Aile Tipi Limited Şirketlerde Şirket Sözleşmesi

Dr. Esra HAMAMCIOĞLU

 

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER .................................................................................V

KISALTMALAR CETVELİ ........................................................XV

GİRİŞ ..................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMESİ, ŞİRKET SÖZLEŞMESİNDE

BULUNABİLECEK KAYITLARIN SINIFLANDIRILMASI VE

ŞİRKET SÖZLEŞMESİNİN KANUNA AYKIRI OLMASININ

OLASI SONUÇLARI

I. LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMESİ, ÖZELLİKLERİ VE

HUKUKİ NİTELİĞİ ..................................................................5

A. Şirket Sözleşmesi Kavramı ve Genel Olarak Şirket

Sözleşmesi ..............................................................................5

B. Tanımı ve Özellikleri ..............................................................9

1. Tanımı ...............................................................................9

2. Özellikleri ........................................................................11

C. Etki ve İşlevleri .....................................................................19

1. Etkileri .............................................................................19

2. İşlevleri ............................................................................21

D. Hukuki Niteliği ..................................................................... 23

II. EMREDİCİ HÜKÜMLER İLKESİ ÇERÇEVESİNDE

ŞİRKET SÖZLEŞMESİNDE YER VERİLEBİLECEK

KAYITLAR ...............................................................................31

A. Şirket Sözleşmesi Kayıtlarının Sınıflandırılması ..................31

B. Emredici Hükümler İlkesi ve İlkenin Sözleşmenin İçeriğine

Etkisi .....................................................................................35

C. Şirket Sözleşmesinin İçeriği .................................................47

1. Şirket Sözleşmesinde Bulunması Zorunlu Olan Hususlar ..48

a. Ticaret Unvanı ...........................................................48

b. Şirket Merkezinin Bulunduğu Yer ............................51

c. Esaslı Noktaları Belirtilmiş ve Tanımlanmış Şekilde

Şirketin İşletme Konusu ............................................ 59

VI

d. Esas Sermayenin İtibari Tutarı, Esas Sermaye

Paylarının Sayısı, İtibari Değeri, Varsa İmtiyazlar, Esas

Sermaye Paylarının Grupları .....................................65

aa. Esas Sermayenin İtibari Tutarı, Esas Sermaye

Paylarının Sayısı ve İtibari Değeri .......................65

bb. Varsa(!) İmtiyazlar ve Esas Sermaye Paylarının

Grupları ................................................................72

aaa. Genel Olarak ................................................72

bbb.İmtiyaz Türleri ..............................................74

aaaa. Kanunda Yer Alan Paysahipliği

Haklarında İmtiyaz Tanınması ..........74

bbbb.Kanunda Öngörülmeyen Yeni

Paysahipliği Hakkı Yaratılarak İmtiyaz

Tanınması ..........................................76

ccc. İmtiyaz Tanınma Şekilleri ............................78

aaaa. İlk Şirket Sözleşmesinde

Öngörülmesi ......................................78

bbbb.Şirket Sözleşmesi Değişikliği Yoluyla

Öngörülmesi ......................................78

cccc. Mahkeme Kararı ile İmtiyaz Öngörülüp

Öngörülemeyeceği Sorunu ................84

e. Müdürlerin Adları, Soyadları, Unvanları,

Vatandaşlıkları ...........................................................87

f. Şirket Tarafından Yapılacak İlânların Şekli ..............87

g. TTK 587 Dolayısıyla Şirket Sözleşmesinde Yer

Alması Zorunlu Olan Hususlar ..................................89

2. Şirket Sözleşmesinde Öngörüldükleri Takdirde Bağlayıcı

Olan Hususlar ..................................................................90

3. Şirket Sözleşmesinde Yer Verilebilecek İsteğe Bağlı

Hususlar ...........................................................................97

III. ŞİRKET SÖZLEŞMESİNİN KANUNA AYKIRI

OLMASININ OLASI SONUÇLARI ......................................99

A. Mutlak Zorunlu Kayıtlardaki Eksikliğin Sonuçları ..............99

B. Emredici Hükümler İlkesine Aykırılığın Sonuçları ..............99

C. Ticaret Sicil Müdürünün İnceleme Yetkisi .........................105

1. Genel Olarak ............................................................105

VII

2. Geçici Tescil Kurumu ve Uygulanabilirliği Sorunu 108

D. Şirket Sözleşmesinin Kanuna Aykırılığının Şirket Tüzel

Kişiliğine Etkisi ..................................................................114

İKİNCİ BÖLÜM

AİLE ŞİRKETLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ, AİLE

ANAYASALARI VE AİLE TİPİ LİMİTED ŞİRKET

SÖZLEŞMELERİNDE ŞAHSİ ÖZELLİKLERİN ORTAYA

ÇIKARILMASI İÇİN ÖNGÖRÜLEBİLECEK

DÜZENLEMELER

I. AİLE ŞİRKETİ KAVRAMI, BU ŞİRKETLERDE YAŞANAN

TEMEL SORUNLAR VE AİLE ANAYASALARI ............121

A. Aile Şirketleri ve Genel Özellikleri ....................................121

B. Aile Şirketlerinin Ayrı ve Bağımsız Bir Ticaret Şirket Türü

Olmaması ............................................................................129

C. Sistemsel Olarak Aile Şirketleri ve Aile Şirketleri Sisteminde

Modeller ..............................................................................130

1. İki Daire Modeli ............................................................131

2. Üç Daire Modeli ............................................................131

3. Dört Daire Modeli .........................................................133

D. Güçlü ve Zayıf Yönleri .......................................................133

E. Aile Şirketlerinde Şirket Menfaatinin Önceliği ..................135

1. Genel Olarak .................................................................135

2. Alman Hukukunda Yeni Bir Şirket Türü Olarak Önerilen

Bağlı Malvarlığına Sahip Limited Şirket ve Bu Şirketlerin

Aile Şirketleri Açısından Değerlendirilmesi .................137

a. Önerinin Sunulma Gerekçesi ve Genel Olarak

Yaşanan Süreç .........................................................137

b. Önerilen Bağlı Malvarlığına Sahip Limited Şirketin

Temel Özellikleri .....................................................140

c. Önerilen Bağlı Malvarlığına Sahip Limited Şirketin

Avantaj ve Dezavantajları ile Bu Şirkete Getirilen

Eleştirler ..................................................................142

d. Türk Hukuku’nda Aile Şirketleri İçin Bu Türden Bir

Şirket Türüne İhtiyaç Olup Olmadığı ......................146

F. Aile Şirketlerinde Ortaya Çıkan Temel Sorunlar ...............148

VIII

1. Yabancılaşma ................................................................148

2. Çatışma ..........................................................................150

3. Aile Üyelerinin Kayırılması ..........................................153

4. Kurumsallaşamama .......................................................155

G. Aile Şirketlerinde Aile Anayasaları ve Önemi ...................157

1. Genel Olarak Aile Anayasaları .....................................157

2. Aile Anayasalarının İçeriğine İlişkin Örnek Bir

Formülasyon ..................................................................165

H. Aile Şirketi Yapılanmalarında Limited Şirket Türünün

Uygun Olup Olmadığının Değerlendirilmesi .....................171

II. LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMESİNDE ŞAHSİ

ÖZELLİKLERİN ORTAYA ÇIKARILABİLMESİNİ

SAĞLAYAN DÜZENLEMELER İLE BU

DÜZENLEMELERİN AİLE TİPİ LİMİTED ŞİRKETLER

ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ....................................................179

A. Şirketin Ortaksal Yapısının Yabancılaşmaya Karşı

Korunmasına Yönelik Düzenlemeler ..................................179

1. Şirket Sözleşmesinde Pay Devir Sınırlamalarına Yer

Verilmesinin Önemi ......................................................179

a. Genel Olarak Esas Sermaye Payının Devri .............179

b. Senede Bağlanan Esas Sermaye Payının Devrinde

Özellik Arz Eden Durumlar .....................................189

c. Şirket Sözleşmesinde Genel Kurul Onayına, Pay

Devrinin Sınırlanmasına veya Yasaklanmasına İlişkin

Getirilebilecek Düzenlemeler ve Bu Tür

Düzenlemelerin Aile Şirketleri Açısından

Değerlendirilmesi .................................................... 196

aa. Genel Kurul Onayının Kaldırılması ...................197

bb. Pay Devrinin Sınırlanması veya Yasaklanması .199

aaa. Pay Devrini Kanunda Yer Alan Şartlardan Daha

Ağır Şartlara Bağlayan Düzenlemeler .......... 203

bbb.Ortakların Kişisel Özelliklerine İlişkin

Sınırlandırmaları İçeren Düzenlemeler ......206

ccc. Pay Devrini Tamamen Yasaklayan

Düzenlemeler .............................................208

IX

2. Ortaklara veya Ortaklığa Esas Sermaye Payları ile İlgili

Olarak Önerilmeye Muhatap Olma, Önalım, Geri Alım ve

Alım Hakları Tanınması ................................................210

B. Şirket Sözleşmesi ile Ortaklar İçin Öngörülebilecek

Yükümlülükler ....................................................................216

1. Ek Ödeme ve Yan Edim Yükümlülükleri Öngörülmesi,

Bunların Şekli ve Kapsamı............................................ 216

a. Genel Olarak Ek Ödeme ve Yan Edim

Yükümlülükleri ........................................................216

b. Ek Ödeme Yükümünün Şirket Sözleşmesinde

Öngörülme Usul ve Şartları .....................................219

c. Ek Ödeme Yükümünün Talep Edilmesi ..................222

d. Ek Ödeme Yükümünün Ortaklara İadesi .................223

e. Yan Edim Yükümünün Şirket Sözleşmesinde

Öngörülme Usul ve Şartları..................................... 223

f. Ek Ödeme ve Yan Edim Yükümlülüklerinin Sonradan

Öngörülmesi veya Mevcut Yükümlülüklerin

Artırılması ................................................................229

g. Mevcut Ek Ödeme ve Yan Edim Yükümlülüklerinin

Azaltılması veya Kaldırılması .................................232

2. Kanuni Düzenlemeden Ayrılan Rekabet Yasağına İlişkin

Düzenlemeler ve Aile Şirketleri Açısından İncelenmesi . 234

a. Rekabet Yasağına İlişkin Kanuni Düzenlemeler..... 234

b. Şirket Sözleşmesinde Öngörülebilecek Kanuni

Düzenden Ayrılan Rekabet Yasağı Düzenlemeleri .242

aa. Müdürler İçin Öngörülebilecek Olanlar ............242

bb. Müdür Sıfatına Sahip Olmayan Ortaklar İçin

Öngörülebilecek Olanlar.................................... 245

C. Şirket Sözleşmesinde Çıkma, Çıkarılma ve Ayrılma Akçesine

İlişkin Yer Verilebilecek Düzenlemeler ve Bu Düzenlemelerin

Aile Şirketleri Üzerindeki Etkisi .........................................250

1. Ortağın Çıkma Hakkına İlişkin Olanlar ........................254

a. Çıkma Hakkı Tanınması, Şirket Sözleşmesi Değişikliği

ile Hakkın Kullanımının Kolaylaştırılması,

Sınırlandırılması veya Kaldırılması .........................254

aa. Çıkma Hakkı Tanınması ....................................254

X

bb. Çıkma Hakkının Kullanımının Kolaylaştırılması,

Sınırlandırılması veya Kaldırılması ...................260

b. Çıkma Hakkının Kullanılmasına İlişkin Esaslar ..... 260

c. Çıkmaya Katılma Hakkı ve Şirket Sözleşmesinin Bu

Hakka Etkisi ............................................................262

2. Ortağın Şirketten Çıkarılmasına İlişkin Olanlar ............267

3. Ayrılma Akçesi ve Şirket Sözleşmesinde Ayrılma

Akçesinin Öngörülmesine Yönelik Esaslar ...................275

a. Genel Olarak Ayrılma Akçesi .................................275

b. Şirket Sözleşmesi ile Ayrılma Akçesinin

Düzenlenmesi ve Sınırları .......................................283

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

AİLE ŞİRKETLERİNİN SÖZLEŞMELERİNDE ÖZELLİKLE

ŞİRKET ORGANLARINDA HAKİMİYETİN KORUNMASI

İÇİN ÖNGÖRÜLEBİLECEK DÜZENLEMELER İLE BU

ŞİRKETLER İÇİN ÖNEMLİ OLABİLECEK DİĞER BAZI

DÜZENLEMELER

I. GENEL KURULDA KARAR ALMAYA, OY HAKKINA VE

OY HAKKININ HESAPLANMASINA İLİŞKİN

DÜZENLEMELER VE BU DÜZENLEMELERİN AİLE

ŞİRKETLERİ AÇISINDAN ÖNEMİ ...................................289

A. Genel Kurul Toplantı ve Karar Yetersayılarının

Değiştirilmesi ......................................................................289

B. Oy Hakkına ve Oy Hakkının Hesaplanmasına İlişkin Kanuni

Düzenden Ayrılan Hükümler ..............................................295

1. Genel Olarak .................................................................295

2. Oy Hakkının Doğumu ve Şirket Sözleşmesinde Oy

Hakkının Doğumuna İlişkin Kanuni Düzenden Farklı

Hükümler Öngörülüp Öngörülemeyeceği .....................297

3. Oy Hakkının Sınırlandırılması ...................................... 300

a. Esas Sermaye Payının İtibari Değeri Esas Alınarak

Sınırlandırılması ......................................................300

b. Esas Sermaye Payının İtibari Değerinden Bağımsız

Olarak Sınırlandırılması (Oy Hakkında İmtiyaz) ....304

XI

4. Şirket Sözleşmesi ile Kanunda Öngörülmeyen Yeni Bir

Oy Hakkından Yoksunluk Halinin Getirilip

Getirilemeyeceği ...........................................................309

C. Belirli veya Belirlenebilir Ortaklara Veto Hakkı veya Üstün

Oy Hakkı Tanıyan Düzenlemeler .......................................311

1. Veto Hakkı ....................................................................311

a. Genel Olarak ............................................................311

b. İsviçre Hukukunda Veto Hakkına İlişkin

Düzenlemeler ...........................................................318

c. TTK’da Yer Alan Düzenlemenin Tanıtılması ve

Hakkın Özellikleri ile Etkileri .................................320

aa. Hakkın Düzenleniş Şekli ...................................320

bb. Veto Hakkının Özellikleri ..................................321

aaa. Hukuki Niteliği........................................... 321

bbb. Şirket Sözleşmesinde Öngörülmesi ..........321

ccc. Kişisel Nitelikte Bir Hak Olması ...............325

ddd. Veto Hakkının Kullanılma Zamanı ve

Usulü .......................................................... 327

cc. Veto Hakkının Genel Kurul ve Hakkın Sahibi

Bakımından Etki ve Sonuçları ...........................329

d. Veto Hakkı ve Altın Pay İlişkisi ..............................333

2. Üstün Oy Hakkı .............................................................337

D. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılmasına İlişkin Özel Hak

Tanıyan Hükümler ..............................................................343

1. Genel Kurulu Toplantıya Çağırabilecek Organ veya

Kişiler ............................................................................343

2. Toplantıya Çağrı Konusunda Özel Hak Tanınması ......351

E. Toplantı Yerine İlişkin Düzenlemeler ................................355

F. Genel Kurul Toplantısında Temsile İlişkin Düzenlemeler .361

G. Şirket Sözleşmesi ile Dinleyicilere Genel Kurul Toplantısına

Katılma İmkanı Verilip Verilemeyeceği .............................370

H. Genel Kurulun Elektronik Ortamda Yapılmasına İlişkin

Düzenlemeler...................................................................... 374

XII

II. ŞİRKET SÖZLEŞMESİNDE MÜDÜRLERİN

OLUŞUMUNA VE MÜDÜRLER KURULUNUN

İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN YER VERİLEBİLECEK

DÜZENLEMELER VE BU DÜZENLEMELERİN AİLE

ŞİRKETLERİ AÇISINDAN ÖNEMİ ...................................378

A. Müdürlerin Oluşumuna İlişkin Düzenlemeler ....................378

1. Atanacak Müdürlerin Taşıması Gereken Niteliklere

İlişkin Düzenlemeler .....................................................378

2. Atanacak Müdür Sayısına İlişkin Düzenlemeler ...........384

3. Şirket Sözleşmesinde Aile Üyelerine TTK 360 Kapsamında

Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı Tanınmasının

Mümkün Olup Olmadığı ve Şirket Sözleşmesinde Bu

Düzenleme Kapsamında Yer Alması Muhtemel

Hükümlerin Yorumu .....................................................390

a. Genel Olarak ............................................................390

b. TTK 360 Düzenlemesinin Limited Şirketlerde

Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu ile

Uygulanmasının Kabulü Halinde Şirket Sözleşmesinde

Yer Alması Muhtemel Hükümlerin Yorumu ...........401

4. Görev Süresine İlişkin Düzenlemeler ...........................407

B. Ortaklık Yönetim ve Temsilinin Üçüncü Kişilere

Bırakılmasına İlişkin Yetki Hükümleri ..............................416

1. Genel Olarak .................................................................416

2. Yönetim Yetkisinin Devri .............................................418

3. Temsil Yetkisinin Devri ve Bunun İçin Şirket

Sözleşmesinde Hüküm Bulunmasının Gerekip

Gerekmeyeceği ..............................................................421

C. Müdürler Kurulunun Toplanması ve Karar Almasına İlişkin

Öngörülebilecek veya Öngörülmesi Tartışılabilecek

Düzenlemeler ......................................................................425

1. Toplantı Çağrı Usulüne İlişkin Düzenlemelere Yer

Verilip Verilemeyeceği ................................................. 425

2. Başkan Seçiminin Müdürlere Bırakılıp

Bırakılamayacağı ...........................................................428

3. Yetersayılara İlişkin Düzenlemeler ...............................431

XIII

4. Müdürler Kurulunun Elektronik Ortamda Yapılmasına

İlişkin Düzenlemeler .....................................................434

5. Müdürler Kurulunun Elden Dolaştırma Yoluyla Karar

Alabilmesine İmkân Veren Düzenlemelere Yer Verilmesinin

Gerekli ve/veya Mümkün Olup Olmadığı ......................... 435

6. Belirli Kararların ve Münferit Sorunların Genel Kurulun

Onayına Sunulmasına İlişkin Düzenlemeler .................440

a. Türk ve İsviçre Hukukundaki Düzenlemenin

Karşılaştırılması .......................................................440

b. Hükmün Uygulanmasına İlişkin Ortaya Çıkabilecek

Bazı Sorunlar ve Değerlendirmeler .........................447

aa. Onaya Sunulan Kararın Genel Kurul Tarafından

Değiştirilip Değiştirilemeyeceği ........................447

bb. Müdürlerin Devredilemez ve Vazgeçilemez

Nitelikteki Yetkilerine İlişkin Kararlarında Genel

Kurul Onayının Öngörülüp Öngörülemeyeceği 449

cc. Genel Kurulun Onay Kararının Ortakların

Sorumluluğu Üzerindeki Etkisi .........................451

dd. Genel Kurulun Onay Kararının Müdürlere Karşı

Açılacak Sorumluluk Davalarına Etkisi .............452

aaa. Genel Olarak ..............................................452

bbb. Müdürler Aleyhine Açılacak Sorumluluk

Davasında Genel Kurul Kararının Gerekip

Gerekmeyeceği ...........................................456

ccc. Genel Kurulun Onay Kararı ile Müdürlere

Karşı Açılacak Sorumluluk Davaları

Arasındaki İlişki .........................................459

ddd. Genel Kurulun Onay Kararının Alınmasında

Ortak Olan Müdürlerin Oy Kullanmalarının

Mümkün Olup Olmayacağı........................ 462

D. Bilgi Alma ve İnceleme Haklarına İlişkin Düzenlemeler ...463

III. AİLE ŞİRKETLERİ İÇİN ÖNEM TAŞIYAN DİĞER BAZI

ŞİRKET DÜZENLEMELERİ .............................................466

A. Bilanço Kârının Kullanılması Hakkında Kanundan Ayrılan

Hükümler ............................................................................466

1. Şirket Sözleşmesi ile Oluşturulan Yedek Akçeler ........466

XIV

2. Şirket Sözleşmesi ile Müdürlere Bilanço Kârından

Kazanç Payı Dağıtılmasının Öngörülmesi ....................473

B. İntifa Senetlerinin Çıkarılmasına İlişkin Düzenlemeler .....478

1. Adi İntifa Senetleri ........................................................479

2. Kurucu İntifa Senetleri.................................................. 481

3. Şirketin Kurulmasında Emeği Geçenlere Tanınan

Menfaatler .....................................................................485

C. Kanunda Belirtilenler Dışında Öngörülen Sona Erme

Sebeplerine İlişkin Hükümler .............................................488

1. Sona Erme, Fesih ve İnfisah Kavramları ......................488

2. Şirket Sözleşmesinde Öngörülebilen Sona Erme

Sebepleri ve Sınırları .....................................................489

a. Genel Olarak ............................................................489

b. Şirket Süresine İlişkin Düzenleme .......................... 493

c. Şirket Sözleşmesinde Sonradan Bir Sona Erme Nedeni

Öngörülmesi veya Öngörülen Sona Erme Nedeninin

Kaldırılması .............................................................497

D. Kanunda veya Şirket Sözleşmesinde Öngörülen

Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi Halinde

Uygulanabilecek Sözleşme Cezası Hükümleri ...................499

E. Şirket Sözleşmesinde Tahkim Şartının Öngörülüp

Öngörülemeyeceği Sorunu .................................................499

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ................................................505

YARARLANILAN KAYNAKLAR ..............................................525