Adli Bilişimde Özel Araştırma ve Soruşturma Yöntemleri
Av. Pelin ÖZKAYA
Bilişim teknolojilerinin yapısından kaynaklanan kendini sürekli güncelleme ve yenileme özelliği, bilişim suçlarının da gelecek yıllarda daha da gelişmesini ve çeşitlenmesini sağlayacağından, Adli Bilişim "modası hiç geçmeyecek", üzerinde önemle durulması ve nitelikli uzmanlar yetiştirilmesi gereken bir alandır. Multi-disiplinerlik özelliği, hem hukuk hem de teknoloji tabanlı bir yapı oluşturmasını sağlamakta, bu da söz konusu nitelikli uzmanların her iki bilim dalına da vakıf olmasını gerekli kılmaktadır. Adli bilişim; siber güvenlik, kişisel veri ve bilgi güvenliği, kritik altyapı ve akıllı cihaz güvenliği, yapay zeka, nesnelerin interneti ve hatta şimdilerde Metaverse için suçun ve suçluların tespitinde olmazsa olmaz bir alan olmaya devam etmekte, bu sebeple gerek uygulayıcılar gerekse yasa koyucular tarafından desteklenmesi ve önemsenmesi konusunda gerekli özeni hak etmektedir. Kişi, kurum, devlet ve ülke ekseninde zarar verici ve yıkıcı etkilere sebep olan bilişim suçlarıyla mücadele, elektronik delillerin tespiti ve analizinde Adli Bilişim kurallarına ve prosedürlerine bağlı durumdadır ve sınır ötesi nitelik taşıyan bu suçların soruşturulması ve kovuşturulması noktasında uluslararası arenada ortak hareket edilmesi gereken bir alan olmaya gelecekte de devam edecektir.
Hem hukukçulara, hem de bilgi ve bilişim teknolojilerinde çalışan aktörlere faydalı olması amacıyla akademik çalışmanın bir ürünü olarak hazırlanan bu eser, Adli Bilişimin ortaya çıkışını bilişim suçları ve modeller ekseninde anlatarak, öneri bir model sunmakta, en iyi adli bilişim uygulamaları, standardizasyon, akreditasyon ve sertifikasyon kuralları ile hukuki düzenlemeler araştırılarak, önerilen modele ve Türkiye'deki duruma uyumu irdelenmektedir.
(Tanıtım Bülteninden)
Konu Başlıkları
Standardizasyon
Akreditasyon
Sertifikasyon
En İyi Uygulamalar (Best Practices)
Modeller
Hukuki Düzenlemeler
İçindekiler
Önsöz 5
Şekiller Cetveli 13
Çizelgeler Cetveli 14
Simgeler ve Kısaltmalar 15
Özet 19
Giriş 21
Birinci Bölüm
ADLİ BİLİŞİM
I. ADLİ BİLİŞİM NEDİR? 29
II. ADLİ BİLİŞİMİN TARİHÇESİ 30
III. DİJİTAL DELİL 33
IV. DİJİTAL DELİLLERİN BULUNDUĞU YERLER 36
İkinci Bölüm
ADLİ BİLİŞİM SÜREÇLERİNE YÖNELİK MODELLER
I. ADLİ BİLİŞİM REFERANS MODELİ–RM 42
II. OLAY MÜDAHALE SÜRECİ MODELİ–IR 43
III. ORTAK MODEL–CM 45
IV. SOYUT ADLİ BİLİŞİM MODELİ 46
V. ENTEGRE DİJİTAL ARAŞTIRMA SÜRECİ–IDIP 47
VI. GELİŞMİŞ ENTEGRE DİJİTAL ARAŞTIRMA SÜRECİ–EIDIP 49
VII. GENİŞLETİLMİŞ SİBER SUÇ ARAŞTIRMASI MODELİ 50
VIII. ADLİ BİLİŞİM SAHA TRİYAJ SÜRECİ MODELİ–CFFTPM 51
IX. MALEZYA ARAŞTIRMA SÜRECİNE DAYALI ADLİ BİLİŞİM MODELİ 52
X. SİSTEMATİK ADLİ BİLİŞİM ARAŞTIRMA MODELİ 53
XI. BULUT BİLİŞİME YÖNELİK MODEL 53
XII. VERİ MADENCİLİĞİ MODELİ 55
XIII. NESNELERİN İNTERNETİ (IOT) MODELİ 56
XIV. ÖNERİLEN MODEL 57
XV. MODELLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 59
XVI. DEĞERLENDİRME 62
Üçüncü Bölüm
EN İYİ UYGULAMALAR
I. ULUSAL ADALET ENSTİTÜSÜ–NIJ 63
A. NIJ–Elektronik Suç Mahalli Soruşturması, İlk Müdahale Edenler için Rehber 64
B. NIJ–Dijital Delillerin Adli İncelemesi: Kanun Uygulama Kılavuzu 66
C. NIJ–Teknolojinin Araştırmacı Kullanımları: Cihazlar, Araçlar ve Teknikler Rehberi 68
II. DİJİTAL KANIT ÜZERİNE BİLİMSEL ÇALIŞMA GRUBU–SWGDE 72
A. SWGDE Adli Bilişim için En İyi Uygulamalar Rehberi 73
B. SWGDE Canlı Sistemlerin Yakalanması 73
C. SWGDE Adli Bilişim Edinimleri için En İyi Uygulamalar 73
D. SWGDE Mobil Telefon Adli Bilişimi için En İyi Uygulamalar 73
E. SWGDE Bulut Depolamadan Kanıt Edinimi için En İyi Uygulamalar 74
F. SWGDE Görüntü Bütünlüğünü Korumaya Yönelik En İyi Uygulamalar 75
III. POLİS ŞEFLERİ DERNEĞİ–ACPO 76
A. ACPO Dijital Deliller için En İyi Uygulama Rehberi 76
B. ACPO E–Suç Soruşturma Yöneticileri için İyi Uygulama ve Tavsiye Kılavuzu 76
IV. DEĞERLENDİRME 77
Dördüncü Bölüm
TEMEL STANDARTLAR
I. ULUSLARARASI STANDARTLAR ÖRGÜTÜ–ISO 81
A. ISO 27037 Standardı 82
B. ISO/IEC 27035 Standardı 83
C. ISO 27041 Standardı 83
D. ISO 27042 Standardı 84
E. ISO 27043 Standardı 84
F. ISO 30121 Standardı 84
II. BİLGİSAYAR KANITI HAKKINDA ULUSLARARASI ORGANİZASYON–IOCE 84
III. ASTM INTERNATİONAL 85
A. ASTM E2763 –10 Standardı 86
B. ASTM E2825–19 Standardı 86
IV. İNGİLİZ STANDARTLAR ENSTİTÜSÜ–BSI 87
V. ULUSAL STANDARTLAR VE TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ–NIST 88
VI. DEĞERLENDİRME 89
Beşinci Bölüm
LABORATUVAR AKREDİTASYON STANDARTLARI
I. ISO/IEC 17025 "TEST VE KALİBRASYON LABORATUVARLARININ YETERLİLİĞİ İÇİN GENEL GEREKSİNİMLER" 95
II. ISO/IEC 17020 “UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ–MUAYENE YAPAN ÇEŞİTLİ KURULUŞ TÜRLERİNİN ÇALIŞMASI İÇİN GEREKSİNİMLER” 96
III. ISO/IEC 27001 "BİLGİ GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMLERİ–GEREKSİNİMLERİ" 98
IV. ISO/IEC 27002 "BİLGİ GÜVENLİĞİ KONTROLLERİ İÇİN UYGULAMA KURALLARI" 99
V. ISO 9001 "KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİ–GEREKSİNİMLER" 99
VI. ILAC–G19: 2002 "ADLİ BİLİM LABORATUVARLARI İÇİN KILAVUZ" 101
VII. ILAC–G19: 08/2014 "ADLİ BİLİM SÜRECİNDE MODÜLLER" 101
VIII. AMERİKAN SUÇ LABORATUVARI YÖNETİCİLERİ/LABORATUVAR AKREDİTASYON KURULU–ASCLD/LAB 103
IX. ASYA PASİFİK AKREDİTASYON İŞBİRLİĞİ–APAC 104
X. DEĞERLENDİRME 105
Altıncı Bölüm
UZMAN SERTİFİKASYONLARI
I. STANDARTLAR VE EN İYİ UYGULAMALAR 107
A. IOCE "Eğitim Standartları ve Bilgi Becerileri ve Yetenekleri" (2002b) 108
B. ASTM E2678–09 "Bilgisayar Adli Bilişiminde Eğitim ve Öğretim için Standart Kılavuz" (2009) 109
C. SWGDE/SWGIT "Yeterlilik Testi Programı Yönergeleri" (2006) 109
D. SWGDE/SWGIT “Dijital ve Multimedya Kanıtlarında Eğitim için Yönergeler ve Öneriler” (2010) 109
E. SWGIT “Ceza Adalet Sisteminde Görüntüleme Teknolojilerinde Eğitim için Yönergeler ve Öneriler" (2010c) 110
F. SWGDE "Adli Ses için Temel Yetkinlikler" (2011) 110
G. SWGDE “Cep Telefonu Adli Bilişimi için Temel Yetkinlikler” (2013b) 110
II. SERTİFİKASYON VE EĞİTİM PROGRAMLARI 111
III. DEĞERLENDİRME 116
Yedinci Bölüm
HUKUKİ DÜZENLEMELER
I. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ 120
A. Bilgisayar Dolandırıcılığı ve Kötüye Kullanım Yasası (CFAA–18 U.S.C. §1030) 123
B. CAN–SPAM Yasası–18 U.S.C. §1037 123
C. WIRETAP Yasası (18 U.S.C. § 2511) 123
D. Elektronik İletişim Gizlilik Yasası (ECPA–18 ABD §2701 vd) 124
E. Gizlilik Koruma Yasası (PPA–42 U.S.C. §2000AA vd.) 125
F. Örnek Olaylar 125
II. BİRLEŞİK KRALLIK 126
A. Bilgisayarı Kötüye Kullanım Yasası–CMA 126
B. Polis ve Suç Delilleri Yasası–PACE 127
C. Soruşturma Yetkilerinin Düzenlenmesi Yasası–RIPA 128
D. Ceza Muhakemesi ve Soruşturma Yasası–CPIA 128
E. Örnek Olaylar 129
III. TÜRKİYE 129
A. Türk Ceza Kanunu–TCK 130
B. Kişisel Verileri Koruma Kanunu–KVKK 133
C. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu–FSEK 135
D. Elektronik İmza Kanunu–EİK 136
E. Ceza Muhakemesi Kanunu–CMK 136
F. Örnek Olaylar 138
Değerlendirme 141
Sonuç 145
Kaynaklar 147
Kavramlar Dizini 163
