Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri

A. Can TUNCAY

Ömer Ekmekçi

İçindekiler 

- - Sosyal Güvenliğin Genel Esasları

- Sosyal Güvenlik Kavramı

- Sosyal Riskler

- Sosyal Güvenlik Teknikleri ve Tarihsel Gelişim

- Sosyal Güvenliğin Uluslararası Boyutları

- Sosyal Güvenliğinn Ekonomik, Demografik yapı, Sosyoloji ve Vergi Sistemi ile İlişkisi

- - Türk Sosyal Güvenlik Sistemi

- Sistemin Ana Özellikleri

- Tarihsel Gelişim

- Sosyal Gvenliğin Hukuk Sistemimizdeki Yeri

- Sosyal Güvenlik Kurumları

- Yeni Sistemin Genel Gerekçesi

- - Sosyal Sigortaların Özellikleri, Finansmanı ve İşveren Yükümlülükleri

- Sosyal Sigortaların Özellikleri

- Sosyal Sigortaların Finansmanı ve Primler

- İşveren Yükümlülükleri

- - Sosyal Sigortaların Kapsamı ve İsteğe Bağlı Sigortalılık

- Kişiler Açısından Kapsamı

- Yer Açısından Kapsamı

- İsteğe Bağlı Sigortalılık

- - Sosyal Sigorta Türleri İtibariyle Kısa Vadeli Sigorta Kolları

- İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası

- Hastalık Sigortası

- Analık Sigortası

- - Sosyal Sigorta Türleri İtibariye Uzun Vadeli Sigorta Türleri

- Malullük Sigortası

- Yaşlılık Sigortası

- Ölüm Sigortası

- Gelir ve Aylıkların Birleşmesi, Gelir ve Aylık Bağlanmasını Engelleyen Haller, Yersiz Ödemeler

- - Genel Sağlık Sigortası ve İşsizlik Sigortası

- Genel Sağlık Sigortası

- İşsizlik Sigortası

- - Hizmetlerin Birleştirilmesi ve Borçlanma Yoluyla Değerlendirilmesi

- Hizmetlerin Birleştirilmesi Yoluyla Değerlendirilmesi

- Hizmetlerin Borçlanma Yoluyla Değerlendirilmesi

- - Bireysel Emeklilik Sistemi

- Sistemin Genel Esasları

- - Katılmasız Sosyal Güvenlik Sistemi

- Sistemin Genel Esasları

- Sosyal Yardımlar ve Hizmetler

İÇİNDEKİLER
ONDOKUZUNCU BASIYA ÖNSÖZ. V
ONSEKİZİNCİ BASIYA ÖNSÖZ.VII
KISALTMALAR.XXXV
I. BÖLÜM
SOSYAL GÜVENLİĞİN GENEL ESASLARI
§ 1. SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI 1
I. Tanım . 1
II. Amaçları 5
III. Yöntemleri. 7
§ 2. SOSYAL RİSKLER. 8
I. Mesleki Riskler 8
II. Fizyolojik Riskler. 8
III. Sosyo-ekonomik Riskler 9
§ 3. SOSYAL GÜVENLİK TEKNİKLERİ VE TARİHSEL GELİŞİM . 11
I. Bireysel Teknikler (Tasarruf) . 11
II. Kollektif Teknikler. 11
1. Yardım . 11
2. Yardımlaşma sandıkları. 12
3. İşverenin sorumluluğu 14
4. Özel sigortalar 15
5. Sosyal sigortalar 17
6. Sosyal yardımlar ve sosyal hizmetler . 18
§ 4. SOSYAL GÜVENLİĞİN ULUSLARARASI BOYUTLARI . 21
I. Bazı Yabancı Ülkelerde Sosyal Güvenlik 22
1. Almanya. 22
a) Tarihi gelişim 22
b) Günümüzdeki durum. 25
X İçindekiler
2. Birleşik Krallık (İngiltere) 29
a) Tarihi gelişim 29
b) Beveridge Raporu 31
aa) Yönetimde birlik 31
bb) Primlerde birlik, ödemede zorunluluk . 32
cc) Tam çalıştırma ve sağlık politikası ile bütünlük 32
dd) Kişisel sorumluluk. 32
ee) Ailenin ihtiyaçları 32
ff) Yaygın bir sosyal güvenlik 32
c) Savaştan sonraki gelişmeler . 33
3. Fransa. . 39
4. Şili . 42
5. Amerika Birleşik Devletleri 45
6. İsveç. 51
7. Çin Halk Cumhuriyeti. 54
8. Diğer Ülkelerde . 55
II. Uluslararası Belgeler 57
1. Çok taraflı antlaşmalar . 57
a) Atlantik Paktı . 57
b) Filadelfiya Bildirgesi . 58
c) İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 58
d) Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin 102 Sayılı ILO
Sözleşmesi 58
e) Avrupa Sosyal Güvenlik Kodu 59
f) Uluslararası Taşıma İşlerinde Çalışan İşçilerin Sosyal Güvenliğine
İlişkin Avrupa Sözleşmesi 59
g) Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması (Avrupa Birliği) 60
aa) Kurucu antlaşmalarda sosyal güvenlik 60
bb) Tüzüklerde sosyal güvenlik 62
cc) AB şartlarında (charters) sosyal güvenlik 66
h) Avrupa Sosyal Şartı . 67
ı) Vatandaşlarla Vatandaş Olmayan Kimselere Sosyal Güvenlik
Konusunda Eşit İşlem Yapılması Hakkında Sözleşme . 68
i) Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi 68
2. İki taraflı sözleşmeler 68
İçindekiler XI
§ 5. SOSYAL GÜVENLİĞİN EKONOMİ, DEMOGRAFİK YAPI,
VERGİ SİSTEMİ VE SOSYOLOJİ İLE İLİŞKİSİ 72
I. Sosyal Güvenliğin Ekonomik Yapı ile İlişkisi . 72
1. Ekonomik düzenin sosyal güvenlik sistemine etkisi 72
2. Sosyal güvenliğin ekonomik düzene etkisi 74
II. Sosyal Güvenliğin Demografik Yapı ile İlişkisi. 75
III. Sosyal Güvenliğin Vergi Sistemi ile İlişkisi. 77
IV. Sosyal Güvenliğin Sosyoloji ile İlişkisi . 78
II. BÖLÜM
TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ
§ 6. SİSTEMİN ANA ÖZELLİKLERİ . 81
§ 7. TARİHSEL GELİŞİM . 85
I. Osmanlı İmparatorluğu’nda 85
II. TBMM Hükümeti Devrinde. 88
III. Cumhuriyetin İlanından Sonra 89
1. 1924 Anayasasından sonra . 89
2. 1961 Anayasasından sonra . 91
3. 1982 Anayasasından sonra . 91
§ 8. SOSYAL GÜVENLİĞİN HUKUK SİSTEMİMİZDEKİ YERİ 97
I. Sosyal Güvenlik ve Anayasa 97
1. Anayasanın sosyal güvenlikle doğrudan doğruya ilgili hükümleri . 97
2. Anayasadaki diğer hükümler 100
II. Kamu Hukukuna Dahildir 102
III. Sosyal Güvenlik Hukuku - İş Hukuku İlişkisi 104
IV. Sosyal Sigorta - Özel Sigorta İlişkisi. 105
V. Sosyal Güvenlik Hukuku - Medeni Hukuk - Borçlar Hukuku İlişkisi 107
§ 9. SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI. 109
I. Sosyal Güvenlik Kurumu 110
1. Kuruluş nedenleri. 111
2. Kurumun hukuki statüsü, amacı ve görevleri 114
XII İçindekiler
3. Kurumun organları 116
4. Kurum teşkilatı 118
5. Personel ve mali yapısı 120
II. Türkiye İş Kurumu 122
1. Genel olarak. 122
2. Kurumun amacı, kapsam ve niteliği . 123
3. Kurumun görevleri. 123
4. Kurumun organları 124
5. Personel statüsü ve Kurum gelirleri. 126
6. Özel istihdam büroları . 126
III. Özel Sandıklar. 131
IV. Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) 135
§ 10. YENİ SİSTEMİN GENEL GEREKÇESİ . 137
III. BÖLÜM
SOSYAL SİGORTALARIN ÖZELLİKLERİ, FİNANSMANI VE
İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 11. SOSYAL SİGORTALARIN ÖZELLİKLERİ . 145
I. Sosyal Sigortaları Biçimlendiren Temel İlkeler . 145
1. Sosyal koruma ilkesi. 145
2. Dayanışma ilkesi 145
3. Sosyal denkleştirme ilkesi . 146
4. Zorunluluk ilkesi 146
II. Sosyal Sigortaların Özellikleri . 146
1. Sosyal sigorta ilişkisi kurar 146
a) Genel olarak . 146
b) Sigortalılık süresi, sigortalılık niteliği ve sigortalılık ilişkisi 147
2. Zorunluluk esasına dayanır 151
3. Aile ödenekleri sigortasını kapsamına almamıştır . 151
4. Sosyal sigortalar uygulamasında devletin sınırlı mali desteği esası
benimsenmiştir 154
5. Uyuşmazlıklara iş (sosyal) mahkemeleri bakar 155
III. Sosyal Sigortalarda Edimler (Yardımlar). 159
İçindekiler XIII
1. Türleri 160
2. Sosyal edim (yardım) hakkının doğuşu. 161
3. Sosyal edimlerin birleşmesi. 161
4. Sosyal edimlerin kesilmesi ve geri alınması . 162
5. Sosyal edimin zamanaşımına ya da hak düşümüne uğraması ve
haczedilemezlik 162
§ 12. SOSYAL SİGORTALARIN FİNANSMANI VE PRİMLER 164
I. Finansman 164
1. Finansman kaynakları 164
2. Finansman yöntemleri . 166
a) Biriktirme (kapitalizasyon) yöntemi . 166
b) Dağıtım (pay as you go) yöntemi . 167
II. Primler 168
1. Prim ödeme yöntemleri . 168
a) Çok prim yöntemi 169
b) Tek prim yöntemi. 169
2. Primin hukuksal niteliği 169
3. Prim miktarlarının hesaplanması . 170
a) md. 4/I(a) bendine tâbi sigortalılar bakımından 171
aa) Aylık kazancın hesaplanması . 171
aaa) Hesaba dahil edilecek gelirler . 171
bbb) Prim kesintisinden tamamen veya kısmen muaf
olan kazançlar 175
b) md. 4/I(b) bendine tâbi sigortalılar (bağımsız çalışanlar)
bakımından 181
c) md. 4/I(c) bendine tâbi sigortalılar (kamu görevlileri)
bakımından 182
d) Yalnızca genel sağlık sigortasına tâbi olan sigortalılar bakımından . 184
4. Günlük kazancın hesaplanması 185
5. Aynı sigortalılık haline tâbi olarak birden fazla işte çalışma
durumunda primlerin hesabı 185
6. Kısmi süreli çalışanlarda prim ödeme gün sayısının hesaplanması. 186
7. Primlerin hesabında esas alınacak kazancın sınırları 187
XIV İçindekiler
8. Üst sınırı aşan ödemeler . 187
9. Prim oranları ve türleri 188
a) Kısa vadeli sigorta kolları primi. 189
aa) Prim oranı. 189
b) Uzun vadeli sigorta kolları primi. 190
aa) Prim oranı. 190
bb) Uzun vadeli sigorta kollarına Hazine katkısı 190
c) Genel sağlık sigortası primi. 193
d) İşsizlik sigortası primi . 194
e) Sosyal güvenlik destek primi. 194
f) Yatırım ve istihdamı teşvike yönelik prim indirimleri 196
aa) Devlet yardımları kapsamında teşvikler . 196
bb) Engelli personel istihdamı teşviki. 198
cc) İşsizlik ödeneği alanların istihdamına ilişkin teşvik 198
dd) Ek istihdamı teşvik 200
ee) Ar-Ge teşviki . 200
ff) Kadın ve genç sigortalı istihdamı teşviki 201
gg) İşbaşı eğitim programını tamamlayanların istihdamını teşvik. 206
hh) İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine ilişkin teşvik 208
ıı) Yurt dışına götürülen sigortalılar için GSS primi teşviki 209
ii) Belirli il/ilçelerde (on ve üzerinde) sigortalı çalıştırılmasına
ilişkin prim teşviki. 210
jj) Düşük ücretli işçi çalıştıran işverenlere prim desteği. 213
kk) 6770 sayılı Kanunla getirilen primlere Hazine desteği . 215
10. Primlerin ödenmesi 215
a) Prim ödeme yükümlüsü 215
b) Primlerin ödenme süresi . 217
c) Erken ödeme indirimi. 220
d) Doğal afet halinde sürenin uzatılması . 221
11. Prim borçlarının ve yersiz ödemelerin yeniden yapılandırılması 221
12. Gecikme zammı ve gecikme cezası . 223
13. Kurumun prim ve diğer alacaklarının ödenmesinden işverenle
birlikte sorumlu tutulanlar . 226
a) Asıl işveren alt işveren ilişkisinde. 226
İçindekiler XV
b) Geçici iş ilişkisinde . 226
c) İşyerinin devri halinde 227
d) Üst düzey yöneticilerin müteselsil sorumluluğu 229
14. Yersiz alınan primlerin iadesi ve zamanaşımı. 237
15. Kurum alacaklarında zamanaşımı. 239
16. Prim belgelerinin Kurumca re’sen düzenlenmesi ve primlerin tahsili. 240
a) Re’sen düzenlemenin koşulları 240
b) İşverenin itirazı . 241
17. Asgari işçilik miktarının re’sen tespiti ve uzlaşma 242
a) Re’sen tespit 242
b) Uzlaşma 245
§ 13. İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 248
I. İşyerinin ve Sigortalılığın Bildirimi Yükümlülüğü 248
1. İşyerinin bildirimi 248
2. Alt işverenin ve sigortalıyı devralan işverenin bildirimi . 251
3. Sigortalılığın başlangıcının bildirimi. 251
a) Md. 4/I(a) bendi kapsamına giren sigortalılık ilişkisinde. 252
aa) Genel kural: İşe başlamadan önce bildirim 252
bb) İstisnalar 252
aaa) İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe
başlatılacak sigortalılar . 252
bbb) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaşım araçlarında ve
sefer sırasında işe başlatılacak sigortalılar 252
ccc) İlk kez işyeri bildirgesi verilen işyerlerinde işe
başlatılacak sigortalılar . 253
ddd) Çalışma izin belgesine tabi yabancıların bildirimi. 253
eee) Kamu idareleri tarafından yurt dışı göreve
gönderilenler 253
fff) Kamu idareleri tarafından çalıştırılan 4447 sayılı
Kanun uyarınca işsizlik sigortasına tâbi olmayan
sözleşmeli personel. 253
ggg) Maliye Bakanlığı vizesine tâbi olarak kamu
idarelerinde çalışanlar. 254
XVI İçindekiler
hhh) 4046 sayılı Kanun uyarınca özelleştirilen yerlerden
diğer kamu kurum ve kuruluşlarına naklen atanan
sözleşmeli veya kapsam dışı personel 254
ııı) Bir işyerinden diğerine nakledilen sigortalılar. 254
b) İşe giriş bildirgesinin Kuruma verilmesi 255
c) Sigortalının kendisini bildirmesi . 255
d) Md. 4/I(b) bendi kapsamına giren sigortalılık ilişkisinde. 255
aa) Gelir vergisi mükellefi olanlar 255
bb) Gelir vergisinden muaf olanlar. 256
cc) Şirket ortakları 256
dd) Köy ve mahalle muhtarları. 256
ee) Tarımda bağımsız çalışanlar. 257
ff) Jokey ve antrenörler. 257
gg) Muafiyet koşulları ortadan kalkan bağımsız çalışanlar 257
e) Md. 4/I(c) bendi kapsamına giren sigortalılık ilişkisinde. 257
4. Kamu idareleri ve bankaların bildirimi . 258
5. Sigortalıların Kurumca re’sen tescil edilmesi . 258
6. Sigortalılığın sona erdiğinin bildirimi. 259
a) Md. 4/I(a) bendine tâbi sigortalılar. 259
b) Md. 4/I(b) bendine tâbi sigortalılar 260
c) Md. 4/I(c) bendine tâbi sigortalılar. 261
7. Sigortalılığın bildirilmemesi . 261
a) İdari para cezası uygulanması 261
b) Sigortalı hizmetin hükmen (yargı kararıyla) tespiti 263
aa) Tespit davasının şartları . 264
bb) Tespit Davasının Sonuçları 279
II. Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Verme ve Prim Ödeme Yükümlülüğü . 280
1. Genel olarak 280
2. Aylık prim ve hizmet belgesinin düzenlenmesi . 281
3. Aylık prim ve hizmet belgesinin Kuruma verilme biçimi ve süresi 282
4. Eksik gün bildirimi 287
5. Prim Ödeme Yükümlülüğü 288
İçindekiler XVII
IV. BÖLÜM
SOSYAL SİGORTALARIN KAPSAMI VE İSTEĞE BAĞLI
SİGORTALILIK
§ 14. KİŞİLER AÇISINDAN KAPSAMI 289
I. Genel Kural 289
II. Md. 4/I(a) Bendi Kapsamında Sigortalı Sayılanlar. 290
1. İş sözleşmesine dayanarak çalışanlar 290
a) İş sözleşmesinin unsurları 291
b) Yabancılık unsuru. 298
aa) Bağımlı çalışanlar bakımından. 298
bb) Bağımsız çalışanlar bakımından. 300
c) Öğrenim ve staj amacıyla gelen yabancı öğrencilerin durumu . 301
2. İşçi sendikaları, konfederasyonları ve şubelerinin yönetim
kurullarına seçilenler 301
3. Sanatçılar, düşünürler ve yazarlar 302
4. Koruma bekçileri . 303
5. Güvenlik korucuları . 303
6. Genel kadınlar . 303
7. Usta öğreticiler ve kamu idarelerinde ücret karşılığı ders verenler . 304
8. Geçici personel. 304
9. Toplum Yararına Çalışma Programından yararlananlar. 304
10. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar. 305
III. Md. 4/I(b) Bendi Kapsamında Sigortalı Sayılanlar. 308
1. Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya
basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar. 308
a) Serbest muhasebeci ve mali müşavirler 308
b) Serbest çalışan avukatlar 308
2. Gelir vergisinden muaf olup, Esnaf ve Sanatkâr Siciline kayıtlı
olanlar 309
3. Şirket ortakları . 310
4. Tarımsal faaliyette bulunanlar 310
5. Köy ve mahalle muhtarları . 311
6. 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tâbi jokey ve antrenörler 311
XVIII İçindekiler
IV. Md. 4/I(c) Bendi Kapsamında Sigortalı Sayılanlar. 311
1. Kamu idarelerinde çalışanlar 312
2. 657 sayılı Kanun md. 86 uyarınca açıktan vekil atananlar 313
3. Kamu idarelerinde seçim veya atama yoluyla göreve gelenler . 313
4. Başbakan, bakanlar, bakan yardımcıları ile TBMM üyeleri. 313
5. Belediye başkanları, il encümeninin seçimle gelen üyeleri. 313
6. Kamu görevlileri sendika, şube veya konfederasyonlarında
yönetim kuruluna seçilenlerden aylıksız izne ayrılanlar. 315
7. Askeri öğrenciler 315
8. Polis Akademisi öğrencileri ile Emniyet Genel Müdürlüğü
hesabına öğrenim görenler . 315
9. Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı nam ve hesabına okuyanlar 316
10. 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak sigortalılar 316
11. Sözleşmeli er ve erbaşlar . 317
V. Kısmen Sigortalı Sayılanlar 318
1. Aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler 318
2. Staja tâbi tutulan öğrenciler ve bursiyerler 319
3. 2547 sayılı Kanuna göre çalıştırılan öğrenciler 320
4. Ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde çalışanlar. 322
5. İşKur kursiyerleri 322
6. Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen
işverenlerin yanlarında çalıştırdıkları Türk işçileri . 323
7. 4046 sayılı Kanuna göre iş kaybı tazminatı alanlar . 324
8. Sosyal güvenlik destek primine tâbi çalışanlar. 324
a) 5510 sK.ndan önce çalışmakta olanlar 324
b) 5510 sK.ndan sonra ilk kez çalışmaya başlayanlar . 325
9. Harp malulleri ve vazife malulleri. 327
10. Taksiciler, dolmuşçular. 327
11. Kısmi süreli çalışan sanatçılar . 329
12. İntern öğrenciler 329
13. Ev hizmetlerinde ay içinde on günden az çalışanlar 329
Vl. Sigortalı Sayılmayanlar 332
1. Tarım veya orman işlerinde iş sözleşmesiyle süreksiz çalışanlar 332
İçindekiler XIX
2. Tarımda bağımsız çalışanlardan geliri düşük olanlar . 333
3. Diğer bağımsız çalışanlardan geliri düşük olanlar . 334
4. İşverenin ücretsiz çalışan eşi 335
5. Aynı konutta hısımlar arasında yapılan işlerde çalışanlar. 335
6. Askerlik hizmetini yapmakta olanlar 336
7. Yüksek okullarda mesleki eğitimine ilişkin olarak tatbiki nitelikte
yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler 336
8. Sağlık kurumlarında işe alıştırılmakta olan hasta veya sakatlar 336
9. Türkiye’ye gönderilen yabancı işyeri temsilcileri . 337
10. Md. 4/I(b) ve (c) bendi kapsamında faaliyette bulunup 18 yaşını
doldurmamış olanlar . 338
11. Kamu idarelerinin dış temsilciliklerinde çalışanlar 338
12. Büyükelçilik ve konsolosluklarda iş sözleşmesiyle çalışanlar 339
13. Yurt dışında ikamet eden bağımsız çalışanlar 340
14. Gençlik ve spor faaliyetlerinde geçici olarak görevlendirilenler 340
VII. Sigortalılık Hallerinin Çakışması. 340
VIII. İşveren, İşveren Vekili ve Alt İşveren Kavramı 345
1. İşveren. 345
2. İşveren vekili 346
3. Alt işveren 347
a) Alt işverenliğin sosyal sigortaya ilişkin sonuçları 349
b) Geçersiz alt işveren ilişkisinin sosyal sigortaya ilişkin sonuçları 350
§15. YER AÇISINDAN KAPSAMI. 353
I. İşyeri . 353
II. İşyerinin Sınırları. 354
1. Asıl işyeri. 354
2. İşyerine bağlı yerler 354
3. İşyerinin eklentileri 354
4. Araçlar. 355
§ 16. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 356
I. Genel Olarak. 356
XX İçindekiler
II. İsteğe Bağlı Sigortalılığın Koşulları 358
1. Türkiye’de ikamet etmek 359
2. 18 yaşını doldurmuş olmak 361
3. Zorunlu sigortalı olmamak veya ay içerisinde otuz günden
az çalışmak. 361
4. Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık almamak 361
5. Kuruma başvuru 362
6. Kuruma prim ödemek 365
a) İsteğe bağlı sigortada prim tutarı. 365
b) İsteğe bağlı sigorta priminin ödenmesi 366
III. İsteğe Bağlı Sigortanın Hükümleri. 367
1. İsteğe bağlı sigortanın başlangıcı. 367
2. İsteğe bağlı sigortalının genel sağlık sigortasından yararlanması 368
3. İsteğe bağlı sigorta ilişkisinin sona ermesi . 368
a) Sigortalının talepte bulunması 368
b) Aylık bağlanması için talepte bulunmak 369
c) Yurt dışında ikamet etmeye başlamak . 369
d) Zorunlu sigortaya tâbi bir işte çalışmaya başlamak 370
e) Sigortalının ölümü . 370
f) Sigortalının yurt dışındaki çalışmasının sona ermesi . 370
g) Bir yıl prim ödememe. 371
6. İsteğe bağlı sigortalılık süresinin hukuki etkisi 371
IV. 5510 Sayılı Kanundan Önce İsteğe Bağlı Sigortalı Olanların Durumu 372
V. BÖLÜM
SOSYAL SİGORTA TÜRLERİ İTİBARİYLE
KISA VADELİ SİGORTA KOLLARI
§ 17. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASI. 373
I. İş Kazası 374
1. Tanımı . 376
2. Unsurları 378
a) Sigortalı olma 378
b) Kazaya uğrama 380
İçindekiler XXI
aa) Dıştan gelen bir etken . 381
bb) İstenilmeyen bir olay . 381
cc) Ani olması. 383
c) Uygun illiyet bağı bulunması . 383
aa) Sigortalının gördüğü işle kaza olayı arasında illiyet bağı. 383
aaa) Kazanın işyerinde meydana gelmesi gerekir 385
bbb) Taşıt aracında veya yolda geçirilen iş kazası 392
bb) Kaza olayı ile uğranılan zarar arasında illiyet bağı. 395
d) Sigortalının bedence veya ruhça bir zarara uğraması 396
3. İş kazasının bildirilmesi ve tespiti . 397
II. Meslek Hastalığı 399
1. Tanımı . 399
2. Unsurları 401
a) Sigortalı olma . 401
b) Hastalık veya sakatlığın yürütülen işin sonucu olarak ortaya
çıkması . 401
c) Belirli bir zaman parçası içinde meydana gelmesi 401
d) Hastalığın Yönetmelikte yer alması ve belirtilen süre içinde
meydana çıkması 402
e) Hastalığın Kurum Sağlık Kurulu raporu ile saptanması 405
f) Sigortalının bedence veya ruhça bir zarara uğraması 406
III. İş Kazası ve Meslek Hastalığının Kuruma Bildirilmesi . 407
IV. Sigorta Yardımları 409
1. Sigortalıya yapılacak ödemeler 410
a) Geçici iş göremezlik ödeneği. 410
b) Sürekli iş göremezlik geliri 411
c) Gelir ve ödeneğin indirilmesi 412
d) Ölen sigortalının geride kalanlarına yapılacak ödemeler 413
aa) Sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması . 413
aaa) Eşin hak sahipliği. 414
bbb) Çocukların hak sahipliği 414
ccc) Ana ve babanın hak sahipliği 416
bb) Ölüm gelirinin hak sahipleri arasında paylaştırılması . 416
XXII İçindekiler
aaa) Eşe bağlanan gelirin oranı 416
bbb) Çocuklara bağlanan gelirlerin oranı 417
ccc) Ana ve babaya bağlanan gelirlerin oranı . 417
cc) Ölüm gelirinin kesilmesi, tekrar bağlanması 417
aaa) Dul eşin geliri 418
bbb) Erkek çocukların geliri . 418
ccc) Kız çocukların geliri. 418
ddd) Malûl çocukların geliri. 419
eee) Ana ve babanın geliri . 419
fff) Durum değişiklikleri 419
dd) Evlenme ödeneği . 420
ee) Cenaze ödeneği . 420
V. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Halinde Kurumun Rücu Hakkı . 421
1. İşverenin sorumluluğu . 422
a) Kurumun işverene rücu hakkının hukuki niteliği 422
b) Kurumun işverene rücu hakkının koşulları . 425
2. Üçüncü kişilerin ve çalıştıranın sorumluluğu 431
3. Sigortalıların süresi içinde Kuruma bildirilmemesinden doğan
sorumluluk. . 433
§ 18. HASTALIK SİGORTASI 437
I. Genel Olarak. 437
II. Geçici İş Göremezlik Ödeneği ve Yararlanma Koşulları . 437
1. Sigortalı sayılma ve hastalanma . 437
2. Geçici iş göremezlik halinin iki günden fazla sürmesi . 438
3. Belli bir süre prim ödemiş olma 439
4. Kuruma başvuru . 440
III. Ödeneğin miktarı ve ödenmesi 440
IV. Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin İndirilmesi veya Geri Alınması 441
V. Hastalık Sigortasında Kurumun Rücu Hakkı . 443
§ 19. ANALIK SİGORTASI 448
I. Genel Olarak. 448
II. Analık Sigortası Yardımlarından Yararlanma Şartları 448
İçindekiler XXIII
1. Analık durumunun ortaya çıkması 448
2. Yararlanma hakkına sahip olanlar. 450
3. Belli bir süre prim ödenmiş olması. 450
4. Kuruma başvuru . 451
III. Analık Sigortası Yardımları 451
1. Emzirme ödeneği 452
2. Geçici iş göremezlik ödeneği 452
3. Yarım çalışma ödeneği 454
IV. Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin İndirilmesi veya Geri Alınması 456
V. Analık Sigortasında Kurumun Rücu Hakkı . 457
VI. Kısa Vadeli Sigorta Kolları Bakımından Dikkate Alınmayacak Süreler. 457
VI. BÖLÜM
SOSYAL SİGORTA TÜRLERİ İTİBARİYLE
UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI
§ 20. MALULLÜK SİGORTASI . 459
I. Malullük Aylığı ve Yararlanma Koşulları 460
1. Malullüğün meydana gelmesi ve tespiti (adi malullük) . 460
2. Malullüğün ilk defa çalışmaya başladıktan sonra ortaya çıkmış olması 466
3. Sigortalılık süresi ve prim ödeme koşulu 468
4. İşten ayrılarak Kuruma başvuru 469
II. Malullük Aylığının Hesaplanması ve Bağlanması. 470
III. Aylığın Başlangıcı 470
IV. Değişen Sağlık Durumuna Göre Aylığın Değişmesi (Kontrol Muayenesi) . 471
V. Çalışmaya Başlama Nedeniyle Aylığın Kesilmesi . 471
VI. Vazife Malullüğü . 474
VII. Diğer Yardımlar. 476
VIII. Malullük Sigortası Bakımından Üçüncü Kişinin Sorumluluğu 477
IX. Kanunun Yürürlük Tarihinden Önce Aylığa Hak Kazanmış Olanlar 478
§ 21. YAŞLILIK SİGORTASI 481
I. Genel Olarak. 481
II. Yaşlılık Aylığından Yararlanma Koşulları 482
XXIV İçindekiler
1. Belirli bir yaşın, prim ödeme gün sayısının ve sigortalılık süresinin
tamamlanması 484
a) 8.9.1999’a kadarki dönem 493
b) 8.9.1999 – 30.4.2008 arasındaki dönem 494
c) 30.4.2008’den sonraki dönem. 499
2. İşten ayrılma ve Kuruma başvuru . 502
III. Kolaylaştırılmış Emeklilik Koşulları. 504
1. 1.10.2008 tarihinden önce sigortalı olanlar 504
a) Maden işyerlerinin yeraltı işlerinde çalışanlar 505
b) Sigortalı olarak işe başlamadan önce malul olanlar 506
c) Engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar . 506
2. 1.10.2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar. 508
a) İşe başlamadan önce malul olanlar 508
b) Çalışma gücündeki kayıp oranı %60’dan az olanlar 509
c) Maden işyerlerinin yeraltı işlerinde çalışanlar 510
d) Erken yaşlanan sigortalılar 511
e) Sürekli bakıma muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunan
kadın sigortalılar. 511
IV. Farazi (Varsayılan) Hizmet Süreleri 512
1. Fiili hizmet süresi zammı 512
2. İtibari hizmet süresi zammı 515
V. Yaşlılık Sigortası Yardımları . 516
1. Yaşlılık aylığının başlangıcı, kesilmesi, yeniden bağlanması ve hesabı 516
a) Aylığın başlangıcı 516
b) Aylığın kesilmesi ve yeniden bağlanması . 517
c) Aylığın hesabı . 519
d) Aylığın devir ve haciz yasağı 522
2. Yaşlılık toptan ödemesi ve ihya (canlandırma) 523
3. Sağlık yardımları 525
4. Kamu görevlilerine özgü emekli ikramiyesi ödenmesi. 525
5. Kanunun yürürlük tarihinden önce topluluk sigortasına tâbi
avukatlar ve noterler. 525
6. Yaşlılık aylığı hesabında geçiş hükümleri 526
İçindekiler XXV
§ 22. ÖLÜM SİGORTASI . 530
I. Genel Olarak. 530
II. Ölüm Sigortası Yardımlarından Yararlanma Koşulları 531
1. Sigortalının ölümü. 531
2. Belli bir süre sigortalı olup prim ödemiş yahut Kurumla ilişkisi olma . 532
3. Sigortalının hak sahipleri olma. 535
a) Eşin hak sahipliği 536
b) Çocukların hak sahipliği. 536
c) Ana ve babanın hak sahipliği 539
4. Kuruma başvurma 540
III. Ölüm Sigortasından Sağlanan Yardımlar . 540
1. Ölüm aylığı 541
a) Aylığın hesaplanması 541
b) Aylığın hak sahipleri arasında paylaştırılması . 542
aa) Eşin payı . 542
bb) Çocukların payı. 542
cc) Ana ve babanın payı 542
c) Ölüm aylığının bağlanması, kesilmesi ve tekrar bağlanması. 543
aa) Dul eşin aylığı . 544
bb) Erkek çocukların aylıkları 544
cc) Kız çocukların aylıkları 545
dd) Malûl çocukların aylıkları 545
ee) Ana ve babanın aylıkları 546
2. Ölüm toptan ödemesi ve ihya (canlandırma) 546
3. Evlenme ödeneği verilmesi . 548
4. Cenaze giderlerinin ödenmesi 548
5. Kamu görevlilerine özgü emeklilik ikramiyesi. 549
6. Sağlık yardımı yapılması. 549
III. Ölüm Sigortasında Rücu. 550
§ 23. GELİR VE AYLIKLARIN BİRLEŞMESİ, GELİR VE AYLIK
BAĞLANMASINI ENGELLEYEN HALLER, YERSİZ ÖDEMELER. 552
I. Gelir ve Aylıkların Birleşmesi 552
XXVI İçindekiler
1. 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra gelir/aylık hakkı
doğması . 552
a) Aylıkların birleşmesi . 553
b) Gelirlerin birleşmesi 554
c) Gelir ve aylıkların birleşmesi. 554
2. Kanunun yürürlük tarihinden önce bir veya birden fazla dosyadan
gelir ve aylık alanlar 555
3. Gelir ve aylıkların düzeltilmesi, yükseltilmesi ve alt sınırı . 556
II. Gelir ve Aylıkların Bağlanmasını Engelleyen Haller. 557
1. Miras ve aile hukukundan doğan haller 557
2. Boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşama hali 558
III. Yersiz Ödemelerin Geri Alınması. 560
VII. BÖLÜM
GENEL SAĞLIK SİGORTASI VE İŞSİZLİK SİGORTASI
§ 24. GENEL SAĞLIK SİGORTASI. 563
I. Genel Olarak. 563
II. Dünyada Sağlık Hizmeti Yöntemleri ve Sistemler 566
III. Tanım ve Amacı 569
IV. Kapsama Alınan Kişiler . 572
1. Genel sağlık sigortalısı sayılanlar 572
a) 5754 sayılı Kanun uyarınca 572
b) 6111 sayılı Kanun uyarınca . 575
c) 6191 sayılı Kanun uyarınca 577
d) 665 sayılı KHK uyarınca 578
e) 6486 sayılı Kanun uyarınca 578
f) 6494 sayılı Kanun uyarınca 579
g) 6663 sayılı Kanun uyarınca 579
h) 681 sayılı KHK uyarınca 579
ı) 6824 sayılı KHK uyarınca 580
j) 690 sayılı KHK uyarınca 580
k) Gelir testi 580
aa) Başvuru . 581
bb) Tespit işlemleri 584
İçindekiler XXVII
cc) Tespite itiraz 585
dd) GSS priminde sabitleme ve borçlarda yapılandırma. 585
2. Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişiler 586
V. Kapsam Dışında Kalanlar 589
VI. Zorunluluk İlkesi ve Tescil. 591
1. Kendiliğinden tescilli sayılanlar 592
2. Tescili gerekenler 592
3. Sigortalılığın sona ermesi . 594
VII. Kurumca Sağlanan Hizmetler 596
1. Koruyucu sağlık hizmetleri. 596
2. Tedavi edici sağlık hizmetleri 596
a) Tıbbi muayene, müdahale, tedavi, organ nakli, tetkik ve tahliller 597
b) Analıktan doğan hastalıkların tedavisi. 597
c) Ağız ve diş muayene ve tedavisi. 597
d) Yardımcı üreme teknikleri. 598
e) Tıbbi araç ve gereç sağlanması 600
3. Yurt dışında tedavi . 603
a) Geçici görevle yurt dışına gönderilenler 603
b) Sürekli görevle yurt dışına gönderilenler . 603
c) Yurt içinde tedavisi mümkün olmayanlar 604
4. Rehabilite edici sağlık hizmetleri 606
5. Diğer giderlerin karşılanması 606
6. Trafik kazalarında sağlık giderlerinin SGK tarafından karşılanması. 607
VIII. Kurumca Karşılanmayan Sağlık Hizmetleri . 610
IX. Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Koşulları 611
1. Genel Sağlık Sigortası primi ödemiş olma 611
2. Sağlık kuruluşuna başvuru ve kimlik bildirimi . 614
3. Katılım payı ödenmesi . 615
a) Katılım payı ödenecek durumlar. 615
b) Katılım payı tutarları 616
c) Katılım payının tahsili 618
4. Katılım payı alınmayacak durumlar 619
XXVIII İçindekiler
5. Hizmet basamakları ve sevk zincirine uyma 619
a) Aile hekimliği uygulaması. 621
b) Birinci basamak sağlık kuruluşları. 626
aa) Resmi sağlık kuruluşları. 626
bb) Özel sağlık kuruluşları. 626
c) İkinci basamak sağlık kuruluşları 626
aa) Resmi sağlık kuruluşları. 626
bb) Özel sağlık kuruluşları. 627
d) Üçüncü basamak sağlık kuruluşları. 627
e) İstirahat (sağlık) raporları 627
X. Sağlık Hizmeti Sunucularına İlişkin Kurallar. 628
1. Sağlık hizmeti sunucularının kimlik tespit yükümlülüğü 628
a) Sağlık hizmetlerinin sağlanma yöntemi. 629
b) Sağlık hizmeti sunucularının duyurulması ve bildirim
zorunluluğu 630
c) Sağlık hizmet bedellerinin belirlenmesi. 630
d) Sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularına fark ücreti ödenmesi . 631
aa) Otelcilik hizmetleri 632
bb) Öğretim üyesi farkı 632
cc) İstisnai sağlık hizmetleri. 632
dd) Ek ücret alınmayacak kişiler ve durumlar. 633
XI. İşverenin ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu. 634
1. Genel Olarak . 634
2. İşverenin sağlık yardımlarından sorumluluğu . 635
a) İş kazası ve meslek hastalığından dolayı. 635
b) Sağlık raporu almadan çalıştırmadan dolayı 636
c) Kasıt veya mevzuata aykırı davranışından dolayı . 636
3. Üçüncü kişilerin sorumluluğu 637
4. Sigortalının kendi sorumluluğu 638
XII. Geçiş ve Yürürlük Hükümleri 638
§ 25. İŞSİZLİK SİGORTASI. 641
I. Genel Olarak. 641
1. İşsizlik 641
İçindekiler XXIX
2. İşsizlik sigortası kavramı. 643
3. İşsizlik sigortasının genel çizgileri . 644
a) Kapsam 644
b) Yararlanmanın temel esasları 645
c) İşsizlik sigortasından sağlanan yararlar . 646
d) İdari örgütlenme. 646
e) Finansman 647
4. İşsizlik sigortasının yararları ve sakıncaları 647
a) Yararları 647
b) Sakıncaları . 648
5. Ülkemizde işsizlik sigortası kurulması 648
II. İşsizlik Sigortasının Tanımı ve Kapsamı . 649
1. Tanım. . 649
2. Kapsam 650
a) Kapsama dahil olanlar 650
b) Kapsama girmeyenler. 651
c) Bazı çalışanlar da işsizlik sigortası kapsamına alınmıştır . 652
aa) Esnaf Ahilik Sandığı Sigortasının esasları. 653
bb) Bu sigorta koluna neden Esnaf Ahilik Sandığı denmiştir? 655
III. İşsizlik Sigortasının Yönetimi. 655
IV. İşsizlik Sigortasının Finansmanı. 656
a) İşsizlik sigortası primi. 656
b) İdari para cezası 657
c) İşsizlik Sigortası Fonu. 658
d) Fondan aktif işgücünü artırmak amacıyla kaynak aktarımı . 660
V. İşsizlik Sigortası Yardımları 661
1. İşsizlik ödeneği. 661
a) Hak kazanma koşulları . 662
b) İşsizlik ödeneğinin miktarı ve ödeme süresi. 668
c) Ödeneğin kesilmesi ve geri alınması 669
2. Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği ödeneği 672
a) Genel olarak . 672
b) Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşulları . 674
XXX İçindekiler
aa) Kısa çalışmayı gerektiren bir halin ortaya çıkması 674
bb) Kısa çalışma ödeneği ve yararlanma . 676
aaa) Ekonomik kriz veya zorlayıcı nedenlerle işin
tamamen veya kısmen durması yahut çalışma
süresinin azalması. 676
bbb) İşverenin İşKur’a başvurusu ve sendikaya bildirim 677
ccc) Talebin Kurumca değerlendirilmesi 677
c) Kısa çalışmanın hükümleri . 679
aa) Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma hakkına sahip olanlar 679
bb) Yararlanma süresi. 680
cc) Kısa çalışma ödeneğinin miktarı ve ödenmesi 681
dd) Kısa çalışma döneminde sigorta primlerinin Kuruma
aktarılması. 682
ee) Kısa çalışma ödeneğinin durdurulması, kesilmesi ve
geri alınması 682
ff) Kısa çalışmanın iş sözleşmesine etkisi. 683
3. Genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi. 684
4. İş bulma ve mesleki eğitim yardımı 684
5. Yarım çalışma ödeneği 686
6. İşsizlik sigortası uygulamasına ilişkin işlemlere karşı itiraz 686
VI. Ücret Garanti Fonu. 687
1. Genel Olarak. 687
2. Fonun yönetimi . 688
3. Yararlanma koşulları. 688
a) Belirli nedenlerle ödeme güçlüğünün ortaya çıkması. 688
b) Başvuru 689
4. Ödeme yapılması ve miktarı. 689
VIII. BÖLÜM
HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ VE BORÇLANMA YOLUYLA
DEĞERLENDİRİLMESİ
§ 26. HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ YOLUYLA
DEĞERLENDİRİLMESİ 693
I. Farklı Sigortalılık Hallerinde Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi. 693
İçindekiler XXXI
1. İlk defa 5510 sayılı Kanuna tâbi olarak çalışanlar . 694
2. 5510 sayılı Kanundan önce sigortalı olanlar . 694
II. Sosyal Güvenlik Sözleşmelerine Göre Yabancı Ülkelerde Geçen
Hizmetlerin Birleştirilmesi 697
1. Genel olarak 697
2. Hizmetlerin birleştirilmesine ilişkin ortak esaslar . 698
a) İşçinin her iki ülkede de sigortalı olarak çalışmış olması 698
b) Yardım yapacak ülkeye son geliş tarihinde çalışabilir durumda
olması. 698
c) Birleştirilecek sürelerin aynı zamana rastlamaması. 699
d) Son çalışılan ülkenin sosyal sigortalar kuruluşuna başvurulması 699
§ 27. HİZMETLERİN BORÇLANMA YOLUYLA
DEĞERLENDİRİLMESİ 700
I. Genel Olarak. 700
II. Yurt İçinde Geçen Hizmetlerin Borçlanılması 700
1. Borçlanma hakkına sahip olanlar 700
2. Hizmet borçlanmasına konu olabilecek süreler. 700
a) Ücretsiz doğum ve analık izni süreleri ile
doğum sonrasındaki süreler. 701
b) Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda
geçen süreler . 704
c) Personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri. 705
d) Doktora veya tıpta uzmanlık öğreniminde geçen süreler . 706
e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj
süreleri 706
f) Beraatle sonuçlanan tutukluluk veya gözaltında geçen süreler . 707
g) Grev ve lokavtta geçen süreler. 708
h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri. 708
i) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin
açıkta geçirdiği süreler. 708
j) Subay veya astsubaylığa nasbedilen ve subaylığa geçirilenlerle
polis veya komiser olarak atananların öğrenim süreleri 708
k) Memuriyeti disiplin cezası nedeniyle sona erenlerden cezası
kaldırılanların dışarıda geçen süreleri 709
XXXII İçindekiler
l) 4857 sayılı Kanuna tabi kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar 711
m) Yurt dışında geçen öğrencilik süreleri 711
n) 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu uyarınca gözaltına alınan veya
tutuklananların borçlanmaları. 712
3. Talep ve prim borcunun ödenmesi . 713
4. Borçlanmanın hükümleri ve sonucu. 714
III. Yabancı Ülkelerde Geçen Hizmetlerin Borçlanılması 715
1. Kanundan yararlanabilecek kişiler 716
2. Değerlendirilecek süreler 721
3. Kanundan yararlanmanın şartları . 722
a) Yurda kesin dönüş yapılmış olması şartı kaldırılmıştır . 722
b) Tahakkuk ettirilen borcun ödenmiş olması . 723
c) Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı başvuru ve başvurudan
vazgeçme. . 723
4. Borçlanılan sürelerin değerlendirilmesi. 724
5. Aylık bağlanması 726
6. Transfer edilen primlerin iadesi 727
IX. BÖLÜM
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
§ 28. SİSTEMİN GENEL ESASLARI. 729
I. Sisteme İlişkin Esaslar 730
1. Ek nitelikte emeklilik programı 731
2. Gönüllü katılım . 733
a) Kural. . 733
b) İstisna (otomatik katılım). 733
3. Emeklilik sözleşmesi. 737
a) Bireysel emeklilik sözleşmesi. 738
b) Grup emeklilik sözleşmesi. 738
c) Sisteme katılma usulü. 740
d) Bireysel emeklilik aracıları. 743
4. Katkı payları 745
a) Bireyin katkısı. 745
İçindekiler XXXIII
b) İşveren katkısı. 747
c) Devlet katkısı 749
5. Emeklilik yatırım fonu. 752
6. Emeklilik şirketleri arasında geçiş yapılabilmesi 753
a) Birikimlerin aktarımı 753
b) Sistemden ayrılma 755
7. Emekliliğe hak kazanma. 756
a) Sistemde on yılın geçirilmesi ve 56 yaşın tamamlanması. 756
b) Emeklilik aylığı. 757
c) Grup emeklilik sözleşmesinde haklar 757
8. Emeklilik şirketine ait koşullar . 758
a) Kuruluş ve işleyiş 759
b) Denetim. 760
9. Vergi avantajları . 761
II. Sistemin Eleştirisi. . 764
X. BÖLÜM
KATILMASIZ SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ
§ 29. SİSTEMİN GENEL ESASLARI. 767
I. Genel Olarak. 767
II. Bitmeyen Yeni Mevzuat Hazırlıkları 769
§ 30. SOSYAL YARDIMLAR VE HİZMETLER 774
I. Sosyal Yardımlar. . 774
1. Tazminat karakteri taşıyan sosyal yardımlar 774
a) Muhtaç asker ailelerine yardım . 774
b) Vatan hizmetinde bulunmuş İstiklâl Madalyası sahiplerine
yardım 775
c) Görevleri nedeniyle yaralanan yahut ölen bazı kamu
görevlilerine yardım 775
d) Yabancı ülkelerde Türk kültürüne hizmet eden öğretmenlere
yardım 777
2. Koruma karakteri taşıyan sosyal yardımlar 778
XXXIV İçindekiler
a) Genel olarak . 778
b) 65 yaşını doldurmuş muhtaç, kimsesizlere yardım 778
aa) Yararlanma koşulları 781
aaa) 65 Yaşını doldurmuş muhtaç vatandaşlar bakımından 781
bb) Muhtaç engelliler bakımından. 781
cc) Aylık bağlanması ve kesilmesi 784
c) Fakir ve muhtaç vatandaşlara yardım 786
d) Kot taşlama işçilerine yönelik özel düzenleme . 790
II. Sosyal Hizmetler 792
1. 2828 sayılı Kanundan önceki dönem . 793
2. 2828 sayılı Kanunun sistemi 794
a) Genel olarak . 794
b) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu 795
aa) Kurum personeli . 796
bb) Kurumun mali bünyesi 796
cc) Mali kolaylıklar . 796
3. Sosyal hizmet programları 796
a) 2828 sayılı Kanun çerçevesinde sosyal hizmetler . 797
aa) Korunmaya muhtaç çocuklara hizmet . 797
bb) Muhtaç engellilere hizmet . 799
cc) Muhtaç yaşlılara hizmet. 801
dd) Korunmaya muhtaç kadınlara hizmet 801
b) Diğer sosyal hizmetler . 802
aa) Sağlık hizmetleri 802
aaa) 224 sayılı Kanun 803
bbb) 3359 sayılı Kanun 804
ccc) 3816 sayılı Kanun 805
ddd) Sonraki gelişmeler ve Genel Sağlık Sigortası. 807
bb) Konut yardımı. 808
KAYNAKÇA. 813
KAVRAM İNDEKSİ 83