^{Adil Yargılanma Hakkı Boyutuyla Ceza Muhakemesi Hukukunda}Hakimin Davaya Bakamaması ve Reddi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 15
Giriş 17
Birinci Bölüm
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNDE
ADİL YARGILANMA HAKKI
1. ADİL YARGILANMA HAKKININ TARİHSEL GELİŞİMİ 26
1.1. Karşılaştırmalı Hukukta Hakkın Gelişimi 26
1.1.1. İlk ve Ortaçağdaki Gelişmeler 26
1.1.1.1. Magna Carta Libertatum (Büyük Özgürlük Fermanı) 27
1.1.1.2. Köylü Mektupları 29
1.1.1.3. Haklar Dilekçesi (Petition of Rights) 29
1.1.1.4. Habeas Corpus Act 30
1.1.1.5. Haklar Bildirisi 30
1.1.1.6. Act of Settlement 31
1.1.2. Aydınlanma Dönemindeki Gelişmeler 31
1.1.2.1. Virginia Haklar Bildirgesi 31
1.1.2.2. 1789 Tarihli İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi 32
1.1.2.3. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 34
1.1.2.4. Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme 35
1.1.2.5. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 36
1.2. Türk Hukukunda Hakkın Gelişimi 39
1.2.1. Cumhuriyet Öncesi Türk Hukuk Sisteminde Adil Yargılanma Hakkı 39
1.2.2. Cumhuriyet Dönemi Hukuk Sisteminde Adil Yargılanma Hakkı 44
1.2.2.1.1924 Anayasası 44
1.2.2.2. 1961 Anayasası 45
1.2.2.3. 1982 Anayasası 47
2. ADİL YARGILANMA HAKKI KAVRAMI, UYGULAMA ALANI VE UNSURLARI 48
2.1. Kavram 48
2.2. Kapsamı ve Uygulama (Koruma) Alanı 50
2.2.1. Genel Olarak 50
2.2.2. Medeni Hak ve Yükümlülüklere İlişkin Uyuşmazlıklar 53
2.2.3. Medeni Hak ve Yükümlülük Kapsamına Girmeyen Uyuşmazlıklar 57
2.2.4. Suç İsnadı 60
2.2.4.1. Kavram 60
2.2.4.2. Suç ve Cezaya İlişkin Kriterler 63
2.3. Adil Yargılanma Hakkının Unsurları 69
2.3.1. Mahkemeye Başvurma Hakkı 70
2.3.1.1. Kapsam 72
2.3.1.2. Mahkemeye Erişim Hakkının Sınırlandırılması 77
2.3.2. Bağımsız ve Tarafsız Mahkemede Yargılanma Hakkı 82
2.3.2.1. Yasayla Kurulmuş Mahkeme 85
2.3.2.2. Bağımsız Mahkeme 93
2.3.2.3. Tarafsız Mahkeme 100
2.3.3. Makul Sürede Yargılanma Hakkı 106
2.3.3.1. Sürenin Belirlenmesi 109
2.3.3.2. Makullük Değerlendirmesi 111
2.3.4. Hakkaniyete Uygun Yargılanma Hakkı 116
2.3.4.1. Silahların Eşitliği ve Çelişmeli Yargılama İlkesi 118
2.3.4.2. Duruşmada Hazır Bulunma Hakkı 123
2.3.4.3. Susma ve Kendini Suçlamama Hakkı 129
2.3.4.4. Delillerin Kabulü ve Değerlendirilmesi 130
2.3.4.5. Gerekçeli Karar Hakkı 132
2.3.5. Aleni Yargılanma Hakkı 133
2.3.5.1. Aleni Yargılama 134
2.3.5.2. Aleni Hüküm 136
2.3.5.3. Aleni Yargılanma Hakkının İstisnaları 138
İkinci Bölüm
HAKİMİN DAVAYA BAKAMAMASI
1. KAVRAM 142
2. YASAL DÜZENLEME 144
3. HAKİMİN DAVAYA BAKAMAYACAĞI HALLER 146
3.1. Suçtan Hakimin Kendisinin Zarar Görmesi 146
3.2. Sonradan Kalksa Bile Şüpheli, Sanık veya Mağdur ile Aralarında Evlilik, Vesayet veya Kayyımlık İlişkisi Bulunması 151
3.2.1. Şüpheli ve Sanık Kavramları 151
3.2.2. Mağdur Kavramı 152
3.2.3. Evlilik Kavramı 153
3.2.4. Vesayet ve Kayyımlık Kavramı 154
3.3. Şüpheli, Sanık veya Mağdurun Kan veya Kayın Hısımlığından Üstsoy veya Altsoyundan Biri Olması 155
3.4. Şüpheli, Sanık veya Mağdur ile Aralarında Evlât Edinme Bağlantısı Bulunması 157
3.5. Şüpheli, Sanık veya Mağdur ile Aralarında Üçüncü Derece Dahil Kan Hısımlığı Bulunması 159
3.6. Evlilik sona ermiş olsa bile, şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında ikinci derece dahil kayın hısımlığı bulunması 160
3.7. Aynı Davada Cumhuriyet Savcılığı, Adli Kolluk Görevi, Şüpheli veya Sanık Müdafiliği veya Mağdur Vekilliği Yapmış Olması 160
3.7.1. Hakimin Aynı Davada Cumhuriyet Savcılığı Yapmış Olması 162
3.7.2. Aynı Davada Adli Kolluk Görevini Yapmış Olması 169
3.7.3. Aynı davada Şüpheli veya Sanık Müdafiliği veya Mağdur Vekilliği Yapmış Olması 172
3.7.3.1. Müdafi Kavramı 172
3.7.3.2. Vekil kavramı 175
3.8. Aynı Davada Tanıklık ya da Bilirkişilik Yapmış Olması 176
3.8.1. Tanık Kavramı 176
3.8.2. Bilirkişi Kavramı 179
3.9. Özel Yasalarda Öngörülen Görev Yasakları 180
3.9.1. 2802 Sayılı Yasada Öngörülen Yasak 181
3.9.2. 1136 Sayılı Avukatlık Kanununda Öngörülen Yasak 184
4. HAKİMİN YARGILAMAYA KATILAMAYACAĞI HALLER 185
4.1. Bir Karar veya Hükme Katılan Hakimin, Yüksek Görevli Mahkemece Bu Hükme İlişkin Olarak Verilecek Karar veya Hükme Katılamaması 185
4.2. Hakimin Aynı İşte Soruşturma Evresinde Görev Yapmış Olması 193
4.3. Yargılamanın Yenilenmesi Halinde, Önceki Yargılamada Görev Yapan Hakimin Aynı İşte Görev Yapamaması 197
5. GÖREV YASAKLARINA UYMAMANIN SONUCU 199
Üçüncü Bölüm
HAKİMİN REDDİ
1. GENEL OLARAK 203
2. RET SEBEPLERİ 205
2.1. Hakimin Davaya Bakamayacağı Hallerin Varlığı 205
2.2. Hakimin Tarafsızlığını Şüpheye Düşürecek Diğer Sebeplerin Varlığı 205
2.3. İhsas– Rey 209
3. TÜRK HUKUKU VE ULUSLARARASI BELGELERDE TARAFSIZLIK VE BAĞIMSIZLIĞIN GELİŞİMİ 217
3.1. Genel Olarak 217
3.2. Türk Hukukunda Tarafsızlık ve Bağımsızlığın Gelişimi 219
3.2.1. Osmanlı Hukuku’nda Hakimin Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı 219
3.2.2. Cumhuriyet Öncesi Türk Anayasalarında Tarafsızlık ve Bağımsızlık 224
3.2.2.1. 1876 Tarihli Kanunu Esasi 224
3.2.2.2. 1921 Tarihli Anayasa 226
3.2.3. Cumhuriyet Dönemi Türk Anayasalarında Tarafsızlık ve Bağımsızlık 228
3.2.3.1. 1924 Tarihli Anayasa 228
3.2.3.2. 1961 Anayasası 230
3.2.3.3. 1982 Anayasası 237
3.3. Uluslararası Belgelerde Tarafsızlık ve Bağımsızlık 240
4. HAKİMİN TARAFSIZLIĞI VE BAĞIMSIZLIĞI 244
4.1. Genel Olarak 244
4.2. Kavram 248
4.3. Tarafsızlık 249
4.3.1. Genel Olarak 249
4.3.2. Tarafsızlık ve Objektiflik İlişkisi 254
4.3.3. Sübjektif Tarafsızlık 256
4.3.4. Objektif Tarafsızlık 261
4.3.5. Görünüşte Tarafsızlık 263
4.4. Bağımsızlık 270
4.4.1. Genel Olarak 270
4.4.2. Yargı Bağımsızlığı ile Yargı Tarafsızlığı İlişkisi 273
4.4.3. Yargı Bağımsızlığının Kapsamı 275
4.4.3.1. Dış Bağımsızlık ve İç Bağımsızlık 278
4.4.3.2. Bireysel Bağımsızlık ve Kurumsal Bağımsızlık 279
4.4.4. Yargı Bağımsızlığı ve Hukukun Üstünlüğü İlişkisi 280
4.4.5. Yargı Bağımsızlığı ve Kuvvetler Ayrılığı İlişkisi 283
4.4.6. Yargı Bağımsızlığının Sınırı 286
5. TARAFSIZLIK VE BAĞIMSIZLIĞIN KORUNMASI 288
5.1. Yasama Organına Karşı Bağımsızlık 291
5.1.1. Anayasaya Göre Yasama–Yargı İlişkisi 292
5.1.2. Yasamanın Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığını Etkileyen Yetkileri 294
5.1.2.1. Görülmekte Olan Bir Dava ile İlgili Kanun Çıkarmak 294
5.1.2.2. Yargı Bütçesinin Belirlenmesi 296
5.1.2.3. Soru, Meclis Araştırması, Meclis Soruşturması ve Gensoru ile İlgili Yetkilerin Kullanılması 297
5.1.2.4. Milletvekili Dokunulmazlığının Kaldırılıp Kaldırılmayacağı Konusunda Karar Verilmesi 298
5.1.2.5. Anayasa Mahkemesi’ne ve HSK’ya Üye Seçme Yetkisi 298
5.2. Yürütme Organına Karşı Bağımsızlık 300
5.2.1. Genel Olarak Yürütme–Yargı İlişkisi 300
5.2.2. Anayasa’da Yürütme–Yargı İlişkilerine Dair Düzenleme 302
5.2.3. Yürütmenin Yargı Bağımsızlığını ve Tarafsızlığını Etkileyen Yetkileri 304
5.2.3.1. Yargı Bütçesinin, Hakim ve Savcı Ödeneklerinin Belirlenmesi 304
5.2.3.2. Yargı Teşkilatı ve Çalışma Şartlarının Belirlenmesi 305
5.2.3.3. Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri 305
5.2.3.4. Adli Kolluk Hizmetinin Yürütülmesi 306
5.2.3.5. Yargı Kararının İcrası 307
5.2.3.6. Hakim ve Savcıların Özlük İşlerinin Yürütülmesinde Adalet Bakanlığının Sahip Olduğu Yetkiler 308
5.2.3.7. Yürütmenin Anayasa Mahkemesi ve HSK’ya Üye Seçme Yetkisi 315
5.2.3.8. Kamu Görevlilerinin Yargılanabilmesi Bakımından İzin Verme Yetkisi 318
5.2.3.9. Bazı Suçlar Bakımından Kamu Davası Açılabilmesi İçin İzin Verme Yetkisi 318
5.3. Yargının Kendisine Karşı Bağımsızlığı 319
5.4. Medyaya Karşı Bağımsızlık 323
5.5. Taraflara ve Kamuoyuna Karşı Bağımsızlık 345
5.6. Hakimin Kendisine Karşı Bağımsızlığı 348
6. TARAFSIZLIK VE BAĞIMSIZLIĞIN TEMİNATLARI 350
6.1. Genel Olarak 350
6.2. Hakimlerin Sahip Olduğu Güvenceler 354
6.2.1. Hakimlerin Azledilememesi 357
6.2.2. Hakimlerin Emekliye Sevk Edilememesi 369
6.2.3. Hakimlerin Mali Teminatı 372
6.2.4. Hakimin Davaya Bakamaması, Reddi ve Çekinmesi 374
6.2.5. Kuvvetler Ayrılığı 375
6.2.6. Yargılamayı Etkileme Yasağı 379
6.2.7. Tabii Hakim İlkesi 381
7. HAKİMİN REDDİ YARGILAMASI 384
7.1. Ret İsteminde Bulunabilecek Olanlar 384
7.2. Ret İsteminin Süresi 386
7.2.1. Yasaklılık Nedenlerinin Varlığı Halinde Süre 386
7.2.2. Hakimin Tarafsızlığını Şüpheye Düşürecek Hallerde Süre 387
7.2.2.1. İlk Derece Mahkemelerinde 388
7.2.2.2. Kanun Yoluna Başvurulması Durumunda 388
7.2.2.3. Ret Sebebinin Sonradan Öğrenilmesi Durumunda 388
7.2.3. Soruşturma Aşamasında Hakimin Reddi 389
7.3. Ret İsteminin Usulü 390
7.4. Ret İsteminin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi 392
7.4.1. Ret İstemini Değerlendirecek Mahkeme 392
7.4.2. Ret İstemi Üzerine Verilecek Kararlar 393
7.4.2.1. Reddi İstenen Hakim Tarafından Verilecek Kararlar 395
7.4.2.2. Merci Tarafından Verilecek Kararlar 396
7.5. Ret İstemine İlişkin Verilen Kararlara Karşı Kanun Yolları 397
7.6. Reddi İstenen Hakimin Yaptığı İşlemlerin Geçerliliği 398
7.7. İcra Ceza Mahkemesi Hakimlerinin Reddi 400
Dördüncü Bölüm
HAKİMİN ÇEKİNMESİ
1. GENEL OLARAK 401
2. ÇEKİNME NEDENLERİ 402
2.1. Yasaklılığı Gerektiren Nedenlere Dayalı Olarak Çekinme 402
2.2. Tarafsızlığı Şüpheye Düşüren Nedenleri İleri Sürerek Çekinme 403
3. ÇEKİNME TALEBİNİN İNCELENMESİ 404
3.1. Çekinme Talebini İnceleyecek Mahkeme 404
3.2. Çekinme Talebinin İncelenmesi 404
3.2.1. Yasaklılık Sebepleriyle Çekinmede İnceleme Usulü 405
3.2.2. Tarafsızlığı Şüpheye Düşüren Sebeplere Dayalı Olarak Çekinmede İnceleme Usulü 407
3.3. Çekinme Talebinin İncelenmesi Sonucu Verilecek Kararlar 408
3.4. Çekinen Hakimin İşlemlerinin Geçerliliği 409
4. ZABIT KATİPLERİNİN REDDİ 409
4.1. Kavram 409
4.2. Zabıt Katibinin Yasaklılık, Ret ve Çekinme Nedenleri 411
4.3. Zabıt Katibinin Ret ve Çekinme Usulü 411
5. SAVCININ REDDİ VE ÇEKİNMESİ 412
5.1. Savcılık Kurumunun Niteliği 412
5.2. Savcılar İçin Etik ve Davranış Biçimlerine İlişkin Avrupa Esasları
(Budapeşte İlkeleri) 413
5.3. Savcıların Reddi ve Çekinmesi 417
Sonuç 421
EKLER
Yargıtay Yargı Etiği İlkeleri 427
Yargıtay Cumhuriyet Savcıları Etik Davranış İlkeleri 436
Türk Yargı Etiği Bildirgesi 440
Birleşmiş Milletler Yargı Bağımsızlığı Temel İlkeleri 445
Bangalor Yargı Etiği İlkeleri 448
Savcılar İçin Etik Ve Davranış Biçimlerine İlişkin Avrupa İlkeleri
"Budapeşte İlkeleri" 455
Kaynakça 459