Alım Hakkı

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM
ALIM HAKKINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR, ALIM HAKKININ HUKUKÎ NİTELİĞİ, TÜRLERİ, HUKUKÎ DAYANAĞI, FONKSİYONLARI VE BENZER
MÜESSESELERLE KARŞILAŞTIRILMASI
ALIM HAKKINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR 31
Genel Olarak 31
Alım Hakkı 32
Terim 32
Kavram 39
Alım Hakkı Sözleşmesi, Alım Hakkı Kaydı ve Esas Sözleşme 47
Alım Hakkı Veren, Alım Hakkı Yükümlüsü, Alım Hakkı Alan ve Alım
Hakkı Sahibi 49
Alım Hakkı Bedeli, Alım Hakkı Konusu, Kullanma Bedeli 50
Alım Hakkı Süresi ve Vadesi 51
Alım Hakkının Kullanımı ve Kullanım Beyanı 53
ALIM HAKKININ HUKUKÎ NİTELİĞİ 53
ALIM HAKKININ TÜRLERİ 55
Genel Olarak 55
Kanundan (Yasal) ve Hukukî İşlemden Doğan Alım Hakkı 55
Adî ve Nitelikli Alım Hakkı 57
Sınırlandırılmış ve Sınırsız Alım Hakkı 58
Tek Taraflı ve Çok Taraflı Alım Hakkı 58

ALIM HAKKINA İLİŞKİN HUKUKÎ DÜZENLEMELER 59
Genel Olarak 59
Türk Hukuku 59
İsviçre Hukuku 60
Alman Hukuku 61
ALIM HAKKININ FONKSİYONLARI 62
Genel Olarak 62
Teminat (İktisabın Teminatı) Fonksiyonu 63
Spekülasyon Fonksiyonu 67
Genel Olarak 67
Dar Anlamda Spekülasyon 69
Genel Olarak 69
Alım Hakkı Alan Açısından 70
Alım Hakkı Veren Açısından. 72
Geniş Anlamda Spekülasyon 73
Koruma Fonksiyonu 75
Zorlama Fonksiyonu 76
Ön Finansman Sağlama Fonksiyonu 81
Derece Sağlama Fonksiyonu 82
Fiyat Değişiklerine Karşı Tedbir Alma Fonksiyonu 83
İ. Bağışlama Fonksiyonu. 85
ALIM HAKKININ BENZER MÜESSESELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 88
Genel Olarak 88
Önalım Hakkı 89
Genel Olarak 89
Önalım Hakkı İle Alım Hakkının Karşılaştırılması 92
Genel Olarak 92
Hakların İçerik Yönünden Ayırt Edilmesini Sağlayan Ölçütler 92
Koşul Ölçütü 102
Geri Alım Hakkı 109
Geri Satım Hakkı 117
Öncelik (Rüçhan) Hakkı 121
Genel Olarak 121
Türleri 123

Genel Olarak 123
Öneride Öncelik 123
Kabulde Öncelik 125
Teklifte Öncelik 127
Öncelik (Rüçhan) Hakkı ile Alım Hakkının Karşılaştırılması 129
Önsözleşme 135
Genel Olarak 135
Önsözleşme İle Alım Hakkının Karşılaştırılması 140
Genel Olarak 140
Hukukî İşlemlerin İçeriği Yönünden Ayırt Edici Ölçütler 140
Genel Olarak 140
Taraflarca Bir İvazın Kararlaştırılmış Olması 141
Esas Sözleşmelerin Esaslı ve Yan Noktaları 142
Esas Sözleşmelerin Kurulma Biçimi 144
Esas Sözleşmelerin Kurulma Anına Yönelik Beklenti. 149
Hukukî İşlemlerin Şekli 150
Hakların Niteliği 152
Opsiyon 153
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUKÎ İŞLEMDEN DOĞAN ALIM HAKKININ TANIMI, TÜRLERİ, HUKUKÎ NİTELİĞİ, ÖZELLİKLERİ, KURULMASI, ŞEKLİ VE İÇERİĞİ
HUKUKÎ İŞLEMDEN DOĞAN ALIM HAKKININ TANIMI 165
ÖLÜME BAĞLI TASARRUFTAN DOĞAN ALIM HAKKI 165
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN ALIM HAKKI 167
Genel Olarak 167
Alım Hakkı Sözleşmesi Terimi ve Tanımı 167
Terim 167
Tanım 170
Alım Hakkı Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 171
Genel Olarak 171
Birlik Teorisi 174
Genel Olarak 174
Koşul Teorisi 174
Genel Olarak 174

Koşul Teorisine Yönelik Eleştiriler 182
Genel Olarak 182
İradi Koşul (Potestativbedingung) – Salt İradi Koşul (Wollensbedingung) Kapsamında Koşul Teorisinin İncelenmesi 182
aa. Genel Olarak 182
bb. Beğenme Koşuluyla Satış ile Geri Alım Hakkında Kapsamında Salt İradî Koşulun İncelenmesi 192
cc. Salt İradî Koşulun Yenilik Doğuran Hak
Kapsamında İncelenmesi 197
Şekil Sorunu 198
Taraf İradelerini Yansıtmada Noksanlık 200
Hakkın Kanundan Doğduğu Haller 205
Koşula Bağlı İşlemlerde Hak ve Yükümlülüklere İlişkin Hükümler Kapsamında Meselenin İncelenmesi 207
aa. Genel Olarak 207
bb. TBK md. 175 Kapsamında Koşul Teorisinin İncelenmesi 210
Ayırma Teorisi 211
Genel Olarak 211
Önsözleşme Teorisi 211
Genel Olarak 211
Önsözleşme Teorisine Yönelik Eleştiriler 212
Genel Olarak 212
Esas Sözleşmenin Kurulması 212
Şekil Sorunu 213
TBK md. 237/II Kapsamında Önsözleşme Teorisinin İncelenmesi 215
Öneri ve Öneri Sözleşmesi Teorileri 216
Öneri Teorisi 216
Genel Olarak 216
Öneri Teorisine Yönelik Eleştiriler 216
Öneri Sözleşmesi Teorisi 217
Genel Olarak 217
Öneri Sözleşmesi Teorisine Yönelik Eleştiriler 221
aa. Genel Olarak 221

bb. Taraf İradelerini Yansıtmada Noksanlık 221
cc. Şekil Sorunu 222
dd. Uzun Süreli Önerinin Hukukî Geçerliliği 224
ee. Hakkın Kabul Müessesesi Kapsamında
Değerlendirilmesi 226
Yetki Teorisi 229
Genel Olarak 229
Yetki Teorisine Yönelik Eleştiriler 233
Kurma Teorisi 233
Terminoloji Sorunu 233
(3) Genel Olarak Kurma Teorisi 236
Kurma Teorisine Yönelik Eleştiriler 242
Kanun Sistematiği 242
Şekil Sorunu 242
Hak ve Yükümlülüklere İlişkin Hükümler Kapsamında Meselenin Değerlendirilmesi 248
Değerlendirme 253
Alım Hakkı Sözleşmesinin Özellikleri 256
Genel Olarak 256
Borçlandırıcı İşlem – Tasarruf İşlemi Ayırımı 256
Ani Edimli Sözleşme – Sürekli Sözleşme Ayırımı 262
Genel Olarak 262
Alım Hakkı Sözleşmesi Açısından Meselenin Değerlendirilmesi 266
Tek Tarafa – İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşme Ayırımı 269
Genel Olarak 269
Alım Hakkı Sözleşmesi Kapsamında Meselenin Değerlendirilmesi 273
İvazlı Alım Hakkı Sözleşmesi 273
Genel Olarak 273
Bağımsız Alım Hakkı Bedeli 273
Bağımsız Olmayan Alım Hakkı Bedeli 276
İvazsız Alım Hakkı Sözleşmesi 281
Alım Hakkı Sözleşmesinin Kurulması 282
Alım Hakkı Sözleşmesinin Şekli 285
Genel Olarak 285
Alım Hakkı Sözleşmesine Uygulanacak Şekil. 286
Genel Olarak 286
Şekil Serbestisi 286
Kanunî Şekil 287
Genel Olarak 287

Taşınmaz Üzerinde Kurulan Alım Hakkında Alım Hakkı Sözleşmesinin Şekli 288
Miras Taksim Sözleşmesiyle Kurulan Alım Hakkında Şekil 294
Ölüme Bağlı Tasarruflar 297
Şeklin Kapsamı 298
Genel Olarak 298
İrade Beyanları Açısından 299
Sözleşmenin İçeriği Açısından 308
Genel Olarak 308
Esas Sözleşmeye İlişkin Hükümler 309
Alım Hakkına İlişkin Hükümler 311
Genel Olarak 311
Alım Hakkı Bedeli 313
Alım Hakkı Kaydı Açısından Şeklin Kapsamı. 315
Şekle Aykırılığın Sonuçları 315
Alım Hakkı Sözleşmesinin İçeriği 319
Genel Olarak 319
Objektif Esaslı Unsurlar 320
Taraflar 321
Alım Hakkı Veren 321
Alım Hakkı Alan 324
Genel Olarak 324
Alım Hakkı Sahibi 326
aa. Çoklu Hak Sahipliği 327
bb. Karşılıklı Hak Sahipliği 328
cc. Eşyaya Bağlı Hak Sahipliği 329
aaa. Genel Olarak 329
bbb. Eşyaya Bağlı Hak Sahipliğinin Avantaj ve Dezavantajları 330
dd. Üçüncü Kişilerin Hak Sahipliği 332
aaa. Genel Olarak 332
bbb. Üçüncü Kişi Yararına Alım Hakkı Sözleşmesi. 332
ccc. Hak Sahibi Üçüncü Kişi. 335
ddd. Üçüncü Kişi Yararına Alım Hakkı
Sözleşmesinin Hukukî Etkisi 336
Alım Hakkı Konusu 339
Genel Olarak 339

Taşınır Eşya. 341
Taşınmaz Eşya 344
Kullanma Bedeli 346
Terim ve Kavram 346
Kullanma Bedelinin Niteliği ve Kapsamı 348
Kullanma Bedelinin Türleri 350
Mutlak Belirlenmiş Bedel 351
Nisbî Belirlenmiş Bedel 352
aa. Genel Olarak 352
bb. Hisse Senetleri Üzerinde Kurulan Alım Hakkında
Nisbî Belirlenmiş Bedel 355
Sübjektif Esaslı Unsurlar 357
Süre 357
Genel Olarak 357
TBK md. 238 Hükmü Kapsamında Meselenin İncelenmesi 359
Genel Olarak 359
Hükmün Amacı 359
Hükmün Uygulama Alanı 360
aa. Genel Olarak 360
bb. Sürekli Borç İlişkileri Kapsamında Değerlendirme 363
Hükmün İçeriği 366
On Yıllık Süre 366
Özel Süre 369
Sürenin Hukukî Niteliği 370
Sürenin Başlangıcı ve Sona Ermesi 371
aa. Sürenin Başlangıcı 371
bb. Sürenin Sona Ermesi 373
TBK md. 238 Hükmünün Tamamlayıcı Rolü 375
Alım Hakkı Bedeli 379
Koşul ve Vade 383
Koşul 383
Vade 386

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ALIM HAKKI SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ,
ALIM HAKKININ KULLANILMASI VE ŞERHİ, DEVRİ VE İNTİKÂLİ İLE SONA ERMESİ
ALIM HAKKI SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 389
Genel Olarak 389
Alım Hakkı Alanın Yükümlülüğü 389

Alım Hakkı Verenin Yükümlülükleri 392
Genel Olarak 392
Hazır Bulunma Yükümlülüğü 393
Genel Olarak 393
Hazır Bulunma Yükümlülüğünün Hukukî Niteliği. 393
Hazır Bulunma Yükümlülüğünün Kapsamı 394
Genel Olarak 394
(3) Kaçınma Yükümlülüğü 395
Koruma Yükümlülüğü 400
Sağlama Yükümlülüğü 403
Bilgilendirme Yükümlülüğü 405
Genel Olarak 405
Bilgilendirme Yükümlülüğünün Hukukî Niteliği 406
Bilgilendirmenin Kapsamı 408
Bilgilendirmenin Şekli ve Zamanı 409
ALIM HAKKININ KULLANILMASI. 412
Genel Olarak 412
Kullanım Beyanı 412
Genel Olarak 412
Kullanım Beyanının Sahibi 413
Genel Olarak 413
Çoklu Hak Sahipliği 415
Genel Olarak 415
Bağımsız Alım Hakkı 416
Bağımsız Olmayan Alım Hakkı 420
Kullanım Beyanının Muhatabı 423
Genel Olarak 423
Muhatabın Birden Fazla Olduğu Haller 430
Kullanım Beyanının Şekli 431
Genel Olarak 431
Taşınmazlar Üzerinde Kurulan Alım Hakkında Kullanım
Beyanının Şekli 435
4. Kullanım Beyanının İçeriği 444
Kullanım Süresi 447
Hakkın Kullanılmasının Sonuçları 451
ALIM HAKKININ ŞERHİ 455
Genel Olarak 455
Şerhin Kurulması 457

Şerhin Yapılması 460
Şerhin Etkisi 461
İyiniyetli Alım Hakkı Sahibinin Durumu 466
Şerhin Sona Ermesi 470
Genel Olarak 470
Feragat 470
Kanundan Doğan Sona Erme Halleri 471
Şerhin Silinmesi 477
ALIM HAKKININ DEVRİ VE MİRAS YOLUYLA GEÇMESİ 478
Genel Olarak 478
Alım Hakkının Devri 480
Genel Olarak 480
Devrin Hukukî Niteliği 481
Devrin Geçerliliği 487
Genel Olarak 487
Esasa İlişkin Şartlar 488
Şekle İlişkin Şart 492
Devrin Hukukî Sonuçları 496
Alım Hakkının Miras Yoluyla Geçmesi 498
ALIM HAKKININ SONA ERMESİ 500
Genel Olarak 500
Hakkın Kullanılması 501
Feragat 502
Sürenin Sona Ermesi 506
Ölüm 506
Hakkın Konusu Şeyin Devri 507
İmkânsızlık 510
Diğer Sona Erme Halleri 516
İ. Hakkın Sona Ermesinin Sonuçları 519
SONUÇ 521
KAYNAKÇA 531