İÇİNDEKİLER İçindekiler 4. Baskıya Önsöz 5 İkinci Baskıya Önsöz 6 Önsöz 7 1 ADLİ PSİKOLOJİ I. Klinik ve Ölçme/Değerlendirme Rolü 21 II. Deneysel Rol 21 III. Bilirkişilik Görevi 22 IV. Adli Ölçme: Klinik ve Adli Yaklaşım Arasındaki Ayırım 22 V. Özel Adli Testler 25 Psikolojik Olgularda Adli Rapor Yazımı 25 VI. Adli Ölçmeleri Karmaşık Hale Getiren Faktörler: Kandırma/Hile Yapma Semptomları 33 VII. Farik ve Mümeyyizlik 35 VIII. Suça Karşı Ceza Ehliyeti 36 Hukuki Ehliyet 38 Hak Ehliyeti 39 Fiil Ehliyeti 40 1) Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak (Mümeyyiz Olmak) 40 2) Ergin Olmak 41 3) Kısıtlı Olmamak 41 Fiil Ehliyetine Göre Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu 42 1) Tam Ehliyetliler 42 2) Sınırlı Ehliyetliler 42 3) Sınırlı Ehliyetsizler 42 4) Tam Ehliyetsizler 43 Ayırt Etme Gücünü Ortadan Kaldıran Durumlar 43 Demans ve Alzheimer 44 Delirium 46 Ek 1: Standardize Mini Mental Test 49 Fiili Ehliyet Muayenesi 50 2 ŞİDDET I. Aile İçi Şiddet 53 II. Kadına Yönelik Şiddet 55 III. Çocuğa Yönelik Şiddet 56 A. Fiziksel İstismar 56 B. Cinsel İstismar 56 C. Duygusal İstismar 57 D. İhmal 57 IV. Yaşlı Şiddeti 57 A. Fiziksel Şiddet 58 B. Psikolojik Şiddet 58 C. Cinsel Şiddet 58 D. Ekonomik Şiddet 58 E. İhmal 58 V. Akranlar Arası Şiddet 59 VI. Kardeşler Arası Şiddet 60 VII. Flört Şiddeti 60 VIII. Engelli Şiddeti 61 IX. LGBTİ Şiddeti 61 X. Mülteci Şiddeti 63 XI. Kişinin Kendine Yönelik Şiddeti (İntihar) 64 XII. Tiplerine Göre Şiddet Sınıflaması 65 A. Fiziksel Şiddet 65 B. Cinsel Şiddet 66 C. Duygusal Şiddet 67 D. Ekonomik Şiddet 67 E. Siber Şiddet 68 3 KADINA YÖNELİK ŞİDDET I. Aile İçi Şiddet 71 II. Fiziksel Şiddet 72 III. Cinsel Şiddet 73 IV. Duygusal Şiddet 73 V. Ekonomik Şiddet 73 VI. Evlilik İçi Cinsel Şiddet 77 4 YAŞLIYA YÖNELİK ŞİDDET Yaşlı İstismarı 79 Yaşlılara Karşı İşlenen Aile İçi Şiddetin Kötü Sonuçları 87 Evlerde Meydana Gelen Şiddetin Yaşlı Kurbanları 88 Yaşlılarda Kendine Yönelik İhmal 88 Türk Ceza Kanunu’nda Yaşlı İstismar ve İhmali İle İlgili Maddeler 92 5 CİNSEL ŞİDDET I. Cinsel Taciz 96 A. Mağdurlar Kimlerdir? 98 B. Adli Tıp Yaklaşımı 103 C. Ruhsal Travma 103 1) Yeniden Yaşama Belirtileri 105 2) Kaçınma–Küntleşme Belirtileri 105 3) Artmış Uyarılmışlık Belirtileri 105 II. Tecavüz 109 III. Cinsel Saldırı Nedenleri 109 A. Psikolojik Etkenler 110 B. Eylemler 111 C. Parafili 114 1) Fetişizm (Nesne Tutkusu) 115 2) Transvestik Fetişizm (Karşı Cinsin Eşyalarına Karşı Fetişizm) 116 3) Cinsel Mazoşizm 116 4) Cinsel Sadizm 117 5) Teşhircilik 118 6) Röntgencilik 118 7) Frottörizm (Fortçuluk) 118 8) Pedofili (Sübyancılık) 119 9) Adlandırılamayan Parafili 119 10) Nekrofili 119 IV. Cinsel Suç Saldırganları 122 A. Yabancı Tecavüzü 122 B. Tanıdık Tecavüzü 122 C. Flört Tecavüzü 123 D. Evlilik Tecavüzü 123 V. Cinsel Saldırıyı Bildirme 124 6 DUYGUSAL İSTİSMAR Kadında Duygusal Şiddet 126 Koersiv Şiddet (Baskıyla Eşi Kontrol Etme) 127 Çocuğa Yönelik Duygusal İstismar 130 I. Bağlılık Teorisi 132 II. Stres ve Destek Kaynakları 134 Sözel Şiddet 136 Sözel Şiddetin Özellikleri 137 Sözel Şiddet Şekilleri 138 1) Suçlamak 138 2) Engellemek 138 3) Yargılamak 138 4) Küçümsemek 139 5) Kısıtlamak 139 6) Karşıtlık 139 7) Tehdit Etmek 139 8) Ad Takmak 139 9) Emir Vermek 140 10) Unutmak 140 11) Reddetme 140 Sözel Şiddeti Tetikleyici Unsurlar 140 Okulda Sözel Şiddet 140 Evde, Çocuğa Karşı Sözel Şiddet 141 İş Yerinde Sözel Şiddet 141 7 İHMAL I. İhmalin Belirlenmesi 144 II. Risk Altında Bulunan Adolesanlarda İhmalin Ölçümü 149 8 ÇOCUK İSTİSMARI I. Bedensel Cezalar 155 II. Çocuk ve Aile–İçi Şiddet 156 III. Fiziksel İstismar 157 IV. Cinsel İstismar 157 V. Duygusal İstismar 158 VI. İhmal 158 VII. Çocuğa Uygulanan Cezalar 159 VIII. Namus ve Töre Cinayetleri 160 IX. Çeyizle Bağlantılı Şiddet 161 X. Bekaret Kontrolü 161 XI. Eğitimde Ayrımcılık 161 XII. Erken Yaşta Evlilik 162 XIII. Cinsel Organların Sakatlaması 162 XIV. Erkek Çocuk Tercihi 162 9 ÇOCUKTA CİNSEL İSTİSMAR VE SÖMÜRÜ I. Çocuğun Cinsel İstismarı 165 II. Çocuk Evliliği 167 III. Pedofili 168 IV. Çocuğun Cinsel Sömürüsünün Ticareti 169 V. Çocuk Fahişeliği 169 VI. Çocuk Seks Turizmi 171 VII. Çocuk Pornosu 172 VIII. Grooming (İnternetle Uşaklaştırma) 175 IX. Çocuk Karaborsacılığı 175 X. Kötü Koşullarda Çocuk Çalıştırma Tipleri 177 10 PEDOFİLİ Pedofili DSM–IV–TR Tanı Ölçütleri 179 I. Pedofilin Etiyolojisi 181 II. Pedofil Olan Çocuk Cinsel İstismarcı (Tercihsel Pedofili) 183 III. Pedofil Olmayan Çocuk İstismarcıları (Durumsal Cinsel İstismarcılar) 185 IV. Çocuk Pornografisi ve Pedofil İlişkisi 189 11 ÇOCUKLARLA UZMAN OLARAK GÖRÜŞME I. Farklı Gelişim Düzeylerindeki Çocuklarla İletişim Kurma 191 II. Aileyle Yardım Sağlayıcı Bir Birlik Kurmak 194 A. Bütün Aile Bireyleri ile İlgilenildiği Mesajını Vermek 194 B. Beklentileri ve Amaçları Açıklığa Kavuşturmak 194 C. Otoritenizi ve Gücünüzü Açıklığa Kavuşturmak 194 III. Taahhütleri ve Yükümlülükleri Açıklığa Kavuşturmak 195 A. Karşınızdakine Kabul ve Beklentileri İfade Etmek 195 B. Karşınızdakine Empati Kurduğunuzu İfade Etmek 195 C. İçten Davrandığınız ve Uyumun Söz Konusu Olduğunu İfade Etmek 196 IV. Otoriteyi Etkin Şekilde Kullanma ve Aile Bireylerinin İlgisini Çekme 196 V. Aileyle İlişkide Çıkacak Zorlukların İdare Edilmesi 197 VI. Duyguları Kabul Etmek 200 VII. Görüşme 201 A. Küçük Çocuklarla Cinsel İstismar Şüphesi Hakkında Konuşma 201 B. Küçük çocuklarla görüşmenin genel prensipleri 202 VIII. Yaklaşma ve Yöntem: 203 A. Görüşmenin Yapısı 203 B. Küçük Çocuklara Soru Sorma Kuralları 205 IX. Fiziksel İstismara Maruz Kalmış Bir Çocukla Görüşme Yapma 205 A. İstismar Hikayesi Görüşmesi İçin Hazırlık 205 B. Göz Önüne Bulundurulması Gereken Genel Konular 206 C. Görüşmenin Amaçları ve Gizliliğin Sınırları 206 D. Disiplin ve Cezalandırmayı Normalleştirme 206 E. İstismar Yaşantılarının Detayları 207 F. Çocuğun Güvenliği ve Korunması İle İlgili Konular 207 G. İstismarcı Ebeveynin Dışındaki Ebeveynle Görüşme 208 H. Görüşme İçin Yeterli Zaman Oluşturmak 208 I. Toplanacak Bilgiler 208 İ. Görüşme Stratejileri 209 J. Çocuğu İstismar Ettiği İddia Edilen Kişiyle Görüşme 210 K. Görüşmenin evreleri 210 L. Cinsel İstismarla İlgili Özel Konular 212 M. Fiziksel İstismar İçin Özel Konular 212 12 AKRANLAR ARASI ÇATIŞMA I. Saldırgan Profili 216 II. Mağdur Profili 218 III. Çatışmanın Belirtileri 220 IV. Çatışmaya Karşı Tutum 220 13 SİBER ŞİDDET I. Bilişim Teknolojisi Araçlarını Kullanan Ergenin Özellikleri 231 II. Siber Akran Zorbalığının Ergen Üzerindeki Etkileri 233 14 MOBBİNG I. İşyerinde Çatışma 240 II. İşyerinde Şiddet 241 III. İşyerinde Kabalık 241 IV. Mobbing Nedenleri 242 V. Kişisel Nedenler 242 VI. Kurumsal Nedenler 243 VII. Sosyal Nedenler 244 VIII. Mobbing Koşulları 244 IX. Mobbing Görülme Şekli 245 X. Mobbing Mağdurları 245 15 SUÇLULAR I. Cinsel Şiddet 253 II. Çocukların Saldırganları 258 III. Yaşlıların Katilleri 263 IV. Takip Etme, İzleme Suçu 264 V. Aile İçi Şiddet 265 VI. Cinayet 268 16 VİKTİMOLOJİ I. Şiddet Mağdurları 270 II. Cinsel Saldırı 272 Erkek Tecavüzü 274 III. Cinsel Saldırıyı Bildirme 275 A. Yaşlılar 276 B. Engelli İnsanlar 276 C. Homoseksüel Erkekler, Lezbiyenler, Biseksüeller ve Cinsiyet Değiştiren İnsanlar 276 D. Ev içi Şiddet Mağdurları 276 IV. Ev İçi Şiddet 277 V. Şiddete Tanık Olan Çocuklar 278 VI. Taciz 279 VII. Yaşlı Kurbanlar 280 VIII. Çocuk Mağdurlar 284 A. Şiddete Maruz Kalma Biçimleri 284 B. Çocuğa Yönelik Şiddet Olgularında Ortaya Çıkan Etkiler 285 17 CİNAYET I. Kriminolojik Açıdan Cinayet Türleri 289 II. Etiyolojisine Göre Cinayetler 291 A. Töre ve Namus Cinayetleri 291 B. Kan Davası 292 C. Çoklu Öldürmeler 292 1. Toplu Katliam (Mass Murder) 292 2. Seri Cinayetler (Serial Murder) 293 D. Suikastler 293 E. Öfke ve Cinnet Cinayetleri 293 F. Çocuk Cinayetleri 294 1. Cinsel Amaçlı İşlenen Cinayetler 294 2. Psikopati 295 III. Seri Katiller 296 A. Kendine Görev (Mission) Yükleyen Seri Katiller 298 B. Zevk İçin Öldüren (Hedonistic) Seri Katiller 298 C. Hükmedici (Power/Control) Seri Katiller 299 D. Seri Katillerin Genel Özellikleri 299 18 PROFİL ANALİZİ I. Tarihe Kısa bir Bakış 304 II. Tecavüzün Coğrafyası 309 III. Profil Çıkaranlar Arasındaki Farklılıklar 311 19 İNTİHAR I. Risk Etkenleri 327 II. İntiharların Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi 327 III. Psikopatalojik Risk Faktörleri 329 IV. Ailesel Risk Faktörleri 330 V. Biyolojik Risk Faktörleri 331 VI. Durumsal Risk Faktörleri 331 VII. İntihar Etme Eğilimindeki Birey Davranışlarıyla Nasıl Anlaşılır? 331 VIII. İntiharla İlgili Yanlış Bilinenler 332 Madde Bağımlılığı 334 Madde Bağımlılığının Belirtileri 336 Hukuki Boyut 338 20 SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLAR I. Çocuğu Suça Sürükleyen Risk Faktörleri 342 A. Suça Sürüklenen Çocukların Adli Psikolojik Açıdan Değerlendirilmesi 345 B. Hukuksal Boyut 348 Kaynaklar 353 Kavramlar Dizini 375
