İÇİNDEKİLER ÜÇÜNCÜ BASININ ÖNSÖZÜ IX İKİNCİ BASININ ÖNSÖZÜ XI ÖNSÖZ XIII İÇİNDEKİLER XV KISALTMALAR XXVII GENEL KAYNAKÇA XXXI § 1- GİRİŞ 1 I. Medenî Usul Hukukunun Konusu 1 II. Medenî Usul Hukukunun Amacı 3 III. Medenî Usul Hukukunun Tarihî Gelişimi ve Bugünkü Medenî Usul Kanunumuz 5 IV. Medenî Usul Hukukunun Pozitif Kaynakları 8 V. Yargılama Hukuku Güvenceleri ve Medenî Usul Hukuku Bakımından Önemi 9 VI. Usul Hükümlerinin Zaman İtibariyle Uygulama Alanı 11 VII. Medenî Usul Hükümlerinin Yorumu 15 VIII. Usul Hukuku İşlemleri. 17 IX. Medenî Usul Hukukunda İlmî ve Kazaî İçtihatlar 21 § 2- MAHKEME TEŞKİLATI VE YARGI GÖREVLİLERİ 25 I. Yargı Erki ve Adlî Yargı Mahkemeleri 25 II. Hâkimlik Mesleği 27 III. Hâkimlerin Bağımsızlığı 28 IV. Hâkimlerin Tarafsızlığı 31 V. Hâkimin Yasaklılığı ve Reddi 32 VI. Hâkimin Hukukî Sorumluluğu 34 VII. İstinabe 36 VIII. Avukatlık 37 § 3- DAVANIN AÇILACAĞI MAHKEME (GÖREV VE YETKİ) 41 I. Davanın Hangi Mahkemede Açılacağı 41 A. Mahkemelerin Görev ve Yetkisi, Hak Arama Hürriyeti ve Tabii Hâkim İlkesi 41
B. Mahkemelerin Görevi 42 C. Mahkemelerin Yetkisi 49 1. Genel Yetki Kuralı 49 2. Sözleşmeye Dayanan Davalarda Yetki 52 3. Haksız Fiil Davalarında Yetki 53 4. Mirastan Doğan Davalarda Yetki 53 5. Taşınmaz Davalarında Yetki 54 6. Karşı Davada Yetki 55 7. Şubeler ve Tüzel Kişilerle İlgili Davalarda Yetki 55 8. Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Yetki 55 D. Yetki Sözleşmesi 56 E. Görevsizlik ve Yetkisizlik Hakkındaki Usulî Savunmaların İleri Sürülmesi 63 F. Görevsizlik ve Yetkisizlik Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler ve Yargı Yerinin Belirlenmesi 64 § 4- YARGILAMA HUKUKU GÜVENCELERİ VE YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER 67 I. Yargılama Hukuku Güvenceleri 67 A. Adil Yargılanma Hakkı 68 B. Hukukî Dinlenilme Hakkı 70 II. Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler 72 A. Aleniyet İlkesi 73 B. Doğrudanlık İlkesi 74 C. Usul Ekonomisi İlkesi 76 D. Tasarruf İlkesi 77 E. Taraflarca Getirilme İlkesi 80 F. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 82 G. Tarafların Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Ödevi 87 H. Yargılamayı Hâkimin Sevk ve İdare Etmesi 89 III. Yargılama Hukuku Güvencelerinin ve Yargılamaya Hâkim Olan İlkelerin İhlali 90 § 5 - DAVADA TARAFLAR 93 I. Taraf Kavramı 93 II. İki Taraf Sistemi 94 III. Taraf Ehliyeti, Dava Ehliyeti ve Dava Takip Yetkisi 95 A. Taraf Ehliyeti 95
B. Dava Ehliyeti 100 C. Dava Takip Yetkisi 102 IV. Davaya Vekâlet 105 V. Taraflara İlişkin Dava Şartlarının İncelenmesi 107 VI. Davada Tarafın Yanlış Gösterilmesi 108 § 6- DAVA ARKADAŞLIĞI VE DAVAYA MÜDAHALE 109 I. Dava Arkadaşlığı 109 A. İhtiyarî Dava Arkadaşlığı 109 B. Mecburî Dava Arkadaşlığı 112 II. Fer’î Müdahale ve Davanın İhbarı 116 A. Fer’î Müdahale 117 B. Davanın İhbarı 121 III. Aslî Müdahale 122 IV. Cumhuriyet Savcısının Davada Yer Alması 123 §7- TEBLİGAT, SÜRELER, ESKİ HÂLE GETİRME VE ADLÎ TATİL 125 I. Tebligat 125 A. Genel Olarak 125 B. Tebligat Usulleri 126 C. Milletlerarası Tebligat 129 II. Süreler ve Eski Hâle Getirme 131 A. Süreler 131 B. Eski Hâle Getirme 133 III. Adlî Tatil 135 § 8- DAVA TÜRLERİ 137 I. Giriş 137 II. Hukukî Himayenin Niteliğine Göre Dava Türleri 137 A. Eda Davası 137 B. Tespit Davası 138 C. İnşaî Dava 140 III. HMK’da Yer Verilen Diğer Dava Türleri 142 A. Kısmî Dava 142 B. Belirsiz Alacak Davası 143
C. Davaların Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi) 148 D. Terditli Dava 149 E. Seçimlik Dava 149 F. Topluluk Davası 150 § 9- DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR 153 I. Dava Şartları 153 A. Mahkemeye İlişkin Dava Şartları 154 1. Türk Mahkemelerinin Yargı Yetkisinin (Yargı Hakkının) Bulunması 154 2. Yargı Yolunun Caiz Olması 154 B. Taraflara İlişkin Dava Şartları 158 C. Dava Konusuna İlişkin Dava Şartları 158 1. Hukukî Menfaat 158 a) Eda Davalarında Hukukî Menfaat 159 b) Tespit Davalarında Hukukî Menfaat 160 c) İnşaî Davalarda Hukukî Menfaat 161 2. Derdestlik 162 3. Kesin Hüküm Bulunmaması 164 4. Gider Avansı 164 5. Teminat 166 6. Diğer Dava Şartları 167 II. Dava Şartlarının İncelenmesi. 168 III. İlk İtirazlar 169 A. İlk İtirazların İleri Sürülmesi 170 B. İlk İtirazların İncelenmesi 170 § 10- DAVANIN AÇILMASI VE DİLEKÇELER AŞAMASI 171 I. Genel Olarak 171 II. İlk Dilekçeler Aşaması. 172 A. Dava Dilekçesi 172 1. Dava Dilekçesinin Zorunlu Unsurları 172 2. Dava Dilekçesinin Zorunlu Olmayan Unsurları 175 B. Dava Açılması ve Sonuçları 178 C. Cevap Dilekçesi 181 D. Savunma Araçları 183
III. İkinci Dilekçeler Aşaması 188 IV. Karşı Dava 189 § 11- İDDİA VE SAVUNMANIN DEĞİŞTİRİLMESİ VE GENİŞLETİLMESİ YASAĞI VE ISLAH 193 I. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi ve Genişletilmesi Yasağı 193 II. Islah 199 § 12- DAVANIN GERİ ALINMASI, DAVA KONUSUNUN DEVRİ, İRADÎ TARAF DEĞİŞİKLİĞİ 203 I. Davanın Geri Alınması 203 II. Dava Konusunun Devri 204 III. İradî Taraf Değişikliği 205 § 13- ÖN İNCELEME 207 § 14- TAHKİKAT 211 I. İsticvap 211 II. Tarafların Dinlenmesi 213 III. Tutanaklar 214 IV. Dosyanın İşlemden Kaldırılması 215 V. Ön Sorun 216 VI. Bekletici Sorun 217 VII. Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması 219 § 15- İSPAT VE DELİLLER 223 I. İspat Hukukuna İlişkin Bazı Temel Kavram ve Müesseseler 223 A. İspat Kavramı 223 B. İkrar 224 C. İspat Yükü 228 D. Somutlaştırma Yükü 232 E. Karineler 233 II. Deliller 236 A. Delil Sistemleri 236 B. Hukuka Aykırı Deliller 237 C. Delil Sözleşmeleri 240
D. Delillerin İleri Sürülmesi 241 E. Delil Türleri 247 1. Kesin Deliller 248 a) Senet 248 aa. Belgelerin İbrazı Mecburiyeti 252 bb. Ticarî Defterlerle İspat 253 b) Yemin 255 c) Kesin Hüküm 258 2. Takdirî Deliller 259 a) Tanık Beyanı 259 aa. Tanıklıktan Çekinme 261 i. Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme 261 ii. Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme 262 iii. Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme 262 bb. Tanık Beyanının Değerlendirilmesi 264 c) Bilirkişi 265 aa. Genel Olarak. 265 bb. Bilirkişilik Kanunu ile Yapılan Düzenlemeler 265 cc. Bilirkişi Raporu 267 dd. Bilirkişi Raporunun Değerlendirilmesi 271 ee. Bilirkişinin Hukukî Sorumluluğu 272 d) Keşif 273 e) Kanunda Düzenlenmemiş Deliller 274 III. Senetle İspat Zorunluluğu 274 A. Temel Kural 275 B. Senetle İspat Zorunluluğunun İstisnaları 278 1. Ticarî Defterlerle İspat Usulünün Senetle İspat Zorunluluğu ile İlişkisi 278 2. Manevî İmkânsızlık Hâlleri. 278 3. Maddî İmkânsızlık Hâlleri 279 4. Delil Başlangıcı 281 C. Senede Karşı Senetle İspat Zorunluluğu 282 § 16- SÖZLÜ YARGILAMA VE HÜKÜM 285 I. Sözlü Yargılama 285 II. Karar ve Hüküm 286
III. Hükmün Tashihi ve Tavzihi 290 IV. Hükmün Etkileri ve Kesin Hüküm 290 A. Genel Olarak 290 B. Şeklî Anlamda Kesin Hüküm 291 C. Maddî Anlamda Kesin Hüküm 291 1. Maddî Anlamda Kesin Hükmün Unsurları 291 2. Kesin Hükmün Etkileri 293 a. Kesin Hükmün Olumsuz (Dava Şartı) Etkisi 293 b. Kesin Hükmün Olumlu (Kesin Delil) Etkisi 294 c. Yenilik Doğuran (İnşaî) Etki 295 d. Kesin Hükmün Unsur Etkisi 296 3. İlamların Belge Olarak Delil Teşkil Etmesi 297 4. Kesin Hükmün Kişi Bakımından Sınırları 298 5. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesini Bağlaması 299 § 17- DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ 303 I. Giriş 303 II. Davadan Feragat ve Davayı Kabul 305 III. Sulh 308 § 18- YARGILAMA GİDERLERİ VE ADLÎ YARDIM 311 I. Yargılama Giderleri 311 II. Adlî Yardım 315 § 19- BASİT YARGILAMA USULÜ 317 § 20- GEÇİCİ HUKUKÎ KORUMA TEDBİRLERİ 321 I. Genel Olarak 321 II. İhtiyatî Tedbir 322 A. İhtiyatî Tedbir Türleri 323 B. İhtiyatî Tedbirde Yargılama Usulü 324 1. İhtiyatî Tedbirde Görev ve Yetki 324 2. Tedbir Talebi 324 3. İhtiyatî Tedbirde Teminat 325 4. İhtiyatî Tedbir Kararına İtiraz ve Kanun Yolu 325
5. İhtiyatî Tedbir Kararının Uygulanması ve Tedbiri Tamamlayan İşlemler 326 6. İhtiyatî Tedbir Dolayısıyla Tazminat 327 III. Delillerin Tespiti 327 § 21- ÇEKİŞMESİZ YARGI 329 I. Genel Olarak 329 II. Çekişmesiz Yargı İşleri 332 III. Çekişmesiz Yargı İşlerinin Sınıflandırılması 336 IV. Çekişmesiz Yargı Organları 337 V. Çekişmesiz Yargıda Görev ve Yetki 338 VI. Bir İşin Yargılama Sırasında Çekişmesiz Olmaktan Çıkıp Çekişmeli Yargı Alanına Girmesi 338 VII. Çekişmesiz Yargıda İlgililer 340 VIII. Çekişmesiz Yargıda Üçüncü Kişilerin Yargılamaya Katılması 340 IX. Çekişmesiz Yargıda Yargılama Usulü 341 A. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Başlaması 342 B. Çekişmesiz Yargıda Yargılama Konusunun Belirlenmesi 342 C. Çekişmesiz Yargıda Re’sen Araştırma İlkesinin Uygulanması 343 D. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Sona Ermesi 343 1. Talebin Geri Alınması, Feragat, Kabul ve Sulh 343 2. Nihaî Karar 343 E. Çekişmesiz Yargıda Kanun Yolları 344 1. Çekişmesiz Yargı Kararlarına Karşı İstinaf 344 2. Çekişmesiz Yargı Kararlarına Karşı İtiraz 346 a. Adın Değiştirilmesine İtiraz 346 b. Vesayet ile İlgili Çekişmesiz Yargı İşlerinde İtiraz 347 aa. Vasi Tayinine İtiraz 347 bb. Vasinin Azline İlişkin Sulh Hukuk Mahkemesi Kararına İtiraz 347 cc. Sulh Hukuk Mahkemesinin Vesayet Makamı Olarak Verdiği Kararlara İtiraz 347 § 22- KANUN YOLLARI 349 I. Genel Bilgiler 349 II. HMK’nın Kanun Yollarına İlişkin Hükümleri 351 A. HMK’nın Kanun Yolları Hükümlerinin Zaman İtibarıyla Uygulanması 351
B. HMK’ya Göre Kanun Yolları 356 1. İstinaf 356 a. İstinaf Başvurusu 356 aa. İstinaf Edilebilecek Kararlar 356 bb. İstinaf Gerekçesi ve Talep Sonucu 359 cc. İstinaf Tarihi 359 dd. İstinaf Süresi 360 ee. İstinaf Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla İstinaf 361 ff. İstinaftan Feragat 362 gg. İstinafın İcraya Etkisi 362 b. İstinaf İncelemesi 365 aa. İstinafta Ön İnceleme 365 bb. İstinafta Esastan İnceleme 367 c. İstinafta Karar 370 aa. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan ve Kesin Olarak Karar Vereceği Hâller 372 i. Davaya Bakması Yasak Olan Hâkimin Karar Vermiş Olması ve İleri Sürülen Haklı Ret Talebine Rağmen Reddedilen Hâkimin Davaya Bakmış Olması 373 ii. Mahkemenin Görevli ve Yetkili Olmasına Rağmen Görevsizlik veya Yetkisizlik Kararı Vermiş Olması veya Mahkemenin Görevli ya da Yetkili Olmamasına Rağmen Davaya Bakmış Bulunması 374 iii. Diğer Dava Şartlarına Aykırılık Bulunması 375 iv. Mahkemece Usule Aykırı Olarak Davanın veya Karşı Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmiş Olması 376 v. Mahkemece Usule Aykırı Olarak Davaların Birleştirilmesine veya Ayrılmasına Karar Verilmiş Olması 376 vi. Mahkemece, Tarafların Davanın Esasıyla İlgili Olarak Gösterdikleri Delillerin Hiçbiri Toplanmadan veya Gösterilen Deliller Hiç Değerlendirilmeden Karar Verilmiş Olması 379 bb. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan Esasa İlişkin Karar Vereceği Hâller 381 d. İstinaf İncelemesinde Yapılamayacak İşlemler 382 2. Temyiz 385 a. Temyiz Başvurusu 385 aa. Temyiz Edilebilecek Kararlar 385 bb. Temyiz Sebepleri ve Talep Sonucu 387
cc. Temyiz Tarihi 390 dd. Temyiz Süresi 390 ee. Temyiz Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla Temyiz 390 ff. Temyiz Dilekçesinin Hangi Yargıtay Dairesine Gönderileceği (Yargıtay Daireleri Arasındaki İşbölümü) 391 gg. Temyizden Feragat 392 hh. Temyizin İcraya Etkisi 392 b. Temyiz İncelemesi 392 aa. Temyizde Ön İnceleme 392 bb. Temyizde Esastan İnceleme 392 c. Temyizde Karar 394 d. Bozma Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 396 3. Kanun Yararına Temyiz 404 4. Yargılamanın İadesi 405 C. HUMK’un Eski (20.07.2016 Tarihinden Önce Karara Bağlanan Davalarda Uygulanan) Hükümlerine Göre Kanun Yolları 411 1. HUMK’un Eski Kanun Yolları Hükümlerinin Zaman İtibarıyla Uygulama Alanı 411 2. Temyiz 412 a. Temyiz Başvurusu 412 aa. Temyiz Edilebilecek Kararlar 412 bb. Temyiz Sebepleri ve Talep Sonucu 412 cc. Temyiz Tarihi 415 dd. Temyiz Süresi 415 ee. Temyiz Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla Temyiz 415 ff. Temyiz Dilekçesinin Hangi Yargıtay Dairesine Gönderileceği (Yargıtay Daireleri Arasındaki İşbölümü) 416 gg. Temyizden Feragat 416 hh. Temyizin İcraya Etkisi 416 b. Temyiz İncelemesi 416 aa. Temyizde Ön İnceleme 416 bb. Temyizde Esastan İnceleme 416 c. Temyizde Karar 417 d. Bozma Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 417 3. Kanun Yararına Temyiz 419 4. Karar Düzeltme Yolu 419
§ 23- TAHKİM 423 I. Giriş 423 II. Tahkim Hükümlerinin Uygulama Alanı 424 III. Tahkime Elverişlilik 426 IV. Tahkim Sözleşmesi 427 V. Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme 429 VI. Tahkim İtirazı 430 VII. Tahkimde Geçici Hukukî Koruma 430 VIII. Hakemlerin Seçimi 432 IX. Hakemlerin Kendi Yetkileri Hakkında Karar Vermeleri 432 X. Tahkim Yargılamasında Usul 434 XI. Hakemlerin Hakkaniyet ve Nasafet Kurallarına Göre Karar Vermeleri 435 XII. Hakem Yargılamasında Tebligat 436 XIII. Hakem Kararlarının İptali 437 XIV. Hakem Kararlarının İcra Kabiliyeti 439 XV. Hakem Kararlarına Karşı Yargılamanın İadesi 440 § 24- ARABULUCULUK 443 I. Genel Olarak 443 II. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda Arabuluculuk 445 A. Arabuluculuk ve Arabulucular 445 B. Arabuluculuğa Elverişlilik 447 C. Arabuluculuğa İlişkin Temel Kurallar 447 D. Arabuluculuk Faaliyeti 448 III. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk 451 A. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkındaki Genel Hükümler 451 B. İş Davalarında Arabuluculuk 455 C. Ticarî Davalarda Arabuluculuk. 457 KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ 461 KANUN MADDELERİNE GÖRE ARAMA CETVELİ 475
