Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Zarar ve Tazmini
Dr. Elif Aydın ÖZDEMİR
- | Sorumluluk ve Zarar Kavramlarına Genel Bakış |
- | Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Zarar |
- | Maddi Zararın Tazmini |
İÇİNDEKİLER
KISALTMALARxv
GİRİŞ.xvii
BİRİNCİ BÖLÜM
SORUMLULUK VE ZARAR KAVRAMLARINA GENEL BAKIŞ
§1. SORUMLULUK KAVRAMI HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR1
I. Sorumluluk Hukuku Ve Amacı1
A) Sorumluluk Hukuku1
B) Sorumluluk Hukukunun Amacı2
II. Sorumluluk Kavramı, Çeşitli Anlamları Ve Sorumluluk Çeşitleri2
A) Sorumluluk Kavramı Ve Sorumluluk Çeşitleri2
B) Sorumluluk Kavramının Çeşitli Anlamları.5
1) –den Sorumluluk.5
2) - ile Sorumluluk.5
III. Sorumluluk Hukukuna Hâkim Olan İlkeler6
A) Şahıs İle Sorumluluk.6
B) Malvarlığı İle Sorumluluk.6
1) Sınırsız Malvarlığı ile Sorumluluk6
2) Sınırlı Malvarlığı ile Sorumluluk.7
a) Belirli Bir Mal veya Mal Kategorisiyle Sınırlı Sorumluluk.7
b) Belirli Bir Miktarla Sınırlı Sorumluluk8
IV) Akdi-Akit Dışı Sorumluluk Ayrımı.8
A) Genel Olarak.8
B) Akit Dışı Sorumluluk Halleri.10
1) 818 Sayılı Borçlar Kanununa Göre Akit Dışı Sorumluluk.10
a) Kusur İlkesi11
b) Sebebiyet İlkesi13
x İçindekiler
aa) Yararla zarar arasında bağlılık düşünesi.14
bb) Tehlike veya özel tehlike yaratma düşüncesi14
cc) Hakkaniyet düşüncesi15
dd) Egemenlik alanı düşüncesi15
ee) Hukuka aykırılık düşüncesi.15
ff) Objektif özen ödevi düşüncesi.15
gg) Anormallik düşüncesi16
2) 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Akit Dışı Sorumluluk.16
§2. AKİT DIŞI SORUMLULUKTA ZARAR KAVRAMI.21
I. Genel Olarak21
II. Malvarlığı Kavramı ve Malvarlığına Dâhil Değerler.23
A) Malvarlığı Kavramı.23
B) Malvarlığına Dâhil Maddi Değerler24
III. Zarar Kavramını Açıklamaya Yönelik Teoriler.25
A) Geleneksel Zarar Anlayışı.25
1) Genel Olarak.25
2) Fark (Menfaat) Teorisi.25
3)Tabii Zarar Görüşü29
B) Geleneksel Zarar Anlayışına Karşı Görüşler.30
1) Objektif Zarar Görüşü.30
2) İhtiyaç Görüşü.32
3) Fonksiyon Zarar Görüşü33
4) Münferit Zarar Görüşü.34
5) Ticarileştirme Görüşü.35
6) Beklentinin Boşa Çıkması Görüşü36
7) Normatif Zarar Görüşü.38
a) Genel Olarak38
b) Alman Hukukunda Normatif Zarar Kavramına İlişkin Farklı
Görüşler39
c) Türk Hukukunda Normatif Zarar Kavramına İlişkin Görüşler42
C) Değerlendirme45
İçindekiler xi
İKİNCİ BÖLÜM
AKİT DIŞI SORUMLULUKTA MADDİ ZARAR
§ 1. GENEL ANLAMDA MADDİ ZARAR.47
§ 2. ZARAR TÜRLERİ.47
I. Fiili Zarar (Damnum Emergens) - Yoksun Kalınan Kâr (Lucrum Cessans)47
II. Şahsa Verilen Zarar- Eşyaya Verilen Zarar – Diğer Zararlar48
III. Doğrudan Doğruya Zarar- Dolaylı Zarar.49
§ 3. ZARARIN İSPATI VE HESAPLANMASI50
I. Zararın İspatı Ve Denkleştirme Sorunu50
A) Zararın İspatı.50
B) Zararın Hesaplanacağı Tarih ve Faiz.52
C) Denkleştirme Sorunu.53
1) Denkleştirme Kurumu ve Önemi.53
2) Denkleştirmenin Şartları.54
A) Eşyaya Verilen Zararların Hesaplanması58
1) Genel Olarak58
2) Eşyaya Verilen Zararların Hesaplanma Yöntemleri.59
a) Objektif (Soyut) Hesaplama Yöntemi.59
b) Sübjektif (Somut) Hesaplama Yöntem.60
3) Eşyanın Tamamen veya Kısmen Yok Olması62
a) Eşyanın Tamamen Tahrip Olması62
aa) Kavram62
bb) “Eski için Yeni”62
b) Eşyanın Kısmen Yok Olması.64
aa) Onarım masrafları64
bb) Nesnenin Ticari (Sürüm) Değerinin Azalması65
c) Eşyanın Kullanım İmkânından Yoksunluk65
aa) Genel Olarak65
bb) Alman Hukukundaki Durum66
cc) Türk Hukukundaki Görüşler.68
B) Kişiye Verilen Zararların Hesaplanması71
1) Genel Olarak71
2) Vücut Bütünlüğünün İhlali Halinde Ortaya Çıkan Zararlar.71
a) Genel Olarak.71
b) Vücut Bütünlüğünün İhlali Nedeniyle Yapılan Masraflar.72
xii İçindekiler
c) Çalışma Gücünün Kaybı veya Azalmasından Doğan Zararlar.73
aa) Hüküm Anına Kadar Çalışma Gücünün Kaybı.74
cc) Hükümden Sonra Devam Eden Çalışma Gücü Kaybı veya
Azalması.76
dd) Çalışma Gücünü Kaybeden Ev Kadının Zararı79
d) Ekonomik Geleceğin Sarsılması82
e) Vücut bütünlüğünün İhlali Nedeniyle Kaybolan Tatil İmkânı83
3) Ölüm ve Ölüm Sebebiyle Destek Kaybından Doğan Zarar.86
aa) Genel Olarak.86
aa) Ölüm Anına Göre Zarar Kalemleri.87
aa) Ölümün Hemen Gerçekleşmesi Halinde87
bb) Ölümün Hemen Gerçekleşmemesi Halinde.87
aa) Genel Olarak87
bb) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hukuki Niteliği88
cc) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Şartları.89
aaa) Destek İlişkisinin Varlığı89
aaaa) Gerçek Destek.90
bbbb) Farazi Destek.92
bbb) Bakım İhtiyacı ve Bakım Gücü92
dd) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Tespitinde Göz önüne
Alınacak Hususlar93
aaa) Ölenin Mali Durumu.94
bbb) Yardım Miktarı94
ccc) Yardımın Süresi94
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MADDİ ZARARIN TAZMİNİ
§1. MADDİ TAZMİNAT KAVRAMI VE AMACI.97
1. Maddi Tazminat Kavramı.97
2. Maddi Tazminatın Amacı98
§2. TAZMİNATTA İNDİRİM SEBEPLERİ99
I. Genel Olarak99
II. Zarar Verenin Kusurunun Ağırlığı100
III. Zarar Görenden Kaynaklandığı Öne Sürülebilen Sebepler.102
A) Zarar Görenin Rızası102
İçindekiler xiii
B) Zarar Görenin Kusuru.103
1) Genel Olarak103
a) Zarar Görenin Zararın Doğmasına Sebebiyet Vermesi veya İştirak
Etmesi106
b) Zarar Görenin Zararın Artmasına Sebebiyet Vermesi.107
c) Zarar Görenin Kendisini Tehlikeye Atması107
2) Zarar Görenin Kusuru Halinde Tazminatın Belirlenmesi108
IV) Üçüncü Kişinin Kusuru110
V) Diğer Faktörler111
A) Genel Olarak111
B) Beklenmeyen Hal111
1) Genel Olarak111
2) Beklenmeyen Halin İndirim Sebebi Olması.112
a) Kusur Sorumluluğunda Beklenmeyen Hal.113
b) Kusursuz Sorumlulukta Beklenmeyen Hal113
C) Zarar Görenin Yapısal Yatkınlığı.114
D) Tarafların Sosyal Ekonomik Durumları.116
1) Genel Olarak Zarar Veren ve Zarar Görenin Ekonomik Durumları116
2) Zarar Verenin Müzayakaya Düşmesi Sebebiyle Tazminatın
İndirilmesinin Şartları.117
E) Hatır İşlemi119
§3. MADDİ TAZMİNATIN TÜRLERİ121
I. Genel Olarak.121
II. Aynen Tazmin ve Türleri.122
A) Aynen Tazmin122
1) Haksız Olarak Üçüncü Kişiye Devreden Şeyin Tekrar Asıl Malike İade
Edilmesi123
3) Zarara Uğrayan Şeyin Tamir Edilmesi veya Ettirilmesi.124
4) Sorumlu Kişinin Zarar Göreni Tedavi Etmesi veya Ettirmesi124
III. Nakden Tazmin Ve Türleri.124
A) Nakden Tazmin124
B) Nakden Tazminin Türleri126
§4. TAZMİNAT DAVASI DEVAM EDERKEN DAVACIYA VERİLEN GEÇİCİ
ÖDEME İMKÂNI129
I. Genel Olarak Türk Borçlar Kanununda Yer Alan Geçici Ödeme İmkânı Ve
Amacı129
II. Geçici Ödeme İmkânının Hukuki Niteliği130
xiv İçindekiler
A) İhtiyati Tedbir Niteliği130
B) Eda Amaçlı İhtiyati Tedbir Olması Sorunu.132
III. Düzenlemeye İlişkin Değerlendirme.133
SONUÇ137
KAYNAKÇA.143