve sorunlara; ayıplı mal ve hizmet davalarına hasredilmiştir. Kitap, okuyucuların pratik sorularına ve ihtiyaçlarına belirli bir tüketici hukuku yaklaşımı çerçevesinde cevap vermek isteğindedir. Bu nedenle de özellikle hakim, avukat ve akademisyen gibi hukuk profesyonellerinin ve dahi konu ile ilgili tüketicilerin pratik sorularına odaklanmış, ayrıca cevapların ve hukuki çözümlerin dayandığı yorum yöntemleri de ortaya konulmuştur. Kitaba bütünlüğünü vermek bakımından son 15 yıla yakın bir zamandır Tüketici Mahkemesi hakimliği yürüten bir hukukçu olarak bugüne kadar ki tüm temel soru ve sorun alanlarını bir araya getirmeye çalıştım.

Tüm hukukçu meslektaşlarıma, konu ile ilgili tüketicilere yararlı olmasını diliyorum." (Tanıtım Yazısı)

ÖNSÖZ7

GİRİŞ 13

BİRİNCİ BÖLÜM
AMAÇ, KAPSAM, TANIMLAR

KANUNUN AMACI (MADDE 1)15

-       Gerekçe15

-       Açıklama15

KAPSAM (MADDE 2)17

-       Gerekçe17

-       Açıklama17

TANIMLAR (MADDE 3)41

-       Gerekçe42

1. Tüketici43

2.Satıcı-Sağlayıcı49

3.Üretici51

4.İthalatçı52

5.  Tüketici İşlemi54

İKİNCİ BÖLÜM
GENEL ESASLAR

TEMEL İLKELER (MADDE 4)57

-       Gerekçe58

-       Genel Olarak61

1. Tüketiciyi Bilgilendirme Zorunluluğu62

2. Sözleşmenin Tüketici Aleyhine Değiştirilememesi64

3. Tüketiciden İstenebilecek Ücret, Komisyon ve Masraflar64

4. Tüketici İçin Kıymetli Evrak Düzenlenmesi65

5. Tüketici İşlemlerinde Adi Kefalet Hükümlerinin Uygulanması67

6. Bileşik Faiz Yasağı71

7. Katılım Bankaları72

SATIŞTAN KAÇINMA (Madde 6)72

-       Gerekçe72

-       Açıklama73

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AYIPLI MAL

AYIPLI MAL (MADDE 8)75

-       Gerekçe76

A. DÜZENLEMENİN AMACI VE GENEL ÖZELLİKLERİ77

1.  Ayıplı Mal Tanımı77

2.  Tüketicinin Bilgilendirilmesi81

3.  Yanlış ya da Eksik Mal Teslimi82

4.  Ayıbın Çeşitleri83

5.  Montaj Hataları ve Geç Teslim85

6.  Ayıplı Mal İçin İhbar86

B.AYIPLI MALDAN SORUMLULUK (MADDE 9)94

-       Gerekçe94

C.AYIPLI MALIN İSPATI96

İSPAT YÜKÜ (Madde 10)96

-       Gerekçe97

D.TÜKETİCİNİN KULLANABİLECEĞİ SEÇİMLİK
HAKLAR (MADDE 11)104

-       Gerekçe105

1.Tüketicinin Seçimlik Haklarını Kullanması107

2.  Seçimlik Hakların Yerine Getirilmesi112

3.  Seçimlik Hakların Yenilik Doğurucu Olması112

4.  Seçimlik Hakların  Terditli Olarak Kullanılamayacağı117

5.  Seçimlik Haklar119

a.Sözleşmeden Dönme (Bedel İadesi)120

b.Satış Bedelinden İndirim131

c.Ücretsiz Onarım (Madde 8)137

Tüketicinin diğer hakları (Madde 9)137

Onarım Masrafları141

Onarım Süresi141

d.Ayıpsız Misli İle Değiştirme144

-Misli İle Değişimin Yerine Getirilmesinde Süre150

6. Seçimlik Hakların Kullanılmasında Sorumlu Olanlar151

7.Tüketicinin Seçimlik Haklarını Kullanması Nedeniyle
Ortaya Çıkan Masraflar153

E.AYIPLI MALDA ZAMANAŞIMI (MADDE 12)154

-       Gerekçe154

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
AYIPLI HİZMET

AYIPLI HİZMET (MADDE 13)159

-       Gerekçe159

A. HİZMET NEDİR160

1. Doğrudan Mal ile İlgili Hizmetler161

2. Doğrudan Kişi ile İlgili Hizmetler161

3. Dolayı Mal ile Kişi ile İlgili Hizmetler161

4. Ayıplı Hizmetin Çeşitleri161

B.AYIPLI HİZMETTEN SORUMLULUK (MADDE 14)162

-       Gerekçe162

Sağlayıcının Reklam Açıklamalarından Sorumlu Olması166

C.TÜKETİCİNİN SEÇİMLİK HAKLARI (MADDE 15)167

-       Gerekçe167

Genel Olarak168

Ayıplı Hizmette Seçimlik Haklar170

1. Sözleşmeden Dönme171

2. Hizmetin Yeniden Görülmesini İsteme171

3. Ayıp Oranında Bedelden İndirim172

4. Ücretsiz Onarım172

D.AYIPLI HİZMETTE SEÇİMLİK HAKLARIN KULLANILMASI173

1. Seçimlik Hakların Yenilik Doğurucu Olması173

2. Seçimlik Hakların Terditli Kullanılamaması 175

3.Tüketicinin Kullandığı Hakkın Yerine Getirilmesi175

E. AYIPLI HİZMETTEN SORUMLU OLANLAR177

Zamanaşımı (Madde 16)177

-       Gerekçe177

1. AYIPLI HİZMETTEZAMANAŞIMI

BEŞİNCİ BÖLÜM

TÜKETİCİNİN AYIPLI MAL VEYA AYIPLI HİZMETTE TAZMİNAT İSTEMESİ183

ALTINCI BÖLÜM
GARANTİ VE SÜRELER

GARANTİ BELGESİ (MADDE 56)191

-       Gerekçe191

1. Garanti Belgesi Nedir193

2. Garanti Belgesi Düzenleme Zorunluluğu193

3. Garanti  Belgesi ile Satılması Zorunlu Mallar195

4. Garanti Süresi195

5. Garanti Belgesinin Sağladığı Haklar196

6.Tüketicinin Onarım Hakkını Kullanması Halinde Garanti Süresi İçinde Malın Tekrar Arızalanması198

7. Onarım için Azami Sürenin Aşılması199

8.Onarımın Mümkün Bulunmadığının Anlaşılması200

İHTİYARİ GARANTİ BELGESİ (MADDE 57)201

-       Gerekçe201

1.İhtiyari Garantinin Süresi203

2.İhtiyati Garantinin Etkisi203

SATIŞ SONRASI HİZMETLER (MADDE 58)203

-       Gerekçe204

-       Kaynakça211