Uluslararası Vergi İhtilaflarının Çözüm Yolu Olarak Karşılıklı Anlaşma Usulü

Ahmet ÇÖMLEKÇİOĞLU

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

III

İÇİNDEKİLER 

VII

KISALTMALAR CETVELİ 

XIII

GİRİŞ 

1

BİRİNCİ BÖLÜM

ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARINDA İHTİLAF ÇÖZÜMÜNE KAVRAMSAL VE TARİHSEL BAKIŞ

1. ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARINDA İHTİLAF ÇÖZÜMÜNE KAVRAMSAL BAKIŞ 

7

1. Uluslararası Vergi İhtilafları Bağlamında Bazı Temel Kavramlar 

8

1. Uluslararası Çifte Vergilendirme 

8

1. Genel Olarak Uluslararası Çifte Vergilendirme Sorunu 

8

1. Uluslararası Çifte Vergilendirme Çeşitleri 

12

(1) Uluslararası Hukuki Çifte Vergilendirme 

12

(2) Uluslararası Ekonomik Çifte Vergilendirme 

13

1. Uluslararası Çifte Vergilendirmenin Çözüm Yöntemleri 

14

2. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları 

15

1. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları: Kavram ve İşlev 

15

1. Türk Hukuku Bakımından Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları, Norm Değeri ve Kanunlarla Çatışması 

18

3. Model Vergi Anlaşmaları 

22

1. Genel Olarak BM ve OECD Model Vergi Anlaşmaları 

22

1. Yorum Aracı Olarak OECD ve BM Model Anlaşmaları ile Şerhleri 

24

1. Karşılıklı Anlaşma Usulünün Önemi, Amacı, Hukuki Dayanağı ve Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması 

31

1. Genel Açıklama 

31

2. Karşılıklı Anlaşma Usulünün Önemi, Hukuki Dayanağı ve Kapsamı 

34

1. Önemi 

34

1. Hukuki Dayanağı 

36

1. Kapsamı 

42

3. Benzer Uluslararası Barışçıl İhtilaf Çözüm Yollarıyla Karşılaştırılması 

47

1. Genel Olarak 

47

1. Diplomasi Görüşmesi 

48

1. Dostça Girişim ve Arabuluculuk 

50

ç. Uluslararası Soruşturma 

50

1. Uzlaştırma 

51

1. Uluslararası Yargı ve Tahkim 

52

4. Uluslararası Vergi İhtilafları Özelinde Benzer Çözüm Yollarıyla Karşılaştırılması 

54

1. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları 

54

1. Karşılıklı Anlaşma Usulü Tahkimi 

57

(1) Genel Olarak 

57

(2) OECD ve BM kaynaklarında Karşılıklı Anlaşma Usulü Tahkimi (MAP Arbitration –m. 25 / f. V) 

58

(3) Avrupa Birliği Tahkim Anlaşması 

63

(4) Türkiye ve Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarında Tahkim Klozu 

64

1. Hizmet Ticareti Genel Anlaşmasındaki (GATS–1995) Çözüm Mekanizmasının Karşılıklı Anlaşma Usulüyle Etkileşimi 

67

5. Vergi İhtilaflarının Çözümüne Yönelik İç Hukuktaki Kavram ve Kurumlarla Karşılaştırılması 

70

1. Genel Açıklamalar 

70

(1) İç Hukuk Yollarının Gruplandırılması 

70

(2) Karşılaştırma Ölçütleri 

72

1. İdari Yollar 

75

(1) Uzlaşma 

75

(2) Hata Düzeltme 

79

(3) Cezalarda İndirim 

84

(4) Pişmanlık ve Islah 

85

(5) İzaha Davet 

86

(6) Kanun Yolundan Vazgeçme 

86

1. Yargısal Yollar 

87

1. VERGİ ANLAŞMALARINDA İHTİLAF ÇÖZÜMÜNE TARİHSEL BAKIŞ 

89

1. Model Vergi Anlaşmalarını ve İhtilaf Çözüm Yollarını Standartlaştırma Çalışmaları 

89

1. Etkili Karşılıklı Anlaşma Usulü Rehberi (MEMAP) 

92

1. Matrah Aşındırma ve Kâr Kaydırılması Projesinde Karşılıklı Anlaşma Usulü 

93

1. Genel Olarak 

93

2. 14. Eylem Planı –İhtilaf Çözüm Mekanizmalarını Daha Etkin Hale Getirmek 

95

3. 14. Eylem Planı Tartışma Taslağı 

96

4. 14. Eylem Planı’nın Nihai Metni (2015) 

100

1. Genel Olarak 

100

1. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarından Kaynaklanan Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi ve Vakaların Zamanında Çözülmesi 

101

1. İdari Usulün Geliştirilmesi 

106

1. Karşılıklı Anlaşma Usulüne Erişimin Geliştirilmesi 

108

5. Akran İncelemeleri 

110

1. Genel Olarak 

110

1. İhtilafların Önlenmesine Dair Asgari Standart Öğeleri ve En İyi Pratikler 

111

1. Usulün Mevcut Olması ve Usule Erişime Dair Asgari Standart Öğeleri ve En İyi Pratikler 

112

ç. İhtilafların Usul Aracılığıyla Çözümüne Dair Asgari Standart Öğeleri ve En İyi Pratikler 

114

1. Usul Yoluyla Elde Edilen Çözümlerin İcrasına Dair Asgari Standart Öğeleri ve En İyi Pratikler 

116

Ç. OECD BEPS Çok Taraflı Enstrümanı (BEPS MLI) 

117

İKİNCİ BÖLÜM

KARŞILIKLI ANLAŞMA USULÜNÜN UYGULAMA ESASLARI

1. BAŞVURUYA DAYALI KARŞILIKLI ANLAŞMA USULÜ (M. 25/F. I–II) 

122

1. Başvurunun Kapsamı 

123

1. OECD ve BM Belgelerinde Başvuru 

123

2. Türk Hukukunda Karşılıklı Anlaşma Usulüne Başvuru 

126

1. Başvurulan Yetkili Makamın Seçilmesi 

130

1. OECD ve BM Belgelerinde Başvurulan Yetkili Makamın Seçilmesi 

130

2. Türk Hukukunda Yetkili Makam ve Yetkili Makamın Seçilmesi 

131

1. Başvuru Süresi 

135

1. OECD ve BM Belgelerinde Başvuru Süresi 

135

2. Türk Hukukunda Başvuru Süresi 

143

Ç. Başvurunun Şekli ve İçeriği 

146

1. OECD ve BM Belgelerinde Başvuru Şekli ve İçeriği 

146

2. Türk Hukukunda Başvuru Şekli ve Başvuru İçeriği 

149

1. Başvuru ve İç Hukuk Çözüm Yolları İlişkisi 

151

1. OECD ve BM Belgelerinde Başvuru ve İç Hukuk Yolları İlişkisi 

151

2. Türk Hukukunda Başvuru ve İç Hukuk Yolları İlişkisi 

155

1. Genel Olarak 

155

1. Uzlaşma Yolu ve Karşılıklı Anlaşma Usulü Başvurusu 

155

1. Dava Yolu ve Karşılıklı Anlaşma Usulü Başvurusu 

160

1. Başvuru ve Verginin Tahsili İlişkisi 

165

1. OECD ve BM Belgelerinde Başvuru ve Verginin Tahsili İlişkisi 

165

2. Türk Hukukunda Başvuru ve Verginin Tahsili İlişkisi 

169

1. Başvurunun Geri Çekilmesi ve Tekrarlayan Meselelerde Başvuru 

174

1. Başvurunun Geri Çekilmesi 

174

2. Tekrarlayan Meselelerde Başvuru 

176

1. YETKİLİ MAKAMIN YORUM YETKİSİ (OM M. 25/F. III) VE ÇOK TARAFLI KARŞILIKLI ANLAŞMA USULÜ BAŞVURUSU 

178

1. Yetkili Makamın Yorum Yetkisi (OM m. 25/f. III) 

178

1. Çok Taraflı Karşılıklı Anlaşma Usulü 

182

1. Uluslararası Vergi İhtilaflarının İkiden Fazla Ülkeyi İlgilendirmesi Sorunu 

182

2. Çok Taraflı Vakanın Tanımı 

186

3. Hukuki Dayanağı 

187

4. Çok Taraflı İhtilaflarda Başvuru 

189

III. YETKİLİ MAKAMIN BAŞVURUYU DEĞERLENDİRMESİ 

192

1. Başvurunun Geçerliliği Denetimi 

192

1. Başvurunun Reddi 

196

1. OECD ve BM Belgelerinde Başvurunun Reddi 

196

1. Kötüye Kullanım Sebebiyle Başvurunun Reddi 

196

1. İç Hukuktaki İdari Çözümler (Audit Settlements) 

199

1. Vergi Ödevlisince Yapılan Düzeltmelerde Durum 

201

2. Türk Hukukunda Başvurunun Reddi 

203

3. Başvuru Konusunun Bir İç Hukuk Engeline Takılması 

212

1. VAKA ESASLARININ TEK TARAFLI, İKİ TARAFLI VE ÇOK TARAFLI DEĞERLENDİRİLMESİ 

213

1. Vaka Esaslarının Tek Taraflı Değerlendirilmesi 

213

1. OECD ve BM Belgelerinde Vaka Esaslarının Tek Taraflı İncelenmesi 

214

2. OECD ve BM Belgelerinde Tek Taraflı Olarak Vergi Yükünün Hafifletilmesi 

215

3. Türk Yetkili Makamının Tek Taraflı Çözüm Üretmesi 

217

1. Vaka Esaslarının İki Taraflı Değerlendirilmesi 

219

1. İki Taraflı Müzakere ve Durum Belgesi ile Cevabı 

220

1. OECD ve BM Belgelerinde İki Taraflı Müzakere ve Durum Belgesi ile Cevabı 

220

1. Türkiye’nin Tarafı Olduğu Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarında İki Taraflı Müzakerelerin Yürütülmesi 

225

2. Başvuru Konusu Vergilere Bağlı Faiz ve Cezalar 

226

1. OECD ve BM Belgelerinde Faiz ve Cezalar 

226

1. Türk Hukukunda Faiz ve Cezalar 

229

3. Vergi Ödevlisinin Sürece Dahil Olması 

236

1. OECD ve BM Belgelerinde Vergi Ödevlisinin Müzakerelere Dahil Olması 

236

1. Türk Hukuku Bağlamında Vergi Ödevlisinin Müzakerelerde Konumu 

237

1. Çok Taraflı Karşılıklı Anlaşma Usulünde Vaka Esaslarının Değerlendirilmesi 

240

1. KARŞILIKLI ANLAŞMA USULÜNÜN SONUÇLANMASI VE KARŞILIKLI ANLAŞMANIN UYGULANMASI 

244

1. OECD ve BM Belgelerinde Karşılıklı Anlaşma Usulünün Sonuçlanması 

244

1. Teklif Edilen Karşılıklı Anlaşma 

245

2. Vergi Ödevlisinin Bilgilendirilmesi ve Teklif Edilen Anlaşmanın Kabulü 

245

3. Bir Karşılıklı Anlaşmaya Varılamamış Olması Durumu 

249

1. Türk Hukuku Bağlamında Karşılıklı Anlaşmanın Sonuçlanması 

250

1. Karşılıklı Anlaşma Teklifinin Hukuki Niteliği 

250

2. Vergi Ödevlisine Yapılan Bildirim ve Kabulün Hukuki Sonuçları 

250

3. Bir Karşılıklı Anlaşmaya Varılamamış Olmasının Türk Yargı Çevresinde Etkisi 

252

1. OECD ve BM Belgelerinde Karşılıklı Anlaşmanın Uygulanması 

253

1. Türk Hukuku Bağlamında Karşılıklı Anlaşmanın Uygulanması 

257

SONUÇ 

265

KAYNAKÇA 

273