Açıklamalı – Örnekliİnşaat MuhasebesiVergilendirme – Özellikli İşlemler – Örnek Uygulamalar – Ayrıntılı Hesap Planları ve Muhasebe Kayıtları
Mehmet ŞENLİK ( Yeminli Mali Müşavir - Bağımsız Denetçi - E. Öğretim Görevlisi )
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Yedinci Baskıya Önsöz 9
Kısaltmalar 29
Birinci Bölüm
İNŞAAT SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
1.1. İNŞAAT, İMALAT KAVRAMLARI VE ÇEŞİTLERİ 31
1.1.1. İnşaat 31
1.1.2. İnşaat Çeşitleri 32
1.1.3. Üretim 33
1.1.4. Üretim Çeşitleri 33
1.1.5. Onarım 33
1.1.6. Şantiye 33
1.1.7. Gayrimenkul 33
1.2. MÜTEAHHİT, TAŞERON, HAKEDİŞ 34
1.2.1. Müteahhit 34
1.2.2. Taşeron 35
1.2.3. Hakediş (İstihkak) 36
1.3. İNŞAAT FAALİYETİNDE BULUNAN İŞLETMELER 37
1.3.1. Şahıs (Kişi) İşletmeleri 37
1.3.2. Türk Ticaret Kanununa Tabi Şirketler 38
1.3.2.1. Kollektif Şirket 38
1.3.2.2. Komandit Şirket 38
1.3.2.3. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket 39
1.3.2.4. Anonim Şirket 39
1.3.2.5. Limited Şirket 40
1.3.3. Adi Ortaklık (Adi Şirket) 40
1.3.4. İş Ortaklığı 40
1.3.5. Konsorsiyum 40
1.4. İNŞAAT FAALİYETLERİNİN (İŞLERİNİN) AYRIMI 41
1.4.1. Özel (Yap–Sat) İnşaat Faaliyeti 41
1.4.2. Taahhüt Şeklinde İnşaat Faaliyeti 42
1.4.2.1. Yıllara Yaygın (Sari) Olmayan (Aylara Yaygın Olan) İnşaat Taahhüt ve Onarım Faaliyeti 43
1.4.2.2. Yıllara Yaygın (Sari) İnşaat Taahhüt ve Onarım Faaliyeti 43
1.4.3. Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) İnşaat Faaliyeti 44
1.4.3.1. Yap–İşlet–Devret Modeli 44
1.4.3.2. Yap–İşlet Modeli 44
1.4.3.3. Yap–Kirala–Devret Modeli 44
1.4.3.4. İşletme Hakkı Devri Modeli 45
1.5. İNŞAAT FAALİYETİNDE İŞİN BAŞLAMASI VE BİTİŞİ 45
1.5.1. Özel (Yap–Sat) İnşaat Faaliyetinde İşin Başlaması ve Bitimi 45
1.5.2. İnşaat Taahhüt ve Onarım İşlerinde İşin Başlama Tarihi 46
1.5.3. İnşaat Taahhüt ve Onarım İşlerinde İşin Bitimi 46
1.5.3.1. Geçici ve Kesin Kabul Usulüne Tabi İşlerde İşin Bitimi 46
1.5.3.2. Geçici ve Kesin Kabul Usulüne Tabi Olmayan İşlerde İşin Bitimi 50
1.5.3.3. Taşeronlara Yaptırılan İşlerde İşin Bitimi 50
1.5.3.4. Ölüm Halinde İşin Bitimi 51
1.5.3.5. İflas Halinde İşin Bitimi 52
1.5.3.6. Fesih ve Tasfiye Halinde İşin Bitimi 53
1.5.3.7. Devir Durumunda İşin Bitimi 54
1.5.3.8. Kısıtlılık (Ağır Hastalık, Mahkumiyet) Halinde İşin Bitimi 55
1.6. TAAHHÜT ŞEKLİNDE İNŞAAT FAALİYETİNDE İŞE BAŞLAMA SÜRECİ 56
1.6.1. İhalenin İlanı 56
1.6.2. İhale Usulleri 57
1.6.3. Geçici ve Kesin Teminat 57
1.6.4. İhale Tekliflerinin Değerlendirilmesi 58
1.6.5. İnşaat Taahhüt İşlerinde Sözleşme Türleri 59
1.6.6. İnşaat Taahhüt Sözleşmesinin Yapılması 60
1.6.7. Yapım İşleri İhale Rasyoları 61
İkinci Bölüm
YILLARA YAYGIN İNŞAAT FAALİYETLERİNDE VERGİLENDİRME
2.1. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLARDA VERGİLENDİRME 65
2.1.1. Özel Vergilendirme Sistemi 65
2.1.2. Özel Vergilendirme Sisteminin Koşulları 65
2.1.3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Faaliyetinde Vergiyi Doğuran Olay 67
2.1.4. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Faaliyetinden Elde Edilen Kazançların Beyanı 69
2.1.5. Geçici Kabulden Sonra Ortaya Çıkan Giderler ve Gelirlerin (Hakedişlerin) Vergilendirilmesi 70
2.1.6. Gemi Yapımının Özel Vergilendirme Sistemi (42. Madde) Kapsamında Değerlendirilmesi 70
2.2. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE GEÇİCİ VERGİ 71
2.2.1. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Faaliyetinde Geçici Vergi ve Beyanı 71
2.2.2. Geçici Kabulden Sonra Alınan Hakedişlerde Geçici Vergi 71
2.2.3. Sonradan Yıllara Yaygın Hale Gelen İnşaat İşlerinde Geçici Vergi 72
2.2.4. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi İle Birlikte Başka İşlerin Bulunması Durumunda Geçici Vergi 74
2.2.5. Aylara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde (GVK 42. Madde Kapsamına Girmeyen) Geçici Vergi 76
2.2.6. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Faaliyetinin Zararla Sonuçlanması ve Diğer İşler İçin Hesaplanan Geçici Vergiden Mahsubu 77
2.2.7. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi Dışındaki İşlere (Diğer İşler) Ait Geçici Verginin Mahsubu ve Geçici Vergi İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 78
2.3. KUR FARKLARINDAN VE FAİZLERDEN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENDİRİLMESİ 81
2.4. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE VERGİ (KESİNTİSİ) STOPAJI 83
2.4.1. Nakden, Hesaben, Avans Olarak Yapılan Hakediş Ödemelerinde Vergi Kesintisi 83
2.4.2. Sonradan Yıllara Yaygın Hale Gelen İnşaat ve Onarım İşlerinde Vergi Kesintisi 84
2.4.3. Dövizli İşlemlerde Vergi Kesintisi ve Kur Farkları 86
2.4.4. İnşaat İşletmeleri Tarafından Taşeronlara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi 86
2.4.5. Geçici Kabulden Sonra Alınan Hakedişlerde Vergi Kesintisi 87
2.4.6. Konsorsiyumlarda Vergi Kesintisi 87
2.4.7. Fiyat Farkı Alımımda Vergi Kesintisi 87
2.4.8. Maliyet + Kar Yöntemi İle İnşaat Taahhüt İşi Yapılmasında Vergi Kesintisi 87
2.4.9. Mükellef Olmayan Kişilere Yapılan Yıllara Yaygın İnşaat İşlerinde Vergi Kesintisi 88
2.4.10. Ayni Olarak Ödenen Hakedişlerde Vergi Kesintisi 89
2.4.11. Yıllara Yaygın Olan Gemi Yapımında Vergi Kesintisi 90
2.4.12. Vergi Kesintisinde Sorumluluk 90
2.4.13. Vergi Kesintilerinin Mahsubu ve İadesi 91
2.4.14. Eksik Bildirilen Asgari İşçilik Stopaj İlişkisi 92
2.4.15. Vergi Kesintisi Mahsup ve İade İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 93
2.5. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE DAMGA VERGİSİ 96
2.5.1. Damga Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay 96
2.5.2. Alınan Hakediş ve Avanslarda Damga Vergisi 96
2.5.3. Taşeronlara Ödenen Hakediş ve Avanslarda Damga Vergisi 98
2.5.4. Sözleşmelerde Damga Vergisi 98
2.5.5. Dövizli Sözleşmelerde Damga Vergisi 99
2.5.6. Düzenlendiğinde Belli Bedel İçermeyen Sözleşmelerde Damga Vergisi 99
2.5.7. Taşeronlarla Yapılan Sözleşmelerde Damga Vergisi 101
2.5.8. 222 Sayılı Yasa Kapsamında Yapılan sözleşmelerde Damga Vergisi İstisnası 103
2.5.9. Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi İstisnası 103
2.5.10. Damga Vergisinin Muhasebeleştirilmesi 105
2.6. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE KATMA DEĞER VERGİSİ 106
2.6.1. Katma Değer Vergisini Doğuran Olay 106
2.6.2. İnşaat Taahhüt ve Onarım İşlerinde Katma Değer Vergisi Oranı 107
2.6.3. Yabancı Paralı İşlemlerde Katma Değer Vergisi 108
2.6.4. Kur Farklarında Katma Değer Vergisi 108
2.6.5. Avanslarda Katma Değer Vergisi 109
2.6.6. Serbest Bölgedeki Firmalara Hazır Beton Teslimlerinde KDV 110
2.6.7. Katma Değer Vergisi İstisnası 110
2.6.7.1. Limanlar ve Hava Meydanlarının İnşası, Yenilenmesi ve Genişletilmesine İlişkin İstisna 110
2.6.7.2. Serbest Bölgelerde Yapılan İnşaat Taahhüt İşleri 112
2.6.7.3. Konut Yapı Kooperatiflerine Yapılan İnşaat Taahhütleri İstisnası. 113
2.6.7.4. İmalat Sanayii Yatırım Teşvik Belgeli İnşaat İşlerinde KDV İstisnası 114
2.6.8. Katma Değer Vergisi Tevkifatı 115
2.6.8.1. Yaptırdığı İnşaat İşleri Nedeniyle Katma Değer Vergisi Tevkifatı Yapacak Olanlar ve Tevkifat Oranı 115
2.6.8.2. Tevkifata Tabi Yapım İşleri 117
2.6.8.3. Tevkifata Tabi Olmayan Yapım İşleri 120
2.6.8.4. Tevkifatlı Hizmet Faturası Düzeltme ve İade İşlemi 120
2.6.8.5. Fiyat– Kur Farkı Faturalarında KDV Tevkifatı 121
2.6.8.6. Demir Çelik Ürünleri Alımlarında KDV Tevkifatı 128
2.6.9. İndirimli Oran ve Tevkifata Tabi Teslimler/İfalar Nedeniyle Katma Değer Vergisi İadesi 130
2.6.9.1. İndirimli Oranlı Hizmet ifası Nedeniyle Katma Değer Vergisi İadesi 130
2.6.9.2. Tevkifata Tabi Teslimler Nedeniyle Katma Değer Vergisi İadesi 131
2.6.9.3. İstisna Kapsamındaki İmalat Sanayii Yatırım Teşvik Belgeli İnşaat İşleri Hizmet İfaları Katma Değer Vergisi İadesi 134
2.6.10. Katma Değer Vergisine Tabi İşlemlerinin Beyanı 135
2.6.10.1. Tevkifata Tabi Katma Değer Vergisinin Beyanı 135
2.6.10.2 İmalat Sanayii Yatırım Teşvik Belgeli İnşaat İşleri KDV İstisnası Beyanı 139
2.6.11. Katma Değer Vergisi İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 139
2.7. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE VERGİ İNCELEMELERİ AÇISINDAN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 144
2.7.1. Kamu veya Özel Sektör Kurum ve Kuruluşlarına Yapılan İnşaatların Maliyetinin Yüksek Gösterilmesi 144
2.7.2. Arizi Gelirlerin Gizlenmesi 145
2.7.3. Değerleme Hatalarından Kaynaklanan Farklar 145
2.7.4. Müşterek Giderlerin Dağıtımının Yanlış Yapılması 145
2.7.5. Ortaklar Cari Hesaplarına ve Kasa Bakiyesinin Adatlandırılarak Faiz Yürütülmemesi 145
Üçüncü Bölüm
YAP–SAT (ÖZEL) İNŞAAT FAALİYETLERİNDE VERGİLENDİRME
3.1. YAP–SAT (ÖZEL) İNŞAAT FAALİYETİNDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLARDA VERGİLENDİRME 147
3.1.1. Yap–Sat (Özel) İnşaat Faaliyetinde Vergilendirme Sistemi 147
3.1.2. Yap–Sat (Özel) İnşaat Faaliyetinde Vergiyi Doğuran Olay 147
3.1.3. İnşaat Devam Ederken Yapılan Satışlarda Vergiyi Doğuran Olay 148
3.1.4. Müteahhidin Kendi İhtiyaçları İçin İşletmeden Çekmiş Olduğu Konut ve İşyerlerinde Vergilendirme 149
3.1.5. Yap–Sat (Özel) İnşaat Faaliyetinde Vergilendirme Dönemi ve Beyan 150
3.2. YAP–SAT (ÖZEL) İNŞAAT FAALİYETİNDE GEÇİCİ VERGİ 150
3.2.1. Geçici Verginin Hesaplanması 150
3.2.2. Geçici Verginin Beyanı ve Ödenmesi 152
3.2.3. Geçici Verginin Mahsubu 153
3.2.4. Geçici Verginin Muhasebeleştirilmesi 153
3.3. YAP–SAT (ÖZEL) İNŞAAT FAALİYETİNDE KATMA DEĞER VERGİSİ 156
3.3.1. Yapı Ruhsatı 01.04.2022 Tarihinden Önce Alınmış Konut Teslimlerinde KDV 156
3.3.2. Yapı Ruhsatı 01.04.2022 Tarihinden Sonra Alınmış Konut Teslimlerinde KDV 158
3.3.3. İşyeri Teslimlerinde KDV 158
3.3.4. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki Teslimlerde KDV 158
3.3.5. KDV için Konutlarda Net Alan Hesabı 159
3.3.6. İnşaat Bitmeden Yapılan Satışlarda KDV 160
3.3.7. Yabancı Para (Döviz) ile Yapılan Satışlarda KDV 161
3.3.8. Kur Farklarında KDV 162
3.3.9. Arsa (Kat) Karşılığı İnşaat İşlerinde KDV 162
3.3.10. Hasılat Paylaşımı Esasına Göre Yapılan İnşaat İşlerinde KDV 163
3.3.11. Devre Mülk, Dubleks ve Bahçeli Konut Teslimlerinde KDV 163
3.3.12. Eşyalı Konut Teslimlerinde KDV 166
3.3.13. Prefabrik Konut Teslimlerinde KDV 167
3.3.14. Natamam (Tamamlanmamış) Konut Teslimlerinde KDV 167
3.3.15. Ruhsatı ve Fiili Kullanımı Farklı Olan Gayrimenkul Teslimlerinde KDV 167
3.3.16. Müteahhidin İşletmeden Çekmiş Olduğu Konut ve İşyerlerinde KDV 168
3.3.17. Yapı Denetim Hizmetlerinde KDV Tevkifatı 169
3.3.18. Hazır Beton Teslimlerinde KDV Tevkifatı 174
3.3.19. Demir–Çelik Ürünlerinin Tesliminde KDV Tevkifatı 175
3.3.20. Bağış Amaçlı İnşaat Yapımında KDV 177
3.3.21. Kısmi Katma Değer Vergisi İndirimi 179
3.3.22. Konut ve İş Yeri Teslimlerinde KDV İstisnası 180
3.3.23. İndirimli Orana Tabi Teslimler Nedeniyle Katma Değer Vergisi İadesi 183
3.3.24. Katma Değer Vergisi İşlemlerinin Beyanı ve Muhasebeleştirilmesi 188
3.4. DİĞER VERGİ VE HARÇLAR 191
3.4.1. Yapı (İnşaat) Ruhsatı 191
3.4.2. İmar İle İlgili Harçlar 191
3.4.3. Bina İnşaat Harcı 192
3.4.4. Tapu Harcı 192
3.4.5. Kentsel Dönüşümde Vergi Resim ve Harç İstisnası 195
3.4.6. Damga Vergisi 195
3.4.7. Harçların Muhasebeleştirilmesi 196
3.5. KENDİ ARSASI ÜZERİNDE İNŞAAT YAPANLARIN VERGİLENDİRMESİ 199
3.5.1. Kendi Arsası Üzerinde Bir Defaya Mahsus Konut ve İşyeri Yapanlarda Vergi Mükellefiyeti 199
3.5.2. Kendi Arsası Üzerinde Bir Defaya Mahsus Ticari Yapı Şeklinde İnşaat Yapanlarda Vergi Mükellefiyeti 202
3.5.3. Kendi Arsası Üzerinde Bir Defaya Mahsus İnşaat Yapanların, İnşaatlarda Çalıştırdıkları İşçilerin Vergilendirilmesi 203
3.5.4. Kendi Arsası Üzerinde Bir Defaya Mahsus Konut ve İşyeri Yapanların Yaptıkları Satışlarda Değer Artış Kazancı– Ticari Kazanç Ayrımı 204
3.5.5. Kendi Arsası Üzerinde Bir Defaya Mahsus Konut ve İşyeri Yapanların Satışlarında KDV 205
3.6. ÖZEL İNŞAAT İŞLERİNDE DİĞER VERGİSEL İŞLEMLER 206
3.6.1. Kişisel Servet Niteliğindeki Arsanın İşletmeye Dahil Edilmesi Durumunda Arsanın Değerlemesi 206
3.6.2. Eksik Bildirilen Asgari İşçiliğin Stopaj Karşısındaki Durumu 207
3.6.3. Bağış Amaçlı İnşaat Yapımı 207
3.7. ÖZEL İNŞAAT İŞLETMELERİNDE VERGİ İNCELEMELERİ AÇISINDAN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR. 210
3.7.1. Satılan Daire ve İşyerleri Bedellerinin Düşük Gösterilmesi 210
3.7.2. Kazancın Gizlenmesi veya Döneminin Kaydırılması 210
3.7.3. İşletmeden Çekiş Bedellerinin Yanlış Hesaplanması 210
3.7.4. Kat Karşılığı İnşaatlarda Arsa Bedelinin Yanlış Saptanması 210
3.7.5. Mükellefiyetin Gizlenmesi ve Defter Tutmama 210
3.7.6. Maliyetlerin Yüksek Gösterilmesi 211
3.7.7. Değerleme Hatalarından Kaynaklanan Farklar 211
Dördüncü Bölüm
İNŞAAT MUHASEBESİ VE MALİYET SİSTEMLERİ
4.1. İNŞAAT MUHASEBESİ VE ÖZELLİKLERİ 213
4.1.1. İnşaat Muhasebesi 213
4.1.2. İnşaat Muhasebesinin Özellikleri 213
4.2. İNŞAAT İŞLETMELERİNDE MALİYET SİSTEMİ VE AMAÇLARI 214
4.2.1. Maliyet Sistemi 214
4.2.2. İnşaat İşletmelerinde Maliyet Sisteminin Oluşturulması 219
4.2.3. Maliyet Sisteminin Amaçları 220
4.3. İNŞAAT İŞLETMELERİNDE KÂRI BELİRLEME (TESPİT) YÖNTEMLERİ 221
4.3.1. İşin Kısmen Bitim Yöntemi (Kısmen Tamamlama Yöntemi) 221
4.3.2. İşin Tam Bitim Yöntemi 224
4.4. İNŞAAT İŞLETMELERİNDE DEFTER DÜZENİ 225
4.4.1. Vergi Kanunları Yönünden Tutulacak Defterler 225
4.4.1.1. İşletme Hesabı Esasına Göre Tutulacak Defterler 226
4.4.1.2. Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler 226
4.4.2. İnşaat İşletmeleri Tarafından Tutulması Gereken Diğer Defterler 227
4.4.2.1. Yapım İşleri Genel Şartnamesine Göre Tutulması Gereken Defterler 227
4.4.2.2. Yapı İşlerinde İş Güvenliği Tüzüğüne Göre Tutulması Gereken Defter 236
4.4.3. İşletme Defteri Uygulama Örneği 237
4.4.3.1. Yıllara Yaygın İnşaat Faaliyetinde Bulunan İşletmelerde, İşletme Defteri Uygulama Örneği 237
4.4.3.2. Özel (Yap–Sat) İnşaat Faaliyetinde Bulunan İşletmelerde, İşletme Defteri Uygulama Örneği 241
Beşinci Bölüm
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE
MUHASEBE UYGULAMALARI
5.1. YILLARA YAYGIN İNŞAAT FAALİYETİNDE İŞE BAŞLAMA İŞLEMLERİ 249
5.1.1. Geçici ve Kesin Teminat İşlemleri 249
5.1.2. İnşaat Sözleşmesi Yapılması 252
5.1.3. İnşaat Şantiyesi Elektrik Su Depozitosu, Şantiye Giderleri 255
5.2. YILLARA YAYGIN İNŞAAT FAALİYETİNDE MALİYET UNSURLARI 258
5.2.1. Maliyet Kavramı ve Unsurları 258
5.2.2. Yıllara Yaygın İnşaat Taahhüt Faaliyetinde Maliyet Hesapları ve İşleyişi 258
5.2.2.1. 7/A Seçeneği 259
5.2.2.2. 7/B Seçeneği 279
5.2.3. Hizmet Üretim Maliyeti Unsuru Olarak İlk Madde Malzeme Giderleri 286
5.2.3.1. İlk Madde ve Malzemenin Giderlerinin Niteliği ve Sınıflandırılması 286
5.2.3.2. İlk Madde ve Malzeme Alımı ve Alış Maliyeti 286
5.2.3.3. Hizmet (İnşaat) Üretiminde Kullanılan İlk Madde ve Malzeme Maliyetinin Hesaplanması 289
5.2.3.4. İlk Madde ve Malzeme Giderlerinin İnşaat Üretim Maliyetine Yüklenmesi 300
5.2.3.5. İlk Madde ve Malzeme İadeleri 309
5.2.3.6. Hizmet (İnşaat) Üretiminde Kullanılmayan İlk Madde ve Malzemelerin Satışı 313
5.2.3.7. İlk Madde ve Malzemelerle İlgili Özellik Arz Eden Durumlar 316
5.2.3.7.1. İlk Madde ve Malzemelerin Zayi Olması ve Çalınması 316
5.2.3.7.2. İlk Madde ve Malzemeler İçin Sigorta Tazminatı Alınması 317
5.2.3.7.3. İlk Madde ve Malzemelerde Fire 318
5.2.3.7.4. İlk Madde ve Malzeme Noksanlıkları veya Fazlalıkları 319
5.2.4. Hizmet Üretim Maliyeti Unsuru Olarak İşçilik Giderleri 322
5.2.4.1. İşçilik Giderlerinin Niteliği ve Sınıflandırılması 322
5.2.4.2. İşçilik Giderlerinin Saptanması ve Hizmet (İnşaat) Üretim Maliyetine Yüklenmesi 324
5.2.4.3. İşçilik Giderleri ile İlgili Özellik Arz eden Durumlar 330
5.2.4.3.1. Çalışılmayan Dönemdeki İşçilikler 330
5.2.4.3.2. Ödenmeyen SGK Primlerinin Gider Kaydı 332
5.2.4.3.3. İnşaat Taahhüt İşleri Asgari İşçilik Farkının Muhasebeleştirilmesi 334
5.2.4.3.4. Taşeronlarca Ödenmeyen Prim Borçlarının Ödenmesi ve Gider Niteliği 335
5.2.5. Hizmet Üretim Maliyeti Unsuru Olarak Taşeron Giderleri 337
5.2.5.1. Taşeron Giderlerinin Niteliği 337
5.2.5.2. Taşeronlara Avans Verilmesi ve Avans Mahsubu 341
5.2.6. Hizmet Üretim Maliyeti Unsuru Olarak Diğer Direkt Giderler 346
5.2.7. Hizmet Üretim Maliyeti Unsuru Olarak Endirekt Giderler 349
5.2.7.1. Endirekt Nitelikteki Giderler 349
5.2.7.2. Endirekt Giderlerin İnşaat Üretim Maliyetine Yüklenmesi ve İnşaatlara Dağıtımı 355
5.3. YILLARA YAYGIN İNŞAAT TAAHHÜT FAALİYETİNDE ORTAK (MÜŞTEREK) GİDERLER VE ORTAK AMORTİSMANLAR 359
5.3.1. Ortak (Müşterek) Giderlerin Niteliği 359
5.3.2. Ortak (Müşterek) Amortismanların Niteliği 363
5.3.3. Ortak (Müşterek) Giderlerin Dağıtımı 363
5.3.3.1. İnşaatlar Arasında Dağıtım 364
5.3.3.2. İnşaatlarla Birlikte Faiz, Repo ve Diğer Gelirlerin bulunmasında Dağıtım 365
5.3.3.3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi İle Birlikte Başka İşlerin Yapılmasında Dağıtım 367
5.3.3.4. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi İle Birlikte Kat Karşılığı İnşaat İşinin Yapılmasında Dağıtım 369
5.3.3.5. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi İle Birlikte İşletme İhtiyacı İçin Yapılan İnşaat Olması Durumunda Dağıtım 370
5.3.3.6. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi İle Aylara Yaygı İnşaat ve Onarım İşi Olması Durumunda Dağıtım 371
5.3.4. Ortak (Müşterek) Amortismanların Dağıtımı 372
5.3.4.1. İnşaatlar Arasında Dağıtım 374
5.3.4.2. İnşaatlarla Birlikte Başka İşler Arasında Dağıtım 374
5.3.4.3. Çalışılmayan Dönemlerdeki Ortak Amortismanların Dağıtımı 375
5.3.5. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Dağıtımı 377
5.3.6. Dağıtımı Yapılan Ortak (Müşterek) Giderlerin Muhasebeleştirilmesi 380
5.3.7. Dağıtımı Yapılan Ortak Amortismanların Muhasebeleştirilmesi 386
5.3.8. Dağıtımı Yapılan Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Muhasebeleştirilmesi 388
5.4. İNŞAAT (HİZMET) ÜRETİM MALİYETİNİN HESAPLANMASI 390
5.4.1. Dönemin Toplam Hizmet Üretim Maliyetinin Hesaplanması 390
5.4.2. Tamamlanan ve Tamamlanmayan İnşaat (Hizmet) Maliyetlerinin Hesaplanması 391
5.5. TAMAMLANAN İNŞAAT TAAHHÜTLERİNİN TESLİMİ 395
5.5.1. Tamamlanan İnşaat Taahhütlerinin Teslimi 395
5.5.2. İnşaat Teslimlerinden Sonra Ortaya Çıkan Gider ve Gelirler 396
5.6. YILLARA YAYGIN İNŞAAT FAALİYETİNDE HAKEDİŞLER. 397
5.6.1. Hakediş Alımı 397
5.6.2. Fiyat Farkı Alımı 404
5.6.3. Yapancı Para (Döviz) Olarak Hakediş Alımı 405
5.6.4. Hakediş Avansı Alımı ve Mahsubu 418
5.6.5. Hakediş Avansının Yabancı Para olarak Alımı ve Mahsubu 420
5.6.6. İnşaatın Tamamlanması Nedeniyle Hakediş Hesabının Devri 422
5.7. YILLARA YAYGIN İNŞAAT FAALİYETİNDE BULUNAN İŞLETMELERDE DİĞER GELİRLER 423
5.7.1. Faiz ve Kira Gelirleri 423
5.7.2. Maddi Duran Varlık Satış Gelirleri 424
5.7.3. Alınan Tazminat Gelirleri 425
5.7.4. Tamamlanan İnşaatlardan Kalan Malzemelerin Satışından Elde Edilen Gelirler 425
5.8. YILLARA YAYGIN İNŞAAT İŞLERİNDE MERKEZ ŞUBE İLİŞKİSİ 426
5.9. YILLARA YAYGIN İNŞAAT FAALİYETİNDE DÖNEM SONU İŞLEMLERİ VE KAR–ZARAR TESPİTİ 427
5.10. YILLARA YAYGIN İNŞAAT FAALİYETİNDE BULUNAN İŞLETMELERİNİN KENDİ İHTİYAÇLARI İÇİN BİNA İNŞA ETMELERİ 443
5.11. AYNI TAKVİM YILINDA BAŞLAYIP TAMAMLANAN (YILLARA YAYGIN OLMAYAN) İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ 444
5.12. İŞİN BAŞLAMASINDA YILLARA YAYGIN OLMAYAN ANCAK SONRADAN YILLARA YAYGIN HALE GELEN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ 453
Altıncı Bölüm
ÖZEL (YAP–SAT) İNŞAAT FAALİYETİNDE
MUHASEBE UYGULAMALARI
6.1. ÖZEL (YAP–SAT) İNŞAAT FAALİYETİNDE MALİYET UNSURLARI 459
6.1.1. Özel (Yap–Sat) İnşaat Faaliyetinde Maliyet Hesapları ve İşleyişi 459
6.1.1.1. 7/A Seçeneği 459
6.1.1.2. 7/B Seçeneği 472
6.1.2. Mamul (İnşaat) Üretim Maliyeti Unsuru olarak İlk Madde ve Malzeme Giderleri 481
6.1.2.1. İlk Madde ve Malzeme Alışları 481
6.1.2.2. İlk Madde ve Malzeme Olarak Arsa 482
6.1.2.3. Üretimde Kullanılan İlk Madde ve Malzemelerin İnşaat Maliyetine Yüklenmesi 485
6.1.2.4. İlk Madde ve Malzeme İadeleri 489
6.1.3. Mamul (İnşaat) Üretim Maliyeti Unsuru Olarak İşçilik Giderleri 491
6.1.3.1. İşçilik Giderlerinin Niteliği 491
6.1.3.2. İşçilik Giderlerinin Saptanması ve İnşaat Üretim (Mamul) Maliyetine Yüklenmesi 491
6.1.3.3. İşçilik Giderleri ile İlgili Özellik Arz Eden Durumlar 495
6.1.3.3.1. Boş Zaman İşçiliği 495
6.1.3.3.2. Ödenmemiş SGK Primlerinin Gider Kaydı 497
6.1.3.3.3. Asgari İşçilik Farkının Gider Kaydı 498
6.1.3.3.4. Taşeronlarca Ödenmeyen Prim Borçlarının Ödenmesi 499
6.1.4. Mamul (İnşaat) Üretim Maliyeti Unsuru olarak Taşeron Giderleri 499
6.1.5. Mamul (İnşaat) Üretim Maliyeti Unsuru olarak Genel Üretim Giderleri 503
6.1.5.1. Genel Üretim Gideri ve Türleri 503
6.1.5.2. Genel Üretim Giderlerinin İnşaat Üretim Maliyetine Yüklenmesi 509
6.1.5.3. Genel Üretim Giderlerin İnşaatlara Dağıtımı 513
6.2. İNŞAAT (MAMUL) ÜRETİM MALİYETİNİN HESAPLANMASI 518
6.2.1. Dönemin Toplam Üretim Maliyetinin Hesaplanması 518
6.2.2. Tamamlanan ve Tamamlanmayan İnşaat Maliyetlerinin Hesaplanması 519
6.3. BİR KISMI TAMAMLANAN (YARI–MAMUL) İNŞAATLARDA MALİYET HESAPLANMASI 522
6.4. İNŞAAT DEVAM EDERKEN YAPILAN SATIŞLAR 528
6.5. TAMAMLANAN İNŞAATLARIN SATIŞI 530
6.6. ÖRNEK DAİRE VE EŞYALI KONUT (DAİRE) SATIŞLARI 532
6.7. ÖZEL (YAP –SAT) İNŞAAT İŞLETMELERİNİN KENDİ İHTİYAÇLARI İÇİN BİNA İNŞA ETMELERİ 535
6.8. İMAL EDİLEN DAİRE VE İŞYERLERİNİN İŞLETMEDE KULLANILMASI 537
Yedinci Bölüm
KAT (ARSA) KARŞILIĞI VE HASILAT PAYLAŞIM YÖNTEMİ
İNŞAAT İŞLERİ
7.1. KAT (ARSA) KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 539
7.1.1. Kat İrtifakı – Kat Mülkiyeti 539
7.1.2. Trampa 540
7.1.3. Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri 541
7.1.4. Kat Karşılığı İnşaat İşlerinde Tarafların Yükümlülükleri 541
7.1.5. Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Damga Vergisi 542
7.1.6. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Damga Vergisi 544
7.1.7. Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Harç 544
7.2. KAT (ARSA) KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLARDA VERGİLENDİRME 545
7.2.1. Arsa Teslimi Karşılığında Konut ve İşyerleri Elde Edenlerin Vergilendirilmesi 545
7.2.1.1. Arsa (Kat) Karşılığında İktisap Edilen Yerler Maliyet Bedeli 545
7.2.1.2. Özel Mülk Konusu Arsa Sahibi Kişilerin Arsa Karşılığında Elde Ettiği Konut ve İşyerlerinin Vergilendirilmesi 549
7.2.1.2.1. Değer Artış Kazancı Olması Durumu 549
7.2.1.2.2. Ticari Kazanç Olması Durumu 554
7.2.1.3. Konut Yapı Kooperatiflerinin Arsa Karşılığında Elde Ettiği Konut ve İşyerlerinin Vergilendirilmesi 556
7.2.1.4. Ticari işletmelerin Arsa Karşılığında Elde Ettiği Konut ve İşyerlerinin Vergilendirilmesi 557
7.2.1.5. Şirket Aktifindeki Arsanın Kat Karşılığında Verilmesinin KVK’nın 5/1–e Maddesindeki İstisna Karşısındaki Durumu 559
7.2.2. Arsa Karşılığında İnşaat Yapan Özel (Yap–Sat) İnşaat Faaliyetinde Bulunan İşletmenin Vergilendirilmesi 560
7.2.3. Arsa Karşılığında İnşaat Yapan Müteahhit İşletmenin Arsa Sahiplerinden Nakit Para Alması Durumu 561
7.3. KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDE KATMA DEĞER VERGİSİ 562
7.3.1. Müteahhit Tarafından Konut/İşyeri ve Arsa Sahibi Tarafından Yapılan Arsa Payı Teslimlerinde Katma Değer Vergisi 562
7.3.2. Konut–İşyeri Teslimlerinde Emsal Bedel 565
7.3.3. Hazinece Yapılan Arsa Teslimlerinde Katma Değer Vergisi 572
7.3.4. Aktifte Kayıtlı Arsanın Kat Karşılığı Teslimde KDV İstisnası 572
7.4. KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDE BELGE DÜZENİ 572
7.4.1. Arsa Tesliminde Belge Düzeni 572
7.4.2. Arsa Karşılığı Kat– Daire Tesliminde Belge Düzeni 574
7.4.3. Kat Karşılığı İnşaat İşinin, Kat karşılığı Taşerona Yaptırılmasında Belge Düzeni 575
7.4.4. Kat Karşılığı Yapılan İşlerde Arsa Sahibi Adına Yapılan Giderler 575
7.4.5. Kat Karşılığı Yapılan Teslimlerin Ba Bs Formunda Gösterilmesi 576
7.5. HAZİNE ARSALARINDA KAT KARŞILIĞI İNŞAAT 577
7.6. KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDE MUHASEBE UYGULAMASI 577
7.6.1. Özel Mülk Konusu Arsa Üzerinde Kat Karşılığı İnşaat Yapımı 578
7.6.1.1. Birinci Kayıt Yöntemi 578
7.6.1.2. İkinci Kayıt Yöntemi 585
7.6.2. Ticari İşletmelere ait Arsa Üzerinde Kat Karşılığı İnşaat Yapımı 601
7.6.3. Konut Yapı Kooperatiflerine ait Arsa Üzerinde Kat Karşılığı İnşaat Yapımı 616
7.7. HASILAT PAYLAŞIMI ESASINA GÖRE ARSA KARŞILIĞINDA İNŞAAT YAPIMININ HUKUKİ NİTELİĞİ 627
7.7.1. Arsa Karşılığı Gelir (Hasılat) Paylaşımı Yöntemi 627
7.7.2. Arsa Karşılığı Gelir (Hasılat) Paylaşımı Yönteminin Hukuki Niteliği 629
7.8. ARSA KARŞILIĞINDA HASILAT PAYLAŞIMI YÖNTEMİ İLE ELDE EDİLEN KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ 630
7.8.1. Müteahhit İşletmelerin Vergilendirmesi 630
7.8.2. Arsa Sahiplerinin Vergilendirmesi 631
7.8.2.1. Arsa Sahibi Gelir / Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Vergilendirilmesi 631
7.8.2.2. Vergi Mükellefiyeti Bulunmayan Arsa Sahibinin Vergilendirilmesi 632
7.8.2.3. Arsa Sahibinin Aktifinde Kayıtlı Arsa Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnası 633
7.9. HASILAT PAYLAŞIMI YÖNTEMİNDE KATMA DEĞER VERGİSİ 634
7.9.1. Müteahhit Tarafından Konut/İşyeri Teslimlerinde Katma Değer Vergisi 634
7.9.2. Arsa Sahibi Tarafından Müteahhide Arsa Teslimlerinde Katma Değer Vergisi 635
7.9.3. Hasılat Paylaşım Yöntemi Arsa Teslimlerinde Katma Değer Vergisi İstisnası 636
7.10. HASILAT PAYLAŞIMI YÖNTEMİ İNŞAAT İŞLERİNDE BELGE DÜZENİ 637
7.10.1. Müteahhit Tarafından Konut/İşyeri Teslimlerinde Belge Düzeni 637
7.10.2. Arsa Sahibi tarafından Müteahhide Arsa Teslimlerinde Belge Düzeni 637
7.11. HASILAT PAYLAŞIMI YÖNTEMİ İNŞAAT YAPIM İŞLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 638
7.11.1. Arsa Sahibi Gerçek Kişi Hasılat Paylaşım Yöntemi İnşaat Yapım İşlerinin Muhasebeleştirilmesi. 638
7.11.2. Kurumlar Vergisi Mükellefinin Aktifinde Kayıtlı Arsa Üzerinde Hasılat Paylaşım Yöntemi İnşaat Yapım İşlerinin Muhasebeleştirilmesi. 653
Sekizinci Bölüm
İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ STANDARDI
8.1. İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ STANDARDININ OLUŞUMU 669
8.2. TFRS 15 MÜŞTERİ SÖZLEŞMELERİNDEN HASILAT STANDARDININ AMACI VE KAPSAMI 669
8.3. TFRS 15 TANIMLAR 669
8.4. TFRS 15 VE BOBİ FRS KAPSAMINDA İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNİN MUHASEBELEŞTİRME SÜRECİ 670
8.5. TAMAMLANMA YÜZDESİ YÖNTEMİ 677
8.6. SÖZLEŞME GELİR VE GİDERLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 679
8.7. BEKLENEN ZARARLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 682
8.8. İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ STANDARDI UYGULAMA ÖRNEĞİ 683
8.8.1. Uygulama Örneği – 1 683
8.8.2. Uygulama Örneği – 2 694
Dokuzuncu Bölüm
YURTDIŞI İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİ
9.1. YURTDIŞI İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİ 725
9.2. YURTDIŞI İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE DEFTER SİSTEMİ 726
9.3. YURTDIŞI İNŞAAT VE ONARIM FAALİYETİNDE VERGİLENDİRME 726
9.3.1. Gelir Vergisi Mükelleflerinde Vergilendirme 726
9.3.1.1. Yurtdışı İnşaat Onarım Kazancının Saptanması ve Beyan Edilmesi 726
9.3.1.2. Yurtdışı İnşaat Onarım İşinin Yapıldığı Yabancı Ülkelerde Ödenen Vergilerin Mahsubu 727
9.3.1.3. Yurtdışı İnşaat Onarım İşinden Kaynaklanan Zararın Mahsubu 728
9.3.1.4. Yurtdışı İnşaat Kazançlarında Götürü Gider Uygulaması 729
9.3.2. Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde Vergilendirme 731
9.3.2.1. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlarda İstisna 731
9.3.2.2. Yurtdışı İştirak Kazançlarında İstisnası ve Koşulları 732
9.3.2.3. İhalesi ve Ödemesi Yurtiçi Firma Tarafından Yapılan Yurtdışı İnşaat Onarım Kazancının Durumu 734
9.3.2.4. Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, İşin Tamamlanmasından Sonra Ödenen Faiz ve Kur Farklarının Durumu 735
9.3.2.5. Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, Merkez ve Şube Arasındaki Cari Hesapların Değerlemesi 735
9.3.2.6. Türkiye’deki Merkez Genel Giderlerinden Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşlerine Pay Verilmesi 735
9.3.2.7. Yurtdışı İnşaat ve Onarım Faaliyetinden Kaynaklanan Zararların Mahsubu 735
9.3.2.8. Yurtdışında Yapılan İnşaat İşi Dolayısıyla Türkiye'den Yapılan Ödemelerden Tevkifat 736
9.3.3. Yurtdışı İnşaat ve Onarım Faaliyetinde Katma Değer Vergisi 736
9.3.3.1. Yurtdışı İnşaat ve Onarım İşinin Hizmet İhracı Kapsamında Değerlendirilmesi 736
9.3.3.2. Yurtdışındaki Şube ve Bürolara Gönderilen Mallarda KDV 737
9.3.3.3. Yurtdışına Gönderilen Makine ve Teçhizatın KDV Karşısındaki Durumu 737
9.3.3.4. Yurtdışına Gönderilen Finansal Kiralama Konusu Kıymetlerin KDV Karşısındaki Durumu 739
9.4. YURTDIŞINA GÖNDERİLEN MAKİNE VE TEÇHİZATLAR 740
9.4.1. Yurtdışına Geçici Olarak Gönderilen Makine ve Teçhizatlarda Değerleme 740
9.4.2. Yurtdışına Kesin Olarak Gönderilen Makine ve Teçhizatlar 740
9.4.3. Yurtdışında Alınan ve Kullanılan Makine ve Teçhizatların İthali 741
9.5. YURTDIŞI İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 742
9.5.1. Yurtdışı İnşaat ve Onarım Kazancının Muhasebeleştirilmesi 742
9.5.2. Yurtdışı İştirak Kazancının Muhasebeleştirilmesi 743
9.5.3. Yurtdışına Gönderilen Sermayenin Muhasebeleştirilmesi. 744
9.5.4. Yurtdışı Şube ve İştirak Cari Hesap İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 745
9.5.5. Yurtdışı Şube veya İştirake Gönderilen Malzemelerin Muhasebeleştirilmesi 747
9.5.6. Geçici Olarak İhraç Edilen Makine ve Teçhizatların Muhasebeleştirilmesi 747
9.5.7. Kesin Olarak İhraç Edilen Makine ve Teçhizatların Muhasebeleştirilmesi 749
9.5.8. Yurtdışında Alınan ve Kullanılan Makine ve Teçhizatların İthalatında Muhasebeleştirme 750
Onuncu Bölüm
YAPI KOOPERATİFLERİ
10.1. YAPI KOOPERATİFLERİNİN KURULUŞ AMAÇLARI VE ORTAKLIK 753
10.1.1. Yapı Kooperatiflerin Kuruluş Amaçları 753
10.1.2. Yapı Kooperatiflerinde Ortaklık 754
10.2. YAPI KOOPERATİFLERİN KURULUŞU 754
10.3. YAPI KOOPERATİFLERİNE DEFTER SİSTEMİ 755
10.4. YAPI KOOPERATİFLERİNDE KURUMLAR VERGİSİ 756
10.4.1. Yapı Kooperatiflerinde Kurumlar Vergisi Muafiyeti ve Koşulları 756
10.4.2. Yapı Kooperatiflerinde Ortaklık İşlemleri 759
10.4.2.1. Yapı Kooperatiflerinde Ortaklık İçi İşlemler. 759
10.4.2.2. Yapı Kooperatiflerinde Ortaklık Dışı İşlemler. 760
10.4.3. İşyeri Yapı Kooperatiflerinde Kurumlar Vergisi Muafiyeti 764
10.4.4. Yapı Kooperatiflerinin Muafiyet İçin Üst Birliğe Üye Olma Koşulunun Olup Olmadığı Durumu 764
10.4.5. Konut Yapı Kooperatifinin İşletme Kooperatifine Dönüştürülmesi Durumu 765
10.4.6. Yapı Kooperatiflerinde Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnası 766
10.5. YAPI KOOPERATİFLERİNDE GELİR VERGİSİ 767
10.5.1. Gelir Vergisi Tevkifatı (Kesintisi) 767
10.5.2. Yapı Kooperatiflerinin Elde Ettikleri Faiz ve Kira Gelirlerinde Tevkifat 769
10.5.3. Vergi Tevkifatına İlişkin Beyannamenin Verilme Yeri ve Zamanı 769
10.5.4. Ortakların Kooperatif Hissesini Devrinde Değer Artış Kazancı 770
10.6. YAPI KOOPERATİFLERİNDE KATMA DEĞER VERGİSİ 770
10.6.1. Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine Konut Teslimleri 770
10.6.2. Konut Yapı Kooperatiflerine Yapılan İnşaat Taahhüt İşlerinde İstisna/İndirimli Oran Uygulaması 772
10.6.3. Yapı Kooperatiflerinin Mal ve Hizmet Alımlarında KDV 773
10.6.4. Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine İşyeri Teslimlerinde KDV 774
10.6.5. Yapı Kooperatiflerinde Arsa (Kat) Karşılığı İşlerde KDV 774
10.6.5.1. Yapı Kooperatiflerinin Kat Karşılığında Arsa Alımlarında KDV 774
10.6.5.2. Yapı Kooperatiflerinin Kat Karşılığında Arsa Sahiplerine Konut ve İşyeri Teslimlerinde KDV 774
10.6.5.3. Yapı Kooperatiflerinin Arsalarını Kat Karşılığında Müteahhide Teslimlerinde KDV 775
10.6.6. Yapı Kooperatifine Ait Arsanın Kamulaştırılmasında KDV 775
10.6.7. İşyeri Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine İşyeri Tesliminde KDV 776
10.6.8. Organize Sanayi Bölgeleri İle Küçük Sanayi Sitelerinde Arsa ve İşyeri Tesliminde KDV İstisnası 777
10.7. YAPI KOOPERATİFLERİNDE GEÇİCİ VERGİ 777
10.8. YAPI KOOPERATİFLERİNDE İNŞAAT YAPIM YÖNTEMLERİ 777
10.8.1. Emanet Yöntemi İle İnşaat Yapımı 777
10.8.2. İhale Yöntemi İle İnşaat Yapımı 778
10.8.3. Kat Karşılığı İnşaat Yapımı 778
10.9. EMANET YÖNTEMİ İLE İNŞAAT YAPIMI 778
10.9.1. İnşaat (Konut– İşyeri) Üretim Maliyetinin Unsurları 778
10.9.1.1. İlk Madde ve Malzeme Gideri Olarak Arsa 778
10.9.1.2. İlk Madde ve Malzeme Giderleri 780
10.9.1.3. İşçilik Giderleri 781
10.9.1.4. Genel Üretim Giderleri 782
10.9.2. Tamamlanmayan (Yarı –Mamul) İnşaat (Konut– İşyeri) Maliyetlerin Saptanması 782
10.9.3. Tamamlanan (Mamül) İnşaat (Konut– İşyeri) Maliyetlerin Saptanması 783
10.9.4. Tamamlanan Konut ve İşyerlerinin Ortaklara Teslimi 785
10.10. İHALE YÖNTEMİ İLE İNŞAAT YAPIMI 785
10.10.1. Müteahhit (Yüklenici) İşletmeye Hakediş Ödemesi Yapılması 785
10.10.2. Müteahhit (Yüklenici) İşletmeye Hakediş Avansı Verilmesi 788
10.10.3. Müteahhit (Yüklenici) İşletmenin İnşaatların Yapımını Tamamlaması ve Teslimi 790
10.10.4. Yaptırılan Konut ve İşyerlerinin Ortaklara Teslimi 792
10.11. KAT KARŞILIĞI İNŞAAT YAPIMI 793
10.11.1. Yapı Kooperatiflerinin Başkasının Arsası Üzerinde Kat Karşılığı İnşaat Yapması 793
10.11.2. Yapı Kooperatiflerinin Kendi Arsalarında Kat Karşılığı İnşaat Yaptırması 798
10.12. YAPI KOOPERATİFLERİNDE ORTAKLIK İŞLEMLERİ 803
10.12.1. Ortaklığa Giriş– Çıkış İşlemleri 803
10.12.2. Ortaklardan Konut ve İşyerleri için Aidat Alınması 805
10.12.3. Konut ve İşyerleri Arasında Fark Olması (Şerefiye) Durumunda Ortaklık İşlemleri 805
10.12.4. Konut ve İşyerleri Teslimi Sonrası Ortaklık Hesaplarının Kapatılması 808
10.13. YAPI KOOPERATİFLERİNDE DİĞER ÇEŞİTLİ İŞLEMLER 808
10.13.1. Kuruluş İşlemleri 808
10.13.2. Genel Gider ve Diğer Giderlerle ilgili İşlemler. 809
10.13.3. Diğer Gelir İşlemleri 810
10.13.4. Gelir– Gider Farkı 810
10.13.5. Tasfiye İşlemleri 813
Onbirinci Bölüm
İNŞAAT FAALİYETİNDE ASGARİ İŞÇİLİK
11.1. İHALE KONUSU İNŞAAT İŞLERİNDE ASGARİ İŞÇİLİK 817
11.1.1. İhaleli İşlerde Asgari İşçilik Hesaplaması 817
11.1.2. İhaleli İşlerde Asgari İşçilik Farklarının Muhasebeleştirilmesi 825
11.1.3. Konsorsiyum Tarafından Yapılan İhaleli İşlerde Asgari İşçilik 826
11.1.4. Taşeronlara Yaptırılan İşlerde Asgari İşçilik 827
11.2. ÖZEL (YAP–SAT) İNŞAAT FAALİYETİNDE (ÖZEL BİNA İNŞAATLARINDA) ASGARİ İŞÇİLİK 828
11.2.1. Özel Bina İnşaatlarında Asgari İşçilik Hesaplaması 828
11.2.2. Asgari İşçilik Farklarının Gider Kaydı 831
11.2.3. Özel Bina İnşaatlarında Asgari İşçilik Farklarının Muhasebeleştirilmesi 833
11.2.4. Taşeronlara Yaptırılan İşlerde Asgari İşçilik 834
Onikinci Bölüm
KENTSEL DÖNÜŞÜM KAPSAMINDA YAPILAN İNŞAATLARDA
VERGİ VE MUHASEBE
12.1. KENTSEL DÖNÜŞÜM 835
12.2. KENTSEL DÖNÜŞÜM UYGULAMASINDA YARDIMLAR 835
12.2.1. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki Kira Yardımları 835
12.2.2. Kentsel Döşümde Kira Yardımlarının Gayrimenkul Sermaye İradı Olarak Vergilendirilmesi 836
12.2.3. Kentsel Döşümde Kira Yardımlarının Stopaj Karşısındaki Durumu 837
12.2.4. Kenetsel Dönüşümde Maliyet Unsuru Olarak Kira Yardımları 838
12.2.5. Kentsel Dönüşüm Uygulaması Kapsamında Faiz Desteği 839
12.3. KENTSEL DÖNÜŞÜM KANUNU İLE GETİRİLEN VERGİ AVANTAJLARI 839
12.3.1. Harç İstisnası 840
12.3.2. Damga Vergisi İstisnası 842
12.3.3. Veraset ve İntikal Vergisi İstisnası 844
12.3.4. Belediye Gelirleri ve BSMV İstisnası 845
12.4. KENTSEL DÖNÜŞÜMDE DEĞER ARTIŞ KAZANCI 846
12.5. KENTSEL DÖNÜŞÜMDE KAPSAMINDAKİ İNŞAAT İŞLERİNDE KDV UYGULAMASI 847
12.5.1. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki Konut ve İşyerlerinin Kat Karşılığı Tesliminde KDV 847
12.5.2. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki İnşaat –Taahhüt İşlerinde KDV 848
12.5.3. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki KDV Konut ve İşyerinin Alım –Satım Amaçlı Tesliminde KDV 852
12.6. KENTSEL DÖNÜŞÜM KAPSAMINDAKİ İNŞAATLARDA MUHASEBE UYGULAMASI 853
12.6.1. Kentsel Dönüşümde Kat Karşılığı Olarak İnşaat Yapımında Muhasebe Uygulaması 853
12.6.2. Kentsel Dönüşümde Taahhüt Şeklinde İnşaat Yapımı Muhasebe Uygulaması 860
12.6.2.1. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki İnşaat Taahhüt İşinin Başlandığı Yılda Tamamlanıp Teslimi (Aylara Yaygın İnşaat Taahhüt İşi Olması) 861
12.6.2.2. Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki İnşaat Taahhüt İşinin Başlandığı Yıldan Sonraki Yıllarda Tamamlanıp Teslimi (Yıllara Yaygın İnşaat Taahhüt İşi Olması) 865
Onüçüncü Bölüm
ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUMLARDA
VERGİ VE MUHASEBE
13.1.ADİ ORTAKLIKLAR 873
13.1.1. Adi Ortaklık 873
13.1.2. Adi Ortaklıklarda Vergilendirme 878
13.1.3. Adi Ortaklıklarda Muhasebe Uygulaması 881
13.2. İŞ ORTAKLIKLARI 888
13.2.1. İş Ortaklığı 888
13.2.2. İş Ortaklıklarında Vergilendirme 889
13.2.3. İş Ortaklıklarında İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Zararların Durumu 892
13.2.4. İş Ortaklıklarında Özellikli Durumlar 893
13.2.5. İş Ortaklıklarında Muhasebe Uygulaması 894
13.3. KONSORSİYUMLAR 903
13.3.1. Konsorsiyum 903
13.3.2. Konsorsiyumlarda Vergilendirme 903
13.3.3. Konsorsiyumlarda Muhasebe Uygulaması 906
Ondördüncü Bölüm
GAYRİMENKUL SATIŞ KİRALAMA İŞLEMLERİNDE
VERGİ VE MUHASEBE
14.1. MÜKELLEFİYET KAYDI OLMAYAN GERÇEK KİŞİLERİN GAYRİMENKUL SATIŞI 909
14.1.1. Değer Artış Kazancı /Ticari Kazanç Ayrımı 909
14.1.2. İvazsız İktisap Edilen Gayrimenkullerin Satışı 910
14.1.3. Değer Artış Kazancı Hesabında Gayrimenkullerde İktisap Tarihi 911
14.1.4. İvazlı İktisap Edilen Gayrimenkullerin Satışı 914
14.2. AKTİFTE KAYITLI GAYRİMENKULLERİN SATIŞI 917
14.2.1. Gelir Vergisi Mükelleflerinde Gayrimenkul Satışı 917
14.2.2. Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde Gayrimenkul Satışı ve Kazanç İstisnası 918
14.2.3. Sat– Kirala –Geri Al Yöntemi 920
14.2.4. Gayrimenkul Satışlarında KDV İstisnası 925
14.3. GAYRİMENKUL TİCARETİ (ALIM–SATIM) 926
14.3.1. Gayrimenkul Ticareti Yapan İşletmelerde Vergilendirme 926
13.3.2. Gayrimenkul Teslimlerinde KDV 926
13.3.3. Gayrimenkul Alım Satım İşlemlerinde Muhasebe Uygulaması 930
14.4. GAYRİMENKUL KİRALAMALARI 932
14.4.1. Gayrimenkul Kiralaması Yapan İşletmelerde Vergilendirme 932
14.4.2. Gayrimenkul Kiralamalarında KDV 933
14.4.3. Gayrimenkul Kiralama İşlemlerinde Muhasebe Uygulaması 934
Onbeşinci Bölüm
YAP İŞLET DEVRET MODELİ İNŞAAT FAALİYETİNDE
VERGİ VE MUHASEBE
15.1. YAP İŞLET DEVRET MODELİ 937
15.2. 3996 SAYILI YASA KAPSAMINDA KAMU YAP İŞLET DEVRET MODELİNDE YAPILAN İNŞAATLARDA VERGİLENDİRME 937
15.2.1. Kamu YİD Modeline Göre Yapılan Gayrimenkulün (Yapının) Değerlemesi 937
15.2.2. Kamu YİD Modelinde Vergi Tevkifatı 938
15.2.3. Kamu YİD Modelinde Katma Değer Vergisi İstisnası 939
15.2.4. Kamu YİD Modelinde Muhasebe Uygulaması 940
15.3. 3996 SAYILI YASA KAPSAMINA GİRMEYEN ÖZEL SEKTÖR YAP–İŞLET–DEVRET MODELİNDE İNŞAAT YAPIMI 942
15.3.1. Özel Sektör Yap–İşlet–Devret Modelinde Vergilendirme 942
15.3.2. Özel Sektör Yap–İşlet–Devret Modelinde KDV 945
15.3.3. Özel Sektör Yap–İşlet–Devret Modeli Muhasebe Uygulaması 946
Ekler
EK–1: Hesap Planı 951
Kaynakça 977
Kavramlar Dizini 985
Özgeçmiş 991
