AB Direktifleri ve Türk İş Hukukundaİş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenlerinde Yükümlülükleri ve İşçilerin Hakları
Dr. Özgür OĞUZ
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ
ÖNSÖZ
KISALTMALAR
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI VE
HUKUKİ KAYNAKLARI
1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI
1.1. Genel Olarak
1.2. İş Sağlığı
1.3. İş Güvenliği
1.4. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı
2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN KAYNAKLARI
2.1. Uluslararası Kaynaklar
2.1.1. Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) Sözleşmeleri
2.1.2. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
2.1.3. Avrupa Sosyal Şartı
2.1.4. Avrupa Birliği Direktifleri
2.1.5. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı
2.1.6. Uluslararası Sözleşmelerin Türk Hukuk Düzenindeki Yeri
2.2. Ulusal Kaynaklar
2.2.1. Anayasa
2.2.2. İş Kanunu
2.2.3. Borçlar Kanunu
2.2.4. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
2.2.5. Umumi Hıfzısıhha Kanunu
2.2.6. Belediye Kanunu
İKİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİNDE İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE İŞÇİLERİN HAKLARI
1. AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİNDE İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1.1. 89/391 sayılı AB Direktifine Göre İşverenlerin Genel Yükümlülükleri
1.2. 89/391 sayılı Çerçeve Direktifte Çalışanların Eğitiminin Kapsamı
1.3. Çalışanların Bilgilendirilmesi
1.4. Koruyucu ve Önleyici Hizmetler
1.5. İlk Yardım ve Diğer Acil Durum Tedbirleri
1.5.1 İlk Yardım
1.5.2 Yangın Söndürme
1.5.3. Tahliye
1.6. Çalışanlarla İstişare ve Yönetime Katılmaları
1.7. Riskli İşlere Özgü Bireysel Direktiflerle Getirilen Yükümlülükler
1.7.1. Genel Olarak
1.7.2. Asbestle Yapılan İşler
1.7.2.1. Kapsamı
1.7.2.2. Bildirim ve Koruyucu Önlemler
1.7.2.3. İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi
1.7.3. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Yapılan İşler
1.7.3.1. Kapsamı
1.7.3.2. İşverenin Yükümlülükleri
1.7.3.2.1. Azaltma ve İkame
1.7.3.2.2. Maruziyetin Önlenmesi ve Azaltılması
1.7.3.2.3. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi
1.7.4. Kimyasal Maddelerle Yapılan İşler
1.7.4.1. Kapsamı
1.7.4.2. İşverenin Yükümlülükleri
1.7.4.2.1.Tehlikeli Maddelerin Belirlenmesi ve Riskin Değerlendirmesi
1.7.4.2.2. Özel Koruma ve Önleme Tedbirleri
1.7.4.2.3. Kazalarda ve Acil Durumlarda Talimat Verme
1.7.4.2.4. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve İşe Alıştırılması
1.7.5. İnşaat İşleri
1.7.5.1. Kapsamı
1.7.5.2. İşverenlerin Yükümlülükleri
1.7.5.2.1. Önlem Almak
1.7.5.2.2. Çalışanların Bilgilendirilmesi
1.7.5.2.3. Çalışanların Dinlenmesi ve Katılımı
1.7.6. Patlama Riskinin Olduğu İşler
1.7.6.1. Kapsamı
1.7.6.2. İşverenin Yükümlülükleri
1.7.6.2.1. Patlamaların Önlenmesi ve Patlamalardan Korunma
1.7.6.2.2. Patlama Risklerinin Değerlendirilmesi
1.7.6.2.3. Genel Yükümlülükler
1.7.6.2.4. Koordinasyon Sağlama Yükümlülüğü
1.7.6.2.5. İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Katılımlarının Sağlanması
1.7.7. Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Yapılan İşler
1.7.7.1. Kapsamı
1.7.7.2. İşverenin Yükümlülükleri
1.7.7.2.1. Genel Yükümlülükler
1.7.7.2.2. Yangın ve Patlama Durumunda Korunma
1.7.7.2.3. İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Katılımı
1.7.8. Gürültülü İşler
1.7.8.1. Kapsamı
1.7.8.2. İşverenin Yükümlülükleri
1.7.8.2.1. Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi
1.7.8.2.2. Maruziyetin Azaltılması veya Ortadan Kaldırılması ile ilgili Tedbirler
1.7.8.2.3. Kişisel Koruma
1.7.8.2.4. Maruziyeti Sınırlandırma
1.7.8.2.5. Çalışanların Bilgilendirilmesi
1.7.9. İşverenin Diğer Yükümlülükleri
2. İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİ HALİNDE UYGULANACAK YAPTIRIMLARA İLİŞKİN BAZI ÜYE DEVLETLERİN MEVZUATI
2.1. Genel Olarak
2.2. Almanya İş Koruma Kanunu’nda İşverenlere Uygulanacak Yaptırımlar
2.3. İngiltere İş Kanunu’nda İşverenlere Uygulanacak Yaptırımlar
3. İŞÇİLERİN HAKLARI
3.1. Öneri Yapma Hakkı
3.2. Görüşme ve Şikâyet Etme Hakkı
3.3. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
3.4. İşyerinde İşyeri Hekimi Tarafından Ücretsiz Kontrol Hakkı
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN TÜRK MEVZUATINDA İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE İŞÇİ HAKLARI
1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1.1. İşverenin Gözetme Borcu
1.1.1. Kapsamı ve Sınırları
1.1.2. Gözetme Borcunun Hukuki Niteliği
1.2. İş Sağlığı ve Güvenliği İçin Her Türlü Önlemi Alma Borcu
1.2.1. Önlemin Niteliği Ve Kapsamı
1.2.2. Hakkaniyet Ölçüsü, Bilim ve Teknolojideki Gelişmeler
1.3. Çalışanlara Eğitim Verme Yükümlülüğü
1.3.1. Eğitim Yükümlülüğünün Yer ve Kişi İtibariyle Kapsamı
1.3.2. Eğitimin Uygulanması
1.3.2.1. Eğitimin Amacı
1.3.2.2. Eğitimin Verilme Zamanı ve Türleri
1.3.2.3. Eğitim Masraflarının Karşılanması
1.4. Denetleme Yükümlülüğü
1.5. Gerekli Araç ve Gereci Temin Etme Yükümlülüğü
1.6. İşyeri Organizasyonu Yapma Yükümü
1.6.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
1.6.1.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturmakla Yükümlü İşyerleri
1.6.1.1.1. İşyerinde Görülen İşin Sanayiden Sayılması
1.6.1.1.2. İşyerinde Altı Aydan Fazla Sürekli Yapılan Bir İşin Olması
1.6.1.1.3. İşyerinde Devamlı Olarak En Az Elli İşçi Çalıştırılması
1.6.1.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun Görev ve Yetkileri
1.6.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri
2. İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİNİN İDARİ YAPTIRIMLARI
2.1. Genel Olarak
2.2. İdari Para Cezaları
2.3. İdari Para Cezalarına Karşı İtiraz
2.4. İşin Durdurulması veya İşyerinin Kapatılması
2.4.1. Koşulları
2.4.1.1. İşçilerin Yaşamı İçin Tehlikeli Bir Hususun Varlığı
2.4.1.2. Komisyonun Oluşumu ve Karar Vermesi
2.4.2. İşin Durdurulması veya İşyerinin Kapatılması Halinde İşçilik Hakları
3. İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİ HALİNDE CEZAİ YAPTIRIMLARI
3.1. Genel Olarak
3.2. Taksirle Öldürme
3.3. Taksirle Yaralama
4. İŞÇİLERİN HAKLARI
4.1. Genel Olarak Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
4.1.1. Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Şartları
4.1.1.1. Yakın, Acil ve Hayati Bir Tehlikenin Olması
4.1.1.2. Yakın, Acil ve Hayati Tehlikenin Objektif Olarak Tespiti
4.1.1.3. Gerekli İş Sağlığı ve Güvenliği Önleminin Alınmamış Olması ve Tehlikenin Devam Etmesi
4.1.1.4. İşin Durdurulmamış veya İşyerinin Kapatılmamış Olması
4.1.2. Kaçınma Hakkının Kullanılma Şekli
4.1.3. Kaçınma Süresinin Sınırı
4.1.4. Asıl İşverenin İşçisi Olmayan İşçilerin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
4.1.4.1. Genel Olarak
4.1.4.2. Alt İşveren İşçisinin Asıl İşverenin İşyerinde Çalışmasının Hukuki Niteliği Ve İş Görmekten Kaçınma Hakkı
4.1.4.3. Geçici İş İlişkisi Kurulan İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
4.1.5. Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Hukuki Sonuçları
4.1.5.1. Genel Olarak
4.1.5.2. Çalışmaktan Kaçınılan Süre ve Niteliği
4.1.5.3. Çalışmaktan Kaçınılan Sürede İşçinin Sosyal Güvenlik Hakları
4.2. İşçinin İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesih Hakkı
SONUÇ
KAYNAKÇA