Suç karşılığı uygulanacak yaptırım olarak para cezası, hürriyeti bağlayıcı cezadan sonra kendisine en çok başvurulan bir cezalandırma yöntemidir. Kapitalizmin etkisinin artması ile birlikte para cezalarının daha büyük bir öneme sahip olduğunu söylemek gerekir. Çünkü eski söylem ile hırs ve tama, günümüz söylemi ile çıkar amaçlı işlenen suçların sayısı her geçen gün daha da artmaktadır. Çıkar amaçlı veya ekonomik kazanç elde etme amacının güdüldüğü suç olarak isimlendirilecek bir kısım suçlara karşı para cezası yaptırımına başvurulması kaçınılmaz bir gereklilik gibi görünmektedir.
5237 sayılı TCK bu nedenle, hapis cezasının yanı sıra para cezasını da bir yaptırım olarak düzenlemekte ve gün para cezası olarak isimlendirilen sistemi, adlî para cezası olarak Türk Ceza Hukukuna yerleştirmiş bulunmaktadır.
Adli para cezası, bir cezalandırma biçimi olmasının yanı sıra, birçok ülke hukukunda olduğu gibi, Türk Ceza Hukukunda da, hapis cezasının çevrildiği bir seçenek yaptırım olarak kendisini göstermektedir. Bu nedenle, bu çalışmada adli para cezası her iki boyutu ile yani hem doğrudan doğruya hükmolunan bir ceza (TCK m. 52) ve hem de bir seçenek yaptırım olarak (TCK m. 50/1a) ele alınmaktadır.
Konu Başlıkları
-
Yaptırım, Ceza ve Para Cezası Kavramı, Para Cezasının Tarihi, Para Cezası Lehinde ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler İle Para Cezasının Hesaplanması Sistemleri ve Türleri
-
Adli Para Cezasının Düzenlenmesi, Hesaplanması ve Türleri
-
Adli Para Cezasına Hükmetmenin Sonuçları
-
Adli Para Cezasının Hapse Tahvil Edilmesi ve Seçenek Yaptırımlara Çevrilmesi Sorunu
Yrd. Doç. Dr. Soner Hamza ÇETİN
BİRİNCİ BÖLÜM
YAPTIRIM, CEZA VE PARA CEZASI KAVRAMI, PARA CEZASININ TARİHİ, PARA CEZASI LEYHİNDE VEALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER İLE PARACEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ
1. -YAPTIRIM, CEZA VE PARA CEZASI KAVRAMI-7
I. -YAPTIRIM KAVRAMI-7
II. -CEZA KAVRAMI-11
III. -PARA CEZASI KAVRAMI-16
2. -PARA CEZASININ TARİHİ-19
I. -GENEL OLARAK-19
II. -HAMURABİ KANUNLARINDA-22
III. -SÜMER KANUNLARINDA-23
IV. -ASURLU KANUNLARINDA-23
V. -HİND-MANU KANUNLARINDA-23
VI. -ESKİ YUNAN HUKUKUNDA-24
VII. -HİTİT KANUNLARINDA-24
VIII. -ETİ KANUNLARINDA-25
IX. -ROMA HUKUKUNDA-25
X. -GERMEN HUKUKUNDA-28
XI. -KANONİK HUKUKTA-29
XII. -TÜRK HUKUKUNDA-29
A. -İslamiyet'in Kabulünden Önceki Dönemde-29
B. -İslam Hukukunda-31
C. -İslamiyet'in Kabulünden Sonraki Dönemde-34
1. -Osmanlı Devleti Dönemi-34
a. -Tanzimat Öncesi Dönem-34
b. -Tanzimat Sonrası Dönem-37
aa. -1840 (1256) Tarihli Ceza Kanunu-38
bb. -1851 (1267) Tarihli Ceza Kanunu-39
cc. -1858 (1274) Tarihli Ceza Kanunu-40
2. -Türkiye Cumhuriyeti Döneminde-43
a. -765 sayılı TCK-43
b. -5237 sayılı TCK-45
3. -PARA CEZASI LEYHİNDE ve ALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-47
I. -LEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-47
A. -Hapis Cezasına İyi Bir Alternatif Olması-47
B. -Bölünebilir Olması-47
C. -Etkili Olması-48
D. -Devlet İçin Ekonomik Öneminin Bulunması-48
E. -Adlî Hatanın Düzeltilmesine İmkân Tanıması-48
F. -Ferdin Sosyal Durumunu ve Ekonomik Faaliyetlerini Sarsmaması-49
II. -ALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-49
A. -Eşitlik İlkesine Aykırı Olması-49
B. -Cezaların Kişiselliği İlkesine Aykırı Olması-50
C. -Cezanın Etkisinin Daha Az Olması-51
D. -İnfazının Güç Olması-51
4. -PARA CEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ-53
I. -PARA CEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ-53
A. -Klasik Para Cezası Sistemleri-53
1. -Para Cezasının Sabit Olarak Belirlenmesi (Maktu Para Cezası)-53
2. -Para Cezasının Alt ve Üst Sınırının Kanunla Belirlenmesi-53
3. -Para Cezasının Bir Orana Göre Belirlenmesi (Nispî Para Cezası)-54
B. -Gün Para Cezası Sistemi-55
II. -PARA CEZASI TÜRLERİ-56
A. -Adlî Para Cezası-57
B. -İdarî Para Cezası-58
C. -Tazminat Türü Para Cezası-60
D. -Disiplin Para Cezaları-61
1. -Yargılama Usulüne İlişkin Olarak Verilen Disiplin Para Cezası-61
2. -Kurum Düzenine Aykırı Davranışlar Nedeniyle Verilen Disiplin Para Cezası-62
İKİNCİ BÖLÜM
ADLÎ PARA CEZASININ DÜZENLENMESİ, HESAPLANMASI VE TÜRLERİ
1. -ADLÎ PARA CEZASININ DÜZENLENMESİ-65
I. -TÜRK CEZA HUKUKUNDA-65
A. -765 sayılı TCK Döneminde Para Cezalarının Düzenlenmesi-65
1. -Genel Olarak-65
2. -Para Cezalarının Artırılması-67
3. -Para Cezalarının Dönüştürülmesi-70
a. -Ağır Para Cezalarının Adlî Para Cezasına Dönüştürülmesi-70
b. -Hafif Para Cezalarının İdarî Para Cezasına Dönüştürülmesi-70
B. -5237 sayılı TCK'da Para Cezalarının Düzenlenmesi-71
1. -Doğrudan Hükmolunacak Adlî Para Cezası-71
2. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası-72
II. -YABANCI HUKUKLARDA-72
A. -Finlandiya-73
B. -İsveç-74
C. -Almanya-74
D. -İspanya-76
E. -Avusturya-76
F. -Polonya-76
G. -Fransa-77
H. -İngiltere-77
2. -ADLÎ PARA CEZASININ HESAPLANMASI-83
I. -KLASİK SİSTEM-83
II. -GÜN PARA CEZASI SİSTEMİ-84
A. -Tam Gün Sayısının Saptanması-84
1. -Doğrudan Hükmolunan Adlî Para Cezası Bakımından-84
2. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası Bakımından-88
B. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktar-89
1. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Sınırları-89
2. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Belirlenmesinde Esas Alınacak Ölçütler-91
a. -Doğrudan Hükmolunan Adlî Para Cezası Bakımından-91
aa. -Kişinin Ekonomik Durumu-92
bb. -Diğer Şahsi Halleri-93
b. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası Bakımından-93
aa. -Suçlunun Kişiliği-98
bb. -Suçlunun Sosyal ve Ekonomik Durumu-101
cc. -Suçlunun Yargılama Sürecinde Duyduğu Pişmanlık-103
dd. -Suçun İşlenilmesindeki Özellikler-104
C. -Belirlenen Gün Sayısı ile Bir Gün İçin Takdir Edilen Miktarın Çarpılması-108
3. -ADLÎ PARA CEZASININ TÜRLERİ-111
I. -DOĞRUDAN HÜKMOLUNAN ADLÎ PARA CEZASI-111
II. -SEÇENEK YAPTIRIM NİTELİĞİNDEKİ ADLÎ PARA CEZASI-112
A. -Yabancı Hukuklarda ve TCK'da Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımının Düzenlenmesi-112
1. -Yabancı Hukuklarda Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımı-112
2. -TCK'da Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımının Düzenlenmesi-115
a. -Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımına Başvurulamayacak Hâller-116
aa. -Hapis Cezasına Alternatif Olarak Adlî Para Cezası Öngörülmüş Olması-117
bb. -Bazı Özel Kanunlar Gereğince Hükmolunan Hapis Cezalarının Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımına Çevrilememesi-122
aaa. -Askeri Mahkemelerce Verilen Hapis Cezaları-125
bbb. -İcra ve İflas Kanunu Gereğince Hükmolunan Disiplin Hapis Cezaları ve Tazyik Hapsi-125
ccc. -Terörle Mücadele Kanunu-126
ddd. -Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu-127
eee. -Kooperatifler Kanunu Gereğince Yönetim Kurulu Üyeleri ile Memurları Hakkında Verilen Hapis Cezaları-128
b. -Seçenek Yaptırım Olarak Adlî Para Cezasının Hesaplanması-129
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ADLÎ PARA CEZASINA HÜKMETMENİNSONUÇLARI
1. -ADLÎ PARA CEZASINA HÜKMETMENİN UYGULAMADA DOĞURDUĞU SONUÇLAR-133
I. -HAK YOKSUNLUĞU BAKIMINDAN-133
II. -TÜZEL KİŞİ HAKKINDA UYGULANACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ BAKIMINDAN-138
2. -ADLÎ PARA CEZASINA KARŞI KANUN YOLU-145
I. -GENEL OLARAK-145
II. -ADLÎ PARA CEZASI VE ADLÎ PARA CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMI BAKIMINDAN KANUN YOLU-146
