Türk Sosyal Sigortalar Hukuku

Prof. Dr. Ali Nazım SÖZER

- Temel Kavramlar ve Konular

- 5510 Sayılı Kanunda Sosyal Sigortaların Yer ve Kişi Bakımından Kapsamı

- Sosyal Sigorta İlişkisinde Tarafların ve Üçüncü Kişilerin Yükümleri

- Sosyal Sigortaların Finansmanı

- Özel Yaşamdan Kaynaklanan Risklerin Konu Edinen Sigorta Dalları

- Mesleki Riskleri Konu Edinen Sigorta Dalları

- Kaçınılmaz Bir Riske Karşı Önlem Olarak Yaşlılık Sigortası

- Geride Kalanların Sigortalılığı

- İşsizlik Sigortası

İ Ç İ N D E K İ L E R
ÜÇÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZV
KISALTMALAR XXVII
Birinci Bölüm
TEMEL KAVRAMLAR ve KONULAR
§ 1. SOSYAL HUKUK .1
§ 2. SOSYAL SİGORTALAR HUKUKU2
I. Kavram2
II. Sosyal Sigorta Hukukunun Kaynakları.3
A. Ulusüstü Kaynaklar.3
B. Uluslararası Kaynaklar 4
C. Ulusal Kaynaklar.6
1. Yasama Kaynakları 6
2. Yürütme Kaynakları 8
3. Yargı Kaynakları ve Yargı Yolu.9
III. Sosyal Güvenlik Hukukunda Yorum ve Uygulama.11
§ 3. SOSYAL SİGORTA TİPLERİ 13
I. Zorunlu Sigorta.14
II. İsteğe Bağlı Sigorta .14
A. Risk Bakımından Kapsam 15
B. Kişi Bakımından Kapsam ve Yararlanma Koşulları 15
C. İsteğe Bağlı Sigortalılığın Başlangıcı Ve Son Bulması .22
D. Prim Borcu .23
E. Primlerin Değerlendirilmesi24
F. İsteğe Bağlı Sigortaya Genel Bakış.24
III. Şekli (Formel) Sigorta İlişkisi .25
A. Genel Olarak 25
VI Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
B. Türk Hukukunda Şekli (Formel) Sigorta İlişkisi26
IV. Fiili Sigorta İlişkisi.28
V. Geçersiz Sigorta İlişkisi (Sahtecilik Halinde Primler ve Edimler)29
A. Genel olarak29
B. Türk Hukukunda Geçersiz Sigorta İlişkisi.29
VI. Sigorta Tiplerinin Genel Görünümü .33
§ 4. SOSYAL SİGORTA KOLLARI 33
§ 5. SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİ 34
I. Kavram34
II. Tarafları .35
A. İşveren 36
1. Genel Olarak İşveren 36
2. Alt İşveren.38
3. Ödünç (Geçici) İşveren.40
a. İş Hukukunda.40
b. İdare Hukukunda .41
4. İşveren Vekili.42
B. Asli Sigortalı .44
C. Bağlı Sigortalı .44
D. Sosyal Güvenlik Kurumu 46
E. Sağlık Kurumları.49
F. Eczahaneler.49
G. Sigortalının İşlem Muhatapları51
1. Tüm Sigortalılar Bakımından51
a. Kendiliğinden Bildirme Yükümü Olanlar51
b. Talep Üzerine Bildirme ve İbraz Yükümü Olanlar .52
c. Verileri Kuruma İbraz Edilmiş Sayılanlar.53
d. İşlem Muhataplarının Yükümlerinin Genel Görünümü 53
2. Bağımsız çalışanlar bakımından.54
III. Sosyal Sigorta İlişkisinin Kurulması .55
IV. Sosyal Sigorta İlişkisinde Kesinti Oluşturmayan (Dikkate Alınmayan) Haller 57
A. Kısa Vadeli Sigortada 58
B. Uzun Vadeli Sigortada .61
C. Genel Sağlık Sigortasında .61
İçindekiler VII
V. Sosyal Sigorta İlişkisinin Son Bulması62
A. Kısa Vadeli Sigortada 62
B. Uzun Vadeli Sigortada 64
C. İsteğe Bağlı Sigortada65
D. Genel Sağlık Sigortasında65
İkinci Bölüm
5510 SAYILI KANUNDA SOSYAL SİGORTALARIN YER VE
KİŞİ BAKIMINDAN KAPSAMI
§ 1. KANUNUN YER BAKIMINDAN KAPSAMI (İŞYERİ) 67
§ 2. KANUNUN KİŞİ BAKIMINDAN KAPSAMI69
I. Sigortalı Sayılanlar (Tamamen Kapsamda Olanlar) 69
A. İşçiler ve İşçi Konumunda Sayılanlar .69
1. İşçiler69
2. İşçi Konumunda Sayılanlar .75
B. Bağımsız Çalışanlar.78
1. Köy ve Mahalle Muhtarları .78
2. Gelir Vergisi Mükellefleri 79
3. Gelir Vergisinden Muaf Olup Esnaf ve Sanatkar Siciline Kayıtlı Olanlar .80
4. Şirket ortakları 83
5. Tarımsal Faaliyette Bulunanlar 87
6. Jokeyler ve Antrenörler .89
C. Kamu Görevlileri 89
1. Genel Olarak .89
2. Diğer Kamu Görevlileri 91
3. Bazı İşçiler.92
4. Kamu Görevlisi Konumunda Değerlendirilenler .93
a. Kamu Görevlisi Olan Sendikacılar 93
b. Resmi Öğrenciler 93
aa. Askeri öğrenciler .93
bb. Emniyet Teşkilatı Öğrencileri94
II. Kısmi Sigortalılar.95
A. Yurt Dışına Götürülen Türk İşçileri.95
B. Bazı Eğitim İlişkilerinde Bulunan Öğrenciler 97
C. Yüksek Öğrenim Kurumlarında Kısmi Zamanlı Olarak Çalışan Öğrenciler.98
VIII Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
D. Yeniden Çalışan Bazı Vazife Malulü Görevliler .99
E. Türkiye İş Kurumu Kursiyerleri 99
F. Çalıştırılan Hükümlü ve Tutuklular 100
G. İş Kaybı Tazminatı Alanlar 101
H. Kısmi Sigortalıların Genel Görünümü 102
III. Sigortalı Sayılmayanlar 102
A. İşverenin İşyerinde Ücretsiz Çalışan Eşi 102
B. Evde Hısımlar Arasında Yapılan İşlerde Çalışanlar .103
C. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar .106
D. Erler ve Erbaşlar .108
E. Yedek Subay Okulu Öğrencileri 109
F. Türkiye’ye İşçi Olarak Gönderilenler .110
G. Türkiye’ye Bağımsız Çalışmak İçin Gelenler111
H. Uygulamalı Eğitim Gören Öğrenciler .112
I. Eski Hale Getirilen Hastalar .113
İ. Onsekiz Yaşını Doldurmamış Bağımsız Çalışanlar ve Kamu Görevlileri 113
J. Düşük Gelirli Çalışanlar .115
1. Tarımda Süreksiz İşlerde Çalışan İşçiler .115
2. Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar .115
3. Tarım Dışında Bağımsız Çalışanlar116
K. Kamu İdarelerinin Dış Temsilciliklerinde Çalışan Sözleşmeli Personel.117
L. Türkiye’deki Dış Temsilciliklerde Çalışanlar 118
M.Geçici Köy Korucuları 120
N. Gençlik ve Spor Faaliyetlerine Katılanlar.121
O. Çalışan Emekliler122
Üçüncü Bölüm
SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİNDE TARAFLARIN VE
ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN YÜKÜMLERİ
§ 1. İŞVERENİN YÜKÜMLERİ 123
I. İşyerini Bildirmek .123
A. Yüküm123
B. Yaptırım125
II. Sigortalıyı Sağlık Raporu İle Çalıştırmak125
A. Yüküm125
İçindekiler IX
B. Yaptırım .126
III. İşe Giriş Bildirgesi Vermek 127
A. Yüküm127
1. İşçiler İçin İşe Giriş Bildirgesi Verilmesi 127
2. Kamu Görevlileri İçin İşe Giriş Bildirgesi Verilmesi.129
3. Kısmi Sigortalılar İçin İşe Giriş Bildirgesi Verilmesi.130
4. Yaşlılık Aylığı Almakta İken Çalışanlar İçin İşe Giriş Bildirgesi Verilmesi 131
B. İşe Giriş Bildirgesi Verme Yükümünün İhlali.132
IV. Sigortalılığın Sona Ermesine İlişkin Bildirim .134
A. Bildirim Yükümü 134
1. İşçiler İçin Sona Erme Bildirgesi Verilmesi 134
2. Kamu Görevlileri İçin Sona Erme Bildirgesi Verilmesi 135
3. Kısmi Sigortalılar İçin Sona Erme Bildirgesi Verilmesi 135
B. Bildirimin Biçimi136
C. Sigortalılığın Sona Ermesini Bildirim Yükümünün İhlali 137
D. Sigortalılığın Başlamasını ve Sona Ermesini Bildirim Yükümünü
İhlalin Sonuçlarının Genel Görünümü .137
V. Sigortalı Çalıştırılmadığını Bildirmek 138
A. Yüküm138
B. Yaptırımı.138
VI. Aylık Prim ve Hizmet Belgelerini Vermek139
A. Yüküm139
B. Yaptırımı.142
VII. Prim Borcunu Ödemek .142
A. Prim Ödeme Yükümlüsü.142
B. Primlerin Ödenmesi143
1. Olağan Ödeme 143
a. İşçiler Bakımından .143
b. Bağımsız Çalışanlar Bakımından.145
c. Kamu Görevlileri Bakımından 146
d. İsteğe Bağlı Sigortalılar Bakımından147
e. Primlerin Ödenme Sürelerine İlişkin Genel Görünüm147
2. Özel Ödeme Şekilleri 148
3. Tecil Sonrası Ödeme .148
C. Prim Ödeme Yükümünün İhlali150
X Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
D. Prim Ödemelerinde Zamanaşımı 152
VIII. Belge Muhafaza Ve Sunma Yükümü.153
A. Yüküm153
B. Yaptırımı.153
IX. Sigorta Olayına Sebep Olmamak (Sigortalıyı Korumak Borcu)154
A. Yüküm 154
B. Yaptırımı 156
X. İş/Vazife Kazasını ve Meslek/Vazife Hastalığını Sosyal Güvenlik
Kurumuna Bildirmek .163
A. Yüküm 163
B. Yaptırımı .164
XI. İş kazası Sonrası İşçiye Sağlık Hizmeti Sunmak .165
A. Yüküm 165
B. Yaptırımı .165
XII. İşyeri Denetimlerini Kolaylaştırmak.166
A. Yüküm 166
B. Yaptırımı .166
XIII. İşverenlerin Yükümlerinin Genel Görünümü.166
§ 2. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NUN YÜKÜMLERİ .168
I. İşyerlerini Denetim168
II. Resen Belge Düzenlemek.168
III. Asgari İşçilik Tespiti .171
IV. Alacaklarını Tahsil Etmek 174
V. Sır Saklama Yükümü175
VI. Bilgilendirme Yükümü.177
VII. Edim Sunmak ve Sunulan Edimlere Aracılık Etmek Yükümü 179
VIII. Sigorta Yükümlerinin İhlalinde Yaptırım Uygulamak.180
§ 3. SİGORTALININ YÜKÜMLERİ181
I. Çalışmasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na Bildirmek.181
A. Yüküm 181
B. Yaptırımı .182
II. Primlerinin Kesilmesine/ Ödenmesine Katlanmak.182
A. Yüküm182
B. Yaptırımı.182
İçindekiler XI
III. Sigorta Olaylarına Sebep Olmamak (Sigortalının Kendini Koruma Yükümü)183
A. Yüküm183
B. Yaptırımı.183
IV. Sigorta Olaylarının Olumsuz Sonuçlarını Ortadan Kaldırmak.184
A. Önerilen Tedaviyi Kabul Etmek184
1. Yüküm184
2. Yaptırımı.185
B. Hekim Talimatlarına Uymak.185
1. Yüküm185
2. Yaptırımı.185
C. İyileşme Raporu Almadan Çalışmamak 186
1. Yüküm186
2. Yaptırımı.186
§ 4. KAMU VE ÖZEL HUKUK TÜZEL KİŞİLERİNİN YÜKÜMLERİ.187
I. Bağımsız Çalışanlar İçin İşe Başlama Bildirgesi Verilmesi 187
A. Yüküm187
B. Yaptırımı.189
II. Bağımsız Çalışanlar İçin Sona Erme Bildirgesi Verilmesi .190
A. Yüküm190
B. Yaptırımı.190
III. İhale İle Yaptırılan İşlerin Bildirilmesi 191
A. Yüküm191
B. Yaptırımı.192
IV. Kuruma Bilgi ve Belge Verilmesi .192
A. Düzenli Bilgi Sunumu 192
1. Yüküm192
2. Yaptırımı.193
B. Sigorta tescilini kontrol 193
1. Yüküm193
2. Yaptırımı 193
C. Asgari işçilik nedeniyle bilgi sunumu 194
1. Yüküm194
2. Yaptırımı.194
D. Ruhsat işlemleri nedeniyle bilgi sunumu .194
1. Yüküm194
2. Yaptırımı.195
XII Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
§ 5. ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARIN YÜKÜMLERİ 195
I. Kısa Vadeli Sigorta Risklerine Sebep Olmaktan Kaçınmak 195
A. Yüküm195
B. Yaptırımı .196
II. Uzun Vadeli Sigorta Risklerine Sebep Olmaktan Kaçınmak.199
A. Yüküm 199
B. Yaptırımı .200
III. Sigortalının Sağlığına Zarar Vermekten Kaçınmak.201
A. Yüküm 201
B. Yaptırımı .201
Dördüncü Bölüm
SOSYAL SİGORTALARIN FİNANSMANI
§ 1. GENEL OLARAK203
§ 2. PRİME ESAS KAZANÇ (MATRAH) 203
I. Günlük Kazanç (Matrah) Sınırları .203
II. İşçiler bakımından prim matrahı204
A. Asıl ücret.204
B. Ücret Ekleri 209
C. Özel Sigorta Ödemeleri.210
D. Sonradan Yapılan Ödemeler .211
E. Prim Dışı Kalan Kazançlar 212
III. Bağımsız Çalışanlar Bakımından Prim Matrahı214
IV. İsteğe Bağlı Sigortalılar Bakımından Prim Matrahı.215
V. Kamu Görevlileri Bakımından Prim Matrahı.215
§ 3. PRİM ORANLARI.216
§ 4. PRİM BORÇLARINA İTİRAZ221
§ 5. PRİM BORÇLARINDAN MÜŞTEREK SORUMLULUK.223
§ 6. SİGORTA PRİMLERİNİN ÖDENMESİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK
TEDBİRLER 223
§ 7. YERSİZ OLARAK ALINAN PRİMLER 225
§ 8. PRİM BORÇLARINDA ZAMAN AŞIMI .228
İçindekiler XIII
Beşinci Bölüm
ÖZEL YAŞAMDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİ KONU
EDİNEN SİGORTA DALLARI
§ 1. GENEL OLARAK231
§ 2. HASTALIK SİGORTASI232
I. Hastalığın Tanımı 233
II. İşçiler bakımından hastalık sigortası.234
A. Hastalık Sigortasından Sunulan Edim: Geçici İşgöremezlik Ödeneği.234
1. Ödenekten Yararlanma Koşulları 234
2. Ödeneğin Süresi239
3. Ödeneğin Tutarı239
4. Ödeneğin Verilmesi.240
5. Ödeneğin Ücretten Mahsubu241
II. Bağımsız Çalışanlar Bakımından Hastalık Sigortası .241
III. Kamu Görevlilerinin Hastalığa Karşı Güvencesi.242
§ 3. ANALIK SİGORTASI 243
I. Analığın Tanımı.244
II. İşçiler Bakımından Analık Sigortası .245
A. Analık Sigortasından Sunulan Edimler245
1. Sigortalı Kadına Sunulan Edimler.245
a. Geçici İşgöremezlik Ödeneği.245
aa. Çalış(tır)ma yasağı ödeneği 245
bb. Yarım çalışma izni ödeneği 249
cc. Kısmi süreli çalışma (ödeneksiz).250
b. Emzirme Ödeneği ve Doğum Yardımı 251
aa. Emzirme Ödeneğinden Yararlanma Koşulları.251
bb. Emzirme Ödeneğinin Tutarı .252
cc. Doğum Yardımı.252
2. Bağlı Sigortalı Kadın İçin Sunulan Edim (Emzirme Ödeneği).254
III. Bağımsız Çalışanlar Bakımından Analık Sigortası 254
IV. Asli ve Bağlı Kadın Sigortalılara Sunulan Edimlere Genel Bakış.256
V. Kamu Görevlileri Bakımından Analık Halinde Korunma 256
VI. Analık Sigortasına İlişkin Genel Değerlendirme.259
§ 4. ADİ MALULLÜK SİGORTASI 260
XIV Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
I. Kazanılmış Hak Sahipleri Bakımından Adi Malullük Sigortası.261
II. Beklenen Hak Sahipleri Bakımından Adi Malullük Sigortası .262
A. Genel Olarak 263
B. Beklenen Hak Sahibi İşçilerin Adi Malullük Sigortası .263
1. Malullük Aylığına Hak Kazanma Koşulları .264
2. Malullük Aylığı.266
C. Beklenen Hak Sahibi Bağımsız Çalışanların Adi Malullük Sigortası 267
1. Malullük aylığına hak kazanma koşulları.267
2. Malullük Aylığı.268
D. Beklenen Hak Sahibi Kamu Görevlilerinin Adi Malullük Sigortası.269
1. Malullük Aylığına Hak Kazanma Koşulları .269
2. Malullük Aylığı.272
E. Kazanılmış ve Beklenen Hak Sahibi Sigortalılara İlişkin Genel
Değerlendirme272
III. Yeni Sigortalılar (İşçi, Bağımsız Çalışan Ve Kamu Görevlileri)
Bakımından Malullük Sigortası .273
A. Adi Malullük Sigortasından Yararlanma Koşulları .274
1. Önceden Malul Olmamak 274
2. Sigortalılık Süresi İçinde Malul Olmak .275
a. Genel Olarak 275
b. Maluliyet Türleri.275
aa. Çalışma Gücünün Kaybı .276
bb. Meslekte Kazanma Gücünün Kaybı 277
cc. Vazifesini Yapamayacak Şekilde Meslekte Kazanma Gücünün
Kaybı .279
dd. Başka Birinin Sürekli Bakımına Muhtaç Olmak281
3. (Bir Sağlık Tesisinden) Malullük Tespit Talebinde Bulunmak282
4. (Sağlık Tesisi Sağlık Kurulundan) Sakatlık Raporu Alınması .282
5. Sakatlık Raporunun (SGK Sağlık Kurulunca) Karara Bağlanması .283
6. Bekleme (Staj) Süresinin Dolmuş Olması284
7. İşten Ayrılmak 286
8. Prim Borcunun Olmaması286
9. Aylık Bağlanması Talebi 287
10. Önceki ve Yeni Mevzuat Dönemine İlişkin Adi Malullük
Koşullarının Değerlendirilmesi288
B. Malullerin Bir Başka İşe Nakli.288
İçindekiler XV
C. Adi Malullük Aylığı 289
1. Malullük Aylığının Hesaplanması .289
a. İlk Kez Aylık Bağlananlarda Hesaplama 289
b. İkinci Kez Aylık Bağlananlarda Hesaplama .291
2. Malullük Aylığının Başlaması292
3. Malullük Aylığının Kesilmesi .292
a. Malullerin Yeniden Çalışmaları .293
b. Kontrol Muayenesine Gitmeme 295
4. Aylıklarda Birleşme 296
Altıncı Bölüm
MESLEKİ RİSKLERİ KONU EDİNEN SİGORTA DALLARI
§ 1. KAMU GÖREVLİLERİ BAKIMINDAN VAZİFE (İŞ)
MALULLÜĞÜ (KAZASI), HARP MALULLÜĞÜ VE VAZİFE
(MESLEK) HASTALIĞI 297
I. Genel Olarak .297
II. Vazife (İş) Malullüğü (Kazası) 297
A. Kazanılmış Hak Sahipleri Bakımında Vazife Malullüğü.298
B. Beklenen Hak Sahibi Sigortalılar Bakımından Vazife Malullüğü .298
C. Yeni Sigortalılar Bakımından Vazife Malullüğü 299
1. Vazife Malullüğü Kavramı.300
2. Vazife Malullüğünün Doğduğu Durumlar 300
a. İşyerinde Meydana Gelen Kazalar .301
b. Vazife Sırasında Meydana Gelen Kazalar .303
c. Kurumun Menfaatini Korumak İçin İş Yaparken Meydana
Gelen Kazalar .304
d. İdarelerince Bir Başka İdarede Görevlendirilmiş Olarak İş Yaparken
Meydana Gelen Kazalar 304
e. İdarece Sağlanan Taşıtla İşe Geliş ve Dönüş Sırasında Meydana
Gelen Kazalar .305
3. Vazife Malullüğünü Engelleyen Haller 306
D. Vazife Malullülüğünün Tespiti .307
E. Vazife Malullüğünün 5434 ve 5510 SK’lar Bakımından Kıyaslanması.307
F. Vazife Malullüğünü Bildirim Yükümü 308
1. Bildirim Yükümünün İfası 308
2. Bildirim Yükümünde Gecikme .309
XVI Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
G. Vazife Malullüğünde Sunulan Edimler310
H. Vazife Malullük Aylığı Alanların Yeniden Çalışmaları311
a. Özellikli vazife malulleri .311
b. Diğer (adi) vazife malulleri .312
III. Erler ve Yedek Subay Okulu Öğrencileri İçin Vazife Malullüğü315
A. Kişi ve Konu Bakımından Kapsam315
B. Erlerin ve Yedek Subay Öğrencilerin Vazife Malullüğü Aylığı .316
IV. Harp Malullüğü.318
A. Kazanılmış Hak Sahipleri Bakımından Harp Malullüğü318
B. Beklenen Hak Sahibi Sigortalılar Bakımından Harp Malullüğü 319
C. Yeni Sigortalılar Bakımından Harp Malullüğü 319
1. Kapsam.319
2. Harp Malullülerine Sunulan Edimler321
a. Harp Malullüğü Aylığı321
b. Diğer Edimler.323
V. Kamu Görevlileri Bakımından Vazife (Meslek) Hastalığı324
§ 2. İŞÇİLER BAKIMINDAN İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARI
SİGORTASI .327
I. Genel Olarak .327
II. Kazanılmış hak sahipleri bakımından iş kazası ve meslek hastalıkları
sigortalılığı.327
III. Beklenen hak sahipleri bakımından iş kazası ve meslek hastalıkları
sigortalılığı.328
IV. İşçiler Bakımından İş Kazasının Unsurları328
A. Sigortalı Olma .329
B. Kazaya Uğrama 332
C. Kaza Karinesi (13. Maddede Belirtilen Haller ile Kaza Arasında
Uygun İlliyet Bağının Bulunması) 335
1. Genel Olarak 335
2. İş Kazasının Varlığına Karine Olan Haller.337
a. Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada Meydana Gelen Kazalar .337
aa. İşyeri Kavramı337
bb. İşyerindeki Kazanın İşin Sonucu Doğmuş Olmasının Gerekli
Olup Olmadığı .340
cc. Kazanın Zamanı 341
İçindekiler XVII
b. İşveren Tarafından Yürütülmekte Olan İş Dolayısıyla Meydana
Gelen Kazalar342
c. Görevli Olarak Başka Yere Gönderilen Sigortalının Uğradığı
Kazalar344
d. Süt İzninde Meydana Gelen Kazalar .345
e. İşverence Sağlanan Taşıtla İşin Yapıldığı Yere Gidiş Geliş Sırasında
Uğranılan Kazalar .346
aa. Genel Olarak .346
bb. İşverence Sağlanan Taşıt .347
cc. İşin Yapıldığı Yere Gidiş ve Dönüş .348
D. Sigortalının Zarara Uğraması 349
E. Kaza ile Zarar Arasında İlliyet Bağının Bulunması.350
V. İş Kazasının Saptanmasında Yöntem 352
A. İş Kazası Tutanağı Düzenleme Yükümü.352
B. İş Kazasını Bildirme Yükümü 352
C. İş Kazasının Soruşturulması .353
VI. İşçiler Bakımından Meslek Hastalığı 354
A. Meslek Hastalığının Tanımı .354
B. Unsurları.355
C. Meslek Hastalığının Tespiti.357
D. Meslek Hastalığının Soruşturulması359
§ 3. BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR BAKIMINDAN İŞ KAZASI VE
MESLEK HASTALIKLARI SİGORTASI.360
I. Genel Olarak .360
II. Bağımsız Çalışanlar Bakımından İş Kazası360
A. Kavram .361
B. İş Kazasının Saptanmasında Yöntem .363
1. İş Kazası Tutanağı Düzenleme Yükümü 363
2. İş Kazasını Bildirme Yükümü .363
3. İş Kazasının Soruşturulması 364
III. Bağımsız Çalışanlar Bakımından Meslek Hastalığı 364
A. Meslek hastalığı kavramı ve unsurları 364
B. Meslek Hastalığının Saptanmasında Yöntem.364
1. Meslek Hastalığının Tespiti 364
2. Meslek Hastalığını Bildirme Yükümü365
XVIII Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
3. Bağımsız Çalışanların Bildirim Yükümünün Genel Görünümü 365
4. Meslek Hastalığının Soruşturulması365
§ 4. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARI SİGORTASINDA
İŞÇİLERE VE BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARA SUNULAN EDİMLER .365
1. Geçici İşgöremezlik Ödeneği .366
2. Sürekli İşgöremezlik Geliri.367
3. Ödenek ve Gelirlere Esas Günlük Kazanç 370
Yedinci Bölüm
KAÇINILMAZ BİR RİSKE KARŞI ÖNLEM OLARAK
YAŞLILIK SİGORTASI
§ 1. GENEL OLARAK373
§ 2. KAZANILMIŞ HAK SAHİPLERİ BAKIMINDAN YAŞLILIK SİGORTASI 373
§ 3. BEKLENEN HAK SAHİPLERİ BAKIMINDAN YAŞLILIK SİGORTASI .374
I. Yaşlılık Sigortasında Beklenen Hak Sahibi İşçiler .375
A. Genel Olarak 375
B. 8/9/1999 Öncesi Sigortalı Olan İşçiler376
C. 8/9/1999-30/4/2008 Döneminde Sigortalı Olan İşçiler 379
1. Olağan Emeklilik379
2. Kolaylaştırılmış emeklilik 382
3. Özürlü İşçilerin Emekliliği .383
4. Yeraltı Maden İşçilerinin Emekliliği 386
5. Erken Yaşlanmış İşçilerin Emekliliği387
II. Yaşlılık Sigortasında Beklenen Hak Sahibi Bağımsız Çalışanlar 388
A. Genel Olarak 388
B. 8/9/1999 Öncesi Dönemde Sigortalı Olan Bağımsız Çalışanlar 388
C. 8/9/1999-30/4/2008 Döneminde Sigortalı Olan Bağımsız Çalışanlar .389
III. Yaşlılık Sigortasında Beklenen Hak Sahibi Kamu Görevlileri .391
A. Genel Olarak 391
B. 8/9/1999 Öncesi Dönemde Sigortalı Olan Kamu Görevlileri393
C. 8/9/1999-30/4/2008 Döneminde Sigortalı Olan Kamu Görevlileri 393
1. İstek üzerine emeklilik 393
a. Olağan Emeklilik393
b. Engelliliğe Bağlı Emeklilik 397
2. Resen Emeklilik 398
İçindekiler XIX
§ 4. YENİ HAK SAHİPLERİ (30.4.2008 SONRASI) BAKIMINDAN
YAŞLILIK SİGORTASI398
I. Yaşlılık Aylığı.398
A. Hak Kazanma Koşulları 399
1. Bekleme süresinin tamamlanmış olması 399
a. İşçilerin bekleme süresi399
aa. 1.10.2008-31.12.2035 döneminde sigortalı olan işçiler .399
bb. 1.1.2036 sonrası sigortalı olan işçiler.400
cc. Geçiş dönemi.400
b. 30.4.2008 sonrası sigortalı olan bağımsız çalışanlar bakımından
yaşlılık sigortasında bekleme süresi401
c. 30.4.2008 Sonrası Dönemde Sigortalı Olan Kamu Görevlileri
Bakımından Yaşlılık Sigortasında Bekleme Süresi402
aa. İstek Üzerine Emeklilik402
bb. Yaş haddinden emeklilik402
cc. Resen Emeklilik.404
2. Özel Koşullarda Yaşlılık Aylığı İçin Bekleme Süresi .404
a. Engelliliğe Bağlı Emeklilik 404
aa. Engelli İşçiler Bakımından Bekleme Süresi 405
bb. Bağımsız Çalışan Özürlüler Bakımından Bekleme Süresi.407
cc. Kamu Görevlisi Olan Özürlüler Bakımından Bekleme Süresi 407
b. Yeraltı Maden İşlerinde Çalışanların Yaşlılık Sigortası407
aa. Maden İşlerinde İşçi Olarak Çalışan Kişiler Bakımından
Bekleme Süresi.407
bb. Maden İşlerinde Bağımsız Çalışan Veya Kamu Görevlisi
Olan Kişiler Bakımından Bekleme Süresi 408
c. Erken Yaşlanmaya Bağlı Yaşlılık Sigortası 409
aa. Erken Yaşlanmış İşçiler İçin Bekleme Süresi .409
bb. Bağımsız Çalışanlar ve Kamu Görevlileri Bakımından
Erken Yaşlanma.409
d. Malul Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalının Yaşlılık Sigortası.409
3. İşten Ayrılma 410
4. Kuruma Başvurma 411
B. Yaşlılık Aylığının Hesaplanması 412
C. Farazi Hizmet Süreleri.413
1. Fiili Hizmet Süresi Zammı414
XX Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
2. İtibari Hizmet Süresi 416
3. Fiili Hizmet Süresi Zammı İle İtibari Hizmet Süresinin Mukayesesi417
D. Yaşlılık Aylığının Bağlanması 418
E. Yaşlılık Aylığının Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması .418
1. İlk Kez 5510 SK’dan Önce Emekliliğe Hak Kazanmış veya
Tescil Edilmiş Kişiler 419
a. Emekli Kamu Görevlilerinin Yeniden Çalışmaları .419
b. Emekli İşçilerin Yeniden Çalışmaları .421
c. Emekli Bağımsız Çalışanların Yeniden Çalışmaları 423
d. 5510 SK Öncesi Tescilli Emeklilerin Yeniden Çalışmalarının
Genel Görünümü .423
2. İlk Kez 5510 SK Döneminde Çalışmaya Başlayan ve Emeklilik
Aylığına Hak Kazanan (İşçi, Bağımsız Çalışan, Kamu Görevlisi) Kişiler 424
II. Toptan Ödeme 425
A. 1.10.2008 Öncesi Sigortalı Olanlar Bakımından.425
B. 1.10.2008 sonrası sigortalı olanlar bakımından .428
III. İhya (Canlandırma) .429
A. 1.10.2008 öncesi sigortalı olanlar bakımından 429
B. 1.10.2008 sonrası sigortalı olanlar bakımından .430
IV. Emekli ikramiyesi 431
A. Beklenen hak sahipleri için emekli ikramiyesi hakkı431
1. 5.2.2009 tarihine kadar olan dönem .431
a. 5434 Sayılı Kanun Md. 89’a Göre Emekli İkramiyesi Ödenmesi 431
b. 2829 Sayılı Kanun Md. 12/I’e Göre Emekli İkramiyesi Ödenmesi433
2. 5.2.2009- 12.5.2011 Dönemi 434
a. Emekli İkramiyesine İlişkin İlk Anayasa Mahkemesi Kararı.434
b. İlk Anayasa Mahkemesi Kararı Sonrası Kanuni Düzenleme
(5997 SK Md. 14) 435
3. 12.5.2011-7.1.2015 Dönemi437
a. Emekli İkramiyesine İlişkin İkinci Anayasa Mahkemesi Kararı437
b. İkinci Anayasa Mahkemesi Kararı Sonrası Kanuni Düzenleme
(6270 SK. Md. 1) .437
4. 7.1.2015 Tarihi Sonrası.438
B. Yeni Hak Sahipleri İçin Emekli İkramiyesi Hakkı (5434 SK Ek Md. 82) .439
İçindekiler XXI
Sekizinci Bölüm
GERİDE KALANLARIN SİGORTALILIĞI
§ 1. ÖLÜM SİGORTASI.441
I. Kazanılmış Hak Sahipleri Bakımından Ölüm Sigortası 442
II. Beklenen Hak Sahipleri Bakımından Ölüm Sigortası.442
A. İşçilerin Beklenen Hak Sahipleri 443
B. Bağımsız Çalışanların Beklenen Hak Sahipleri 445
C. Kamu Görevlilerinin Beklenen Hak Sahipleri .446
D. Beklenen Hak Sahiplerinin Genel Görünümü 448
III. Yeni Hak Sahipleri Bakımından Ölüm Sigortası 448
A. İşçiler Bakımından Ölüm Sigortası449
1. Hak Kazanma Koşulları 449
2. Sunulan Edimler.452
a. Ölüm Aylığı 453
aa. Bağlanacak Aylıklara Esas Tutar .453
bb. Ölüm Aylığının Hak Sahiplerine Paylaştırılması .453
cc. Ölüm Aylığının Hak Sahipleri Bakımından Genel Görünümü .457
dd. Aylığın Başlangıcı .457
ee. Aylıkların Kesilmesi .458
ff. Aylıkların Yeniden Bağlanması458
b. Evlenme Ödeneği458
c. Cenaze Ödeneği 459
d. Ölüme Bağlı Toptan Ödeme.460
3. Ölüm Sigortasında İhya 460
B. Bağımsız Çalışanlar Bakımından Ölüm Sigortası 461
C. Kamu Görevlileri Bakımından Ölüm Sigortası462
§ 2. İŞ KAZASI ve MESLEK HASTALIKLARI SİGORTASINDA
BAĞLI SİGORTALILARA SUNULAN EDİMLER 463
I. Hak Sahiplerine Gelir Bağlanması .463
A. Gelir Bağlama Koşulları 463
B. Gelir Hesabına Esas Ödeme .464
II. Diğer Edimler465
§ 3. VAZİFE KAZASINDA VE VAZİFE MALULLÜ İKEN ÖLEN HAK
SAHİPLERİNE SUNULAN EDİMLER465
XXII Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
I. Vazifede Ölüm Aylığı 465
II. Cenaze Ödeneği 468
III. Evlenme Ödeneği 468
IV. Faizsiz Konut Kredisi .468
V. Eğitim-Öğretim Yardımı469
§ 4. ŞEHİTLERİN VE HARP MALULLERİNİN HAK SAHİPLERİNE
SUNULAN EDİMLER .469
I. Şehit Aylığı 469
II. Cenaze Ödeneği ve Evlenme Ödeneği .470
III. Diğer Edimler471
A. Ek Ödeme Yardımı .471
B. Eğitim ve Öğretim Yardımı.471
C. Tekel Bayiliği İşletmek 471
D. Faizsiz Konut Kredisi 472
§ 5. GERİDE KALANLARIN SİGORTALILIĞINA İLİŞKİN GENEL BİR
DEĞERLENDİRME .472
Dokuzuncu Bölüm
SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİNDE ÖZEL DURUMLAR
§ 1. SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİNDE KESİNTİLERE (DEVAMLILIĞI
SAĞLAMAYA) YÖNELİK ÖNLEMLER 475
I. Hizmet Tespit Davası.476
A. İşçilerin Hizmet Tespit Davaları 476
1. Dava Açma Koşulları 476
2. Dava Açma Süresi .477
3. Davanın Konusu.478
4. Davanın Tarafları 479
5. Kararın Hukuki Sonucu480
B. Bağımsız Çalışanların Hizmet Tespit Davaları.480
C. Kamu Görevlilerinin hizmet tespit davaları .481
II. Yurt Dışı Hizmetlerinin Değerlendirilmesi.481
A. Tam Aylık.482
1. Başvuru Koşulları482
2. Yararlanma Koşulları.484
3. Borçlanmanın Hukuki Sonucu .485
İçindekiler XXIII
4. Aylığın Kesilmesi 487
B. Kısmi Aylık Borçlanması.488
C. Prim Transferi .489
D. İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri .489
III. Yurt İçi Sigorta Hizmetlerinin Birleştirilmesi .490
A. 5510 SK Öncesi Sigortalı Olanların Hizmetlerinin Birleştirilmesi.490
B. 5510 SK Sonrası Sigortalı Olanların Hizmetlerinin Birleştirilmesi 491
IV. Yurt İçi Hizmet ve Hizmet Kesintisi Borçlanmaları492
A. Hizmete Bağlı Borçlanma Süreleri.493
1. Askerlik Süreleri493
2. Öğrenim Süreleri 494
3. Avukatlık Staj Süreleri.496
4. Fahri Asistanlık Süreleri 497
5. Kısmi Süreli Çalışmalarda Eksik Süreler498
B. Hizmet Kesintisine Dayalı Borçlanma Süreleri499
1. Toplu İş Uyuşmazlıklarında Geçen Süreler499
2. Doğum ve Analık İzin Süreleri499
a. İşçi Kadınlar Bakımından .500
b. Bağımsız Çalışan Kadınlar Bakımından.505
c. Kamu Görevlisi Kadınlar Bakımından .505
3. Aylıksız İzin Süreleri .508
4. Gözaltı ve Tutukluluk Süreleri 509
5. Seçim Nedeniyle Görevden Uzak Kalınan Süreler .510
C. Borçlanmaya İlişkin Esaslar.511
§ 2. SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİNDE VE EDİMLERDE ÇOKLUK 512
I. Sosyal Sigorta İlişkisinde Çokluk (Sigortalılık Statülerinin Çakışması).513
II. Edimlerde Çokluk (Birden Fazla Sigorta Edimine Hak Kazanma) .514
A. Asli Sigortalılar Bakımından514
B. Bağlı Sigortalılar Bakımından516
Onuncu Bölüm
İŞSİZLİK SİGORTASI
§ 1. İŞSİZLİK SİGORTASININ TEŞKİLAT YAPISI519
I. İşsizlik Sigortası Daire Başkanlığı.520
II. İşsizlik Sigortası Fonu 520
XXIV Türk Sosyal Sigortalar Hukuku
§ 2. İŞSİZLİK SİGORTASININ FİNANSMANI521
§ 3. İŞSİZLİK SİGORTASININ KİŞİ BAKIMINDAN KAPSAMI 522
I. Kapsam İçinde Kalanlar.522
II. Kapsam Dışında Kalanlar 524
§ 4. SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI VE SON BULMASI.525
§ 5. SUNULAN EDİMLER 526
I. Sigortalılara Sunulan Edimler 526
A. İşsizlik Ödeneği.527
1. İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Koşulları.527
a. Bekleme Süresinin Dolmuş Olması.527
b. İş Sözleşmesinin Ödeneğe Hak Kazandıracak Şekilde Son Bulması .528
c. İşverenden İşten Ayrılma Belgesi Alınması 530
d. İşsiz ve Çalışmaya Hazır Olmak 531
e. İŞKUR’a Başvurmak.531
2. İşsizlik Ödeneğinin Miktarı Ve Ödenmesi.532
3. İşsizlik Ödeneğinin Son Bulması.534
B. Mesleki Eğitim Vermek.536
C. Yeni Bir İş Bulmak 537
D. Ücret Alacaklarını Karşılamak 538
E. Kısa Çalışma Ödeneği Vermek540
1. Hak Kazanma Koşulları 540
2. Ödeneğin Miktarı.543
3. Ödeneğin Ödenmesi 543
4. Ödeneğin Süresi544
5. Kısa Çalışma Ödeneğinin Son Bulması .544
F. Sigorta Primleri.545
II. İşverenlere Sağlanan Menfaatler .545
A. Daimi Nitelik Taşıyan Teşvikler 546
B. Geçici Nitelik Taşıyan Teşvikler.546
C. Teşvik Türlerinin Kıyaslanması .548
III. Hazineye Sağlanan Menfaatler .548
IV. İşsizlik Sigortasında Uyuşmazlıkların Çözümü.549
KAYNAKÇA.527