AB Bölgesel Politikası Adalar ve Gökçeada
Çiğdem ŞAHİN
İÇİNDEKİLER
SunuşV
Önsöz VII
İçindekiler XI
Kısaltmalar XXIII
GİRİŞ1
BİRİNCİ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ'NDE BÖLGESEL POLİTİKA
1.1. TEMEL KAVRAMLAR, YAPILAR VE ARAÇLAR13
1.1.1. Avrupa Birliği'nde Bölge Kavramı 13
1.1.1.1. Bölge Kavramının Bir Analiz Birimi Olarak Gelişimi.13
1.1.1.2. Avrupa Birliği'nde Bölge19
1.1.2. Avrupa Birliği Bölge Sınıflandırma Sistemi.23
1.1.3. Bölge Kalkınma Ajansları 34
1.1.4. Yapısal Fonlar ve Diğer Bölgesel Politika Araçları44
1.1.4.1. Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu45
1.1.4.2. Avrupa Sosyal Fonu .50
1.1.4.3. Uyum Fonu .58
1.1.4.4. Avrupa Bölgesel İşbirliği Birleşimi.67
1.1.4.5. Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA)70
1.2. BÖLGESEL POLİTİKANIN HUKUKİ TEMELLERİ VE
TARİHİ GELİŞİMİ .78
1.2.1. Roma Antlaşması'yla Yapılan Düzenlemeler.79
1.2.2. İlk Genişleme ve Etkileri84
1.2.3. 1988 Yapısal Fonlar Reformu 87
1.2.3.1. 1981 ve 1986 Genişleme Dalgaları.87
1.2.3.2. Tek Avrupa Senedi .89
XII
1.2.4. 1993 Yapısal Fonlar Reformu 93
1.2.4.1. Maastricht Antlaşması.94
1.2.5. 1999 Yapısal Fonlar Reformu 98
1.2.5.1. Amsterdam Antlaşması .99
1.2.5.2. Aday Ülkeler Sorunu ve Gündem 2000 100
1.3. 1989-2006 BÖLGESEL POLİTİKA PROGRAM DÖNEMLERİ. 103
1.3.1. 1989-1993 Dönemi Hedefler ve Programın İşleyişi 104
1.3.2. 1994-1999 Dönemi Hedefler ve Programın İşleyişi 111
1.3.3. 2000-2006 Dönemi Hedefler ve Programın İşleyişi 118
1.4. LİZBON STRATEJİSİ VE UYUM POLİTİKASI. 124
1.4.1. Lizbon Stratejisi'nin Gelişimi ve İçeriği 124
1.4.1.1. İlk Uygulama Dönemi 125
1.4.1.2. Yenilenmiş Lizbon Stratejisi. 127
1.4.2. Lizbon Stratejisi'nin Bölgesel Politikaya Etkileri . 129
1.4.3. 2007-2013 Dönemi Hedefler ve Programın İşleyişi 133
1.4.3.1. Belirlenen Hedefler . 134
1.4.3.2. Hedefler Kapsamındaki Bölgeler. 136
1.4.3.3. Programın Mali Yapısı 141
1.4.3.4. Topluluk Girişimleri . 144
1.4.4. Avrupa 2020 Stratejisi'ne Giriş. 145
İKİNCİ BÖLÜM
BÖLGESEL POLİTİKADA ADALAR VE ADA BÖLGELERİ
MEKANSAL PLANLAMA YANSIMALARI
2.1. AVRUPA BİRLİĞİ'NDE ADALAR VE ADA BÖLGELERİ . 151
2.1.1. Kurucu Antlaşmalarda Adalar ve Ada Bölgeleri 152
2.1.1.1. Amsterdam Antlaşması'yla Yapılan Düzenlemeler. 153
2.1.1.2. Lizbon Antlaşması'yla Yapılan Düzenlemeler . 155
2.1.2. Lizbon Sonrası AB Bölge Tipleri . 157
2.1.2.1. Kentsel-Kırsal Bölgeler . 158
2.1.2.2. Metro (Metropolitan) Bölgeleri. 161
2.1.2.3. Sınır Bölgeleri 162
2.1.2.4. Dağlık Bölgeler 163
2.1.2.5. Seyrek Nüfuslu Bölgeler . 164
XIII
2.1.3. AB Ada Bölgeleri 166
2.1.4. Alternatif Ada Tipolojileri 171
2.1.4.1. ESPON Tipoloji Derlemesi 172
2.1.4.2. EUROISLANDS Ada Bölgeleri Tipolojisi 173
2.1.5. AB Üyesi Devletlerin Özel Ada Toprakları 177
2.2. ADALAR, SORUNLARI VE EKONOMİK ÖZELLİKLERİ. 179
2.2.1. Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri 179
2.2.2. Briguglio'nun ‘Kırılganlık Endeksi' 181
2.2.3. Armstrong ve Baldacchino: Adalara İki Yaklaşım. 183
2.3. AVRUPA ADALARI HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME 186
2.4. MEKANSAL PLANLAMANIN BÖLGESEL POLİTİKAYA
YANSIMALARI 192
2.4.1. Avrupa Mekansal Gelişme Perspektifi 194
2.4.2. INTERREG Programı . 198
2.4.2.1. INTERREG I (1990-1993) 198
2.4.2.2. INTERREG II (1994-1999) 199
2.4.2.3. INTERREG III (2000-2006). 200
2.4.2.4. Avrupa Yersel İşbirliği Hedefi
(INTERREG IVC/2007-2013) .203
2.5. ESPON PROGRAMI .210
2.5.1. Mekansal Gelişme ve ESPON'un Temelleri 210
2.5.2. ESPON'un Hukuki Temelleri . 212
2.5.3. ESPON 2006 . 214
2.5.3.1. Programın Amaç ve Hedefleri. 214
2.5.3.2. Programın Öncelikleri 216
2.5.3.3. Programın Mali Yapısı 218
2.5.3.4. Uygulama Döneminde Gerçekleştirilen Çalışmalar. 218
2.5.4. ESPON 2013. 222
2.5.4.1. Programın Amaç ve Hedefleri. 224
2.5.4.2. Programın Öncelikleri 226
2.5.4.3. Programın Mali Yapısı 229
2.5.4.4. Uygulama Döneminde Gerçekleştirilen Çalışmalar. 230
XIV
2.6. EUROISLANDS PROJESİ: ADALARIN GELİŞMESİ, AVRUPA
ADALARI VE UYUM POLİTİKASI.234
2.6.1. Projenin Teknik Referansı 235
2.6.2. Projenin Genel Yapısı ve Çıktıları 236
2.6.3. Projenin Amacı, Varsayımları ve Yöntemi 238
2.6.3.1. Genel Analiz ve Adaların Sınıflandırılması Yöntemi . 240
2.6.3.2. Sürdürülebilirliğe İlişkin Değişkenler ve Veri Toplama
Yöntemi. 242
2.6.3.3. Cazipliğe İlişkin Değişkenler ve Veri Toplama Yöntemi. 244
2.6.4. Bir Alan Araştırması: AB Adalarında Yatırım Cazipliğini
Etkileyen Faktörler. 245
2.6.4.1. Araştırma Hakkında Bilgiler . 246
2.6.4.2. Öncelik Sıralamasına İlişkin Sonuçlar 248
2.6.4.3. Değerlendirme Sıralamasına İlişkin Sonuçlar. 253
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GÖKÇEADA
3.1. GÖKÇEADA HAKKINDA GENEL BİLGİLER 261
3.1.1. İmbros (İmvros) / İmroz / Gökçeada İsimleri 266
3.1.2. Gökçeada'nın Tarihçesi . 270
3.1.2.1. Osmanlı Dönemi. 271
3.1.2.2. Türkiye Cumhuriyeti Dönemi . 278
3.1.3. Gökçeada'nın İdari Yapısının Gelişimi . 279
3.1.3.1. Osmanlı Dönemi. 279
3.1.3.2. Türkiye Cumhuriyeti Dönemi . 283
3.1.3.3. Günümüzde İdari Yapı 284
3.2. GÖKÇEADA'NIN NÜFUS YAPISI .286
3.3. GÖKÇEADA'NIN TEKNİK VE SOSYO-KÜLTÜREL ALTYAPISI 294
3.3.1. Teknik Altyapı Durumu.94
3.3.1.1. Ulaşım. 294
3.3.1.2. Limanlar . 299
3.3.1.3. Haberleşme- Elektrik- Su- Kanalizasyon Altyapıları 301
3.3.2. Sosyo-Kültürel Altyapı Durumu 304
3.3.2.1. Eğitim 306
XV
3.3.2.2. Sağlık. 311
3.3.2.3. Yerleşim ve Konutlaşma . 313
3.3.2.4. Gökçeada ve Bozcaada Metropolitliği 314
3.4. GÖKÇEADA'NIN EKONOMİK YAPISI.317
3.4.1. Bitkisel Tarım, Hayvancılık ve Balıkçılık 318
3.4.1.1. Organik Tarım . 321
3.4.2. Turizm . 325
3.4.2.1. Agro-turizm . 329
3.4.3. Sanayi . 332
3.5. DEVLET YARDIMLARINDA GÖKÇEADA 333
3.5.1. Kalkınmada Öncelikli Yöreler Kapsamında Gökçeada. 333
3.5.2. 5084 Sayılı Kanun Kapsamında Gökçeada. 335
3.5.3. Teşvik Kararları Kapsamında Gökçeada. 336
3.5.3.1. 2009/15199 Sayılı Karar 336
3.5.3.2. 2012/3305 Sayılı Karar 340
3.5.4. Devlet Yardımlarında Gökçeada'nın Yerinin Değerlendirilmesi . 344
3.6. TR22 GÜNEY MARMARA BÖLGESİ VE
PLANLAMADA GÖKÇEADA 350
3.6.1. TR22 Güney Marmara Bölgesi. 350
3.6.2. Güney Marmara Kalkınma Ajansı. 352
3.6.3. 2010-2013 Güney Marmara Bölge Planı'nda Gökçeada. 354
3.6.4. 2013 Yılı İtibariyle Ajans Desteklerinde Gökçeada . 361
3.6.5. Bozcaada-Gökçeada Değerlendirme Raporu. 362
3.6.6. TR22 Güney Marmara Bölgesi Bölge Planı Taslağı 2014-2023'te
Adalar ve Gökçeada. 365
3.6.7. Bölge Planlarında Adalara ve Gökçeada'ya İlişkin Sorunlar ve
Çözüm Önerileri 374
3.7. BİR ALAN ARAŞTIRMASI: GÖKÇEADA'DA YATIRIM
CAZİPLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 378
3.7.1. Yatırım Cazipliğine İlişkin Faktörler. 378
3.7.2. Faktörler Işığında Sorun Alanları 383
3.7.2.1. Ulaşımla İlgili Faktörler 383
3.7.2.2. Enerji Kaynakları, Teknolojik ve Doğal Risklerle İlgili
Faktörler . 384
XVI
3.7.2.3. Yönetim/İdari Konularla İlgili Faktörler 386
3.7.2.4. Teşvik, Destek ve İşbirliğiyle İlgili Faktörler 388
3.7.2.5. Arazi, İnşaat ve İşgücü Maliyetleriyle İlgili Faktörler. 389
3.7.3. Ara Sonuç.90
SONUÇ 393
Kaynaklar. 405
Ekler . 445
