Ceza Muhakemesi Hukuku
Prof. Dr. Ahmet GÖKCEN
Prof. Dr. Mehmet Emin ALŞAHİN
Doç. Dr. Kerim ÇAKIR
İÇİNDEKİLER
BASKIYA ÖNSÖZ 7
BASKIYA ÖNSÖZ 9
BASKIYA ÖNSÖZ 10
BASKIYA ÖNSÖZ 11
ÖNSÖZ. 12
İÇİNDEKİLER 13
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNE GİRİŞ, CEZA MUHAKEMESİNİN
TARİHÇESİ VE KAYNAKLARI
1- CEZA MUHAKEMESİNE GİRİŞ 35
I- Tanım, Terim . 35
II- Ceza Muhakemesinin Amacı . 36
III- Hukuk Sistematiğindeki Yeri 37
2- CEZA MUHAKEMESİNİN TARİHÇESİ 37
I- Genel Açıklamalar . 37
II- Avrupa’daki Tarihi Gelişim, İtham, Tahkik ve İşbirliği Sistemleri. 38
III- Türk Ceza Muhakemesi Hukukunun Tarihi Gelişimi 43
1- Genel Açıklamalar ve Türklerin Müslüman Olmalarından Önceki
Dönem . 43
2- Türklerin Müslüman Olması, İslam Ceza Muhakemesi Hukuku. 44
3- Osmanlı Devleti Mahkeme Teşkilatı ve Sistemi . 46
A- Genel Açıklamalar ve Tanzimat’ın İlanına Kadar Olan Dönem 46
B- Şer’iye Mahkemeleri ve Diğer Yargılama Organları 47
a- Şer’iye Mahkemeleri ve Kadı 47
b- Adli Teşkilatta Kadılardan Başka Görevli Olan Şahıslar 48
c- Diğer Yargı Organları 49
aa- Divan-ı Hümayun 49
bb- Paşa Divanları . 50
cc- Muhtesiplik. 50
dd- Kazaskerlik 50
C- Zimmilere Ait Cemaat Mahkemeleri . 51
D- Konsolosluk Mahkemeleri. 52
14 İçindekiler
E- Tanzimat’ın İlanından Cumhuriyet’in Kuruluşuna Kadar Olan
Dönem . 53
a- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanunu ile Usul-i
Muhakemat-ı Cezaiye Kanununun Yürürlüğe Girmesine
Kadar Olan Gelişmeler 53
b- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanunu ile Usul-i
Muhakemat-ı Cezaiye Kanununun Yürürlüğe Girmesi55
aa- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanununun
Yürürlüğe Girmesi . 55
bb- Usul-i Muhakemat-ı Cezaiyye Kanunu’nun Yürürlüğe
Girmesi 59
4- Cumhuriyet Dönemi . 60
3- CEZA MUHAKEMESİNİN KAYNAKLARI.62
İKİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU,
UYGULAMA ALANLARI, YÜRÜYÜŞÜ VE ŞARTLARI
1- CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU 65
I- Genel Açıklamalar 65
II- Kıyas. 66
2- CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ UYGULANMASI .68
I- Ceza Muhakemesi Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması. 68
II- Ceza Muhakemesi Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması. 68
3- CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞÜ .72
4- CEZA MUHAKEMESİNİN ŞARTLARI77
I- Genel Açıklamalar 77
II- Dava Şartları. 77
1- Genel Açıklamalar. 77
A- Şikâyet . 78
B- Dava Süresi 82
C- İzin . 84
D- Talep 84
E- Yargı Bulunmaması 85
H- Uzlaştırmanın Sonuçsuz Kalması 93
İ- Seri Muhakeme Usulünün Kabul Edilmemesi 97
2- Dava Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları 102
III- Yargılama Şartları. 103
1- Genel Açıklamalar. 103
İçindekiler 15
A- Sanığın Hazır Bulunması 103
a- Gaiplik (m.244, 246) . 103
b- Sanığın Yokluğu Halleri . 104
aa- Genel Açıklamalar. 104
bb- Sanığın Mahkemeden Uzaklaşması (m.194). 106
cc- Sanık Gelmese Bile Duruşma Yapılabilen Haller
(m.195) . 106
dd- Sanığın Duruşmadan Vareste (Bağışık) Tutulması
(m.196) . 107
ee- Sanığın Duruşmadan Çıkarılabileceği Haller (m.200,
203, 204). 108
c- Kaçaklık. 109
aa- Genel Açıklamalar. 109
bb- Kaçaklara Özgü Koruma Tedbirleri . 111
aaa- Kaçaklar Hakkında Tutuklama. 111
bbb- Güvence (Teminat) Belgesi . 111
ccc- Özel Elkoyma. 115
cc- Sanığın Müdafii Gönderme Hakkı. 116
d- Eski Hale Getirme . 116
B- Sanığın Akıl Hastası Olmaması. 117
C- Bekletici Meselenin Çözümü . 117
D- Geçici Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması 118
2- Yargılama Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları 119
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ
1- CEZA MUHAKEMESİNDE İLKELER 121
I- Genel Açıklamalar . 121
II- Hukuk Devleti İlkesi - Oranlılık İlkesi . 122
III- İnsan Haysiyetinin Dokunulmazlığı İlkesi. 125
IV- Adil Yargılanma İlkesi 126
V- Hakim Önünde Meramını Anlatabilme İlkesi 131
VI- Maddî Gerçeğin Araştırılması İlkesi. 131
VII- Şüpheden Sanık Yararlanır (İn Dubio Pro Reo) İlkesi. 132
VIII- Bağımsız ve Tarafsız Hâkim İlkesi 136
IX- Davasız Yargılama Olmaz İlkesi 137
X- Özel Hayatın Gizliliği İlkesi. 139
16 İçindekiler
XI- Halka Açıklık (Aleniyet) İlkesi . 142
XII- Vasıtasızlık (Doğrudan Doğruyalık) İlkesi . 143
XIII- Sözlülük-Yazılılık İlkesi 144
XIV-Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi-Maslahata Uygunluk İlkesi. 145
XV- Masumiyet İlkesi (Karinesi) 146
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLATI
1- MAHKEMELER VE HÂKİMLİKLER .149
I- Mahkemeler 149
II- Hakimlikler. 151
III- Adalet Komisyonu 152
2- CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI.152
3- BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ153
4- YARGITAY154
BEŞİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNE KATILAN KİŞİLER
1- HÂKİM.157
I- Kavram. 157
1- Kanuni Hâkim İlkesi 158
2- Tabiî Hâkim İlkesi 159
II- Hâkimde Bulunması Gereken Nitelikler. 160
1- Tarafsızlık 164
A- Genel Açıklamalar 164
B- Hâkim Tarafsızlığının Güvenceleri 167
a- Hâkimin Davaya Bakamayacağı Haller 167
b- Hâkimin Reddi ve Red Muhakemesi . 171
c- Hâkimin Çekinmesi ve İnceleme Mercii 173
2- Bağımsızlık 174
A- Genel Açıklamalar 174
B- Uluslararası Sözleşmelerde Hâkim Bağımsızlığı . 175
C- Hâkim Bağımsızlığının Güvenceleri 175
a- Yasama Organına Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri 175
b- Yürütme Organına Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri 176
c- Diğer Organlara Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri 178
İçindekiler 17
III- Hâkim Çeşitleri 180
IV- Hâkimin (Mahkemenin) Yetkileri. 181
1- Madde (Görev) Bakımından Yetki 181
A- Asliye ve Ağır Ceza Mahkemeleri 182
B- Sulh Ceza Hâkimliği . 183
C- Madde Bakımından Yetkisizlik İddiası ve Yetki Uyuşmazlığı 184
D- Madde Bakımından Yetkide İstisnai Haller 186
a- İşin Yanlışlıkla Madde Bakımından Yetkisiz Mahkemeye
Gelmesi. 186
b- Bağlantı. 186
aa- Genel Olarak. 186
bb- Bağlantının Çeşitleri 187
aaa- Sübjektif-Objektif Bağlantı 187
bbb- Dar-Geniş Bağlantı 188
bbb- Nisbi Muhakeme . 192
ccc- Bekletici Mesele 194
2- Yer Bakımından Yetki . 195
A- Genel Olarak 195
B- Yetki Uyuşmazlığı ve Yetkiye İtiraz 198
C- Yer Bakımından Yetkide İstisnai Haller 199
a- İstinabe. 199
b- Davanın Nakli 200
c- Bağlantı. 202
3- Kişi Bakımından Yetki . 202
A- Genel Olarak 202
B- Kişi Bakımından Yetkide İstisna: Bağlantı 203
2- SAVCI 203
I- Kavram 203
II- Savcılık Teşkilatı. 206
1- Genel Açıklamalar 206
2- Cumhuriyet Başsavcılığı . 206
3- Cumhuriyet Başsavcısı . 207
4- Cumhuriyet Başsavcı Vekili 207
5- Cumhuriyet Savcısı. 208
A- 5235 sayılı Teşkilat Kanunundaki Görevleri. 208
B- 5271 sayılı CMK’daki Görevleri 208
a- Soruşturma Aşamasındaki Görevleri 208
b- Kovuşturma Aşamasındaki Görevleri . 216
18 İçindekiler
C- 5275 sayılı CGTİK’daki Görevleri 217
D- İdari Görevleri 217
E- Özel Hukuktaki Görevleri . 218
III- Savcılık Makamının Hukuki Niteliği 219
1- Genel Açıklamalar. 219
2- İdari Makam Olduğu Görüşü 219
3- Adli Makam Olduğu Görüşü . 220
4- Karma Görüş. 220
5- Kanaatimiz 221
IV- Savcı Bağımsızlığı . 221
V- Savcının Tarafsızlığı 223
VI- Savcının Yetkisi. 224
VII- Savcılar Arasında Yetki Uyuşmazlığı. 226
VIII- Savcının Reddi veya Çekinmesi 229
3- MÜDAFİ.231
I- Kavram. 231
II- Müdafiin Hukuki Konumu 232
1- Genel Açıklamalar. 232
2- Müdafiin Hukuki Konumuna İlişkin Görüşler 233
A- Müdafiin Şüphelinin/Sanığın Temsilcisi Olduğu Görüşü 233
B- Müdafiin Şüphelinin/Sanığın Yardımcısı Olduğu Görüşü. 234
C- Müdafiin Hem Mahkemenin Hem de Şüphelinin/Sanığın
Yardımcısı Olduğu Görüşü . 234
D- Müdafiin Bağımsız Bir Adli Organ Olduğu Görüşü . 234
E- Kanaatimiz . 235
III- Müdafi Olabilme Şartları 236
IV- Müdafilik Yapılamayacak Haller ile Müdafiin Görevden Yasaklanması .236
V- Zorunlu Müdafilik, İhtiyari Müdafilik . 238
VI- Müdafi Sayısı 240
VII- Müdafiin Yetkileri 241
1- Dosyayı İnceleme Yetkisi 241
A- Genel Açıklamalar 241
B- İncelenecek Dosyanın İçeriği . 243
C- İncelemenin Serbestliği . 244
D- Dosyayı İnceleme Yetkisinin Sınırlandırılması 246
E- İncelenmesi Sınırlandırılamayan Belgeler 249
İçindekiler 19
F- Dosyanın İnceleneceği Yer ve Süre 252
G- Kovuşturma Evresinde Dosya İnceleme Yetkisi. 253
2- Dosyadan Örnek Alma Yetkisi 253
3- Hazır Bulunma Yetkisi 255
4- Doğrudan Soru Sorma Yetkisi 256
5- Şüpheli ve Sanıkla Haberleşme Yetkisi. 256
6- Kanun Yoluna Başvurma Yetkisi. 257
VIII- Müdafiin Ödevleri 258
4- ŞÜPHELİ-SANIK 258
5- MAĞDUR, SUÇTAN ZARAR GÖREN, KATILAN 262
I- Mağdur, Suçtan Zarar Gören. 262
II- Katılan (Müdahil). 265
6- ADLİ KOLLUK . 269
I- Genel Açıklamalar . 269
II- Adli Kolluk Kavramı 270
III- Savcı-Adli Kolluk İlişkisi 271
7- ZABIT KATİBİ . 273
ALTINCI BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ
1- TANIM 275
2- İŞLEM ÇEŞİTLERİ 275
3- İŞLEMLERİN SÜRELERİ 278
I- Genel Olarak 278
II- Sürelerin Hesaplanması. 278
III- Eski Hale Getirme 279
4- İŞLEMLERİN BİLDİRİLMESİ 281
5- İŞLEMLERDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLAR 283
6- İŞLEMLERDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLARIN GİDERİLMESİ 285
YEDİNCİ BÖLÜM
KORUMA TEDBİRLERİ
1- KAVRAM . 287
I- Terim, Tanım, Önleyici Tedbirlerden Farkı 287
II- Koruma Tedbirlerinin Ortak Özellikleri 290
1- Genel Açıklamalar 290
20 İçindekiler
2- Hükümden Önce Temel Bir Hakkı Sınırlama. 290
3- Geçici Olma. 292
4- Kanuni Dayanak Bulunması 292
5- Gecikmede Tehlike (Sakınca) Bulunması 292
6- Oranlılık (Ölçülülük) Bulunması 293
7- Suç Şüphesinin Belirli Bir Yoğunlukta Olması . 295
A- Şüphe Kavramı. 295
B- Basit Şüphe (Başlangıç Şüphesi) 296
C- Makul Şüphe 297
D- Yeterli Şüphe 298
E- Kuvvetli Şüphe . 298
2- KORUMA TEDBİRLERİNİN ÇEŞİTLERİ .299
I- Yakalama (m.90) 299
1- Genel Açıklamalar, Önleme Yakalaması, Koruma Altına Alma,
Durdurma, Kimlik Sorma 299
2- Hukuki Niteliği 302
3- Yakalamanın Şartları. 303
A- Herkes Tarafından Yapılan Yakalama. 304
a- Suçüstü Halinin Bulunması 305
b- Failin Kaçma Tehlikesinin Bulunması veya Hemen
Kimliğinin Belirlenememesi 305
B- Kolluk Görevlileri Tarafından Yapılan Yakalama 306
4- Şikâyete Bağlı Suçlarda Yakalama. 307
5- Yakalama Emri Üzerine Yakalama (Müzekkereli Yakalama). 308
6- Yeniden Yakalama Yasağı . 309
7- Yakalanan Kişi Hakkında Yapılacak İşlemler . 310
A- Yakalanan Kişiye Yasal Haklarının Bildirilmesi . 310
B- Yakalanan Kişinin Durumunun Cumhuriyet Savcısına
Bildirilmesi . 311
C- Yakalanan Kişinin Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi . 312
D- Yakalanan Kişi İle İlgili Alınacak Önlemler 313
II- Gözaltı (m. 91) . 314
1- Genel Açıklamalar. 314
2- Şartları 315
3- Gözaltı Süresi 316
4- Gözaltı Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler . 318
5- İtiraz ve Denetim 319
İçindekiler 21
III- Tutuklama (m. 100) . 320
1- Genel Açıklamalar . 320
2- Amacı . 324
3- Şartları 325
A- Şüpheli veya Sanığın Hazır Bulunması. 326
B- Kuvvetli Suç Şüphesini Gösteren Somut Delillerin Varlığı . 326
C- Tutuklama Nedenlerinin Bulunması 328
a- Tutuklama Sebebi Olarak Kaçma, Saklanma ve Kaçma
Şüphesini Uyandıran Somut Olguların Varlığının Bulunması 328
b- Tutuklama Sebebi Olarak Delilleri Karartma Tehlikesinin
Bulunması. 330
D- Tutuklama Nedenlerinin Varsayılması 331
E- Ölçülü Olması 332
F- Muhakeme Şartlarının Gerçekleşmesi 333
G- Diğer Tutuklama Halleri. 333
4- Tutuklama Yasağı Bulunan Haller 334
5- Tutuklama Kararı 337
6- Tutuklama Kararına İtiraz. 341
7- Tutuklama Süresi . 343
8- Tutuklama Kararının Geri Alınması ve Salıverilme Talepleri 348
9- Salıverilenin Yükümlülükleri. 349
10- Tutuklamanın Yakınlara Bildirilmesi. 349
11- Tutukluluğun İncelenmesi 350
12- Tutuklama Nedeniyle Tazminat . 350
IV- Adli Kontrol (m. 109) . 351
1- Genel Açıklamalar 351
2- Kavram ve Tanım . 352
3- Adli Kontrol Yükümlülükleri . 354
4- Adli Kontrolün Uygulanma Şartları 357
A- Tutuklama Koşullarının Gerçekleşmiş Olması . 357
B- Bir Suç Dolayısıyla Yürütülen Soruşturma veya Kovuşturmanın
Bulunması 358
5- Karar Verecek Merci 359
6- Adli Kontrol Altında Geçen Süre 361
7- Adlî Kontrol Kararının Kaldırılması . 361
8- Adli Kontrol Tedbirlerine Uymama 363
9- Güvence Gösterilmesi 364
22 İçindekiler
V- Zorla Getirme (m. 146) 366
1- Genel Açıklamalar. 366
2- Şüpheli ve Sanığın Zorla Getirilmesi . 366
3- Tanık ve Bilirkişilerin Zorla Getirilmesi . 367
4- Mağdur ve Şikâyetçilerin Zorla Getirilmesi. 368
5- Karar Verecek Merci. 368
6- Süresi 369
7- Tedbirin İcrası . 370
VI- Arama (m. 116) 370
1- Genel Açıklamalar, Adli–Önleme Araması Ayrımı 370
2- Hukuki Niteliği 374
3- Aramanın Şartları 374
A- Genel Olarak, İlgilinin Rızası. 374
B- Makul Şüphe 376
C- Hakim Kararı veya Yetkili Merciin Yazılı Emri. 376
D- Aramaya Maruz Kalan Kişiye İlişkin Şartlar 379
a- Genel Olarak . 379
b- Şüpheli veya Sanık Nezdinde Yapılacak Arama. 380
c- Diğer Kişiler Nezdinde Yapılacak Arama . 380
E- Aramanın Yapılacağı Zamana İlişkin Şartlar . 381
F- Arama Yapılacak Yere İlişkin Şartlar. 382
a- Üstte Arama 382
b- Eşyada Arama . 382
c- Konutta Arama 383
d- İşyerinde Arama 385
e- Avukat Bürolarında Arama 385
f- Araçta Arama 386
4- Arama Kararı veya Emri 387
5- Aramanın İcrası. 387
6- Bilgisayarlarda, Program ve Kütüklerinde Arama. 388
VII- Elkoyma (m. 123) . 390
1- Genel Açıklamalar. 390
2- Elkoymanın Amacı, Hukuki Niteliği ve Müsadereden Farkı 392
3- Elkoyma İçin Aranan Şartlar . 394
A- Elkoymaya Müracaat Edebilmek İçin Aranan Şüphe . 394
B- Kişi Bakımından Şartlar 394
İçindekiler 23
C- Madde Bakımından Şartlar 395
4- Elkonulamayacak Eşya . 397
A- İçeriği Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgeler. 397
B- Elkonulamayacak Mektuplar ve Belgeler 397
C- Basın Araçları. 399
5- Elkoyma Kararını Verme Yetkisi . 399
6- Elkoyma Kararının Yerine Getirilmesi 400
7- Elkonulan Eşyanın İadesi 401
8- Elkonulan Eşyanın Muhafazası veya Elden Çıkarılması 402
9- Elkoyma Sırasında Tesadüfen Elde Edilen Deliller 404
10- Özel Elkoyma Çeşitleri 404
A- Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma (m. 128) 405
B- Postada Elkoyma (m. 129). 407
C- Avukat Bürolarında Elkoyma (m. 130). 409
D- Bilgisayarlarda Elkoyma (m. 134) 410
E- Kaçaklarla İlgili Elkoyma (m. 248) 412
F- Basılmış Eserlere Elkoyma (Basın K. m.25) 413
11- İtiraz ve Denetim 413
12- Sona Ermesi . 414
VIII- Şirket Yönetimine Kayyım Tayini (m. 133) . 414
1- Genel Açıklamalar 414
2- Tedbirin Amacı ve Hukuki Niteliği 415
3- Tedbire Karar Verme Yetkisi 416
4- Tedbirin Uygulanma Şartları 417
A- Tedbirin Gerekli Olması. 417
B- Kuvvetli Suç Şüphesinin Varlığı 418
C- Katalogda Yer Alan Bir Suçun Olması 418
D- Tedbirin Uygulanmasının Ölçülü Olması . 419
IX- Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi (m. 135). 421
1- Genel Açıklamalar 421
2- Tedbirin Hukuki Niteliği 422
3- Tedbirin Uygulanma Şekilleri . 422
4- Tedbirin Uygulanabileceği Suçlar. 424
5- Tedbirin Uygulanabilme Şartları 428
6- Tedbirin Uygulanma Süresi 429
7- Tedbirin Uygulanabileceği Kişiler. 430
24 İçindekiler
8- Tedbire Karar Verecek Mercii. 433
9- İletişimin Denetlenmesi Yasağı. 435
A- Tanıklıktan Çekinme Yönünden . 435
B- Müdafi Yönünden 436
a- Sorunun Ortaya Konulması . 436
b- Çözüm Önerileri 437
10- İletişimin Denetlenmesi Tedbiri İçin Tazminat Talebinin
Değerlendirilmesi . 442
11- Tedbirin Uygulanması Sonucunda Elde Edilen Bilgilerin İmha
Edilmesi 443
12- Şüpheli veya Sanığın Üçüncü Kişilerle Yaptığı Görüşmelerin Delil
Değeri . 443
13- İletişimin Önleme Amaçlı Denetlenmesinin Uygulanabileceği Suç
Tipleri 446
14- İletişimin Önleme Amaçlı Olarak Denetlenmesi Konusunda Verilen
Yazılı Emrin Hâkimin Onayına Sunulması Sırasında Gerekli İşlemler 446
15- Önleme Amaçlı Gerçekleştirilen İletişimin Tespitinin Delil Değeri .448
16- Önleme Amaçlı Gerçekleştirilen İletişimin Tespiti Sonucu Elde
Edilen Bilgilerin Mahkûmiyet Hükmünde Kullanılması. 449
X- Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi (m. 139) 450
1- Genel Açıklamalar ve Kışkırtıcı Ajan Kavramı . 450
2- Tedbirin Uygulanma Şartları. 453
3- Gizli Soruşturmacının Görev ve Yetkileri 455
4- Tedbire Karar Verecek Merci ve Tedbirin Süresi 459
5- Tesadüfen Elde Edilen Deliller 460
XI- Teknik Araçlarla İzleme (m.140) 460
1- Genel Açıklamalar. 460
2- Tedbirin Uygulanma Şartları ve Kapsamı 462
3- Tedbire Karar Verecek Merci ve Tedbirin Süresi 463
4- Tesadüfen Elde Edilen Deliller 464
XII- Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat (m. 141). 465
1- Genel Açıklamalar. 465
2- Tazminat Nedenleri 466
3- Tazminatın Kapsamı . 478
4- Tazminat İsteminin Kabulü ve Karar Verecek Merci. 480
5- Tazminatın Geri Alınması 483
6- Tazminat İstenemeyecek Haller . 484
İçindekiler 25
SEKİZİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT
1- CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT VE ESASLARI . 485
2- İSPAT ARACI OLARAK DELİLLER: ÖZELLİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ 486
I- Genel Açıklamalar, Delilin Özellikleri ve Çeşitleri 486
II- Sanık Açıklamaları ve İkrar 490
1- Genel Açıklamalar 490
2- İfade ve Sorgunun Tarzı . 490
3- İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller. 492
III- Tanık Açıklamaları . 497
1- Genel Açıklamalar 497
2- Tanıkların Çağrılması 499
3- Tanıklıktan Çekinme. 500
4- Meslek ve Sürekli Uğraşıları Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme . 502
5- Devlet Sırrı Niteliğindeki Bilgilerde Tanıklık . 503
6- Kendisi veya Yakınları Aleyhine Tanıklıktan Çekinme 505
7- Tanığın Yemini ve Dinlenmesi 505
IV- Sanık ve Tanıktan Başka Kişilerin Açıklamaları (m.50/1-c) 512
V- Yazılı Açıklamalar (Belgeler) 513
VI- Görüntü ve Ses Kaydeden Araçlarla Açıklamalar 517
VII- Belirti Delilleri (Maddi Deliller, İz) . 517
3- DELİLLERİN MUHAFAZA VE TOPLANMASINDA YETKİLİ MAKAM. 518
4- MADDİ DELİLLER; MUHAFAZASI, TOPLANMASI, AMBALAJLANMASI 521
I- Maddi Deliller (İz) ve Çeşitleri . 521
II- Maddi Delillerin Muhafaza Altına Alınması, Toplanması,
Ambalajlanması. 523
1- Olay Yeri İncelemesi, Muhafaza Altına Alma . 523
2- Maddi Delillerin (İz) Toplanması 525
3- Maddi Delillerin Ambalajlanması . 525
4- Delillerin Gönderileceği Yerler, Kriminal Polis Laboratuvarı ve
Bölümleri 526
A- Balistik Bölümü 527
B- Sahtecilik Bölümü 528
C- Patlayıcı Maddeler Bölümü . 529
D- Kimya Bölümü . 530
E- Teknik Fotoğraf Bölümü 530
F- Araştırma ve Geliştirme Bölümü . 530
26 İçindekiler
5- DELİLLERİN İKAMESİ.531
6- DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ537
7- DELİL YASAKLARI (DELİL ELDE ETME VE DEĞERLENDİRME YASAKLARI)542
I- Genel Açıklamalar 542
II- Mutlak Değerlendirme Yasağı 548
III- Nisbi Değerlendirme Yasağı . 557
IV- Değerlendirme. 558
8- BİLİRKİŞİ 559
I- Kavram. 559
II- Bilirkişinin Hukuki Niteliği 562
III- Uzman Mütalaası-Teknik Müşavir . 563
IV- Bilirkişinin Görevlendirilmesi . 565
VI- Bilirkişinin Görevini Yerine Getirmemesi . 569
VII- Bilirkişinin Reddi ve Çekinmesi 570
VIII- Bilirkişiye Başvurulması Gerekli Haller. 571
1- Bilirkişiye Başvurulabilecek Haller 571
2- Bilirkişiye Başvurulması Zorunlu Haller 573
A- Sahte Para ve Değerler Üzerinde Yapılacak İncelemeler (m. 73). 574
B- Şüpheli veya Sanığın Bilincinin İncelenmesi (Müşahade-
Gözlem Altına Alma, m.74) 574
C- Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek
Alınması . 575
a- Genel Olarak . 575
b- Hukuki Niteliği ve Amacı . 576
c- Dış Beden Muayenesi 577
d- İç Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma 578
e- Diğer Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek
Alınması 580
D- Moleküler Genetik İncelemeler . 581
E- Fizik Kimliğin Tespiti. 582
F- Ölü Muayenesi ve Otopsi. 584
a- Ölü Muayenesi 584
b- Otopsi 585
3- Bilirkişiye Başvurulabilecek Diğer Bazı Haller . 586
9- KEŞİF .587
10- TEŞHİS VE YÜZLEŞTİRME 589
I- Teşhis . 589
1- Genel Açıklamalar ve Kanuni Düzenleme. 589
İçindekiler 27
2- Teşhise Katılacak Olan Kişiler, Müdafinin Durumu 591
3- Teşhisin İcrası. 592
II- Yüzleştirme 595
DOKUZUNCU BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞÜ
1- GENEL AÇIKLAMALAR 597
2- SORUŞTURMA EVRESİ 597
I- Kavram, Soruşturma Evresinde Yetkili Olanlar 597
II- Delillerin Toplanması ve Muhafaza Altına Alınması 603
III- Soruşturmanın Gizliliği, Lekelenmeme Hakkı 604
IV- Soruşturmanın Sona Ermesi 604
1- İddianamenin Düzenlenmesi . 605
A- Genel Açıklamalar, Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi. 605
B- Maslahata Uygunluk – Kamu Davası Açmada Takdir Yetkisi. 606
C- İddianamede Bulunması Gereken Hususlar – Davasız
Yargılama Olmaz İlkesi 607
2- Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar 608
3- Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Takipsizlik Kararı) ve
Denetimi 610
3- ARA MUHAKEME EVRESİ 613
I- Genel Açıklamalar . 613
II- İddianamenin Değerlendirilmesi . 614
1- İddianamenin Kabulü . 614
2- İddianamenin İadesi. 614
4- KOVUŞTURMA EVRESİ . 618
I- Duruşma Hazırlığı Evresi 618
II- Duruşma Devresi . 621
1- Genel Açıklamalar 621
2- Duruşmada Yapılacak İşlemler. 622
3- Duruşmada Bulunması Zorunlu Olan Kimseler 624
4- Sanığın Duruşmadan Vareste (Bağışık) Tutulması 625
5- Delillerin Ortaya Konulması ve Tartışılması . 626
A- Duruşmada Anlatılması Zorunlu Belge ve Tutanaklar . 628
B- Duruşma Tutanağı. 628
6- Doğrudan Soru Yöneltme, Çapraz Sorgu 629
7- Tercüman Bulundurulması. 630
28 İçindekiler
III- Son Karar (Hüküm) Devresi 631
1- Genel Açıklamalar, Hüküm, Karar. 631
2- Hükmün Konusu, Fiili Değerlendirmede Mahkemenin Yetkisi,
Suçun Niteliğinin Değişmesi, Ek Savunma Hakkı (m. 224-226). 634
3- Hüküm Vermek Üzere Müzakereye Katılacak Hakimler,
Müzakerenin Yönetimi ve Oyların Toplanması (m. 227-229). 638
4- Hükümde Bulunması Zorunlu Olan Hususlar, Hükmün Tefhiminden
Sonra Gerekçeli Karar Yazılmadan Hâkimin Vefatı veya Kararı
İmzalayamayacak Hâle Düşmesi (m. 232) 641
5- Hükmün Gerekçesi, Gerekçede Gösterilmesi Gereken Hususlar (m.
232/3, m. 230) 645
6- Hükmün Açıklanması (m.231/1-4) 648
5- HÜKÜM ÇEŞİTLERİ (M. 223).649
I- Genel Açıklamalar 649
II- Beraat Hükmü 650
1- Genel Olarak. 650
2- Unsurlara İlişkin Beraat Hükmü 651
A- Yüklenen Fiilin Kanunda Suç Olarak Tanımlanmamış Olması
Sebebiyle Beraat (m. 223/2 a) . 651
B- Yüklenen Suç Açısından Failin Kast veya Taksirinin
Bulunmaması (Manevi Unsurun Oluşmaması) Sebebiyle Beraat
Hükmü (m. 223/2 c). 653
C- Yüklenen Fiil Sanık Tarafından İşlenmesine Rağmen, Olayda Bir
Hukuka Uygunluk Sebebinin Bulunması Dolayısıyla Beraat (m.
223/2-d). 657
a- Kanun Hükmünü Yerine Getirme ( TCK m. 24/1) 658
b- Hukuka Uygun Emrin İfası (TCK m.24/2). 658
c- Meşru Savunma (TCK m. 25/1) . 659
d- Hakkın Kullanılması (TCK m. 26/1) 660
e- İlgilinin Rızası (TCK m. 26/2) 661
aa- Genel Bilgiler, Tipikliği Kaldıran Rıza, Hukuka
Uygunluk Sebebi Olan Rıza 661
bb- Hukuka Uygunluk Sebebi Olan İlgilinin Rızası ve
Bunun Şartları . 663
3- Sübuta İlişkin Beraat Hükmü 665
A- “Yüklenen Suçun Sanık Tarafından İşlenmediğinin Sabit
Olması” Sebebiyle Beraat Hükmü (m. 223/2 b). 665
B- “Suçun Sanık Tarafından İşlendiğinin Sabit Olmaması
Sebebiyle Beraat Hükmü ” (Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi)
(m. 223/2 e) . 666
İçindekiler 29
III- “Kusurun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı
Hükmü (m. 223/3 a,b,c,d) . 670
1- Genel Bilgiler, Manevi Unsur Kusurluluk Ayrımı, Fiil Yeteneği, 670
2- Kusurluluğu Kaldıran Sebepler. 675
A- Yüklenen Suçla Bağlantılı Olarak Yaş Küçüklüğü, Akıl Hastalığı
veya Sağır ve Dilsizlik Hali ya da Geçici Nedenlerin Bulunması
Sebebiyle Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza
Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/3 a). 676
a- Yaş Küçüklüğü. 676
aa- On İki Yaşını Bitirmemiş Olanlar . 677
bb- On İki Yaşını Bitirip On Beş Yaşını Bitirmemiş Olanlar 677
b- Akıl Hastalığı . 678
c- Sağır Dilsizlik . 679
d- Geçici Nedenler 681
aa- Genel Açıklamalar. 681
bb - İrade Dışı Alınan Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisi
Altında Olma. 682
B- Yüklenen Suçun Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine
Getirilmesi Suretiyle veya Zorunluluk Hali ya da Cebir veya
Tehdit Etkisiyle İşlenmesi Hallerinde, Kusurunun Bulunmaması
Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü Verilmesi
(m. 223/3 b) 683
a- Yüklenen Suçun Hukuka Aykırı Bağlayıcı Emrin Yerine
Getirilmesi Suretiyle İşlenmesi Dolayısıyla Ceza
Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (TCK m. 24/3-4) 683
b- Yüklenen Suç Zorunluluk Halinde (TCK m. 25/2)
İşlendiğinden Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza
Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/3 b) 685
c- Yüklenen Suçun Cebir veya Tehdit (TCK m.28) Altında
İşlenmesi Sebebiyle Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla
Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (m. 223/3 b) . 686
d- Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku ve Telaş
Nedeniyle Aşılması Halinde Kusurunun Bulunmaması
Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m.
223/3- c). 687
e- “Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Hataya Düşülmesi”
Sebebiyle Kusurun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza
Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/3 d) 690
IV- İşlenen Fiil Suç Olma Özelliğini Devam Ettirmesine Rağmen Suç
Politikası Gereği Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Verilmesi
(m.223/4) 694
30 İçindekiler
1- İşlenen Fiil Suç Olma Özelliğini Devam Ettirmesine Etkin Pişmanlık
Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/4 a) 694
2- İşlenen Fiil Suç Olma Özelliğini Devam Ettirmesine Rağmen Şahsî
Cezasızlık Sebebinin Varlığı Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer
Olmadığına Dair Hüküm (m. 223/4 b) 696
3- İşlenen Fiilin Suç Olma Özelliğini Devam Etmesine Rağmen
Hakaretin Karşılıklı Olması Sebebiyle Ceza Verilmesine Yer
Olmadığına Dair Hüküm (m. 223/4 c). 699
4- İşlenen Fiilin Haksızlık İçeriğinin Azlığı Dolayısıyla Ceza Verilmesine
Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/4 d) 701
V- Mahkumiyet Hükmü 705
VI- Güvenlik Tedbirlerine Hükmedilmesi. 705
VII- Davanın Reddi 706
VIII- Davanın Düşmesi . 707
IX- Adli Yargı Dışındaki Bir Yargı Merciine Yönelik Görevsizlik Kararı
Verilmesi 709
X- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 710
1- Genel Olarak. 710
2- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları . 713
A- Suça İlişkin Şartlar (Objektif Şartlar) 713
B- Faile İlişkin Şartlar (Sübjektif Şartlar). 714
3- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Yasak Olduğu Haller. 717
4- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uygulanması 717
5- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 718
6- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Kanun Yolu
Denetimi. 719
XI- Basit Yargılama Usulü 720
ONUNCU BÖLÜM
KANUN YOLLARI
1- GENEL AÇIKLAMALAR 725
I- Terim, Tanım 725
II- Amacı . 725
III- Kanun Yolunun Öngörülmüş Olması 726
IV- Kanun Yollarının Konusu 726
V- Başvuru Şartı Olarak Hukuki Yararın İhlal Edilmesi 727
VI- Kanun Yollarına Gidebilecekler 727
İçindekiler 31
1- Genel Açıklamalar 727
2- Cumhuriyet Savcısı. 728
3- Şüpheli veya Sanık 729
4- Katılan (Müdahil) . 730
5- Yasal Temsilci ve Eş 730
6- Müdafi veya Katılan Vekili Olarak Avukat 731
7- Diğer Kişiler 732
VII- Kanun Yoluna Başvurmanın Etkisi . 733
1- Aktarma . 733
2- Yayılma. 733
3- Durdurma. 734
VIII- Başvuruda Yanılma . 734
IX- İstem . 735
X- Başvurudan Vazgeçme ve Başvurunun Geri Alınması . 736
XI- Aleyhe Değiştirme Yasağı 737
XII- Çeşitleri 738
2- İTİRAZ . 739
I- Tanım. 739
II- İtirazın Konusu. 740
III- İtiraz Sebepleri 740
IV- İtiraz Kanun Yoluna Başvurabilecek Kişiler 740
V- İtiraz Süresi 741
VI- İtirazı İnceleyecek Merci 741
VII- İtiraz İncelemesi 743
3- İSTİNAF . 745
I- Genel Açıklamalar . 745
II- İstinafa Tabi Kararlar . 747
1- Resen İstinafa Tabi Kararlar . 747
2- Talep Üzerine İstinafa Tabi Kararlar. 748
III- İstinafa Tabi Olmayan Kararlar 749
IV- Doğrudan Temyize Tabi Kararlar. 750
V- İstinaf Sonrası Kesinleşen Kararlar 750
VI- Başvuru Hakkı Olanlar . 752
VII- Başvuru Süresi. 752
VIII-Başvuru Şekli . 753
IX- İstinaf Başvurusunun Hükmü Veren Mahkeme Tarafından Reddi 754
32 İçindekiler
X- İstinaf Talebinin Tebliği ve Cevabı 754
XI- Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri 755
XII- Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesinin Görevi 756
1- Dosya Üzerinde Ön İnceleme . 756
2- İnceleme. 757
3- Duruşma Hazırlığı . 758
4- İstinaf Duruşması 758
5- Görevsizlik Kararlarını İnceleme . 759
6- Koruma Tedbirlerine Müracaat 760
XIII-Başvurunun Etkisi 760
XIV-Aleyhe Bozma ve Direnme Yasağı 760
XV- Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairelerinin Verdikleri Kararlar
Arasındaki Uyuşmazlığın Giderilmesi. 761
XVI-İstinaf Sonrası Kanun Yolu . 761
4- TEMYİZ762
I- Genel Açıklamalar 762
II- Temyiz Mercii Olarak Yargıtay . 763
1- Ceza Muhakemesinde Olay ve Hüküm Mahkemesi Ayrımı 764
2- Yargıtay’ın Görev Alanı . 769
A- Yargıtay’ın Görev Alanının Ceza Muhakemesi İlkeleriyle
Sınırlandırılması . 772
B- Yargıtay’ın Görev Alanının Hukuki Tanımlama İle
Sınırlandırılması . 775
III- Temyiz Kanun Yolu. 777
IV- Temyiz İncelemesinin Konusu 779
1- Genel Bilgiler 779
2- 24 Ekim 2019 tarihinde Yürürlüğe Giren 7188 sayılı Kanunla
Getirilen istisnalar 783
V- Temyiz İncelemesinin Kapsamı 784
VI- Temyiz Sebepleri 786
1- Hukuk Kuralının Uygulanmaması veya Yanlış Uygulanması . 788
2- Hukuka Kesin Aykırılık Hâlleri . 790
A- Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması
(m. 289/1-a). 790
B- Hâkimlik görevini yapmaktan kanun gereğince yasaklanmış
hâkimin hükme katılması (m. 289/1-b) 791
İçindekiler 33
C- Geçerli şüphe nedeniyle hakkında ret istemi öne sürülmüş
olup da bu istem kabul olunduğu hâlde hâkimin hükme
katılması veya bu istemin kanuna aykırı olarak reddedilip
hâkimin hükme katılması (m. 289/1-c) . 791
D- Mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendini
görevli veya yetkili görmesi (m. 289/1-d) 792
E- Cumhuriyet savcısı veya duruşmada kanunen mutlaka hazır
bulunması gereken diğer kişilerin yokluğunda duruşma
yapılması (m. 289/1-e) 793
F- Duruşmalı olarak verilen hükümde aleniyet kuralının ihlâl
edilmesi (m. 289/1-f). 793
G- Hükmün 230’uncu Maddede Gösterilen Şekilde Gerekçe
İçermemesi (m. 289/1-g). 794
H- Hüküm için önemli olan hususlarda mahkeme kararı ile
savunma hakkının sınırlandırılmış olması (m. 289/1-h) 795
İ- Hükmün hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delile
dayanması (m. 289/1-i) . 795
VII- Temyiz İstemi ve Süresi . 796
VIII- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Görevi 796
IX- Temyiz İncelemesi Sonunda Verilen Kararlar 797
X- Temyiz İsteminin Esastan Reddi veya Hükmün Bozulması 803
XI- Yargıtay Kararının Gönderileceği Merci 803
XII- Hükmün Bozulmasının Diğer Sanıklara Sirayeti. 804
5- KANUN YARARINA BOZMA 804
I- Genel Açıklamalar . 804
II- Başvuracak Merci 807
III- Bozma Nedenleri ve Karar Çeşitleri. 808
6- CUMHURİYET BAŞSAVCISININ OLAĞANÜSTÜ İTİRAZI 809
I- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtiraz Yetkisi . 809
Genel Açıklamalar 809
İtiraz Üzerine Yapılacak İnceleme 811
Başvuru Usulü 812
Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının İtiraz Yetkisi. 814
7- YARGILAMANIN YENİLENMESİ . 815
I- Genel Açıklamalar . 815
II- Yargılamanın Yenilenmesi İsteminde Bulanabilecekler. 816
III- Yargılamanın Yenilenmesinde Süre. 816
IV- Yargılamanın Yenilenmesinin Kabul Edilmeyeceği Hâl 817
34 İçindekiler
V- Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri 817
1- Yargılamanın Hükümlü Lehine Yenilenmesi Sebepleri . 817
2- Yargılamanın Hükümlü Aleyhine Yenilenmesi Sebepleri 825
VI- Yenileme İsteminin Kabule Değer Olup Olmadığı Kararı . 827
8- ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU .829
I- Genel Açıklamalar 829
II- Bireysel Başvuru Hakkının Konusu. 830
III- Bireysel Başvuru Hakkının Amacı. 831
IV- Bireysel Başvurunun Kabul Edilebilirlik Şartları . 832
1- Kişi Bakımından Yetki 832
2- Yer Bakımından Yetki 833
3- Zaman Bakımından Yetki 833
4- Konu Bakımından Yetki. 833
A- Başvuruya Konu Olabilecek Eylem ve İşlemler 833
B- Başvuruya Konu Olamayacak Eylem ve İşlemler . 834
V- Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesi . 835
VI- Başvuru Süresi . 835
VII- Hukuki Yarar Bulunması. 836
VIII- İhlal İddiasının Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması . 836
IX- Başvurunun İncelenmesi 837
1- Ön İnceleme . 837
2- Kabul Edilebilirlik İncelemesi 837
3- Esas Hakkında İnceleme . 837
KAYNAKÇA.843
