Akaryakıt Sektörüne İlişkin Vergi ve Mali Hukuk Uygulamaları

VERGİ VE MALİ HAKUK UYGULAMALARI



Ali ÇAKMAKCI ( E. Hesap Uzmanı )



- Petrol Piyasasına İlişkin Yasal Düzenlemeler

- Akaryakıt Sektörünün Vergisel Açıdan Değerlendirilmesi

- Gümrük Mevzuatı Açısından Akaryakıt Sektörüne Özgü Konular

- Bayilik Sözleşmeleri ve İntifa Haklarının Vergisel Sorunları

- Dikey Anlaşma, Grup Muafiyeti Durumları

- 10 Numara Yağ Konusu

- Diğer Özel Mali Nitelikli Hususlar



İçindekiler

Önsöz (Taner Yıldız) 7

Önsöz (İsmet Sezgin) 9

Önsöz (M. Rîfat Hisarcıklıoğlu) 11

Kısaltmalar 25

Yönetici Özeti 27

Executive Summary 29

Birinci Bölüm PETROL PİYASASINA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMER

Akaryakıt Piyasasında Lisans, Sahiplerine Ne Gibi Hak ve Yükümlülükler Getirmektedir? 32

Her Piyasa Faaliyeti için Lisans Almak Gerekir Mi? Lisans Almak İçin Bayi

veya Depolama Kapasitesi Gibi Kriterler Var Mıdır? 32

EPDK'ya Kimler Lisans Başvurusunda Bulunabilir? 33

Lisans Alınmasında Aranan Özel Şartlar 33

Rafinerilerinin Faaliyet Alanları ile Görev ve Sorumlulukları Nelerdir? 34

& Kanunda Akaryakıt Dağıtım Şirketlerine Verilen Görevler Nelerdir? 35

Dağıtım Şirketlerinin Asgari Satış Koşulları 36

Dağıtıcıların Pazar Paylarına İlişkin Sınırlama Var Mıdır? 36

İşleme Lisansı Kapsamındaki Faaliyetler .36

Madeni Yağ Lisansı Faaliyetleri 37

U- Depolama Lisansı Faaliyetleri 37

İletim Lisansı Faaliyetleri 37

iletim ve Depolama Sahiplerinin Talebi Karşılama Zorunluluğu 37

Petrol Piyasasında Akaryakıt Bayililiği ve Bayi Tabiri Nedir? 38

İhrakiye Satış ve İhrakiye Şirketi Neyi İfade Etmektedir? 38

Kanuna Göre işleme Faaliyetinin Kapsamı Nedir? 38

Serbest Kullanıcı ve Limitleri Nelerdir? 39

5015 Sayılı Kanunda Kaçak Akaryakıtın Anlamı ve Kaçakçılık Suçu Yaptırımları Nelerdir? 39

Kanun Kapsamında Akaryakıt İstasyonu İçin Kilometre Sınırlaması Nedir?

Uygulama Nasıl İşleme Konulmaktadır? LPG İçinde Aynı Sınırlamalar Var Mıdır? 44

Hangi Faaliyetler Lisansı Zorunlu Tutmaktadır? Lisans Türleri Nelerdir? 47

5015 Sayılı Kanunla Birlikte Akaryakıtta Fiyat Politikası Nasıl Oluşmuştur: 48

Sektörde Fiyatlama Mekanizmasına İlişkin Özel Durumlar ve Usuller 50

5015 Sayılı Kinun Sektörde Rekabete İlişkin Ne Getirmiştir 50

Dağıtıcılar Arası Akaryakıt Satışı Mümkün Müdür? 51

Rafineri Şirketlerinin Faaliyet Alanları Nedir? 53

Rafinerilerin Dağıtım Şirketi Sahip Olması Mümkün Müdür? 53

Akaryakıt İstasyonlarının Kanundaki Yerleri 54

Bayilik Lisansının Faaliyet Alanı Nedir? 54

Bayilerin Yükümlülükleri Nelerdir? 54

Akaryakıt İthalatını Kimler Hangi Koşullarda Yapabilir? 54

Ulusal Stok Bulundurma Zorunluluğu Nedir? 55

Akaryakıt İle Harmanlanan Ürünler ve Katkı Maddeleri 57

EPDK Yaptırımları ve EPDK Cezalarına Karşı Hukuki Yollar 57

İkinci Bölüm

AKARYAKIT SEKTÖRÜNÜN ÖTV AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Verginin Konusu.. 61

Vergiyi Doğuran Olay 62

Dağıtıcı Şirketler Tarafından Akaryakıtın Nakliyesinin Başlaması veya

Sürücüye Tevdi Durumu 63

Dağıtıcı ve Bayiler Nezdindeki Fiili ve Kaydi Envanter Sayımında Belgesiz Mal Bulundurulması 64

ÖTV Açısından Müteselsil Sorumluluk Halleri 64

ÖTV'nin Beyanı ve Ödenmesi S

Verginin Belgelerde Gösterilmesi, Matrahta, Vergide ve Mükellefiyette Değişiklik Yaratan Durumlarda Yapılacak İşlemler 66

Akaryakıta İlişkin Olarak Gümrükte Alınan ÖTV'ye ilişkin Özel Durumlar 66

Akaryakıtta ÖTV İstisnaları 67

İhracat İstisnası 67

ÖTV Ödenerek Satın Alınan Malların İhracı

İhraç Edilen Malların Geri Gelmesi 69

Diplomatik İstisna

Askeri Amaçlı İstisnalar

Petrol Arama Faaliyetlerinde İstisna -71

İthalat İstisnaları 73

ÖTV istisna Sınırı 74

İhraç Kayıtlı Teslimlerde Tecil-Terkin Uygulaması 74

(I) Sayılı Listenin (B) Cetvelindekf Mallara Ait Verginin Tecili ve Terkini 74

İhraç Kaydıyla Teslimlerde Verginin Tecili ve Terkini 77

Tecil-Terkin Kapsamındaki Satılan Malların İadesi 77

ÖTVK'nın 8/1. Maddesi Kapsamında Teslim Edilen Malların ÖTV'si

Üzerinden Hesaplanan KDV'nin Düzeltilmesi 78

Verginin Matrahı 79

ÖTV Oranları veya Tutarları 79

İS. Vergilendirme Dönemi . 80

Beyan Esası 80

Beyanname Verme Zamanı 80

Tarh işlemleri 80

Tarh Yeri 80

Tarhiyatın Muhatabı 81

Tarh Zamanı 81

Verginin Ödenmesi 81

Verginin Belgelerde Gösterilmesi 81

Vergi İndirimi 82

Fazla veya Yersiz Ödenen ÖTV'nin Düzeltilmesi 82

22.1. ÖTV Matrahının Değişmesi 82

Z3. Verginin Gümrük Makbuzunda Gösterilmesi 83

İthalatta Teminatlı İşlemler 83

İthalde Alınan Vergide Düzeltme 84

(I) Sayılı Listedeki Mallar İçin Gümrükte Alınacak Teminat 84

Ulusal Markeri veya Bandrolü Olmayan Mal Bulundurulması 89

ÖTVK'nın 8. Maddesinin (1) Numaralı Fıkrası Uyarınca Bazyağ Teslimlerine İişkin Uygulama 90

ÖTVK'nın 8. Maddesinin (2) Numaralı Fıkrasında Yer Alan Teslimlere İlişkin Uygulama 92

ÖTVK'nın 5. Maddesinin (1) Numaralı Fıkrasında Yer Alan Teslimlere İlişkin

Uygulama 93

İhrakiye Satışlarında Deniz Yakıtı Alabilecek Deniz Araçları İçin Gerekli

Belgeler ve İşlemler 95

Kararname Kapsamında Deniz Yakıtı Alabilecek Deniz Araçları 95

Sicile Kayıt 95

Yakıt Alım Defteri 95

Yakıt Talep taahhütnamesi 97

3İ.5. Vergi Kimlik Numarası 97

Avlanma Ruhsatı 97

Kararname Kapsamında Deniz Yakıtı Teslim Edebilecek Olanlar, Gerekli Belgeler ve İşlemler.. 97

Kararname Kapsamında Deniz Yakıtı teslimine İlişkin Uygulama 98

Deniz Aracının Donatanı Tarafından İşletilmesi 98

Deniz Aracının Kiralanması 101

Deniz Aracının Donatan/Donatanlarının Değişmesi 102

ÖTV'si Sıfıra İndirilmiş Deniz Yakıtı Kullanan Deniz Araçlarının Yıl

İçerisinde Terkini, Satışı veya Kiralanması Durumunda Yapılacak İşlemler 102

Usul ve Esaslara İlişkin Sorumluluk 103

Tahsis Edilen Miktarların Üzerinde Yakıt Verilmesi. 103

YMM Raporlarının Süresinde Verilmemesi 105

Özel Tüketim Vergisi İndirilmiş Yakıt Alım Defterinin Zayi Olması 105

Diğer Hususlar 106

Biyoetanol Harmanlama İzin Belgesi Verilmesi 107

Biyoetanollü Benzin Teslimi 108

32«&1. Karışıma Uygulanacak ÖTV Tutarının Hesaplanması 108

32.1.2. Benzin ile Biyoetanolün Harmanlanması ve Beyanı 111

YMM Raporu Düzenlenmesi 111

Usul ve Esaslara İlişkin Sorumluluk 112

Biyodizeiin Motorinle Harmanlanmasında ÖTV Durumu 113

Biodizel Üretim İzin Belgesi Verilmesi 113

Üreticilerin Harmanlayıcılara Biodizel Teslimi ve Beyanı 114

Bildirim 111

Biodizel Harmanlama İzin Belgesi Verilmesi 115

Biodizelli Motorin Teslim 115

Karışıma Uygulanacak ÖTV Tutarının Hesaplanması. 11Sİ

İndirim Müessesesi-Biİdirim Usulleri

Uygulamaya ilişkin Örnekler

Sorumluluk

Elektrik Üretiminde Yakıt Olarak Kullanılacak Mallarda İstisna Uygulaması 12Ü

36i İstisna Kapsamında Motorin Satın Alma izin Belgesi Verilmesi 121

İstisna Kapsamında Fuel Oil ve/veya Motorin Teslim Edebilecek Olanlar,

Gerekli Belgeler ve İşlemler 120

Dağıtıcılar Tarafından Üreticilere Fuel Oil ve/veya Motorin Teslimi 122

Dağıtıcıların İthal Ettikleri Fuel Oil ve/veya Motorini Üreticilere İstisna Kapsamında Teslim ve Beyanı 122

Dağıtıcıların Rafinerilerden ÖTV Ödeyerek Aldıkları Fuel Oil ve/veya

Motorini Üreticilere İstisna Kapsamında Teslim ve Beyanı 123

Elektrik Üretimi ve Üretime İlişkin Bildirim 124

Usul ve Esaslara İlişkin Sorumluluk 124

Akaryakıtın Dahilde İşleme Rejimine İlişkin KDV ve ÖTV istisnası 125

Araçlara İstisna Kapsamında Bayilerin Lisans Alma ve Ödeme Kaydedici

Cihaz Kullanma Zorunluluğu 127

Bayiler Tarafından İstisna Kapsamında Yapılacak Motorin Teslimi 128

Dağıtıcılar Tarafından Bayilere İstisna Kapsamında Yapılacak Motorin

Teslimi 129

Dağıtıcıların İthal veya İmal Ettikleri Motorini Bayilere İstisna Kapsamında Teslim ve Beyanı 129

Dağıtıcıların Rafinerilerden ÖTV Ödeyerek Aldıkları Motorini Bayilere

İstisna Kapsamında Teslim ve Beyanı 130

YMM Raporlarının Düzenlenmesi 131

Usul ve Esaslara ilişkin Sorumluluk 131

Petrol Rafinerilerinde Yakıt Olarak Kullanılan Mallarda ÖTV Uygulaması 132

Aerosol Üretimine İlişkin ÖTV İstisnası 132

L.P.G. Satın Alma İzin Belgesi Verilmesi 132

Kararname Kapsamında L.P.G. Teslim Edebilecek Olanlar, Gerekli Belgeler

ve İşlemler 134

Dağıtıcılar Tarafından Üreticilere L.P.G. Teslimi 136

Dağıtıcıların ithal Ettikleri L.P.G.'yi Üreticilere Kararname Kapsamında

Teslim ve Beyanı 136

İthal Edilen L.P.G.'nin Üreticilere Teslim ve Beyanı 136

İthalde Verilen Teminatın Çözümü 137

Dağıtıcıların Rafinerilerden ÖTV Ödeyerek Aldıkları L.P.G.'yi Üreticilere Kararname Kapsamında Teslim ve Beyanı 137

Üreticilerin L.P.G. İthali ve Kullanımı 138

İthal Edilen L.P.G.'nin ÖTV'ye Tabi Olmayan Aerosol Üretiminde

Kullanım ve Beyanı 139

İthal Edilen L.P.G.'nin ÖTV'ye Tabi Olan Aerosol Üretiminde Kullanımı 139

İthalde Verilen Teminatın Çözümü 139

Aerosol Üretim Tasdik Raporlarına İlişkin İşlemler 139

Sorumluluk 140

Gelir idaresi Başkanlığı 10 Numara Yağda Tecil-Terkin Sistemi Kaldırarak

Vergi İadesi Sistemini Getirmiştir 141

42.1. Akaryakıt Piyasasında 10 Numaralı Yağ Ne Anlama Gelmektedir 141

Numara Yağ İle Yaşanan Vergi Kaybı 144

Gümrük Tebliği ve EPDK Önlemleri 145

ÖTV Genel Tebliği İle Yapılan Vergi İade Düzenlemesi 146

İmalat Faaliyetinde ÖTV İade Sistemi ve Tecil-Terkin Sisteminden Farkı 146

ÖTV İade Sisteminin İşleyişi 148

ÖTV Mükelleflerinin Tesliminde Verginin Beyanı 148

ÖTV İadesi Talep Edilecek Malların İmalatta Kullanılma Süresi ve

iade Talep Edebilecekler 148

İadesi Talep Edilebilecek Vergi Tutarı 148

İade Talep Edilecek Vergi Dairesi ve Süresi 149

(I) Sayılı Listenin (B) Cetvelinde Yer Alan Malların Aynı Cetvelde Yer

Alan Malların İmalinde Kullanılması 149

(B) Cetvelindeki Malların Aynı Cetveldeki Malların İmalinde Kullanılmak Üzere Tesliminde Verginin Beyanı 149

ÖTV iadesi Talep Edilecek Malların İmalatta Kullanılma Süresi-

Talep Sahipleri 150

İadesi Talep Edilebilecek Vergi Tutarı-İade Talep Süresi 150

Baz Yağların İhracata Konu Edilecek Madeni Yağ veya Yağlama Müstahzarı İmalinde Kullanılması 150

Ulusal Markeri Olmayan Mal Bulundurulması * 152

Akaryakıtın Yerli Tarım Ürünlerinden Elde Edilmiş Etanol ve Yağ Asidi Harmanlama İşlemi 157

Üçüncü Bölüm KDV AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER

Boru Hatlarıyla Akaryakıt Taşınması

Gümrük Depolarında Yapılan Satışlara İlişkin Özel KDV Matrahı

İthal Akaryakıta İlişkin Mal Bedelinin Dövizli Hesaplanmasında KDV Matrahı Tespiti

Akaryakıt İthalatında KDV Beyannamesi Verme Zamanı

İthal Akaryakıtta Verginin Ödenme Zamanı ve Düzeltme İşlemleri

Akaryakıt ithaline İlişkin KDV Matrahı ve KDV İstisnası

İthalata İlişkin KDV Matrahı

Akaryakıt İthalatında KDV Matrah Farklar

Akaryakıt İthalatına İlişkin KDV İstisnası

Vergileri Teminata Bağlanan İşlemler

Serbest Bölgeye Yapılan Akaryakıt Satışlarında KDV ve ÖTV

Bayilere veya Müşterilere Verilen Promosyon Ürünlerinde KDV

Promosyon Kampanyaları Üzerine Düzenlemeler

Promosyonların KDV ve Kurum Kazancı Açısından Değerlendirilmesi

Petrol Arama Faaliyetlerine Dair KDV ve ÖTV İstisnası 178

İthalat, İhracata ve Transit Ticarete Konu Akaryakıta ilişkin Olarak Antrepo, Geçici Depolama ve Gümrüklü Sahalarda ve Serbest Bölgelerde Verilen Hizmetlerin Vergisel Durumu 181

Uluslararası Deniz ve Hava Taşımacılığına İlişkin Akaryakıt Teslimine Dair

KDV 182

Trader Şirketinin Malı Antrepoda Bekledikçe Future Fiyatları Dikkate

Alınarak Kesilen Fiyat Farkı Faturaları KDV'yeTabi Midir?..... 183

Fiyat Koruma Hasılatı ile Ciro Primi Arasındaki Farklar 183

Trader Şirketlerinin Kestiği Faturaların KDV Açısından Değerlendirilmesi 185

Yoldaki Akaryakıt İçin Düzenlenen Faturaya İlişkin KDV 185

LPG Şirketlerine Bayi Nezdinde Satış Yapma Yetkisi Verilmesinde KDV 186

Bayi, Rafineri ve Dağıtıcılar Dışındaki Satıcılar Tarafından Yapılan Akaryakıt Teslimlerinde Uygulanan KDV Tevkifatı 187

Akaryakıt Ürünleri Üzerine Özel Durumlar 188

Akaryakıt Dağıtım Şirketleri Tarafından Bayilere veya Yurt Dışından Dağıtıcı Şirketlere Ödenen Ciro Primlerine İlişkin Yeni Düzenleme 188

Çalınan veya Kaybolan Malların Vergisel Durumu 190

Değeri Düşen Malların Durumu 191

Akaryakıtın Zayi Olması Durumu 192

Akaryakıtta Oluşan Firenin Gider Niteliği ve Fireye İlişkin KDV'nin Düzeltilip Düzeltilemeyeceği Hususu 194

KDV Açısından Değerlendirme 194

Dönem Kurum veya Ticari Kazancı Açısından Değerlendirmeler 197

ISL6. İmha Edilen Mallara İlişkin KDV 198

Satın Alınan Akaryakıta ilişkin Olarak Maliyete Eklenecek Unsurlar 199

İşletme Sahiplerinin Akaryakıtı Kendi Özel İşlerinde Kullanması 200

Personelin Şahsi Kullanımı İçin veya Çeşitli Kurum ve Kuruluşlara Bağış

Olarak Akaryakıt Verilmesi 202

Akaryakıt Dağıtım Şirketlerinin KDV Tevkifatlarına İlişkin Yükümlülükler 204

İkametgâhı, İşyeri, Kanuni Merkezi ve İş Merkezi Türkiye'de^.

Bulunmayanlarından Alınan Hizmetler için KDV Tevkifatı 205

ESİ Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Yapılan Teslim ve Hizmetler 206

Dağıtım Şirketlerinin Kiralama işlemlerindeki KDV Tevkifat Sorumlulukları 206

Reklâm Verme İşlemlerinde KDV Tevkifat Sorumlulukları 206

İşgücü Temin Hizmetlerinde KDV Tevkifatı 207

Yapı Denetim Hizmetlerinde KDV Tevkifatı 207

Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetlerinde KDV Tevkifatı 208

Servis Taşımacılığı Hizmetinde KDV Tevkifatı 208

Dördüncü Bölüm KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELER

Akaryakıt Dağıtım Şirketlerinin Özel Maliyet Niteliğindeki Harcamalarının Vergi Hukuku Açısından İrdelenmesi 209

Akaryakıt Dağıtım Şirketlerinin Kiraladıkları Gayrimenkullere İlişkin Özel

Maliyet Harcamalarının Durumu 209

Dağıtıcıların Bayilik Faaliyetinde Kullandıkları Gayrimenkulleri Satın Alma

Durumu 211

Dağıtıcı/Kiracı İşletme Yönünden Değerlendirmeler 212

Gerçek Kişi Kiralayan Yönünden Değerlendirmeler 218

KDV Yönünden Değerlendirmeler 220

Akaryakıt Sigorta Gelirlerinin Vergisel Değerlendirilmesi 220

EPDK Payının Dönemsel Gider Niteliği 222

Konu Hakkındaki Yasal Düzenleme 222

Kurum Kazancının (Ticari Kazancın) Tespitinde Kurum Payının Gider

Niteliği 225

Akaryakıt Sektöründe Ar-Ge İndirimi 226

Petrol Piyasasında Yapılan Türev İşlemlerinin (Forward, Futures ve Opsiyon

Sözleşmelerinin) Vergilendirilmesi 227

Türev İşlemlerinin Petrol Piyasasındaki Konumu 227

Türev İşlemlerin Vergisel Değerlendirilmesi 229

Forvvard Sözleşmelerinin Değerlendirilmesi 229

Opsiyon Sözleşmeleri 230

Opsiyon Primi 230

Opsiyon Sözleşmesi 230

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri 233

Aracı Kuruluş Varantları 233

Dar Mükellef Kurumlar Açısından Değerlendirmeler 234

Forvvard İşlemleri 234

Opsiyon Sözleşmeleri ve Opsiyon Primi 234

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri 234

Aracı Kuruluş Varantları 234

Sözleşme Karşılığında Elde Edilen Bedelin, İlgili Takvim Yılı Ticari Kazancının

Tespitinde Gelir Olarak Dikkate Alınması 234

Akaryakıt Alımında Müşterilere Hediye-Yemek Çeki Verilmesi 235

Beşinci Bölüm REKABET KURULU KARARLARI IŞIĞINDA VERGİSEL DEĞERLENDİRMELER

Sektörün işleyiş Modeli Üzerine Değerlendirmeler 237

Danıştay ve Rekabet Kurulu Tarafından Akaryakıt Dağıtım Sektörüne ilişkin Alınan Kararlar 239