Aile Konutu ve Şerhi

Fuat SAATÇIOĞLU

• GİRİŞ-1
•  
• BİRİNCİ BÖLÜM
• GENEL OLARAK AİLE HUKUKUNA YÖNELİK REFORMLAR, EŞLERİN HUKUKİ İŞLEM ÖZGÜRLÜĞÜ VE AİLE KONUTU
• I. -TÜRK MEDENİ HUKUKUNDA AİLE HUKUKU REFORMU-7
• A. -Tarihsel Gelişimi-7
• 1. -Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Kanunlaşma Hareketleri-7
• 2. -Cumhuriyet Dönemi Kanunlaşma Hareketleri ve İsviçre Medeni Kanunun İktibası-9
• a. -İsviçre Medeni Kanunun Tercih Sebebi, Türk Kanunu Medenisi-nin Dönemi İtibariyle Özellikleri ile Eşlerin Eşitliğine Yaklaşımı-10
• b. -Kadın Erkek Eşitliğine Aykırı Hükümler ve Bu Eşitsizliğin Yaratılmasının Altında Yatan Düşünce-12
• B. -Karşılaştırmalı Hukuktaki Gelişmeler-17
• 1. -Uluslararası Hukuktaki Gelişmeler-17
• a. -Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesinin Kabulü-17
• b. -Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 7 No-lu Ek Protokolünün Kabulü-21
• c. -Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi-nin 16 Ekim 1981 Tarih ve R. (81) 15 No-lu Tavsiye Kararı-22
• d. -Çocuk Hakları Sözleşmesi-23
• 2. -İsviçre Hukukunda Aile Konutu ve Genel Anlamdaki Gelişmeler-24
• C. -Türk Medeni Kanunu Dönemi-27
• 1. -Yeni Medeni Kanunun Gerekliliği ve Kanun Yapma Çalışmaları-27
• 2. -4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun Yürürlüğe Girmesi Özellikleri-30
• 3. -Yeni Medeni Kanunun Aile Hukukunda Kadın ve Erkeğe Bakışı-30
• II. -TÜRK MEDENİ KANUNUNA GÖRE EŞLERİN HUKUKİ İŞLEM ÖZGÜRLÜĞÜ-32
• A. -Genel Kural Hukuki İşlem Özgürlüğü-32
• B. -Türk Medeni Kanununda Eşlerin Hukuki İşlem Özgürlüğünü Sınırlandıran Hükümler-34
• C. -Sınırlamanın Nedenleri ve Altında Yatan Düşünce-35
• III. -AİLE KONUTUN KAVRAMI, UNSURLARI VE AİLE KONUTUNUN BELİRLENMESİ-37
• A. -Aile ve Konut Kavramları-37
• 1. -Genel Olarak-37
• 2. -Aile Kavramı-37
• 3. -Konut Kavramı-43
• B. -Aile Konutu Kavramı, Unsurları ve Aile Konutunun Belirlenmesi-45
• 1. -Genel Olarak Aile Konutu (TMK. md. 194 Hükmü) ve Düzenlemenin Amacı-45
• 2. -Tanımı-49
• 3. -Unsurları-54
• a. -Yasal Evlilik Birliğine Dayanan Aile-54
• aa. -Aile-54
• bb. -Yasal Evlilik Birliği-55
• b. -Konut-57
• c. -Konutun Seçimi ve Eşlerin Ortak İradeleriyle Aile Konutu Olarak Tahsis Edilmesi (Subjektif Unsur)-58
• aa. -Konutun Seçimi (TMK. md. 186)-58
• bb. -Konutun Eşlerin Ortak İradeleriyle Aile Konutu Olarak Tahsis Edilmesi-60
• d. -Objektif Unsur-61
• e. -Hukuka Uygun Kullanım-62
• f. -Eşlerden Birinin ya da Her İkisinin Aile Konutu Üzerinde Aynî veya Şahsi Hak Sahibi Olması-62
• 4. -Özellik Arz Eden Durumlar-63
• a. -İşyerinin Aynı Zamanda Aile Konutu Olarak Kullanılması-63
• b. -Tapuda Arsa Olarak Gözüken Bir Taşınmazın Üzerinde Bulunan Aile Konutu-64
• c. -Aile Konutunun Tek Olması-65
• d. -Türk Medeni Kanununda md. 186 ve md. 194 İlişkisi-69
• e. -Henüz Tamamlanmamış Kooperatifte Bulunan Aile Konutu-70
• f. -Aile Konutu Yerleşim Yeri İlişkisi-70
• IV. -AİLE KONUTUNUN VE KORUNMASININ ÖNEMİ-71
• V. -AİLE KONUTUNUN GENEL OLARAK KORUNMA SÜRESİ VE AİLE KONUTU NİTELİĞİNİN KAYBEDİLME HALLERİ-72
• A. -Genel Olarak-72
• B. -Aile Konutunun Korunma Süresi-75
• 1. -Evlilik Birliği Devam Ettiği Süresince Korunması-75
• a. -Genel Olarak-75
• b. -Özellik Arz Eden Haller-76
• aa. -Terk-76
• i. -Genel Olarak-76
• ii. -Hak Sahibi Eşin Konutu Terki-78
• iii. -Hak Sahibi Olmayan Eşin Konutu Terki-79
• 2. -Ayrılık Kararı ya da Birlikte Yaşamaya Ara Verildiği Süre Esnasında-81
• 3. -Boşanma (ya da İptal) Davasının Görülmesi Esnasında-83
• 4. -Boşanma (ya da İptal) Davasından Sonraki Esnada-84
• 5. -Evlilik Dışı İlişkilerde Aile Konutu-89
• 6. -Eşlerden Birinin Ölümünden Sonra-89
• a. -Genel Olarak-89
• b. -Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde-90
• aa. -Genel Olarak-90
• bb. -Sağ Kalan Eş Lehine Aile Konutu Üzerinde Ayni Hak Tanınmasının Şartları-92
• i. -Eşler Arasında Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Geçerli Olmalı-92
• ii. -Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Ölüm Nedeniyle Sona Ermeli-93
• iii. -Sağ Kalan Eş Katılma Alacaklısı Olmalı-94
• iv. -Sağ Kalan Eş Tarafından İleri Sürülmeli-96
• v. -Aile Konutu Mülkiyeti Ölen Eşe Ait Olmalı-99
• vi. -Sağ Kalan Eşin Amacı Eski Yaşantısını Devam Ettirmek Olmalı-100
• vii. -Aile Konutunun, Ölenin Altsoyundan Birinin Aynı Meslek Ve Sanatı İcra Edeceği Konut Olmamalı-101
• viii. -Aksine Bir Anlaşma Yapılmamış Olmalı-104
• bb. -Talep Edilebilecek Aynî Haklar-106
• i. -İntifa ve Oturma Hakkı-106
• ii. -Mülkiyet Hakkı-108
• cc. -Görevli ve Yetkili Mahkeme-109
• c. -Mal Ortaklığı Rejiminde-110
• aa. -Ölüm Halinde-111
• bb. -Diğer Tasfiye Hallerinde-111
• d. -Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejiminde-111
• aa. -Ölüm Halinde-112
• bb. -Evliliğin İptal veya Boşanma ile Sona Ermesinde-113
• e. -Miras Hukukunda Yer Alan Düzenlemeler-114
• aa. -Genel Olarak-114
• bb. -Hukuki Niteliği ve Uygulama Alanı-115
• cc. -Şartları-116
• i. -Sağ Kalan Eş Miras Hakkına Sahip Olmalı-116
• ii. -Özgüleme İçin Eş Talepte Bulunmalı-117
• iii. -Evlilik Ölüm Nedeniyle Sona Ermeli-117
• iv. -Tereke Malları Arasında Aile Konutu Bulunmalı-118
• dd. -Talep Edilebilecek Aynî Haklar-118
•  
• İKİNCİ BÖLÜM
• AİLE KONUTU ÜZERİNDEKİ HAKLARVE HUKUKİ İŞLEMLER
• I. -AİLE KONUTU ÜZERİNDEKİ HAKLAR-121
• A. -Aile Konutunun Eşlerden Birinin Mülkiyetinde Olması-121
• B. -Birlikte Mülkiyet-122
• 1. -Genel Olarak-122
• 2. -Eşlerin Birlikte Malik Olmaları-123
• a. -Aile Konutunun Eşlerin Paylı Mülkiyetinde Olması-123
• b. -Aile Konutunun Eşlerin Elbirliği Mülkiyetinde Olması-126
• 3. -Eşlerden Birinin Aile Konutu Üzerinde Üçüncü Kişilerle Birlikte Malik Olması-126
• a. -Üçüncü Kişilerin Hak Sahipliğinin Paylı Mülkiyete Dayanması-126
• b. -Üçüncü Kişilerin Hak Sahipliğinin Elbirliği Mülkiyetine Dayanması-128
• C. -Eşlerden Birinin Sınırlı Ayni Hak Sahibi Olması-130
• D. -Aile Konutunun Ariyet Sözleşmesiyle Kullanılıyor Olması-130
• E. -Eşlerden Birinin Kiracılık Hakkına Dayanılarak Aile Konutundan Faydalanılması-132
• 1. -Genel Olarak-132
• 2. -Eşlerin Hukuki İşlem Özgürlüğü İle Sözleşme Özgürlüğü ve Sözleşmelerin Nisbiliği İlkelerinin İstisnası Olarak Aile Konutu-133
• a. -Evlilik Birliği Süresince Kira Sözleşmesinin Durumu-134
• aa. -Kira Sözleşmesinin Feshinde Diğer Eşin Rızası-134
• i. -Genel Olarak-134
• ii. -Sözleşmeye Taraf Olmayan Eşin Rızasına Bağlı İşlemler-137
• --Fesih-137
• --Kullanım Hakkını Kapsam veya Zaman Bakımından Daraltan veya Ortadan Kaldıran Tadil Sözleşmeleri-137
• --İkale Sözleşmesi-138
• --Tahliye Taahhüdü-139
• --Açılan Tahliye Davasının Kabulü-139
• --Kira İlişkisinin Devri-140
• --Şerhin Terkini-140
• iii. -Kira Sözleşmesinin Feshinin Diğer Eşin Rızasına Bağlı Olmasının Şartları-141
• --Geçerli Bir Kira Sözleşmesinin Bulunması-141
• --Kira Sözleşmesine Eşlerden Yalnızca Birinin Taraf Olması-141
• --Kiralanan Konutun Aile Konutu Olarak Kullanılması-142
• bb. -Sözleşmeye Taraf Olma-142
• i. -Genel Olarak-142
• ii. -Sağladığı Koruma-143
• iii. -Koşulları-144
• --Geçerli Bir Kira Sözleşmesinin Bulunması-144
• --Eşlerden Yalnızca Birinin Kiracı Sıfatına Sahip Olması-144
• --Kiralanan Yerin Aile Konutu Olarak Kullanılması-145
• iv. -Bildirimin Hukuki Niteliği-145
• v. -Bildirimin Muhatabı-146
• vi. -Bildirimin Şekli-147
• vii. -Bildirimin Hükmü ve Sonuçları-147
• 2. -Kira Sözleşmesine Benzer Hukuki Kurumlarda TMK. 194 Hükmü ile TBK. 349 Hükmünün Uygulanabilirliği-148
• a. -Lojmanlar ve İşverence Tahsis Edilen Konutların Kullanımı-148
• b. -Kullanım Ödüncü Sözleşmesi (Ariyet)-149
• c. -Kapıcılık Sözleşmesi-149
• II. -DİĞER EŞİN RIZASINA BAĞLI AİLE KONUTUNA DAİR HUKUKİ İŞLEMLER-150
• A. -Hak Sahibi Eşin Tasarrufları-150
• B. -Aile Konutunun Devri-151
• 1. -Genel Olarak-151
• 2. -Hak Sahibi Eşin İradesine Bağlı ve Mülkiyeti Devir Borcu Doğuran İşlemler-152
• 3. -Hak Sahibi Eşin Rızası Dışında Mülkiyetin Devri-153
• C. -Kira Sözleşmesinin Feshi-156
• D. -Aile Konutu Üzerindeki Hakları Sınırlandıran Diğer İşlemler-156
• 1. -Genel Olarak-156
• 2. -Hak Sahibi Eşin Üçüncü Kişi Lehine Sınırlı Ayni Hak Tanıması-157
• a. -Üçüncü Kişiye Kullanma ve Yararlanma Hakkı Veren İrtifaklar-157
• b. -Aile Konutu Üzerinde İpotek Tesisi-158
• 3. -Üçüncü Kişi Lehine Kişisel Hak Tanınması-160
• a. -Alım, Önalım Sözleşmeleri-160
• b. -Kira Sözleşmesi Yapılması-160
• c. -Aile Konutu Bir Ayni Hak ile Tahsisi Edilmişse Bundan Feragat-161
• d. -Aile Konutunun İçinde Bulunduğu Bir Mirasın Reddi-161
•  
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• DİĞER EŞİN RIZASINI ALMA GEREKLİLİĞİ, BUNA UYULMAMASININ HUKUKİ SONUÇLARI
• I. -DİĞER EŞİN RIZASI-163
• A. -Rızanın ve Sınırlamanın Hukuki Niteliği-163
• 1. -Fiil Ehliyeti Sınırlaması Olduğu Görüşü-163
• 2. -Katılma Hakkı Olduğu Görüşü-166
• 3. -Kanundan Doğan Bir Sınırlama Olduğu Görüşü-168
• 4. -Tasarruf Yetkisi Sınırlaması Olduğu Görüşü-169
• 5. -Yasak İşlem Görüşü-171
• 6. -Yargıtay-ın Görüşü-171
• 7. -Görüşümüz-172
• B. -Rızanın Şekli ve İçeriği-172
• C. -Rızanın Verilme Zamanı-175
• II. -RIZA ALINMADAN YAPILAN İŞLEMİN HUKUKİ SONUÇLARI-177
• A. -Rıza Alınmamasının Hukuki Sonuçları-177
• 1. -Genel Olarak-177
• 2. -Rızanın Sonradan Verilmesi Halinde-181
• B. -Rıza Verilmemesinin Hukuki Sonuçları-182
• 1. -İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Durumu-182
• 2. -Hakimin Müdahalesini İsteme-184
• a. -Genel Olarak-184
• b. -Şartları-185
• aa. -Rızanın Alınamaması-185
• bb. -Haklı Sebep Olmaksızın Eşin Rızadan Kaçınması-185
• cc. -Yetkili ve Görevli Mahkeme-187
• dd. -Davanın Tarafları-187
• ee. -Mahkemenin Vereceği Karar-187
• III. -İSTİSNAİ OLARAK RIZA GEREKMEKESİZİN YAPILAN İŞLEMLER-188
• A. -Hak Sahibi Eş Lehine Oturma ya da İntifa Hakkı Tesis Edilerek Konutun Devri-188
• B. -Aile Konutunun Onarımı İçin Kredi Çekilerek Konutun İpotek Edilmesi-189
• C. -Evliliğin İşlem Sırasında Sona Ermesi-189
• D. -Konutun Bir Şekilde Aile Konutu Vasfını Yitirmesi-190
• E. -İşlemin Aciliyet Kesbetmesi-190
•  
• DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
• AİLE KONUTUNUN ŞERHİ
• I. -GENEL OLARAK AİLE KONUTU ŞERHİ-191
• A. -Kanuni Düzenleme-192
• B. -Şerhin Konusu ve Talep Edilebilme Koşulları-193
• 1. -Mülkiyet Hakkı Dışında Başka Bir Hakka Dayanan Aile Konutuna Şerh-197
• 2. -Başkasının Mülkiyetinde Olan Konuta Şerh-198
• C. -Geçerlilik Süresi-200
• D. -Şerhin Terkini -201
• 1. -Evlilik Birliği Devam Ederken-201
• 2. -Evlilik Birliği Sona Erdiğinde-203
• II. -AİLE KONUTU ŞERHİNİN ETKİSİ-203
• A. -Genel Olarak-203
• B. -Tapu Sicilinde İşlem Yapabilme Bakımından Etkisi-203
• C. -İyiniyetle Ayni Hak Kazanılması Bakımından-204
• 1. -Üçüncü Kişinin İyiniyetinin Korunmayacağı Görüşü-205
• 2. -Üçüncü Kişinin İyiniyetinin Korunması Gerektiği Görüşü-212
• 3. -Yargıtay-ın Görüşü-215
• 4. -Görüşümüz-217
•  
• SONUÇ-219
• KAYNAKÇA-227