İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 5 KISALTMALAR 9 GİRİŞ 11 BİRİNCİ BÖLÜM OSMANLI YARGILAMA HUKUKUNDA BİLİRKİŞİNİN KONUMU, ÖNEMİ, ÖZELLİKLERİ A. Terminoloji 15 B. Osmanlı Hukuk Kaynaklarında Bilirkişilik 27 1. İslam Hukuk Kaynaklarında Bilirkişilik 27 a. Asli Kaynaklarda Bilirkişilik 28 b. Tali Kaynaklarda Bilirkişilik 32 2. Örfi Hukuk Kaynaklarında Bilirkişilik 38 a. Klasik Dönem Örfi Hukuk Kaynaklarında Bilirkişilik 39 b. Tanzimat Sonrası Dönem Örfi Hukuk Kaynaklarında Bilirkişilk 46 i. Batı Menşeili Örfi Hukuk Kaynaklarında Bilirkişilik 47 ii. Yerli Hukuk Kaynaklarında Bilirkişilik 56 C. Bilirkişilik Kurumunun Benzer Müesseseler ile İlişkisi 60 1. Kassam 60 2. Şahit 63 3. Şuhûdü’l Hâl 70 4. Müftü 73 Ç. Bilirkişilik Kurumunun Osmanlı Hukukundaki Önemi 75 D. Tanımı Özellikleri Konumu Seçilmesi ve Kaynağı 83 1. Tanımı ve Özellikleri 84 2. Osmanlı Yargılama Hukukundaki Konumu 97 3. Osmanlı Yargı Teşkilatında Bilirkişi Kaynakları 107
6 İçindekiler a. Klasik Dönem Yargı Teşkilatında Bilirkişi Kaynakları 107 i. Esnaf Teşkilatında Görev Yapan Sürekli Bilirkişiler 108 (a) Osmanlı Esnaf Teşkilatı 108 (b) Esnaf Teşkilatındaki Bilirkişilerin Vazife ve Çalışma İlkeleri 110 (c) Bilirkişilerin Teşkilat İçerisindeki İdari Görevleri 114 (ç) Bilirkişinin Piyasaya Yönelik Vazifeleri 118 (d) Bilirkişilerin Sosyo-Ekonomik Durumları 126 ii. Siyasi Otoritenin Hususi Olarak Belirlemesi 132 iii. Kadının Re’sen Görevlendirilmesi 134 b. Tanzimat Sonrası Dönem Yargı Teşkilatında Bilirkişi Kaynakları 135 i. Bilirkişilerin Taraflarca Belirlenmesi 135 ii. Bilirkişilerin Re’sen Belirlenmesi 136 İKİNCİ BÖLÜM OSMANLI YARGILAMA HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK FAALİYETİ VE ETKİLERİ A. Bilirkişilere Başvurulan Dava Türleri 141 1. Zorunlu Bilirkişilik Uygulamaları 142 a. Klasik Dönemde Zorunlu Bilirkişilik 142 b. Tanzimat Sonrası Dönemde Zorunlu Bilirkişilik 149 2. Özel Hukuk Alanında Görülen Bilirkişilik Uygulamaları 151 a. Eşya Hukuku 151 b. Borçlar Hukuku 162 c. Miras Hukuku 173 ç. Vakıf Davaları 185 d. Ticaret Hukuku 200 e. Kişiler Hukuku 204 f. Aile Hukuku 209 g. Usul Hukuku 217 3. Kamu Hukuku Alanında Görülen Bilirkişilik Uygulamaları 219 a. Ceza Hukuku 219 b. Ceza Usul Hukuku Kapsamında İyi Hal Tespiti 228
İçindekiler 7 c. Vergi Hukuku 232 ç. İdare Hukuku 237 d. Arazi Hukuku 238 B. Bilirkişilik Yapan Meslek Grupları 241 C. Bilirkişi Raporları 245 1. Raporun/Görüşün Kadıya Sunumu 245 a. Şifahi 245 b. Yazılı 249 2. Bilirkişi Görüşünün Yargılamanın Seyrine Etkisi 255 Ç. Bilirkişi Raporlarına İtiraz 262 D. Bilirkişilerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu 268 SONUÇ 273 KAYNAKÇA 281 KAVRAM DİZİNİ 303
