^{Akit Dışı Borç İlişkilerinde}Hukuk Seçme Serbestisi

Dr. Uğur TÜTÜNCÜBAŞI

İ Ç İ NDEK İ LER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XIII
GİRİŞ 1
Bi rinci Bölüm
HUKUK SEÇME SERBESTİSİ VE AKİT DIŞI BORÇ İLİŞKİLERİ
I. İRADE MUHTARİYETİ VE HUKUK SEÇME SERBESTİSİ 3
A. İrade Muhtariyeti 3
B. Hukuk Seçme Serbestisi (Sübjektif Hukuk Seçimi) 7
1. Hukuk Seçme Serbestisinin Tarihi Gelişimi 11
2. İrade Muhtariyeti Kavramı ile Hukuk Seçme Serbestisi Kavramının Karşılaştırılması 15
3. Hukuk Seçme Serbestisinin Gerekçeleri 18
4. Hukuk Seçme Serbestisinin Sınırları 27
a. Kamu Düzeni ve Doğrudan Uygulanan Kurallar
Yoluyla Sınırlandırmalar 28
aa. Kamu Düzeni 28
bb. Doğrudan Uygulanan Kurallar 34
b. Zayıf Tarafın Korunduğu Sözleşmeler Yönünde Sınırlandırmalar 38
c. Üçüncü Kişilerin Haklarının Korunması Yönünde Sınırlandırmalar 41
d. Seçilebilecek Hukuk Düzenlerinin Sınırlandırılması 43

II. AKİT DIŞI BORÇ İLİŞKİLERİ 46
A. Haksız Fiiller 47
1. Genel Olarak 47
2. Haksız Fiilin Unsurları 48
a. Hukuka Aykırı Fiil 48
b. Zarar 49
c. Nedensellik (İlliyet) Bağı 50
d. Kusur 50
B. Sebepsiz Zenginleşme 51
1. Genel Olarak 51
2. Sebepsiz Zenginleşmenin Şartları 53
a. Zenginleşme 53
b. Fakirleşme (Malvarlığında Azalma) 54
c. Nedensellik (İlliyet) Bağı 54
d. Zenginleşmenin Geçerli Sebebe Dayanmaması 55
3. Sebepsiz Zenginleşmenin Diğer Akit Dışı Borç
İlişkileri Karşısındaki Durumu 55
a. Sebepsiz Zenginleşme‐Haksız Fiil İlişkisi 55
b. Sebepsiz Zenginleşme‐Vekâletsiz İş Görme İlişkisi 56
C. Vekâletsiz İş Görme 57
D. Culpa in Contrahendo 58
1. Genel Olarak 58
2. Sorumluluğun Hukukî Niteliği 59
a. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk Görüşü 59
b. Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk Görüşü 59

İ kinci Bölüm
AVRUPA BİRLİĞİ KANUNLAR İHTİLAFI HUKUKUNDA AKİT DIŞI BORÇ İLİŞKİLERİNDE
HUKUK SEÇME SERBESTİSİ

I. AKİT DIŞI BORÇ İLİŞKİLERİ HAKKINDA AVRUPA
BİRLİĞİ KANUNLAR İHTİLAFI HUKUKU 61
A. Genel Olarak 61
B. Roma II Tüzüğünün Tarihi Gelişimi 64
1. 1998 ve 1999 Yılına Ait Tasarı Teklifleri 66
2. 2003 Yılına Ait Tasarı Teklifi 68
3. Son Tasarı Teklifi 69
C. Roma II Tüzüğünün Sistematiği 70
D. Roma II Tüzüğünün Uygulama Alanı 70
1. Maddî Uygulama Alanı 70
a. Ticaret ve Özel Hukuk Konuları 70
b. Kapsam Dışı Tutulan Konular 72
2. Yer ve Zaman Bakımından Uygulama Alanı 75
E. Tüzüğün Objektif Bağlama Kuralları 75
1. Haksız Fiillere Uygulanacak Hukuk 76
a. Zararın Meydana Geldiği Yer Hukuku 76
b. Ortak Mutad Mesken Hukuku 79
c. İstisna Hükmü (Daha Sıkı İrtibatlı Hukuk) 82
2. Diğer Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk 84
a. Sebepsiz Zenginleşme 84
b. Vekâletsiz İş Görme 88
c. Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurdan Doğan Sorumluluk 91

II. ROMA II TÜZÜĞÜNDE HUKUK SEÇME SERBESTİSİ 95
A. Genel Olarak 95
1. Akit Dışı Borç İlişkileri Alanında Hukuk Seçme Serbestisinin Gerekliliği 97
2. Roma II Tüzüğü m. 14'ün Roma I Tüzüğü m. 3 ile Bağı 100
B. Hukuk Seçme Serbestisinin Uygulama Alanı 103
C. Hukuk Seçiminin Geçerliliği 105
1. Seçilebilecek Hukuk Düzenleri 105
2. Hukuk Seçiminin Şartları 106
a. Zarara Sebebiyet Veren Olayın Vukuu (m. 14/1‐a) 106
aa. Haksız Fiiller Bakımından 107
bb. Diğer Akit Dışı Borç İlişkileri Bakımından 108
b. Tarafların Ticari Faaliyette Bulunmaları (m. 14/1‐b) 110
c. Serbestçe Müzakere Edilen Hukuk Seçimi 111
aa. Açık veya Zımni Hukuk Seçimi 111
bb. Serbestçe Müzakere Edilmiş Anlaşma 115
D. Hukuk Seçiminin Statüsü 117
E. Hukuk Seçiminin Değiştirilebilmesi ve Kısmi Hukuk Seçimi 118
F. Hukuk Seçiminin Etkisi ve Sınırları 119
1. Yabancılık Unsuru İçermeyen Akit Dışı Borç İlişkileri 120
2. Üçüncü Kişilerin Hakları 122
3. Doğrudan Uygulanan Kurallar 124
4. Emniyet ve Yürütme Kuralları 128
5. Kamu Düzeni 130
G. İade ve Devam Eden Atfın Reddi 133

Üçüncü Bölüm

TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNDA AKİT DIŞI BORÇ İLİŞKİLERİNDE
HUKUK SEÇME SERBESTİSİ

I. GENEL OLARAK 135
II. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİNE UYGULANACAK HUKUK VE HUKUK SEÇME SERBESTİSİ 138
A. Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkilerine Uygulanacak
Hukuk 138
1. Genel Haksız Fiil Bağlama Kuralı 138
2. Özel Haksız Fiil Bağlama Kuralları 144
a. Kişilik Haklarının İhlâlinde Sorumluluk 145
b. İmalâtçının Sözleşme Dışı Sorumluluğu 149
c. Haksız Rekabetten Doğan Sorumluluk 151
d. Rekabetin Engellenmesinden Doğan Sorumluluk 153
B. Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkilerinde Hukuk Seçme Serbestisi 155
1. Hukuk Seçiminin Zamanı 156
2. Hukuk Seçimine İlişkin İrade Açıklamasının Şekli 160
3. Seçilebilecek Hukuk Düzenleri 161
4. Kısmî Hukuk Seçimi. 163
5. Hukuk Seçiminde Atıf 164
6. Hukuk Seçiminin Sınırları 164
a. Yabancılık Unsuru 164
b. Kamu Düzeni 166
c. Doğrudan Uygulanan Kurallar 167
d. Üçüncü Kişilerin Hakları 169

7. Özel Haksız Fiil Hallerinde Hukuk Seçimi 170
III. DİĞER AKİT DIŞI BORÇ İLİŞKİLERİNE UYGULANACAK HUKUK VE HUKUK SEÇME
SERBESTİSİ 173
A. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk 173
B. Vekâletsiz İş Görmeden Doğan Borç İlişkilerine
Uygulanacak Hukuk 177
C. Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurdan Doğan
Sorumluluk (Culpa in Contrahendo) 180
SONUÇ 183
EK 191
KAYNAKÇA 211