İÇİNDEKİLER DÖRDÜNCÜ BASININ ÖNSÖZÜ IX İÇİNDEKİLER XIII KISALTMALAR XXV GENEL KAYNAKÇA XXIX § 1- GİRİŞ 1 I. Medenî Usul Hukukunun Konusu 1 II. Medenî Usul Hukukunun Amacı 3 III. Medenî Usul Hukukunun Tarihî Gelişimi ve Bugünkü Medenî Usul Kanunumuz 5 IV. Medenî Usul Hukukunun Pozitif Kaynakları 10 V. Yargılama Hukuku Güvenceleri ve Medenî Usul Hukuku Bakımından Önemi 11 VI. Usul Hükümlerinin Zaman İtibariyle Uygulama Alanı 13 VII. Medenî Usul Hükümlerinin Yorumu 17 VIII. Usul Hukuku İşlemleri. 19 IX. Medenî Usul Hukukunda İlmî ve Kazaî İçtihatlar 23 § 2- MAHKEME TEŞKİLATI VE YARGI GÖREVLİLERİ 27 I. Yargı Erki ve Adlî Yargı Mahkemeleri 27 II. Hâkimlik Mesleği 29 III. Hâkimlerin Bağımsızlığı 30 IV. Hâkimlerin Tarafsızlığı 33 V. Hâkimin Yasaklılığı ve Reddi 34 VI. Hâkimin Hukukî Sorumluluğu 37 VII. İstinabe 38 VIII. Avukatlık 39 § 3- DAVANIN AÇILACAĞI MAHKEME (GÖREV VE YETKİ) 45 I. Davanın Hangi Mahkemede Açılacağı 45 A. Mahkemelerin Görev ve Yetkisi, Hak Arama Hürriyeti ve Tabii Hâkim İlkesi 45 B. Mahkemelerin Görevi 46
C. Mahkemelerin Yetkisi 53 1. Genel Yetki Kuralı 53 2. Sözleşmeye Dayanan Davalarda Yetki 56 3. Haksız Fiil Davalarında Yetki 57 4. Mirastan Doğan Davalarda Yetki 57 5. Taşınmaz Davalarında Yetki 58 6. Karşı Davada Yetki 59 7. Şubeler ve Tüzel Kişilerle İlgili Davalarda Yetki 59 8. Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Yetki 59 D. Yetki Sözleşmesi 60 E. Görevsizlik ve Yetkisizlik Hakkındaki Usulî Savunmaların İleri Sürülmesi 67 F. Görevsizlik ve Yetkisizlik Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler ve Yargı Yerinin Belirlenmesi 68 § 4- YARGILAMA HUKUKU GÜVENCELERİ VE YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER 71 I. Yargılama Hukuku Güvenceleri 71 A. Adil Yargılanma Hakkı 72 B. Hukukî Dinlenilme Hakkı 74 II. Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler 76 A. Aleniyet İlkesi 77 B. Doğrudanlık İlkesi 78 C. Usul Ekonomisi İlkesi 81 D. Tasarruf İlkesi 82 E. Taraflarca Getirilme İlkesi 85 F. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 87 G. Tarafların Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Ödevi 93 H. Yargılamayı Hâkimin Sevk ve İdare Etmesi 95 III. Yargılama Hukuku Güvencelerinin ve Yargılamaya Hâkim Olan İlkelerin İhlali 95 § 5 - DAVADA TARAFLAR 97 I. Taraf Kavramı 97 II. İki Taraf Sistemi 98 III. Taraf Ehliyeti, Dava Ehliyeti ve Dava Takip Yetkisi 99 A. Taraf Ehliyeti 99 B. Dava Ehliyeti. 104 C. Dava Takip Yetkisi 106
IV. Davaya Vekâlet 109 V. Taraflara İlişkin Dava Şartlarının İncelenmesi 111 VI. Davada Tarafın Yanlış Gösterilmesi 112 § 6- DAVA ARKADAŞLIĞI VE DAVAYA MÜDAHALE 113 I. Dava Arkadaşlığı 113 A. İhtiyarî Dava Arkadaşlığı 113 B. Mecburî Dava Arkadaşlığı 116 II. Fer’î Müdahale ve Davanın İhbarı 120 A. Fer’î Müdahale 121 B. Davanın İhbarı 125 III. Aslî Müdahale 126 IV. Cumhuriyet Savcısının Davada Yer Alması 127 § 7- TEBLİGAT, SÜRELER, ESKİ HÂLE GETİRME VE ADLÎ TATİL 129 I. Tebligat 129 A. Genel Olarak 129 B. Tebligat Usulleri 130 C. Milletlerarası Tebligat 133 II. Süreler ve Eski Hâle Getirme 135 A. Süreler 135 B. Eski Hâle Getirme 138 III. Adlî Tatil 140 § 8- DAVA TÜRLERİ 141 I. Giriş 141 II. Hukukî Himayenin Niteliğine Göre Dava Türleri 141 A. Eda Davası 141 B. Tespit Davası 142 C. İnşaî Dava 144 III. HMK’da Yer Verilen Diğer Dava Türleri 146 A. Kısmî Dava 146 B. Belirsiz Alacak Davası 147 C. Davaların Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi) 152 D. Terditli Dava 153
E. Seçimlik Dava 154 F. Topluluk Davası 154 § 9- DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR 157 I. Dava Şartları 157 A. Mahkemeye İlişkin Dava Şartları 158 1. Türk Mahkemelerinin Yargı Yetkisinin (Yargı Hakkının) Bulunması 158 2. Yargı Yolunun Caiz Olması 158 B. Taraflara İlişkin Dava Şartları 162 C. Dava Konusuna İlişkin Dava Şartları 162 1. Hukukî Menfaat 162 a) Eda Davalarında Hukukî Menfaat 163 b) Tespit Davalarında Hukukî Menfaat 164 c) İnşaî Davalarda Hukukî Menfaat 166 2. Derdestlik 166 3. Kesin Hüküm Bulunmaması 168 4. Gider Avansı 168 5. Teminat 170 6. Diğer Dava Şartları 172 II. Dava Şartlarının İncelenmesi. 172 III. İlk İtirazlar 174 A. İlk İtirazların İleri Sürülmesi 174 B. İlk İtirazların İncelenmesi 175 § 10- DAVA KONUSU, DAVANIN AÇILMASI VE KARŞI DAVA 177 I. Dava Kavramı ve Davanın Konusu 177 II. Davanın Açılması ve Dilekçeler Aşaması 182 A. Dava Dilekçesi 183 1. Dava Dilekçesinin Zorunlu Unsurları 183 2. Dava Dilekçesinin Zorunlu Olmayan Unsurları 186 B. Dava Açılması ve Sonuçları 189 C. Cevap Dilekçesi 192 D. Savunma Araçları 194 E. İkinci Dilekçeler Aşaması 199 III. Karşı Dava 200
§ 11- İDDİA VE SAVUNMANIN DEĞİŞTİRİLMESİ VE GENİŞLETİLMESİ YASAĞI VE ISLAH 203 I. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi ve Genişletilmesi Yasağı 203 II. Islah 209 § 12- DAVANIN GERİ ALINMASI, DAVA KONUSUNUN DEVRİ, İRADÎ TARAF DEĞİŞİKLİĞİ 213 I. Davanın Geri Alınması 213 II. Dava Konusunun Devri 214 III. İradî Taraf Değişikliği 215 § 13- ÖN İNCELEME 217 § 14- TAHKİKAT 223 I. İsticvap 225 II. Tarafların Dinlenmesi 227 III. Tutanaklar 228 IV. Dosyanın İşlemden Kaldırılması 229 V. Ön Sorun 230 VI. Bekletici Sorun 231 VII. Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması 233 § 15- İSPAT VE DELİLLER 237 I. İspat Hukukuna İlişkin Bazı Temel Kavram ve Müesseseler 237 A. İspat Kavramı 237 B. İkrar 238 C. İspat Yükü 242 D. Somutlaştırma Yükü 246 E. Karineler 247 II. Deliller 250 A. Delil Sistemleri 250 B. Hukuka Aykırı Deliller 251 C. Delil Sözleşmeleri 254 D. Delillerin İleri Sürülmesi 255
E. Delil Türleri 261 1. Kesin Deliller 262 a) Senet 262 aa. Belgelerin İbrazı Mecburiyeti 267 bb. Ticarî Defterlerle İspat 268 b) Yemin 271 c) Kesin Hüküm 274 2. Takdirî Deliller 274 a) Tanık Beyanı 274 aa. Tanıklıktan Çekinme 276 i. Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme 277 ii. Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme 277 iii. Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme 278 bb. Tanık Beyanının Değerlendirilmesi 279 c) Bilirkişi 280 aa. Genel Olarak. 280 bb. Bilirkişilik Kanunu ile Yapılan Düzenlemeler 280 cc. Bilirkişi Raporu 282 dd. Bilirkişi Raporunun Değerlendirilmesi 286 ee. Bilirkişinin Hukukî Sorumluluğu 287 d) Keşif 288 e) Kanunda Düzenlenmemiş Deliller 289 III. Senetle İspat Zorunluluğu 290 A. Temel Kural 290 B. Senetle İspat Zorunluluğunun İstisnaları 293 1. Ticarî Defterlerle İspat Usulünün Senetle İspat Zorunluluğu ile İlişkisi 293 2. Manevî İmkânsızlık Hâlleri. 293 3. Maddî İmkânsızlık Hâlleri 294 4. Delil Başlangıcı 296 C. Senede Karşı Senetle İspat Zorunluluğu 297 § 16- SÖZLÜ YARGILAMA VE HÜKÜM 301 I. Sözlü Yargılama 301 II. Karar ve Hüküm 302 III. Hükmün Tashihi, Tavzihi ve Tamamlanması 306
IV. Hükmün Etkileri ve Kesin Hüküm 307 A. Genel Olarak 307 B. Şeklî Anlamda Kesin Hüküm 307 C. Maddî Anlamda Kesin Hüküm 308 1. Maddî Anlamda Kesin Hükmün Unsurları 308 2. Kesin Hükmün Etkileri 309 a. Kesin Hükmün Olumsuz (Dava Şartı) Etkisi 309 b. Kesin Hükmün Olumlu (Kesin Delil) Etkisi 310 c. Yenilik Doğuran (İnşaî) Etki 312 d. Kesin Hükmün Unsur Etkisi 312 3. İlamların Belge Olarak Delil Teşkil Etmesi 313 4. Kesin Hükmün Kişi Bakımından Sınırları 314 5. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesini Bağlaması 315 § 17- DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ 319 I. Giriş 319 II. Davadan Feragat ve Davayı Kabul 321 III. Sulh 324 § 18- YARGILAMA GİDERLERİ VE ADLÎ YARDIM 327 I. Yargılama Giderleri 327 II. Adlî Yardım 331 § 19- BASİT YARGILAMA USULÜ 335 § 20- GEÇİCİ HUKUKÎ KORUMA TEDBİRLERİ 339 I. Genel Olarak 339 II. İhtiyatî Tedbir 340 A. İhtiyatî Tedbir Türleri 341 B. İhtiyatî Tedbirde Yargılama Usulü 342 1. İhtiyatî Tedbirde Görev ve Yetki 342 2. Tedbir Talebi 342 3. İhtiyatî Tedbirde Teminat 343 4. İhtiyatî Tedbir Kararına İtiraz ve Kanun Yolu 343
5. İhtiyatî Tedbir Kararının Uygulanması ve Tedbiri Tamamlayan İşlemler 345 6. İhtiyatî Tedbir Dolayısıyla Tazminat 346 III. Delillerin Tespiti 346 § 21- ÇEKİŞMESİZ YARGI 349 I. Genel Olarak 349 II. Çekişmesiz Yargı İşleri 352 III. Çekişmesiz Yargı İşlerinin Sınıflandırılması 352 IV. Çekişmesiz Yargı Organları 354 V. Çekişmesiz Yargıda Görev ve Yetki 354 VI. Bir İşin Yargılama Sırasında Çekişmesiz Olmaktan Çıkıp Çekişmeli Yargı Alanına Girmesi 355 VII. Çekişmesiz Yargıda İlgililer 356 VIII. Çekişmesiz Yargıda Üçüncü Kişilerin Yargılamaya Katılması 357 IX. Çekişmesiz Yargıda Yargılama Usulü 358 A. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Başlaması 358 B. Çekişmesiz Yargıda Yargılama Konusunun Belirlenmesi 359 C. Çekişmesiz Yargıda Re’sen Araştırma İlkesinin Uygulanması 359 D. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Sona Ermesi 360 1. Talebin Geri Alınması, Feragat, Kabul ve Sulh 360 2. Nihaî Karar 360 E. Çekişmesiz Yargıda Kanun Yolları 361 1. Çekişmesiz Yargı Kararlarına Karşı İstinaf 361 2. Çekişmesiz Yargı Kararlarına Karşı İtiraz 362 a. Adın Değiştirilmesine İtiraz 363 b. Vesayet ile İlgili Çekişmesiz Yargı İşlerinde İtiraz 363 aa. Vasi Tayinine İtiraz 363 bb. Vasinin Azline İlişkin Sulh Hukuk Mahkemesi Kararına İtiraz 364 cc. Sulh Hukuk Mahkemesinin Vesayet Makamı Olarak Verdiği Kararlara İtiraz 364 § 22- KANUN YOLLARI 367 I. Genel Bilgiler 367 II. HMK’nın Kanun Yollarına İlişkin Hükümleri 369 A. HMK’nın Kanun Yolları Hükümlerinin Zaman İtibarıyla Uygulanması 369
B. HMK’ya Göre Kanun Yolları 373 1. İstinaf 374 a. İstinaf Başvurusu 374 aa. İstinaf Edilebilecek Kararlar 374 bb. İstinaf Gerekçesi ve Talep Sonucu 377 cc. İstinaf Tarihi 378 dd. İstinaf Süresi 378 ee. İstinaf Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla İstinaf 380 ff. İstinaftan Feragat 380 gg. İstinafın İcraya Etkisi 381 b. İstinaf İncelemesi 384 aa. İstinafta Ön İnceleme 384 bb. İstinafta Esastan İnceleme 386 c. İstinafta Karar 389 aa. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan ve Kesin Olarak Karar Vereceği Hâller 393 i. Davaya Bakması Yasak Olan Hâkimin Karar Vermiş Olması ve İleri Sürülen Haklı Ret Talebine Rağmen Reddedilen Hâkimin Davaya Bakmış Olması 393 ii. Mahkemenin Görevli ve Yetkili Olmasına Rağmen Görevsizlik veya Yetkisizlik Kararı Vermiş Olması veya Mahkemenin Görevli ya da Yetkili Olmamasına Rağmen Davaya Bakmış Bulunması 395 iii. Diğer Dava Şartlarına Aykırılık Bulunması 396 iv. Mahkemece Usule Aykırı Olarak Davanın veya Karşı Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmiş Olması 397 v. Mahkemece Usule Aykırı Olarak Davaların Birleştirilmesine veya Ayrılmasına Karar Verilmiş Olması 397 vi. Mahkemece Uyuşmazlığın Çözümünde Etkili Olabilecek Ölçüde Önemli Delillerin Toplanmamış veya Değerlendirilmemiş Olması ya da Talebin Önemli Bir Kısmı Hakkında Karar Verilmemiş Olması 399 bb. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan Esasa İlişkin Karar Vereceği Hâller 402 d. İstinaf İncelemesinde Yapılamayacak İşlemler 404 2. Temyiz 406 a. Temyiz Başvurusu 406 aa. Temyiz Edilebilecek Kararlar 406
bb. Temyiz Sebepleri ve Talep Sonucu 409 cc. Temyiz Tarihi 412 dd. Temyiz Süresi 412 ee. Temyiz Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla Temyiz 412 ff. Temyiz Dilekçesinin Hangi Yargıtay Dairesine Gönderileceği (Yargıtay Daireleri Arasındaki İşbölümü) 413 gg. Temyizden Feragat 414 hh. Temyizin İcraya Etkisi 414 b. Temyiz İncelemesi 414 aa. Temyizde Ön İnceleme 414 bb. Temyizde Esastan İnceleme 414 c. Temyizde Karar 416 d. Bozma Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 418 3. Kanun Yararına Temyiz 426 4. Yargılamanın İadesi 427 C. HUMK’un Eski (20.07.2016 Tarihinden Önce Karara Bağlanan Davalarda Uygulanan) Hükümlerine Göre Kanun Yolları 433 1. HUMK’un Eski Kanun Yolları Hükümlerinin Zaman İtibarıyla Uygulama Alanı 433 2. Temyiz 434 a. Temyiz Başvurusu 434 aa. Temyiz Edilebilecek Kararlar 434 bb. Temyiz Sebepleri ve Talep Sonucu 434 cc. Temyiz Tarihi 437 dd. Temyiz Süresi 437 ee. Temyiz Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla Temyiz 437 ff. Temyiz Dilekçesinin Hangi Yargıtay Dairesine Gönderileceği (Yargıtay Daireleri Arasındaki İşbölümü) 438 gg. Temyizden Feragat 438 hh. Temyizin İcraya Etkisi 438 b. Temyiz İncelemesi 438 aa. Temyizde Ön İnceleme 438 bb. Temyizde Esastan İnceleme 438 c. Temyizde Karar 439 d. Bozma Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 439 3. Kanun Yararına Temyiz 441 4. Karar Düzeltme Yolu 441
§ 23- TAHKİM 445 I. Giriş 445 II. Tahkim Hükümlerinin Uygulama Alanı 446 III. Tahkime Elverişlilik 448 IV. Tahkim Sözleşmesi 449 V. Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme 451 VI. Tahkim İtirazı 452 VII. Tahkimde Geçici Hukukî Koruma 452 VIII. Hakemlerin Seçimi 454 IX. Hakemlerin Kendi Yetkileri Hakkında Karar Vermeleri 454 X. Tahkim Yargılamasında Usul 456 XI. Hakemlerin Hakkaniyet ve Nasafet Kurallarına Göre Karar Vermeleri 457 XII. Hakem Yargılamasında Tebligat 458 XIII. Hakem Kararlarının İptali 459 XIV. Hakem Kararlarının İcra Kabiliyeti 461 XV. Hakem Kararlarına Karşı Yargılamanın İadesi 462 § 24- ARABULUCULUK 465 I. Genel Olarak 465 II. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda Arabuluculuk 467 A. Arabuluculuk ve Arabulucular 467 B. Arabuluculuğa Elverişlilik 469 C. Arabuluculuğa İlişkin Temel Kurallar 469 D. Arabuluculuk Faaliyeti 470 III. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk 473 A. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkındaki Genel Hükümler 473 B. İş Davalarında Arabuluculuk 477 C. Ticarî Davalarda Arabuluculuk 479 D. Tüketici Davalarında Arabuluculuk 481 KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ 483 KANUN MADDELERİNE GÖRE ARAMA CETVELİ 497
