^{Teori ve Uygulamada}Türk İnternet Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar Listesi 33
Bölüm I
İNTERNET HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLAR
A. HUKUKİ VE TEKNİK BAĞLAMDA BİLİŞİM (SİBER UZAY, BİLİŞİM SİSTEMLERİ VE BİLİŞİM VERİSİ) 35
1. Bilişim ve Siber Uzay 35
2. Bilişim Sistemi 36
a. Yeni Nesil Bilişim Sistemleri ve Gelişen Teknoloji Karşısında İnternet Hukuku (IoT/M2M) 37
3. Bilişim Verisi 39
4. Bilişim Sistemi ve Bilgisayar Kavramlarının Mevzuatta Ayrı Ayrı Kullanılmış Olmasının Önemsizliği 40
B. SİBER GÜVENLİK VE ADLİ BİLİŞİM 42
1. Siber Güvenlik Faaliyetleri ve Tanımlama 42
a. Siber Güvenlik Faaliyetleri 42
b. Yapılması Gereken Siber Güvenlik Tanımı 46
2. Adli Bilişim 47
3. Bilişim Çağında Siber Saldırılar ve Bilişim Suçları/Haksızlıkları 48
a. Siber Saldırılar 48
b. Dar ve Geniş Manada Bilişim Suçları/Siber Saldırılar 49
4. Bilişim Çağında Haksızlıklar ve Siber Güvenlik–Adli Bilişim Faaliyetleri Vasıtasıyla Haksızlıklarla Mücadele 51
a. Ulusal Siber Güvenlik Politikaları 51
b. Türkiye’de Siber Güvenlik–Adli Bilişim Teşkilatı ve İşleyişi 58
c. Siber Saldırılarla Mücadelede Yaşanılan Zorluklar ve Uluslararası İşbirliği Zarureti 70
c.1. Siber Saldırılarla Mücadelede Yaşanılan Zorluklar 70
c.1.1. Ulusal Siber Güvenlikte Meşru Savunma ve Diğer Ülkelere Yapılan Siber Müdahalelerin Hukukiliği 72
c.2. Siber Saldırılarla Mücadelede Uluslararası İşbirliği Zarureti 73
d. Bilişim Çağında Güvenlik ve Hürriyet İkilemi 75
C. TEKNİK VE HUKUKİ BAĞLAMDA İNTERNET 76
1. Teknik Bağlamda İnternet, İntranet ve World Wide Web 76
a. İnternet Ağı ve İntranet 76
b. İnternet Sitesi ve World Wide Web 81
b.1. Teknik Bağlamda İnternet Sitesi 81
b.2. World Wide Web 83
c. Surface Web, Deep Web ve Dark Web Kavramları 84
c.1. Surface Web 84
c.2. Deep Web ve Dark Web 85
c.2.1. Deep Web ve Dark Web Ayrımının Önemi 87
c.2.2. Dark Web Gerçeği 88
d. Teknik Bağlamda Alan Adı (Domain Name) ve URL 89
2. Hukuki Bağlamda İnternet 92
a. Bir Hukuk Disiplini Olarak İnternet Hukuku 92
b. Türkiye’de İnternet Hukuku’nun Gelişimi 95
c. İnternet Kullanımı ve Bu Yöndeki Hizmetlerin Hukuki Niteliği 97
c.1. Evrensel Nitelikte Elektronik Haberleşme Hizmeti 97
c.1.1. Evrensel Elektronik Haberleşme Hizmetinin İlkeleri ve Kamu Hizmeti Niteliği 98
c.1.2. İnsan Hakkı Niteliği 100
c.1.2.1. İnternete Erişim Hakkı 100
c.1.2.1.1. İnternete Erişim Hakkının Sınırlandırılması 102
c.1.2.1.2. Sanal Ortamda Protesto Hakkı Sorunu: Hacktivizm 105
d. İnternet Ağı ve Bu Ağa Erişimin Hukuki Niteliği 107
d.1. 5651 s. Kanun’da Düzenlenen İnternet Ortamının Sınırları 109
d.1.1. Düzenlemelerin İnternet Siteleri ile Sınırlı Olmadığı 109
d.1.2. 5651 s. Kanun’un Alanının İnternet Ağındaki Kamuya Açık ve Haberleşme Teşkil Etmeyen İçerikler ile Sınırlı Olduğu 110
d.1.3. Eleştiri ve Öneri 112
e. Kamuya Açık Olmayan İnternet İçeriklerinin Türk İnternet Hukuku Karşısındaki Durumu 115
e.1. Düzenlemelerin Yetersizliği 115
e.1.1. 5651 s. Kanun Nazarında Değerlendirme 115
e.1.2. Ceza Hukuku Mevzuatı Nazarında Değerlendirme 116
3. Hukuki Bağlamda İnternet Sitesi 118
4. Hukuki Bağlamda Alan Adı (Domain Name) ve URL 120
a. Hak İhlali Dolayısıyla Alan Adının İptali veya Devri 121
a.1. Ülke İçi Yargı Yolları 121
a.2. Uluslararası Tahkim Yolu 123
D. HUKUKİ BAĞLAMDA ONLİNE OYUNLAR VE E–SPOR 126
1. Online Oyunlar 126
a. Kavram 126
b. Hukuken Arz Ettiği Önem 126
c. Mevzuatta Online Oyunlar 127
c.1. 5651 s. Kanun ve Online Oyunlarda Erişim Engeli ve/veya İçeriğin Kaldırılmasının Olanaklılığı 127
c.2. Online Oyunlarda Yaşanan Hak İhlalleri 128
c.3. Fikri Mülkiyet Hukuku Nazarında Online Oyunlar 130
c.4. Miras Hukuku Hükümlerinin Uygulanabilirliği (Dijital Miras) 130
2. E–Spor 134
E. SANAL/KRİPTO PARA BİRİMLERİ VE BİTCOİN 136
1. Sanal Para Kavramı 136
2. Bitcoin Örneği ve Blok–Zincir Temelli Kripto Para Sistemlerinde Temel İşleyiş 137
3. Kripto Para Sistemlerinin Doğurduğu Hukuki Sorunlar 139
a. Merkezi Bir Yapıya Sahip Olmayan Kripto Para Sistemlerinde Resmi Muhatap ve Otorite Yokluğu 139
b. Para Transferinin İki Tarafının Kısmi Anonimliği 140
c. Kara Paranın Aklanmasına Konu Edilme Riski 140
d. Aracı Kripto Para Borsalarının Kısmen Sorunların Önüne Geçtiği 140
F. VPN SERVİSLERİ VE TOR 142
1. Bu Teknolojilerin Mahiyetine Dair 142
a. VPN 142
b. TOR 144
2. Kriptolu Haberleşmeye Dair Düzenlemeler Çerçevesinde Bu Teknolojilerin Yasallığı 146
a. Mevcut Düzenlemeler 146
b. Düzenlemelerdeki Kriptolu Elektronik Haberleşme Cihaz/Sistemleri Kullanımına Dair Sınırlandırıcı Hükümler 148
c. VPN Servisleri–TOR ve Benzeri Teknolojilerin Mevcut Düzenlemeler Kapsamı Dışında Kaldığı 149
3. Türkiye’de VPN’lerin, TOR ve Benzeri Hizmetlerin Erişime Engellenmesinin Hukuki Temelleri 150
a. Belirlilik ve Öngörülebilirlik İlkesi Uyarınca Hukuki Düzenlemelerin Sınırlarının Çizilmesi Gerektiği 152
b. İnternet Teknolojileri Karşısında Erişim Engellerinden Daha Önemli Çözüm Yolları: Toplumun Bilinçlendirilmesi ve Yerlilik 153
Bölüm II
İNTERNET HUKUKUNUN SÜJELERİ
A. İNTERNET SERVİS SAĞLAYICI (İSS) 155
1. Erişim Sağlayıcı 156
a. Kavram 156
a.1. Erişim Sağlayıcı–Kullanım Sağlayıcı Farkı 158
b. Erişim Sağlayıcıların Yükümlülükleri 161
b.1. Genel Yükümlülükler 161
b.1.1. Yetkilendirilme Şartı ve İstisnaları 164
b.1.2. Faaliyet Belgesi Şartı 166
b.1.3. Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne Üyelik Şartı ve Üyelikten Doğan Yükümlülükler 166
b.2. Özel Yükümlülükler 166
b.2.1. Bilgilendirme Yükümlülüğü 167
b.2.2. Erişimi Engelleme Yükümlülüğü 167
b.2.2.1. Erişimi Engelleme Yükümlülüğüne Aykırılığın Müeyyideleri 169
b.2.2.2 Alternatif Erişim Yollarını Engelleme Yükümlülüğü 170
b.2.3. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımı Yükümlülüğü (Trafik–Konum Verileri) 171
b.2.3.1. Trafik Verisi ve Konum Verisi Kavramları 171
b.2.3.2. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımına Dair Sınırlar 172
b.2.3.2.1. Erişim Sağlayıcıların Kişisel Verilerin İşlenmesinde Uyması Gereken Temel İlke ve Sınırlamalar 173
b.2.3.2.1.1. Erişim Sağlayıcıların Kişisel Verileri İşlemesi Noktasında Alınacak Açık Rızanın Şekli 175
b.2.3.2.1.2. Trafik ve Konum Verilerini Yurt Dışına Aktarma Yasağı 177
b.2.3.2.2. Trafik ve Konum Verilerini Paylaşım Yükümlülüğüne ve Yükümlülüğün Sınırlarına Dair Düzenlemeler 177
b.2.3.2.2.1. Elektronik Haberleşme Hizmetinin Sunumundan Kaynaklanan Kayıt ve Paylaşım Yükümlülüğü ile Sınırları 179
b.2.3.2.2.1.1. Trafik Verileri ve Saklama Süreleri 179
b.2.3.2.2.1.2. Konum Verileri ve Saklama Süreleri 182
b.2.3.2.3. Siber Güvenlik–Adli Bilişim Faaliyetlerinden Doğan Kayıt ve Paylaşım Yükümlülüğü ile Sınırları 185
b.2.3.2.2.1. Trafik Verilerinin Paylaşılmamasına Dair Öngörülen Suç Normu 188
b.2.3.3. Gizliliği Koruma ve Güvende Tutma Yükümlülüğü 189
b.2.3.4. İşlenen Verileri Anonim Hale Getirme/Yok Etme Yükümlülüğü 192
b.2.4. Haberleşme İçeriklerinin İşlenmesi, Kaydı ve Aktarılması Yükümlülüğünün Bulunmadığı 192
b.2.4.1. Yükümlülüğün Bulunmamasının Sebepleri 192
b.2.4.2. Pratikte İnternet Vasıtasıyla Yapılan Haberleşmelerin Dinlenilmesinin Olanaklılığı Sorunu 195
c. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk 197
c.1. Erişimi Engelleme Yükümlülüğü ile Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğun Farkı 197
c.2. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumlulukta Muafiyetin Sınırı: Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyeti 198
c.3. Erişim Sağlayıcının Sorumluluğu Bakımından Mevcut Düzenlemelerin Yanlışlığı ve Olması Gereken Yöntem 200
2. Yer Sağlayıcı 202
a. Kavram 202
a.1. Yer Sağlayıcılığın Diğer Bazı İSS Gruplarından ve Sair Durumlardan Ayrılması 204
a.2. Cache/Önbellek Sunucu Kullanımı 205
b. Veri Merkezi Kavramı 206
c. Yer Sağlayıcıların Yükümlülükleri 206
c.1. Yer Sağlayıcıların Elektronik Haberleşme Hizmetinin Sunumundan Kaynaklı Yükümlülükleri Sorunu 206
c.2. Faaliyet Belgesi Alma Yükümlülüğü 207
c.3. Bilgilendirme Yükümlülüğü 208
c.4. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğü 209
c.4.1. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğüne Aykırılığın Müeyyideleri 210
c.5. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımı Yükümlülüğü (Trafik–Konum Verileri) 211
c.6. Yükümlülüklerden Kısmen Muaf Tutulması Gereken Yer Sağlayıcılar 212
d. Trafik Verilerinin Paylaşılmamasına Dair Öngörülen Suç Normu 213
e. Haberleşme İçeriklerinin İşlenmesi, Kaydı ve Aktarılması Yükümlülüğünün Bulunmadığı 213
f. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk 213
f.1. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğü ile Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğun Farkı 213
f.2. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumlulukta Muafiyetin Sınırı: Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyeti 214
f.2.1. Muafiyet Getirilen Hukuka Uygunluk Denetiminin Özünde Yer Sağlayıcılar İçin İmkansız Olmadığı 214
f.2.2. Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyetinin Sonuçları 216
f.3. Yer Sağlayıcının Sorumluluğu Bakımından Mevcut Düzenlemelerin Yanlışlığı ve Olması Gereken Yöntem 218
f.3.1. Yanlışlığın Sebepleri 218
f.3.2. Alternatif Çözüm: Sorumsuzluk ve Rıza Kayıtları 219
f.3.3. Olması Gereken Yöntem ve Sorumluluktan Kurtulma Yollarına Dair Öneri 220
f.3.3.1. Olması Gereken Yöntem 220
f.3.3.2 Sorumluluktan Kurtulma Yollarına Dair Öneri 220
f.4. ABD İnternet Hukukundaki Tartışmalı “Section 230–231” Normları ve İSS’lerin Kasıtlı Olarak Yer Sağladıkları/Yayınladıkları İçeriklerden Tamamen Sorumsuz Tutulmasının Neden Mümkün Olmadığı Üzerine Bir Değerlendirme 221
3. İnternet Sitesi/Uygulaması İşletmecisi 223
a. Kavram 223
b. Bilgilendirme Yükümlülüğü 225
c. E–Ticaret Siteleri/Uygulamaları ve Hizmet Sağlayıcılar 226
d. İnternet Sitesi İşletmecilerinin Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğu 228
d.1. Kusurlu Sorumluluk İlkesi 228
d.1.1. Uyarıda Bulunulmasının Kusurlu Sorumluluğun Ön Şartı Olmadığı 232
d.1.2. Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyetinin Kıyas Yoluyla Uygulanması Gerektiği 233
e. İnternet Sitesi İşletmecisinin Otosansür Uygulaması (Filtreleme) 234
4. Sosyal Medya Platformu İşletmecisi (Sosyal Ağ Sağlayıcı) 235
a. 7253 s. Kanun Öncesi Hukuken Sosyal Medya Kavramına Verilen Anlam 235
b. 5651 s. Kanun’a göre Sosyal Medya ve Sosyal Ağ Sağlayıcı 238
b.1. BTK Kararı Çerçevesinde 5651 s. Kanun Nazarında Değerlendirilecek Sosyal Ağ Sağlayıcılar 239
c. Sosyal Ağ Sağlayıcıların Yükümlülükleri 241
c.1. Genel Olarak 241
c.2. Özel Düzenlemeler 241
c.2.1. Günlük Erişimi Bir Milyondan Fazla Olan Sosyal Ağ Sağlayıcıların Tespiti 242
c.2.2. Temsilci Bulundurma Yükümlülüğü 244
c.2.3. Geri Dönüş ve Raporlama Yükümlülüğü 247
c.2.4. Bilişim Verilerini Türkiye’de Saklama Yükümlülüğü 248
c.2.4.1. Türkiye’de Saklama Zorunluluğu Olan Veri Kategorileri 249
c.2.4.2. Bilişim Verilerine Erişebilmenin Devletlerin Egemenlik Gücü ile Bağlantısı 250
c.2.4.3. Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesi Durumunda ABD'deki İSS'ler ve Trafik Verileri Sorunu 251
d. Daha Yüksek İdari ve Adli Para Cezaları 257
e. Hukuki Sorumluluk Düzenlemesi 257
5. İnternet Yayın Platform İşletmecileri ve Medya Hizmet Sağlayıcı Kuruluşlar 260
a. Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik Kapsamı Haricinde Tutulanlar 260
b. Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik’te Altyapı İşletmecisi Sayılan Erişim Sağlayıcılara Yapılan Yollamalar ve Erişimin Engellenmesi 262
c. İnternet Yayın Platform İşletmecisi 263
c.1. Yetkilendirilme Şartı 264
c.2. Yükümlülükler 266
c.3. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk ve Cezai Yaptırımlar 267
d. Medya Hizmet Sağlayıcı 269
d.1. 6112 s. Kanun’a ve Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik’e Tabi Olan Medya Hizmet Sağlayıcı Kuruluşlar 270
d.2. Yayın Lisansı Şartı 271
d.2.1. Lisans Almadan Yapılan Yayınların Akıbeti 274
d.2.2. Ceza Normu 277
d.3. Yayın Hizmeti İlkeleri 277
d.4. Yayın Hizmetlerinde Ticari İletişime Dair Esaslar 279
d.5. Yükümlülükler 281
d.5.1. Genel Yükümlülükler 281
d.5.2. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğü 282
d.6. Düzeltme ve Cevap Hakkı 288
d.7. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk 290
6. Toplu Kullanım Sağlayıcı 290
a. Kavram 290
b. Yükümlülükler 292
b.1. İzin Belgesi Alma Yükümlülüğü 292
b.2. Filtreleme Yükümlülüğü 293
b.3. Cihaz Verilerini Kayıt ve Bildirim Yükümlülüğü 295
b.4. Kullanıcıları Tanımlayacak Sistemleri Kurma Yükümlülüğü 296
c. İşyerlerinde Uyulması Gereken Kurallar 296
d. İdari Yaptırımlar 298
B. KULLANICI 299
C. İÇERİK SAĞLAYICI 299
1. Kavram 299
a. İçerik Sağlayıcı Kavramının İSS’lerden Ayrılması 301
2. İçerik Sağlayıcının Çeşitli Görünümleri 302
3. İçerik Paylaşımında Uyulması Gereken Temel İlkeler 306
4. Ticari–Ekonomik Amaçlı İçerik Sağlayıcılar 306
a. Kavram 306
b. Genel Bilgilendirme Yükümlülüğü 307
c. E–Ticaret Siteleri/Uygulamaları ve Hizmet Sağlayıcılar 308
c.1. Kavram 308
c.2. Yükümlülükler 309
c.2.1. ETBİS’e Kayıt ve Bildirim Yükümlülüğü 309
c.2.2. Bilgilendirme Yükümlülüğü 312
c.2.3. E–Ticaret Ortamının İçeriğine ve Siparişlere Dair Esaslar 313
c.2.4. Ticari Elektronik İletilere Dair Esaslar ve İYS Kayıt Yükümlülüğü 316
c.2.5. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımına Dair Esaslar 318
c.3. Veri Trafiğinin Güvenliği ve Güven Damgası Uygulaması 319
c.4. Şikayetler, Denetim ve İdari Yaptırımlar 319
d. Ticari Reklam Yapan İçerik Sağlayıcılar ve Yükümlülükleri 321
d.1. Reklam ve Mecra Kuruluşu Kavramları 321
d.2. Ticari Reklam Yapan İçerik Sağlayıcıların Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’dan Doğan Yükümlülükleri ve Müeyyideler 324
d.3. Reklam Kurulu’na Yapılacak Şikayetler 329
d.4. Ticari Reklamlar Sebebiyle Haksız Rekabet Hükümlerinden Doğan Sorumluluk 329
e. TTK md. 1524’e göre Oluşturulan İnternet Sitelerine Dair İçerik Sağlayıcıların ve MTHS’lerin Yükümlülükleri 330
e.1. Şirketlerin İçerik ve Yer Sağlayıcı Konumlarına göre 5651 s. Kanun Nazarında Ayrı Yükümlülüklerinin Bulunduğu 337
5. 5651 s. Kanun’da Tüm İçerik Sağlayıcılar Bakımından Mevcut Olan Ceza Normu 337
6. Tüm İçerik Sağlayıcılar Bakımından Mevcut Olan “İçeriği Kaldırma” Yükümlülüğü 338
a. Değerlendirme 340
7. Genel Olarak İçerik Sağlayıcının Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğu 341
a. Bağlantı Sağlanan İçerikten Sorumluluk 341
a.1. İçeriği Benimseme–Yaymayı Amaçlama ve Bunun Açıkça Anlaşılması Şartı 343
a.2. Düzenlemenin Bağlayıcılığı Sorunu 345
b. İçerik Sağlayıcının Çeşitli Görünümlerine göre “Oluşturulan İçerikten” Sorumluluk 346
b.1. İçerik Denetiminde Yapay Zeka Kullanılması ve İçerik Sağlayıcının Yapay Zeka Olduğu Durumlarda Hukuka Aykırı İçerikten Sorumluluk 348
b.1.1. Kavramsal Açıdan Yapay Zeka 348
b.1.2. Yapay Zekanın Klasik Hukuk Sistemleri İçin Ciddi Bir Sorun Olduğu 350
b.1.3. Yapay Zekanın Filtrelediği İçerikler Bakımından Sorumluluk 350
b.1.4. Yapay Zeka İçerik Sağlayıcı ve Hukuka Aykırı İçerikten Sorumluluk 352
b.1.4.1. Konuya Dair Teorik Tartışmalar 1: Gerçek/Tüzel Kişilerin Hukuka Aykırılıklardan Sorumlu Tutulmasının Mümkün Olup Olmadığı 352
b.1.4.2. Konuya Dair Teorik Tartışmalar 2: Gerçek/Tüzel Kişiler Sorumlu Tutulacaksa Hangi Sorumluluk Teorisinin Gündeme Geleceği Sorunu 356
D. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU (BTK) 359
1. Kurumun Genel Yapısı 359
2. Kurumun Görev ve Yetkileri 360
a. Kurumun İnternet ile İlgili Görev ve Yetkileri 360
a.1. BTK’nın İnternet Ağına Dair İşleyişin Hukuk Çerçevesinde Olması İçin Müeyyide ve Tedbirler Tatbik Etmesinin İdare Hukukunun Temel İşleyişi Dahilinde Olduğu 360
a.2. Siber Güvenlik ile İlgili Görev ve Yetkiler 361
a.2.1. BTK’nın Önleyici Kolluk Görevi ve Bu Uğurdaki Yetkilerin Sınırı 361
a.2.2. Siber Güvenlik ile İlgili Görev ve Yetkiler (Genel Olarak) 364
a.3. Elektronik Haberleşme Sektörüne Dair Düzenleme–Denetleme Hususundaki Görev ve Yetkiler 366
a.4. Denetim Faaliyetleri ile İdari Müeyyidelere Esas Alınacak Delilleri Toplamaya Dair Görev ve Yetkiler 370
3. Kurul’un Görev ve Yetkileri 371
E. ERİŞİM SAĞLAYICILARI BİRLİĞİ (ESB) 372
1. Birliğin Genel Yapısı 372
2. Birliğin Görev ve Yetkileri 374
a. Genel Olarak 374
b. İstisnai Bir Yetki Olarak Erişim Engeli Kararı Vermek ve Bu Kararı İSS’ye Tatbik Ettirmek 375
c. Arama Motorlarına Yapılacak Bildirime Dair Görev 376
F. İNTERNET GELİŞTİRME KURULU 377
G. DİJİTAL MECRALAR KOMİSYONU 379
Bölüm III
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
A. ERİŞİMİN ENGELLENMESİ KAVRAMI 381
1. Genel Olarak Erişimin Engellenmesi Kavramı ve Dünyadaki Durum 381
a. İSS’lerin Hukukun Gereği Olarak Doğrudan Erişimi Engellediği Katı Sistemler 381
b. İSS’lerin Doğrudan Erişimi Engellemelerinin Esas Olduğu, Erişimin Engellenmesi Yönünde Yargı Kararlarının ise İstisnai Olduğu Katı Olmayan Sistemler 382
b.1. Avrupa 382
b.2. ABD 383
c. Karma Nitelikteki Sistemler 384
d. İstisnai Bir Uygulama: Alan Adının El Konularak Müsaderesi 384
2. Türk Hukukunda Erişimin Engellenmesi Kavramı 385
B. 5651 S. KANUN SİSTEMATİĞİ DAHİLİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİNİN TEKNİK YÖNTEMLERİ 385
1. Tüm Sitenin/Uygulamanın Erişime Engellenmesi Yöntemleri 387
2. İçeriğin/URL’nin Erişime Engellenmesi Yöntemleri 388
C. TÜRK HUKUKUNDA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ KARARLARI 389
1. Erişimin Engellenmesi Kararlarının Hukuki Niteliği 389
a. Tedbir Kararı Niteliği ve Kararların Geçici Etki Yaratacağı 389
b. Tedbir Kararı Niteliği Gereğince, 5651 s. Kanun’da Düzenlenmemiş Durumlarda da Hukuka Aykırı Durum Ortadan Kalktığında Erişim Engellerinin Kaldırılması Gerektiği 391
c. Hukuk Mahkemelerinin Verdiği Erişimin Engellenmesi Kararlarının Hukuki Niteliği Sorunu 392
c.1. Eda Hükümleri ve İhtiyati Tedbirler 392
c.2. Hüküm Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararlarının Tedbir Niteliğinde Olmadığı 393
c.3. Eda Hükmü Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararların Yaratacağı Sorunlar ve Çözüm Yolları 394
c.3.1. Sorunlar 394
c.3.2. Mevcut Çözüm Yöntemi 395
c.3.3. Olması Gereken Çözüm Yöntemleri 396
2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilebilmesi İçin İnternet İçeriğinin Hukuka Aykırılığının Yeterli Olduğu 396
3. Erişimin Engellenmesi Kararlarına Konu Olabilecek İçerikler ve Bu Yönde Karar Vermeye Yetkili Olanlar 397
D. 5651 S. KANUN’UN ERİŞİMİN ENGELLENMESİNE DAİR BENİMSEDİĞİ TEMEL FELSEFE 403
1. Öncelikle İçerik/URL Tabanlı Engelleme Kararı Verilmesi Gerektiği 403
2. Hukuka Aykırılıklar ile Mücadele İçin Zaruri ve Hakkaniyetli Olması Durumunda Bütün Sitenin/Uygulamanın Erişime Engellenebileceği 403
a. Son Çare ve Zaruret Noktasında Somut Örnek: S 406
b. Karantina Örneği 408
c. Tüm Siteye/Uygulamaya Erişimin Engellenmesi Konusunda Doktrindeki Eleştiriler ve Anayasa Mahkemesi Kararları 408
c.1. Engellemenin Cezaların Şahsiliği İlkesine Aykırı Olduğu Görüşü 409
c.1.1. Görüşün Değerlendirilmesi 409
c.2. Engellemenin Ölçülülük İlkesine Aykırı Olduğu Görüşü 410
c.2.2. Görüşün Değerlendirilmesi 412
d. Konuya Dair Genel Değerlendirme 413
d.1. Yürürlükteki 5651 s. Kanun Hükümlerinin ve Bu Hükümlere Dayanılarak Verilen Kararların Tatbikinin Hukuk Devletinin Gereği Olduğu 413
d.2. Adaletin Terazisi Karşısında, “Toplumun İnternete Erişim Hakkı” ve “Mağdurun Hukuka Aykırı İçerikler Nedeniyle İhlal Edilen Hakları–Kamu Düzeni–Milli Güvenlik” Hususlarından Hangisinin Daha Üstün Tutulacağı Sorunu 414
d.2.1. Sorunun Kaynağı 414
d.2.2. Adaletin Terazisinin Yalnızca Hukuka göre Karar Vereceği 416
d.2.2.1. Sorunun Anayasa’nın Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılmasına Dair Benimsediği Temel Felsefe Işığında Değerlendirilmesi 416
E. 5651 S. KANUN SİSTEMATİĞİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ UYGULAMALARI 418
1. Erişimin Engellenmesi Uygulamaları Yönünden Uyarı Yöntemi 418
a. Uyar–Engelle Yönteminin Mümkün Olmadığı 418
a.1. İstisna: Sorumluluktan Kurtulma ve/veya Meşru Savunma Amaçlı Erişimin Engellenmesi 420
b. 5651 s. Kanun Çerçevesinde Erişimin Engellenmesine Karar Verilebilmesi İçin Uyar–Kaldır Yönteminin İşletilmesinin Zorunlu Olmadığı 421
c. Erişimin Engellenmesi Kararları Sonrası Yer Sağlayıcı/İnternet Sitesi İşletmecisi İSS’lerin Filtreleme Uygulamalarının Uyar–Kaldır Niteliğinde Olduğu 422
2. İdari İşlem Neticesinde Erişimin Engellenmesi Uygulamaları 422
a. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8) 424
a.1. Katalog Suçlar 424
a.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler 425
a.2. Madde 8 Uygulaması 425
a.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa Erişimin Engellenmesi Kararı Verme Gereği 425
a.2.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 426
a.2.2.1. Madde 8’e göre BTK’nın Cebren Erişim Engeli Tatbik Etmesinin Olanaklılığı Sorunu 427
a.2.3. BTK’nın İdari Tedbir Kararının “Ön Tedbir” Niteliği 428
a.2.4. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı 429
a.2.5. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 430
a.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar 430
b. Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallere Dair Madde 8/A Uygulaması 431
b.1. Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerin Kapsamı ve Karar Vermeye Yetkili Olanlar 432
b.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 433
b.3. Sulh Ceza Hakimliği Onayı 434
b.4. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 434
b.5. Madde 8/A’da Geçen Kamu Düzeni ve Milli Güvenlik Kavramlarının İçeriği ile Sınırları 435
c. Kişilik Hakkı İhlaline Dair Kararlara Konu İçeriklerin Başka İnternet Adreslerinde de Yayınlanması Durumunda ESB’ye Başvuru–Madde 9 Uygulaması 437
c.1. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 438
d. Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Nedeniyle Erişimin Engellenmesi–Md. 9/A Uygulaması 439
d.1. Uygulamanın Temel Mantığı 439
d.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 439
d.2.1. İlgililerin BTK’ya Başvurusu ve Kararların Tatbiki Usulü 439
d.2.1.1. İlgililerin Talebi Ayrıca Sulh Ceza Hakimliği Onayına Sunmaları Gereği 441
d.2.1.2. Hakimlik Kararına İtiraz 441
d.2.2. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde BTK’nın Re’sen Harekete Geçmesi ve Kararların Tatbiki Usulü 441
d.2.2.1. Sulh Ceza Hakimliği Onayı Şartı ve Hakimlik Kararına İtiraz 442
d.2.3. Erişim Engeli Yönteminin Yalnızca İçerik/URL Tabanlı Olması Şartı 442
d.2.4. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı 443
e. İdari İşlem Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararlarına Dair Mevzuattaki Diğer Hükümler 443
e.1. Önemli Bir Düzenleme: Elektronik Haberleşme Kanunu md. 60/10 445
f. İdarenin Verdiği Erişimin Engellenmesi Kararlarına Karşı Kanun Yolları 446
f.1. CMK Hükümlerine göre İtiraz ve Kanun Yararına Bozma 446
f.1.1. İtiraz Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler 446
f.1.2. Kanun Yararına Bozma Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler 447
f.2. Sulh Ceza Hakimliği Onayına Sunulan İdari Kararların/İşlemlerin De İdari Yargıya Götürülebileceği 448
f.3. İdareye Başvuru (İYUK md. 11) 449
f.4. İptal Davası 450
f.4.1. İptal Davasının Unsurları ve İptal Gerekçeleri 451
f.4.2. Davacı Olabilecek Kişiler ve Menfaat İhlali Şartı 452
f.4.3. İptal Davasında Hasım Gösterilecek Olan İdarenin Belirlenmesi 453
f.4.4. Yetkili İdare Mahkemesi 453
f.4.5. Dava Açma Süresinin Başlangıcı 454
f.4.6. Yürütmenin Durdurulması 455
f.4.7. İptal Kararının Sonuçları 456
f.5 Zararların Tazmini–Tam Yargı Davaları 456
f.5.1. Tam Yargı Davalarının Yapısı ve Hizmet Kusuru Kavramı 456
f.5.2. Davacı Olabilecek Kişiler ve Hak İhlali Şartı 458
f.5.3. Davada Hasım Gösterilecek Olan İdarenin Belirlenmesi 459
f.5.4. Yetkili İdare Mahkemesi 461
f.5.5. Dava Açma Süresinin Başlangıcı 461
3. Sulh Ceza Hakimliği ve Ceza Mahkemesi Kararları Neticesinde Erişimin Engellenmesi Uygulamaları 462
a. Sulh Ceza Hakimliklerinin Yapısı ve Görevleri 462
b. Sulh Ceza Hakimliklerinin Erişimin Engellenmesi Kararı Verebilmesi İçin Bazı Ön Şartlar Bulunduğuna Dair Görüşler 465
b.1. Hak İhlalinin İlk Bakışta Anlaşılabilir Olması ve Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunması Gerektiği Görüşü 465
b.1.1. Görüşlerin Değerlendirilmesi 468
b.1.1.1. 5651 s. Kanun’a göre Tedbir Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararları Yönünden Hak İhlalinin İlk Bakışta Anlaşılabilir Olmasının Gerekmediği 468
b.1.1.2. İnternet Ortamının Yapısı Gereğince, Bu Ortamdaki Çoğu İçeriğin Erişime Engellenmesinin Gecikmesinde Her Daim Sakınca Bulunacağı 469
b.1.1.4. Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunması Gerektiği Görüşünün Unutulma Hakkına Dair Uyuşmazlıklarda Sulh Ceza Hakimliklerini Tamamen Yetkisiz Bırakacağı 470
b.1.1.5. Tedbir Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararlarının “Çekişmeli” Yargılamanın Yapısı ile Bağdaşmadığı ve Bunun Uygulamada Yaratacağı Büyük Külfetler 471
c. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8) 473
c.1. Katalog Suçlar 473
c.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler 474
c.2. Madde 8 Uygulaması 474
c.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa Erişimin Engellenmesi Kararı Verme Gereği 474
c.2.1.1. Yeterli Şüphe Sebebi Kavramı 474
c.2.1.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verme Gereği 476
c.2.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 476
c.2.2.1. Madde 8’e göre Verilecek Erişimin Engellenmesi Kararlarında Belirtilecek Hususlar 478
c.2.3. Erişimin Engellenmesi Kararlarının Koruma Tedbiri Değil, Kendine Özgü Tedbir Kararı Niteliğinde Olduğu 480
c.2.4. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı 480
c.2.4.1. Erişimin Engellenmesine Dair Kararların Ne Zaman Hükümsüz Hale Gelmemesi Gerektiği Sorunu 482
c.2.5. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 483
c.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar 484
c.2.7. Ceza Muhakemesi Sonucunda Sunuculara Dair Müsadere Gerçekleşirse Alan Adına Dair Erişim Engelinin Kaldırılması Gerektiği 484
c.2.7.1. Ceza Muhakemesinde Alan Adına El Konulmasının ve Müsaderesinin Olanaklılığı Sorunu ile Bunun Erişimin Engellenmesi Kararlarına Etkisi 484
d. Madde. 8/A Uygulaması 485
d.1. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 486
d.2. Sulh Ceza Hakimliklerine Kimin Başvuracağı Sorunu 487
d.3. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 488
e. Kişilik Hakkı İhlaline Dair Başvurular–Madde 9 Uygulaması 488
e.1. Başvuruda Bulunabilecekler 489
e.2. Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru Süreci 490
e.3. Yetkili Sulh Ceza Hakimliği 491
e.4. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 492
e.5. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı 493
e.6. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 493
e.7. Adın İlişkilendirilmemesi Kararı 493
e.8. Madde 9’a göre Tekzip/Düzeltme Amaçlı Başvuru Yapılmasının Olanaklılığı Sorunu 494
f. Sulh Ceza Hakimliklerinin Başvuru Üzerine Erişim Engeli Kararı Verebilmelerine Dair Mevzuattaki Diğer Hükümler 496
g. Sulh Ceza Hakimliği Kararlarının Maddi Anlamda Kesin Hüküm Niteliğinin Bulunmaması ve Sonuçları 498
g.1. Hüküm ve Maddi Anlamda Kesin Hüküm Kavramları 498
g.2. Sulh Ceza Hakimliği Kararlarının Maddi Anlamda Kesin Hüküm Teşkil Etmediği ve Bunun Sonuçları 500
h. Sulh Ceza Hakimliği Kararlarına Karşı Kanun Yolları 502
h.1. CMK Hükümlerine göre İtiraz ve Kanun Yararına Bozma 502
h.1.1. İtiraz Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler 502
h.1.2. Kanun Yararına Bozma Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler 504
h.2. Zararların Tazmini ve Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davası 505
4. 5651 s. Kanun’a göre Erişimin Engellenmesi Uygulamalarına Hukuk Pratiğinden Örnekler 507
F. HUKUK MAHKEMESİ KARARLARI NETİCESİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ 515
1. Hukuk Mahkemelerinin Erişimin Engellenmesine Karar Verebilmesi Konusunda Doktrin Görüşleri ve Yargı Kararları 515
a. Hukuk Mahkemelerinin Erişimin Engellenmesi Kararı Verebilmesinin Teorik Açıdan Doğru Olduğu 519
a.1. Maddi Anlamda Kesin Hüküm Teşkil Etmeyen Kararların Hukuk Mahkemelerini Bağlamayacağı 520
a.2 Mevzuatta Sulh Ceza Hakimliğine Verilmiş Görevlerin Genel Yetkili Mahkemeler Karşısında Görev Yönünden Özel Hüküm Sayılamayacağı 521
2. Hukuk Mahkemelerinin Vereceği Erişimin Engellenmesine Dair Kararların Hukuki Niteliği Sorunu 522
a. Kesinleşmiş Hukuk Mahkemesi Kararlarına Rağmen Sulh Ceza Hakimliklerinin Erişimin Engellenmesine Karar Verip Veremeyeceği Sorunu 522
a.1. Farklı Kararlar Arasındaki Çelişkilerin Giderilmesi 523
3. Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar Vasıtasıyla Erişimin Engellenmesi 523
a. Önleme Davası 524
b. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davası 525
b.1. Görevli ve Yetkili Mahkeme 526
b.2. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davaları Yönünden Yürütülmesi Gereken Sistem 528
b.2.1. Haksız Saldırının Sonlandırılması İçin Yapılması Gereken Talepler ve Kurulması Gereken Hüküm 528
b.2.2. Davalının Kimliğinin Tespitine, Husumetin Kime Yöneltileceğine ve Birden Çok Faile Dair Usul Sorunları 531
b.2.2.1. Davalının Kimliğinin Tespitine Dair Sorunlar ve Öneriler 531
b.2.2.2. Husumetin Kime Yöneltileceğine Dair Usul Sorunları ve Öneriler 534
b.2.2.2.1. Doktrin ve İçtihatlardaki Görüşler 534
b.2.2.2.2. Konuya Dair Görüş ve Öneri 537
b.2.2.3. Dava Sürecinde Pasif Husumet Ehliyetinin Doğruluğunun Araştırılması–Adli Bilişim Sorunları ve İspat Hakkı 540
b.2.2.3.1. Dava Sürecinde Pasif Husumet Ehliyetinin Doğruluğunun Araştırılması 540
b.2.2.4.2. Adli Bilişim Sorunları (Araştırmalar–Bilirkişi İncelemesi–Keşif) 544
b.2.2.4.2.1. İnternet Ağı ve Bilişim Cihazlarında Keşif 547
b.2.2.3. Birden Çok Faile Dair Usul Sorunları ve Öneriler 549
b.3. Hukuk Mahkemelerince Verilen Erişimin Engellenmesi Kararlarının Erişim Sağlayıcılar Tarafından Tatbik Edilmemesi İhtimali 550
Bölüm IV
İÇERİĞİN KALDIRILMASI
A. İÇERİĞİN KALDIRILMASI KAVRAMI 553
B. TÜRK HUKUKUNDA İÇERİĞİN KALDIRILMASI KARARLARI 554
1. İçeriğin Kaldırılması Kararlarının Hukuki Niteliği: Kararın Tedbir Niteliğinde Olmadığı 554
2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilebilmesi İçin İnternet İçeriğinin Hukuka Aykırılığının Yeterli Olduğu 555
3. İçeriğin Kaldırılmasının Cebren Tatbiki Sorunu 556
a. Soruna Genel Bakış 556
b. Türk Hukuk Pratiğinde Sorunun Yansımaları 557
C. İÇERİĞİN KALDIRILMASI KARARLARINA KONU OLABİLECEK İÇERİKLER VE BU YÖNDE KARAR VERMEYE YETKİLİ OLANLAR 559
D. 5651 S. KANUN SİSTEMATİĞİNDE İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI 561
1. Uyar–Kaldır Yöntemi 561
a. Yöntemin Genel Yapısı 561
b. Uyar–Kaldır Yönteminin Demokratik Hukuk Devletlerindeki Konumu 562
c. Uyar–Kaldır Yönteminin Uygulamadaki Görünümü 563
c.1. Twitter Uygulaması 564
c.2. Facebook Uygulaması 566
c.3. Google Uygulaması 571
d. 5651 s. Kanun’da Uyar–Kaldır Uygulamaları 574
d.1. İçeriğin Kaldırılmasına Karar Verilebilmesi İçin Uyar–Kaldır Yönteminin İşletilmesinin Zorunlu Olmadığı 574
d.2. Uyarının Şekline ve Uyarılacak Kişiye Dair Serbestlik 574
d.3. Uyarıya Cevap Zorunluluğu 575
d.4. Kötü Niyetli Uyarılar ve Uyar–Kaldırın Yanlış Tatbik Edilmesi 576
d.4.1. Dava Hakkı 577
2. İdari İşlem Neticesinde İçeriğin Kaldırılması Uygulamaları 577
a. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8) 578
a.1. Katalog Suçlar 578
a.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler 578
a.2. Madde 8 Uygulaması 578
a.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa İçeriğin Kaldırılması Kararı Verme Gereği 578
a.2.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 579
a.2.2.1. Madde 8’e göre BTK’nın Cebren İçeriği Kaldırmasının Olanaklılığı Sorunu 580
a.2.3. BTK’nın Vereceği İçeriğin Kaldırılması Kararlarının Tedbir Niteliğinde Olmadığı 580
a.2.4. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Kararların Hükümsüzlüğünün Sonuçları 581
a.2.5. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 581
a.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar 582
b. İçeriğin Kaldırılmasının Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallere Dair Madde 8/A Uygulaması 582
b.1. İçeriğin Kaldırılmasının Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerin Kapsamı ve Karar Vermeye Yetkili Olanlar 582
b.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 583
b.3. Sulh Ceza Hakimliği Onayı 584
b.4. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 584
b.5. Madde 8/A’da Geçen Kamu Düzeni ve Milli Güvenlik Kavramlarının İçeriği ile Sınırları 585
c. Kişilik Hakkı İhlaline Konu Kararlara Konu İçeriklerin Başka İnternet Adreslerinde de Yayınlanması Durumunda ESB’ye Başvuru–Madde 9 Uygulaması 585
c.1. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 585
d. Madde 9/A Uygulaması 586
e. Önemli Bir Düzenleme: Elektronik Haberleşme Kanunu md. 60/10 586
f. İdarenin Verdiği İçeriğin Kaldırılması Kararlarına Karşı Kanun Yolları 587
f.1. CMK Hükümlerine göre İtiraz ve Kanun Yararına Bozma 587
f.1.1. İtiraz Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler 587
f.1.2. Kanun Yararına Bozma Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler 587
f.2. Sulh Ceza Hakimliği Onayına Sunulan İdari Kararların/İşlemlerin De İdari Yargıya Götürülebileceği 587
f.3. İdareye Başvuru (İYUK md. 11) 587
f.4. İptal Davası 587
f.4.1. İptal Davasının Unsurları ve İptal Gerekçeleri 588
f.4.2. Davacı Olabilecek Kişiler ve Menfaat İhlali Şartı 588
f.4.3. İptal Davasında Hasım Gösterilecek Olan İdarenin Belirlenmesi 588
f.4.4. Yetkili İdare Mahkemesi 588
f.4.5. Dava Açma Süresinin Başlangıcı 588
f.4.6. Yürütmenin Durdurulması 588
f.4.7. İptal Kararının Sonuçları 589
f.5. Zararların Tazmini–Tam Yargı Davaları 589
3. Sulh Ceza Hakimliği ve Ceza Mahkemesi Kararları Neticesinde İçeriğin Kaldırılması Uygulamaları 589
a. Sulh Ceza Hakimliklerinin Yapısı ve Görevleri 589
b. Sulh Ceza Hakimliklerinin Erişimin Engellenmesine Karar Verebilmesi İçin Bazı Ön Şartlar Bulunduğuna Dair Görüşlerin İçeriğin Kaldırılması Konusunda Uygulanabilirliği 589
b.1. Ön Şartlar Hakkındaki Görüşler 589
b.2 Bu Görüşlerin İçeriğin Kaldırılması Kararları Konusunda Uygulanabilirliği 590
c. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8) 591
c.1. Katalog Suçlar 591
c.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler 591
c.2. Madde 8 Uygulaması 592
c.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa İçeriğin Kaldırılması Kararı Verme Gereği 592
c.2.1.1. Yeterli Şüphe Sebebi Kavramı 592
c.2.1.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verme Gereği 592
c.2.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 592
c.2.2.1. Madde 8’e göre Verilecek İçeriğin Kaldırılması Kararlarında Belirtilecek Hususlar 593
c.2.3. İçeriğin Kaldırılması Kararının Tedbir Niteliğinde Olmadığı 593
c.2.4. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Kararların Hükümsüzlüğünün Sonuçları 594
c.2.5. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 595
c.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar 595
c.2.7. İçeriğin Kaldırılmamasının Cezai Müeyyidelere Bağlanması Sorunu 595
d. Madde. 8/A Uygulaması 597
d.1. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 598
d.2. Sulh Ceza Hakimliklerine Kimin Başvuracağı Sorunu 599
d.3. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 599
e. Kişilik Hakkı İhlaline Dair Başvurular–Madde 9 Uygulaması 599
e.1. Başvuruda Bulunabilecekler 600
e.2. Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru Süreci 600
e.3. Yetkili Sulh Ceza Hakimliği 600
e.4. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 600
e.5. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu 601
e.6. Adın İlişkilendirilmemesi Kararı 601
e.7. Madde 9’a göre Tekzip/Düzeltme Amaçlı Başvuru Yapılmasının Olanaklılığı Sorunu 601
E. HUKUK MAHKEMESİ KARARLARI NETİCESİNDE İÇERİĞİN KALDIRILMASI 601
1. Hukuk Mahkemelerinin İçeriğin Kaldırılması Kararı Vermesi Konusundaki Doktrin Görüşleri ve Yargı Kararları 601
a. Hukuk Mahkemelerinin İçeriğin Kaldırılması Kararı Verebilmesinin Teorik Açıdan Doğru Olduğu 602
a.1. Maddi Anlamda Kesin Hüküm Teşkil Etmeyen Kararların Hukuk Mahkemelerini Bağlamayacağı 603
a.2. Mevzuatta Sulh Ceza Hakimliğine Verilmiş Görevlerin Genel Yetkili Mahkemeler Karşısında Görev Yönünden Özel Hüküm Sayılamayacağı 603
2. Hukuk Mahkemelerinin Vereceği İçeriğin Kaldırılmasına Dair Kararların Tedbir Niteliğinde Olmadığı 603
a. Kesinleşmiş Hukuk Mahkemesi Kararlarına Rağmen Sulh Ceza Hakimliklerinin İçeriğin Kaldırılmasına Karar Verip Veremeyeceği Sorunu 604
3. Kişilik Haklarını Koruyucu Davalar Vasıtasıyla İçeriğin Kaldırılması 604
a. Önleme Davası 604
b. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davası 604
b.1. Görevli ve Yetkili Mahkeme 605
b.2. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davaları Yönünden Yürütülmesi Gereken Sistem 605
b.3. Hukuk Mahkemelerince Verilen İçeriğin Kaldırılması Kararlarının Muhataplar Tarafından Tatbik Edilmemesi İhtimali ve İİK md. 30 Uygulaması 606
b.4. Kararların Yurt Dışında Tenfizi Sorunu 608
Bölüm V
TELİF VE MARKA HAKLARI İHLALLERİNDE
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI
A. FSEK Ek Madde 4/3 Uygulaması 611
1. Servis Sağlayıcı ve Bilgi İçerik Sağlayıcı Kavramları 612
2. Uyarı Zorunluluğu 614
3. Erişimin Engellenmesi ve/veya İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki 615
4. İçeriğin Aynı Zamanda Kişilik Haklarını İhlal Ediyor Olması İhtimali 616
5. FSEK Ek md. 4/3’ün Dava Açma Hakkını Ortadan Kaldırmayacağı 616
6. FSEK Ek md. 4/3 Uygulamasının Dava Şartı Olmadığı 617
B. TECAVÜZÜN MEN’İ VE REF’İ DAVALARI NETİCESİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE/VEYA İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI 617
1. Genel Olarak 617
2. Uygulamadaki Durum 619
3. Davalarda Olması Gereken Sistem 622
Bölüm VI
HAKSIZ REKABET TEŞKİL EDEN HALLERDE
ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI
A. HAKSIZ REKABET TEŞKİL EDEN HALLER 627
B. HAKSIZ REKABETİN SONLANDIRILMASINA DAİR DAVALAR VASITASIYLA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE/VEYA İÇERİĞİN KALDIRILMASI 628
1. Genel Olarak 628
2. Dava Açma Hakkı Bulunanlar ve Yapılabilecek Talepler 630
3. Görevli ve Yetkili Mahkeme 631
4. İSS’lerin Davalı Sıfatına Dair TTK md. 58’deki Özel Düzenlemeler 632
5. Davalarda Olması Gereken Sistem 634
C. 5651 S. KANUN’UN HAKSIZ REKABET TEŞKİL EDEN İÇERİKLERE UYGULANABİLİRLİĞİ 636
Bölüm VII
MEŞRU SAVUNMA YOLUYLA
İÇERİĞİN KALDIRILMASI VE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
A. BİR HUKUKA UYGUNLUK SEBEBİ OLARAK MEŞRU SAVUNMA KAVRAMI 637
1. Meşru Savunmanın Kapsamı 639
B. MEŞRU SAVUNMA YOLUYLA ERİŞİMİN ENGELLENMESİNİN VE İÇERİĞİN KALDIRILMASININ OLANAKLILIĞI SORUNU 641
1. Erişim Sağlayıcıların Fiili 641
2. Yer Sağlayıcıların ve İnternet Sitesi İşletmecilerinin Fiili 642
3. Mağdurların ve Üçüncü Kişilerin Fiili 642
Bölüm VIII
İNTERNET ORTAMINDA KİŞİLİK HAKLARI İLE HÜRRİYETLERİN SINIRLARI VE ÇATIŞMASI
A. BÖLÜMÜN TAKDİMİ 645
B. KİŞİLİK HAKLARI 646
1. Kavram 646
2. Kapsam 647
3. Başat Kişilik Hakları 649
a. Özel Hayatın ve Kişisel Verilerin Gizliliği Hakkı 649
a.1. Özel Alan–Kamuya Açık Alan Kavramları ve Özel Hayatın Gizliliğine Dair Hak Arasındaki İlişki 650
a.2. Özel Hayatın Gizliliğine Dair Hakkın Koruma Alanı: Özel Hayat Alanı 652
a.3. İnternet Ortamında Özel Hayat Alanının Boyutu 654
b. Şeref ve Haysiyetin Korunmasına Dair Hak 656
c. Mesleki ve Ticari İtibarın Korunmasına Dair Hak 657
4. Kişilik Haklarının Korunması ve Bu Korumanın Sınırları 658
a. Kişilik Haklarının Kişinin Kendisine Karşı Korunması ve Sınırları 659
b. Kişilik Haklarının Dışarıdan Yapılacak Müdahalelere Karşı Korunması ve Sınırları 662
C. HÜRRİYETLER VE İNTERNET ORTAMINDA HÜRRİYETLERİN KİŞİLİK HAKLARI KARŞISINDA SINIRLARI 662
1. Sınırları Dahilinde Kullanılan Hürriyetlerin Hukuka Uygunluk Sebebi Teşkil Edeceği 662
a. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Temel Mantığı 662
b. Hukuka Uygunluk Sebepleri 663
c. Hürriyetler Bakımından Önemli Bir Hukuka Uygunluk Sebebi Olarak “Daha Üstün” Nitelikte Özel veya Kamusal Yarar 664
c.1. Genel Olarak 664
c.2. İki Özel Yararın Çatışması 666
c.3. Özel Yarar ile Kamusal Yararın Çatışması 672
d. Hürriyetlerin Kullanılması ve Hukuka Uygunluk Sebepleri Bağı 677
2. Başat Hürriyetler ve Sınırları 677
a. Din ve Vicdan Hürriyeti ve Hürriyetin Sınırları 677
b. İfade Hürriyeti ve Hürriyetin Sınırları 678
b.1. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti ile Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti Ayrımı 678
b.2. İfade Hürriyetinin Özü ve Sınırları 680
c. Bilim ve Sanat Hürriyeti ve Hürriyetin Sınırları 684
d. Basın Hürriyeti, Bu Hürriyetin Sınırları ve İnternet Haberciliği 686
d.1. Basın Hürriyeti ve Sınırları 686
d.2. Hukuk Nazarında İnternet Haberciliği 694
d.2.1. İnternet Haberciliği ve Basın Hürriyeti 694
d.2.1.1. Herkesin Medya Mensubu Olabildiği Teknoloji Çağında, İnternet Medyasında Kullanılan Teyide Muhtaç Bilgilerin Yaratabileceği Küresel Riskler 696
d.2.1.2. İnternet Haberciliğinin Sosyal Medya ve Teyit Boyutu 698
d.2.2. Haberciliğin Hukuka Uygun veya Aykırı Şekilde İfa Edilmesi Konusunda Uygulamadan Örnekler 700
3. Başat Kişilik Haklarının İnternet Ortamında İhlali 734
a. Özel Hayatın ve Kişisel Verilerin Gizliliğine Dair Hakkın İnternet Ortamında İhlali 734
a.1. Uygulamadan Örnekler 736
b. Şeref ve Haysiyetin Korunmasına Dair Hakkın İnternet Ortamında İhlali 748
b.1. Uygulamadan Örnekler 751
c. Mesleki ve Ticari İtibarın Korunmasına Dair Hakkın İnternet Ortamında İhlali 768
c.1. Uygulamadan Örnekler 770
Bölüm IX
İNTERNET ORTAMINDAKİ
HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARI
A. HUKUKA AYKIRI İNTERNET İÇERİKLERİ VE SİBER SALDIRILAR YÖNÜNDEN AÇILACAK TAZMİNAT DAVALARINDA GENEL ESASLAR 777
1. Dar Manada Haksız Fiil Kavramı ve Unsurları 777
a. Kavram 777
b. Unsurlar (Sorumluluk Teorisi) 778
b.1. Hukuka veya Ahlaka Aykırı Fiil 779
b.2. Zarar Doğuran Netice 780
b.3. İlliyet Bağı 780
b.4. Sübjektif Sorumluluk/Kusur Şartı 782
2. Maddi ve Manevi Tazminat Davalarına Dair Ortak Özellikler 783
3. Maddi Tazminat Davaları 785
4. Manevi Tazminat Davaları 786
a. Kusur Şartı 786
b. Manevi Zararların Unsurları 787
5. Görev ve Yetki 788
6. Yabancılık Unsuru İçeren Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk 790
7. Ortak İlliyet ve İçerik Sağlayıcı ile İSS’lerin Zarardan Müteselsilen Sorumlu Olduğu 793
a. Kusurlu (Sübjektif) Sorumluluk ve İnternet Hukukunun Sorumluluğu Sınırlandırıcı Özel Hükümleri 794
a.1. İçerik Sağlayıcı, Bağlantı Sağlayan İçerik Sağlayıcı ve İSS’lerin Kusurlarının Doğumu 795
a.2. Alan Adı Tahsis Eden Kuruluşların Kusurunun Doğumu 795
b. Kusursuz (Objektif–Kolektif) Sorumluluk Durumları 796
b.1. Ayırt Etme Gücü Bulunmayan İnternet Kullanıcılarının Verdiği Zararlardan Sorumluluk 796
b.2. İnternet Kullanıcısı Çalışanların Verdiği Zararlardan Adam Çalıştıranın Sorumluluğu 797
b.3. Sınırlandırılmamış Yapay Zeka Yazılımların Verdiği Zararlardan Sorumluluk 798
b.4. İnternet Kullanıcısı Küçüğün veya Kısıtlının Verdiği Zararlardan Ev Başkanının Sorumluluğu 799
8. Zamanaşımı 800
Bölüm X
UNUTULMA HAKKI
A. Unutulma Hakkının Varlık Gerekçeleri 801
1. Felsefi Dayanaklar 801
a. Unutulma Hakkının, Özü İnternet Öncesi Çağlara Dayanan Bir İnsan Hakkı Olduğu 801
a.1. Onurlu Bir Yaşam İçerisinde Maddi ve Manevi Varlığını Geliştirebilme Hakkı 802
b. Dışarıdan Müdahale Olmaz ise İnternetin Asla Unutmadığı 805
c. İnternet İçeriklerinin Yarattığı Toplumsal Önyargılar ve Bunların Bireylerin Yaşamı Üzerine Etkileri 807
2. Türk Hukukunda Unutulma Hakkının Normatif Temelleri 808
a. Normatif Düzenlemelere Dair İhtiyaç 808
b. Anayasal Temeller ve Kişilik Hakları İçerisinde Unutulma Hakkının İki Boyutu 808
c. Kişisel Verilere Dair Haklar ve Unutulma Hakkı İlişkisi 810
c.1. Unutulma Hakkının Sildirme Hakkından Farkı 817
3. Unutulma Hakkının Varlık Gerekçelerinden Ortaya Çıkan Sonuçlar 818
a. İnsanın Onurlu Yaşama Hakkının Elinden Alınamayacağı ve Bundan Vazgeçilemeyeceği 818
b. Unutulma Hakkının Sahibi ve Muhatabının Gerçek ve Tüzel Kişiler Olduğu 819
c. Unutulma Hakkına Konu Olabilecek İçerikler 820
c.1. Meşruluğunu Sürdüren Ancak Unutulmasında Daha Üstün Özel Yarar Bulunan İçerikler 820
c.1.1. İfade Hürriyeti–Unutulma Hakkı Çatışması 825
c.1.2. Basın Hürriyeti–Unutulma Hakkı Çatışması 826
c.1.2.1. Basın Hürriyetine Konu İnternet İçeriklerinin Ne Zaman Güncelliğini Yitireceği Sorunu 827
c.1.2.1.1. Güncellik Konusunda Anayasa Mahkemesi Uygulaması 829
c.1.2.1.2. Güncellik Konusunda Yargıtay Uygulaması 830
B. UNUTULMA HAKKININ TECELLİSİ (UNUTULMA HAKKINA DAİR HUKUKİ BAŞVURU YÖNTEMLERİ) 832
1. Anonimleştirilmiş İçerikler Yönünden Unutulma Hakkı Sorunu 832
2. Uyar–Kaldır Yöntemi ve Google Uygulaması 833
a. Unutulma Hakkı Konusunda Arama Motorlarını İşleten İSS’lerin Hem Kanun Koyucu Hem de Hakim Görevi Görüyor Oluşu Üzerine 833
b. Google Uygulaması 834
2. Unutulma Hakkının Yargı Kararları Neticesinde Tecellisi 836
a. Üçüncü Kişilerin ve Mirasçıların Unutulma Hakkına Konu Başvuruları 836
b. Unutulma Hakkının Sulh Ceza Hakimliği Kararı Aracılığıyla Tecellisi 837
b.1. 5651 s. Kanun’un Unutulma Hakkı Yönünden Uygulanması 837
b.2. Kişilik Hakları İhlaline Konu İçeriklerin “Mağdurun Adı ile İlişkilendirilmemesi” Kararı 838
b.3. Unutulma Hakkına Dair Uyuşmazlıkların Hukuk Mahkemelerinde Görülmesinin Daha Doğru Olacağı 841
3. Unutulma Hakkının Hukuk Mahkemesi Kararı Aracılığıyla Tecellisi 842
C. MUKAYESELİ HUKUKTA UNUTULMA HAKKI UYGULAMALARI 843
1. AB Hukuku 843
2. ABD Hukuku 843
Bölüm XI
ÖZEL KİŞİLERİN TOPLADIĞI BİLİŞİM DELİLLERİ VE
TNB E–TESPİT UYGULAMASI
A. BÖLÜMÜN TAKDİMİ VE ÖZEL KİŞİLERİN BİLİŞİM DELİLLERİNİ TOPLAMASINDA YAŞANAN SORUNLAR 847
1. Bölümün Takdimi 847
2. Özel Kişilerin Bilişim Delillerini Toplamasında Yaşanan Sorunlar 848
B. DELİLLERİN MUHAKEMEDEKİ TEMEL İŞLEVİ 849
C. UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜNÜN VE GERÇEĞİN ORTAYA KONULMASININ ANCAK HUKUKA UYGUN DELİLLER İLE YAPILABİLECEĞİ 852
1. Özel Kişilerin Topladığı Delillerin Hukukiliği 854
a. Delil Yasaklarının Özel Kişileri De Kapsadığı 854
b. Delilin Elde Edilişi ve Muhakemeye Sunuluşunun Hukuka Uygun Olması Gerektiği 855
c. Özel Kişilerin Topladığı Delillerde Mevcut Olabilecek Hukuka Uygunluk Sebepleri 856
c.1. Konuya Dair Doktrin Görüşleri ve İçtihatlar 856
c.2. Değerlendirme 859
D. E–TESPİT UYGULAMASI VE UYGULAMA VASITASIYLA BİLİŞİM DELİLLERİNİN TOPLANMASI 860
1. Genel Olarak Uygulamanın Mahiyeti ve Kullanımı 860
2. Uygulamanın Hukuka Aykırı Kullanımı 862
Bölüm XII
TÜRK İNTERNET HUKUKUNDA İDARİ YAPTIRIMLAR
A. İDARİ YAPTIRIMLARI TATBİK ETMEKLE GÖREVLİ/YETKİLİ OLANLAR VE DENETİM FAALİYETLERİ 865
1. İdari Yaptırım Kararı Verme Yetkisi 865
2. Denetim Faaliyetleri 867
a. Denetim Faaliyetleri Kapsamında Getirilen Yükümlülüklerin İhlali 871
B. İDARİ YAPTIRIMLARA DAİR GENEL VE ÖZEL ESASLAR 872
1. Genel Esaslar (Kabahatler Kanunu’nun Genel Hükümlerinin Tatbiki) 872
a. İdari Yaptırımların Tatbikinde Temel İlkeler 873
a.1. Kanunilik İlkesi 873
a.2. Zaman ve Yer Bakımından Uygulama 874
a.3. Teşebbüs, İştirak ve İçtima 876
a.4. İdari Para Cezalarında Temel İlkeler 877
a.5. Zamanaşımı 877
b. Karşılığında İdari Yaptırım Öngörülen Haksız Fiillerin Unsurları 879
b.1. Tipiklik 879
b.1.1 Objektif Tipiklik 879
b.1.2 Sübjektif Tipiklik ve Sübjektif Sorumluluk Esası 881
b.1.3 Kabahatlerde Kolektif Sorumluluk Sorunu 882
b.2. Hukuka Aykırılık 883
b.3. Kınanabilirlik 884
2. Özel Esaslar 885
a. Uyarı Ön Şartı 885
b. Hakkaniyetli Cezalandırma İlkesi 887
c. İdari Para Cezalarına ve Sair Yaptırımlara Dair Esaslar 889
d. İçtima, Tekerrür ve Zaman Bakımından Uygulama 890
e. Kanunilik İlkesi Sorunu 891
3. İdari Yaptırımlara Karşı Başvurulacak Kanun Yolları 891
C. İDARİ YAPTIRIM NORMLARI 894
1. Elektronik Haberleşme Kanunu 894
2. 5651 s. Kanun 896
3. Elektronik İmza Kanunu 898
4. Posta Hizmetleri Kanunu 899
5. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun 900
6. Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun 900
7. Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Yetkilendirme Yönetmeliği 901
8. Toplu Kullanım Sağlayıcıları Yönetmeliği 901
9. Elektronik Haberleşme Sektöründe Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Gizliliğinin Korunmasına İlişkin Yönetmelik 902
10. Telekomünikasyon Kurumu Tarafından Erişim Sağlayıcılara ve Yer Sağlayıcılara Faaliyet Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 902
11. İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 903
12. Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği 903
13. Elektronik Haberleşme Altyapısı ve Bilgi Sistemine İlişkin Yönetmelik 903
14. Elektronik Haberleşme Sektöründe Hizmet Kalitesi Yönetmeliği 903
15. BTK İdari Yaptırımlar Yönetmeliği 904
Bölüm XIII
E–DEVLET SİSTEMİ
A. E–DEVLET SİSTEMİ 913
Kaynakça 917