Geçersiz Fesih Ve Geçersiz Feshin Hüküm Ve Sonuçları

İş Hukukunda

GEÇERSİZ FESİH VE GEÇERSİZ FESHİN HÜKÜM VE SONUÇLARI



A. Eda MANAV



- İş Güvencesi Kavramı, İş Sözleşmesinin Feshi Ve İş Güvencesine İlişkin Esaslar

- Geçersiz Fesih

- Geçersiz Feshin Hüküm Ve Sonuçları



İÇİNDEKİLER

Sunuş.

Önsöz

Kısaltmalar.

GİRİŞ

Birinci Bölüm

İŞ GÜVENCESİ KAVRAMI, İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ VE İŞ GÜVENCESİNE İLİŞKİN ESASLAR

I. İŞ GÜVENCESİ KAVRAMI

Tanımı

İş Güvencesinin Amacı ve Önemi 11

İş Güvencesinin Tarihsel Gelişimi 16

Genel Olarak 16

Uluslararası Alanda İş Güvencesinin Tarihsel Gelişimi 17

Birleşmiş Milletler’in Statüsü ve Kararları 17

Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşme ve Tavsiye Kararlan 18

Avrupa Hukukunda İş Güvencesinin Tarihsel Gelişimi 20

Avrupa Konseyi Kapsamındaki Anlaşmalar 20

Avrupa Birliği Mevzuattı 23

Türk Hukukunda İş Güvencesinin Tarihsel Gelişimi ve

Aktüel Durum 25

D. İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ VE İŞ GÜVENCESİNE

İLİŞKİN ESASLAR 29

Genel Olarak İş Sözleşmesinin Feshi 29

tş Sözleşmesinin Haklı Sebeple (Derhal) Feshi 30

İş Sözleşrtıesinin Süreli Feshi 31

İş Güvencesine İlişkin Esaslar... 32

1. iş Güvencesinden Yararlanma Esasları. 32

İşyerine İlişkin Esaslar 32

İşçiye İlişkin Esaslar 47

İşçinin İş Kanunu veya Basın İş Kanunu Anlamında

İşçi Olması 47

İşçinin Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi İle Çalıştırılması... 49

İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshedilmesi 51

İşçinin En Az Altı Aylık Kıdeminin Olması 54

İşçinin Belirli Konumdaki İşveren Vekili Olmaması 63

c. İş Güvencesinin Kapsamını Düzenleyen Hükümlerin Hukuki

Niteliği . 67

İşverenin Süreli Fesih Hakkını Kullanırken Uyması

Gereken Esaslar 68

a. İşverenin Feshi Geçerli Bir Nedene Dayandırma

Zorunluluğu 68

Geçerli Neden Kavramı .....69

Geçerli Neden Türleri 71

İşçinin Kişiliğine İlişkin Geçerli Nedenler 72

İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Geçerli Nedenler 74

İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan

Geçerli Nedenler 80

İşçinin Yetersizliğine veya Davranışlarına İlişkin Nedenlerin Geçerli Neden Oluşturma Koşulları 87

İşletmeye, İşyerine ve İşin Gereklerine İlişkin Geçerli Nedenler 95

İşletmeye, İşyerine ve İşin Gereklerine İlişkin Nedenler 95

İşletmeye, İşyerine ve İşe İlişkin Nedenlerin Geçerli Neden Oluşturma Koşulları 98

Geçerli Neden-Haklı Neden Ayırımı 101

İş Güvencesi Kapsamında Süreli Fesih Hakkının Kullanılmasında Uygulanan İlkeler 109

Türk Hukukunda Uygulamada Kabul Edilen

İlkeler 109

Feshin Son Çare Olması (Ultima Ratio) İlkesi.. 109

Sosyal Seçim/Objektif Seçim Kriteri İlkesi 117

Türk Hukukunda Öğreti Tarafından

Dile Getirilen İlkeler 129

Menfaatlerin Tartılıp Değerlendirilmesi İlkesi.. 129

Beklenilmezlik İlkesi 131

Orantılılık İlkesi 132

1.4. Öngörü İlkesi 135

1.5. Eşit İşlem İlkesi 140

b. Fesih Bildiriminde Belirli Bir Şekil ve Usule Uyma

Zorunluluğu 144

(1) Fesih Bildiriminin Yazılı Yapılması 144

i. Adi Yazılı Şekil Zorunluluğu ve Hükmü 144

ii. Eylemli Fesih Halinde Durum 145

(2) Fesih Nedeninin Açık ve Kesin Bir Şekilde Belirtilmesi 146

(3) İşçinin Savunmasının Alınması 150

i. İşçinin Savunmasının Alınmasını Gerektiren Geçerli Sebepler ve Savunmanın Zamanı 150

ii. Savunmanın Şekli ve Usulü 154

(4) Feshin Makul Bir Süre İçinde Yapılması 155

İkinci Bölüm GEÇERSİZ FESİH

GENEL OLARAK GEÇERSİZLİK 157

A. Kavram 157

B. Geçersizlik Türleri.. 159

1. Kesin Hükümsüzlük (Butlan-Nichtigkeit) 160

2. Askıda Hükümsüzlük (Schwebende Unwirksamkeit) 162

a. Eksiklik (Noksanlık) 162

b. İptal Edilebilirlik (Anfechtbarkeit) 163

C. Feshin Genel Olarak Geçersizlik Sebepleri 167

1. Anayasal Hakların/Temel Hakların İhlali: 168

2. Fesih Bildiriminde Bulunan Kişinin Ehil Olmaması 172

3. Fesih Bildiriminin Şarta Bağlanması 172

4. Fesih Bildiriminin Bir İrade Fesadı Nedeniyle Sakat Olması.... 174

5. Ahlaka Aykırılık 175

6. Doğruluk ve Dürüstlük İlkesine Aykırılık 178

7. İş Sözleşmesi veya Toplu İş Sözleşmesi İle Kararlaştırılan Hükümlere Uyulmaması m 181

GEÇERSİZ FESİH KAVRAMI 183

A. Tanım 183

1.4. Benzer Kavramlardan Farkı 190

(1) Usulsüz Fesihten Farkı 190

(2) Haksız Fesihten Farkı 192

(3) Kötüniyetli Fesihten Farkı 200

1.5. Göreceli Bir Kavram Olması 204

i. Geçersiz Sayılan Bir Fesih Kanundaki Koşullarla

Geçerli Hale Gelebilir 204

ii. Geçersiz Fesih Kural Olarak Geçerli Sebep Esasında

Oluşturulmuş Bir Fesihtir 205

III. FESHİN GEÇERSİZLİĞİNE YOL AÇAN HALLER 206

i. Genel Olarak 206

ii. Geçerli Bir Sebebin Bulunmaması 206

1. Kanunda Geçerli Sebep Olarak Kabul Edilmeyen Sebepler 206

A. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 18. Maddesinde

Belirtilen Sebepler 207

1. Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak 207

a. Genel Olarak 207

b. Yargıtay Kararları Uygulamasında Sendikal Sebeplerle Fesih... 213

2. İşyeri sendika temsilciliği yapmak 215

3. Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak 218

4. Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler 219

5. 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin

çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek 222

6. Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık 222

B. 4857 Sayılı İş Kanunumun 6. Maddesinde Belirtilen Sebep (İşyerinin Devri) 227

C. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 34. Maddesinde Belirtilen

Sebep (İşçinin İşgörmekten Kaçınma Hakkını Kullanması) 230

d. 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve

Lokavt Kanunu’nun 42. Maddesinde Belirtilen Sebep (Kanuni Greve Katılma) 231

1.4. Yargı Kararlarında ve Doktrinde Geçerli Sebep

Kabul Edilmeyen Haller 232

(1) Daha Önce Geçersizliği Tespit Edilen Fesih Sebebinin Tekrar Fesih Sebebi Olarak Gösterilmesi 232

(2) Emeklilik 233

(3) Eşit İşlem İlkesinin İhlali 237

(4) İşçinin Kendisine Kişisel Bilgi ve Ehliyeti Dışında

İş Verilmesi Nedeniyle İşyerine Zarar Vermesi 241

(5) Mobbing 241

(6) İşçinin Davranışlarının veya Yetersizliğinin İş İlişkisinin Devamına Herhangi Bir Olumsuz Etki Yapmaması 244

(7) İşçinin Davranışından Kaynaklanan Sebeplerle Yapılan Fesihlerde Önceden Uyarılmaması 246

(8) Geçerli Olarak Kurulmamış Olan Asıl-Alt İşveren İlişkisine Bağlı Olarak Bazı İşçilerin İşten Çıkarılması 247

ı. İşçinin Ardı Ardına Yaptığı Birbirine Benzemeyen

Nitelikteki Davranışları 248

(9) İşçinin İşverenin Fazla Çalışma Talebini Reddetmesi 249

j. İşçinin İşverenin Baskısı Sonucu İstifa Dilekçesi Vermesi. 249 k. İşverenin İşçileri Usulüne Aykırı Olarak Ücretsiz İzne

Çıkarması 250

Ekonomik Nedenlerle İşgücünün Azaltılmasından Sonra İşten Çıkarılan İşçilerin Yerine Yeni işçi Alınması 251

1.5. Geçerli Sebep Olarak Bildirilen Sebebin Kamtlanamaması 259

1.6. Feshin Sebebinin Bildirilmemesi 260

i. ’ Hiç Sebep B ildirilmemesi 260

ii. Bildirilen Sebebin Açık ve Kesin Bir Şekilde Belirtilmemesi 261

C. Feshin Geçerliliği İçin Uyulması Gereken Usule Uyulmaması 263

i. Fesih Bildiriminin Yazılı Olarak Yapılmaması 263

ii. İşçinin Davranışına veya Verimine İlişkin Nedenlerle İş Sözleşmesinin Feshi Halinde İşçinin Savunmasının Alınmaması 267

iii. Fesihte Son Çare İlkesine Uyulmaması 270

1.4. Sosyal Seçim/Objektif Seçim Kriterlerine Uyulmaması 275

(1) Feshin Makul Bir Süre İçinde Yapılmaması 276

Üçüncü Bölüm GEÇERSİZ FESHİN HÜKÜM VE SONUÇLARI

i. FESHİN GEÇERSİZLİĞİ İTİRAZI VE USULÜ 281

i. Genel Olarak 281

ii. Feshe İtiraz Davası 281

A. Feshe İtiraz Davasının Niteliği 281

B. Feshe İtiraz Davasının Tarafları 284

C. Feshe İtiraz Davasının Konusu 297

D. Feshe İtiraz Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme 298

E. Dava Açma Süresi 301

F. İspat Yükü 312

G. Yargılama Usulü 316

H. Feshe İtiraz Davasının Diğer Davalarla Birlikte

Açılıp Açılamama Sorunu 317

İ. Feshe İtiraz Davasından Feragat 321

J. Yargılamanın Devamında Gerçekleşen Olayların

Davaya Etkisi 329

1. Yargılama Devam Ederken İşçinin İşe Davet Edilmesi 329

a. Yargılama Devam Ederken İşçinin İşe Başlatılması 330

b. İşçinin İşe Davete Olumsuz Yanıt Vermesi 336

2. Yargılama Devam Ederken İşçinin Ölümü 337

3. Yargılama Devam Ederken İşyerinin Kapanması/Kapatılması 339

4. Yargılama Devam Ederken İşçinin Emekli Olması 341

ii. FESHE İTİRAZ DAVASI SONUCUNDA MAHKEMENİN VEREBİLECEĞİ KARARLAR 342

1. Genel Olarak 342

2. Davanın Kabulü Kararı 343

3. Davanın Reddi Kararı 343

1.4. MAHKEMENİN FESHİN GEÇERSİZLİĞİNE KARAR VERMESİ SONUCUNDA İŞÇİNİN İŞVERENE BAŞVURMASI 345

(1) Başvurunun Süresi 346

(2) Başvurunun Muhatabı 348

(3) Başvurunun Yöntemi 349

1.5. İŞVERENİN İŞÇİYİ İŞE BAŞLATMASI HALİNDE GEÇERSİZ FESHİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 351

i. Fesih Bildiriminin Geçersiz Sayılması 351

ii. İşçinin Başlatılacağı İş ve İşe Başlatılma Süresi 353

i. İşçinin Eski İşine İadesi 355

ii. İşçinin Başka Bir İşe ladesi 356

iii. Boşta Geçen Sürelere İlişkin Ücretin Ödenmesi 360

A. Yargılama Devam Ederken İşçinin Başka Bir İşte

Çalışması Halinde Boşta Geçen Süre Ücretinin Ödenmesi 366

B. Yargılama Devam Ederken İşçinin İşsizlik Ödeneği Almış Olması Halinde Boşta Geçen Süre Ücretinin Ödenmesi 370

C. Boşta Geçen Sürenin Hukuki Niteliği 372

D. Boşta Geçen Süre Ücretinin Ödenmemesi ve Sonuçları 377

E. Boşta Geçen Sürenin İşçinin Kıdemine ve Kıdeminden Doğan Haklara Etkisi 380

iv. Peşin Ödenen Bildirim Sürelerine İlişkin Ücret ve Kıdem Tazminatının Mahsubu 382

1.6. İŞVERENİN İŞÇİYİ İŞE BAŞLATMAMASI HALİNDE GEÇERSİZ FESHİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 386

1. İş Sözleşmesinin Sona Ermesi 386

2. İşverenin İşçiye İhbar ve Kıdem Tazminatı Ödemesi 387

3. İş Güvencesi Tazminatı 388

4. Boşta Geçen Sürelere İlişkin Ücretin Ödenmesi 403

1.7. GEÇERSİZ FESHİN HUKUKEN GEÇERLİ

FESİH SAYILDIĞI HALLER 403

a. Kanuna Göre Geçersiz Feshin Geçerli Fesih Sayıldığı Haller (İşçinin İşe Başlamak Üzere İşverene Başvuruda Bulunmaması).... 403

b. Bilimsel ve Yargısal İçtihada Göre Geçersiz Feshin

Geçerli Fesih Sayıldığı Haller 405

1.4. İşçinin Süresi İçinde Feshin Geçersizliği İtirazında Bulunmaması 405

1.5. İşçinin Başvurusunu Geri Alması veya İşe

Başlamaktan Vazgeçmesi 405

1.6. İşverenin İşçinin İş Sözleşmesini Geçersiz Bir Nedenle Feshettikten Sonra İşçi Henüz Dava Açmadan İşyerini Kapatması 411

1.7. İşçinin Dava Sürerken Başka Bir İşte Çalışması 411

VII. GEÇERSİZ FESHİN SONUÇLARINA İLİŞKİN KANUN

HÜKÜMLERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 413

SONUÇ 415

KAYNAKÇA 425