^{Altın Seri}Sağlık ve Tıp Hukukunda Sorumluluk ve İnsan Hakları

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
İkinci Baskıya Önsöz 5
Sunuş 7
Önsöz 9
Kısaltmalar Cetveli 23
Giriş
SAĞLIK VE TIP HUKUKUNDA KAVRAMLAR VE MEVZUAT
§1. SAĞLIK VE TIP HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR VE ÖZNELER
Doç. Dr. Özge YÜCEL
I. TEMEL KAVRAMLAR 27
A. Sağlık Hukuku, Tıp Hukuku ve Tıp Etiği 27
B. Sağlık ve Sağlık Hizmeti Kavramları 29
C. Tıbbi Müdahale Kavramı 36
1. Genel Olarak 36
2. Kozmetik/Estetik İşlemlerden Ayırt Edilmesi 38
II. SAĞLIK HUKUKUNUN ÖZNELERİ 39
A. Hasta/Danışan ve Hasta Yakını 39
B. Hekim ve Diğer Sağlık Çalışanları 42
C. Sağlık Hizmeti Sunucuları: İdare ve Özel Sağlık Kuruluşları 45
Kaynaklar 48
§2. SAĞLIK VE TIP HUKUKUNDA ULUSLARARASI VE ULUSAL BELGELER
Doç. Dr. Özge YÜCEL
I. ULUSLARARASI BELGELER (BİLDİRİLER, SÖZLEŞMELER VE DİĞERLERİ) (KRONOLOJİK) 51
II. ULUSAL HUKUK BELGELERİ (KANUN, TÜZÜK, YÖNETMELİK VS.) (ALFABETİK) 62
A. Anayasa 62
B. Kanunlar 62
C. Tüzükler 64
D. Yönetmelikler 65
E. Diğerleri 73
Bölüm 1
SAĞLIK KAMU HİZMETİNİN SUNULMASI,
SAĞLIK HAKKI VE HASTA HAKLARI
§1. SAĞLIK HAKKININ TANIMLANMASI VE MAHKEMELERCE KULLANILMASI
Dr. Dilşad Çiğdem SEVER
GİRİŞ 77
I. SAĞLIK VE İNSAN HAKLARI 77
II. ULUSLARARASI NORMLARDA SAĞLIK HAKKI 81
III. SAĞLIĞA İLİŞKİN AİHM KARARLARI 87
A. 2. Maddeye Dayanarak Verilen Bazı İhlal Kararları 88
B. İşkence Yasağının İhlal Edildiğine İlişkin Bazı Kararlar 90
C. Özel Hayatın Korunması Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin Kararlar 91
1. Türkiye’de Anayasal Düzenlemelerde Sağlık Hakkı 92
2. Sağlık Hakkının Kapsamı ile Danıştay Kararlarında Somutlaşması 98
Kaynaklar 105
§2. SAĞLIK KAMU HİZMETİNİN ÖRGÜTLENMESİ VE ÖZELLEŞTİRME BİÇİMLERİ
Dr. Dilşad Çiğdem SEVER
GİRİŞ 107
I. GENEL OLARAK SAĞLIK HİZMETLERİ 108
II. SAĞLIK HİZMETLERİNİN DOĞRUDAN İDARE TARAFINDAN SUNULMASI VE ÖZEL KİŞİLERE GÖRDÜRME 112
III. ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI 115
IV. KAMU–ÖZEL ORTAKLIKLARI (ŞEHİR HASTANELERİ) 122
Kaynaklar 126
§3. HASTA HAKLARI
Doç. Dr. Gürkan SERT
GİRİŞ 127
I. ULUSLARARASI HASTA HAKLARI BELGELERİ 128
A. Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi 1981, 1995, 2005, 2015 128
B. Amsterdam Bildirgesi 129
C. Biyoetik Sözleşmesi 129
D. Avrupa Hasta Hakları Şartı 130
II. TÜRKİYE’DE HASTA HAKLARI 131
III. HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ (1998) 133
A. Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler 134
B. Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı 136
1. Adalete ve Hakkaniyete Uygun Olarak Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma 136
2. Hizmetler Konusunda Bilgi Alma 136
3. Sağlık Kurumu ve Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkı 137
4. Personeli Tanıma Seçme ve Değiştirme Hakkı 138
5. Öncelik Sırasının Belirlenmesini Talep Hakkı 138
6. Tıbbi Bakım İsteme Hakkı 138
7. Vücut Bütünlüğünün Korunması Hakkı 139
8. Ötanazi Yasağı 140
9. Gereken Özeni Görme Hakkı 140
C. Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı 140
1. Sağlık Durumu ve Kendisine Gerçekleştirilecek Girişimler ile ilgili Bilgi Alma Hakkı 140
2. Kayıtlara Ulaşma ve Kayıtları İnceleme Hakkı ve Kayıtlarda Düzelteme Talep Hakkı 142
3. Hastanın Anlayacağı Şekilde Bilgilendirilme Hakkı 143
4. Hastanın Bilgilendirilmesinin “Sakınca” Taşıdığı Haller 143
5. Hastanın Bilgi İstememe Hakkı 144
D. Hasta Haklarının Korunması 145
1. Mahremiyet Hakkı 145
2. Hastaya Ait Bilgilerin Gizliliği 146
E. Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası 147
1. Onam Dışında Tıbbi Müdahale Yasağı 147
2. Aydınlatılmış Onam ve Onamı Geri Alma 147
3. Tedaviyi Ret Hakkı 149
4. Küçüklerden Onam Alınması 150
5. Yeni Tedavi Yöntemlerinin Uygulanması 150
6. Organ Nakillerinde Onam 151
7. Gebeliğin Sona Erdirilmesinde Onam 151
8. Hastanın Aydınlatılması 152
E. Tıbbi Araştırmalar 152
F. Diğer Haklar 153
1. Güvenli Bir Ortamda Hizmet Alma Hakkı 153
2. İnanç ve Vicdan Özgürlüğüne Saygı Hakkı 153
G. Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yolları 154
H. Son Hükümler 154
Kaynaklar 155
§4. HASTA HAKLARININ BİREYSEL BAŞVURU YOLUYLA KORUNMASI
Hasan Tahsin GÖKCAN
GİRİŞ 157
I. SAĞLIK HİZMETİ NEDENİYLE YAŞAM HAKKI İHLALİ İDDİALARI 158
A. Sağlık Hizmetleri Nedeniyle Devletin Yükümlülükleri 158
1. Yaşam Hakkı ve Devletin Negatif ve Pozitif Yükümlülüğü 158
2. Etkili Soruşturma Yapma Yükümlülüğü 163
B. Yaşam Hakkına İlişkin Özel Durumlar 167
1. Yaşamın Başlangıcı, Fetüsün Hakları ve Gebeliğin Sonlandırılması 167
2. Ötanazi ve Ölümü Tercih Hakkı 170
3. İntihara Yardım ve Yaşam Hakkı 171
4. Organ Nakli 172
II. İŞKENCE, EZİYET VE İNSAN HAYSİYETİYLE BAĞDAŞMAYAN MUAMELE YASAĞININ İHLALİ İDDİALARI 173
A. Genel Olarak 173
B. Suçların Takibi Nedeniyle Yapılan Tıbbi Girişimler 174
C. Tıbbi Yardıma Erişimin Engellenmesi veya Yardım Sağlanmaması 175
D. Kamu Sağlığının Korunması Amaçlı Rıza Dışı Tıbbi Girişimler 177
1. Salgın Hastalıklarla Mücadele Amacıyla Teşhis ve Tedavi Girişimleri 177
2. Hastalıkları Önleyici Aşı Uygulamaları 177
3. Açlık Grevi ve Ölüm Oruçlarında Tıbbi Müdahale 179
E. Tutuklu ve Hükümlülere Dair Sağlık Hizmetleri Nedeniyle İhlal İddiaları 180
1. Tutuklu ve Hükümlülere Yapılan Tıbbi Girişimler ve Tutma Koşulları 180
2. Ceza ve Tutukevinde Açlık Grevi ve Ölüm Oruçları Nedeniyle Tıbbi Girişim Yapılması 181
3. Ağır Hastalık ve Fiziki Engelin Tutuklama ve İnfaz Üzerindeki Etkileri 183
III. SAĞLIK HİZMETLERİ NEDENİYLE ÖZEL YAŞAM VE AİLE YAŞAMINA SAYGI HAKKININ İHLALİ İDDİALARI 185
A. Genel Olarak Özel Yaşam ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı 185
B. Tıbbi Girişimler Yönünden Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı 187
1. Hakkın Kapsamının Tıbbi Girişimler Yönünden Değerlendirilmesi 187
2. Rızaya Aykırı Tıbbi Girişimler ve Aydınlatmama Nedeniyle İhlal İddiaları 190
3. Babalık Bağının Tespiti Amacıyla Yapılan Tıbbi Girişimler 192
4. Evlenme, Aile Kurma ve Çocuk Sahibi Olma Hakkı Yönünden Tıbbi Girişimler 193
5. Çocuk Sahibi Olma Amacıyla Tıbbi Yöntemlerden Yararlanma Hakkı 194
6. Gebeliğe Son Verme (Kürtaj) 194
7. Kişisel Verilerin Korunması 195
IV. SAĞLIK HİZMETLERİ NEDENİYLE ADİL YARGILANMA HAKKININ İHLALİ İDDİALARI 197
A. Genel Olarak 197
B. Adil Yargılanma Hakkıyla İlgili İnceleme Yöntemi 199
SONUÇ 201
Kaynaklar 203
§5. KİŞİSEL SAĞLIK VERİLERİNİN KORUNMASINA KISA BİR GİRİŞ
Dr. Özgür TAŞDEMİR
I. GİRİŞ 207
II. KİŞİSEL VERİ KAVRAMI VE GENEL OLARAK TÜRK HUKUKUNDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI 208
III. GENEL OLARAK KİŞİSEL SAĞLIK VERİLERİ VE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER 213
IV. KİŞİSEL SAĞLIK VERİLERİNİN HUKUKSAL REJİMİ 218
A. Kişisel Sağlık Verisi Sistemleri 218
1. Sağlık Bakanlığının Veri Sistemleri ve Merkezi Sağlık Veri Sistemi 218
2. Sağlık Hizmeti Sağlayıcılarının Veri Sistemleri 219
B. Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesinden ve Veri Güvenliğinden Sorumlu Makamlar 219
1. Veri Sorumlusu Olarak Sağlık Hizmet Sağlayıcıları ve Yükümlülükleri 219
2. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü 222
C. Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi, Aktarılması, Değiştirilmesi, Silinmesi 223
1. Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi 224
a. Genel Olarak Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi 224
b. Bilimsel Amaçla Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi 226
c. Açık Sağlık Verisi 226
2. Kişisel Sağlık Verilerine Erişim 227
a. Genel Olarak Kişisel Sağlık Verilerine Erişim 227
b. Kişisel Sağlık Verilerinde Erişimde Özel Durumlar 230
3. Kişisel Sağlık Verilerinin Aktarılması 232
a. Kişisel Sağlık Verilerinin Yurtiçinde Aktarılması 232
b. Kişisel Sağlık Verilerinin Yurtdışına Aktarılması 233
4. Kişisel Sağlık Verilerinin Düzeltilmesi ve Silinmesi 233
a. Kişisel Sağlık Verilerinin Düzeltilmesi 233
b. Kişisel Sağlık Verilerinin Silinmesi ve Yok Edilmesi 234
D. Veri Sahibinin Hakları 234
E. Kişisel Sağlık Verilerinin Korunmasına İlişkin Yaptırım Rejimi 235
1. Özel Hukuk Yaptırımları 235
2. İdari Yaptırımlar 235
3. Cezalar 235
V. TIPTA YAPAY ZEKÂ UYGULAMALARINDA KİŞİSEL SAĞLIK VERİSİ KULLANIMI ÜZERİNE KISA BİR HUKUKSAL DEĞERLENDİRME 236
VI. SONUÇ 237
Kaynaklar 239
§6. SALGIN VE BULAŞICI HASTALIKLARLA MÜCADELEDE HUKUK VE ETİK
Doç. Dr. Gürkan SERT ve Öğr. Gör. Seden DÜRÜSTKAN
Giriş 241
I. HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ SINIRLAYAN HALK SAĞLIĞI ÖNLEMLERİNE ETİK VE HUKUK AÇISINDAN YAKLAŞIM 243
II. TÜRKİYE’DE SALGIN HASTALIKLARLA MÜCADELE İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER 249
A. Anayasa 249
B. UHK’da Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele 254
1. Genel Olarak 254
2. UHK Kapsamında Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadelede Alınabilecek Önlemler 256
a. Sınırlarda Alınabilecek Önlemler 256
b. Yurtiçinde Alınabilecek Önlemler 256
aa. Bildirim Yükümlülüğü 257
bb. Hastalığın Tespiti 262
cc. İzolasyon ve Karantina 263
dd. Tedaviye Zorlama 267
ee. Aşı Uygulaması 273
ff. Diğer Önlemler 275
C. TCK ve Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele 276
Sonuç 277
Kaynaklar 280
Bölüm 2
TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN KOŞULLARI VE HASTA VE HEKİM İLE SAĞLIK HİZMETİ SUNUCUSU ARASINDAKİ HUKUKSAL İLİŞKİNİN NİTELİĞİ
§1. MEDENİ HUKUK BAKIŞ AÇISIYLA TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN KOŞULLARI
Doç. Dr. Özge YÜCEL
I. TIBBİ MÜDAHALENİN YETKİLİ SAĞLIK ÇALIŞANI TARAFINDAN YAPILMASI 287
II. HASTANIN VE YASAL TEMSİLCİSİNİN AYDINLATILMIŞ ONAMI 291
A. Özerklik Hakkı Bağlamında Onam Hakkı 291
B. Onamın Geçerlilik Koşulu Olarak Aydınlatılma 293
1. Aydınlatmanın Kapsamı 295
2. Aydınlatmanın Amaçları 296
3. Aydınlatma Yükümlüsü ve Muhatabı 297
4. Aydınlatmanın Usulü 299
a. Sözlü/Yazılı/İşaret Diliyle/Braille Alfabesiyle Aydınlatma 299
b. Hastanın Sosyo–Kültürel Düzeyine Uygunluk ve Anlaşılırlık 301
c. Uygun Ortamda ve Zamanda Aydınlatma 302
C. Onam Ehliyeti 303
D. Onamın Tabi Olduğu Şekil 310
III. RIZANIN YERİNE GEÇEN HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ 312
A. Üstün Özel Yarar (Varsayımsal Rıza/Gerçek Vekâletsiz İş Görme) 312
1. Acil Durumlarda Varsayımsal Rıza 312
2. Acil Olmayan Durumlarda Varsayımsal Rıza 314
3. Açlık Grevi/Ölüm Orucundaki Hükümlüler 315
B. Üstün Kamu Yararı (Kamu Sağlığı/Düzeni) 316
1. Kamu Sağlığının Korunması 316
2. Kamu Düzeninin/Güvenliğinin Korunması 317
IV. TIP BİLİMİNİN VERİLERİNE GÖRE GEREKLİ VE BUNLARA UYGUN TIBBİ MÜDAHALE 320
A. Meşru Bir Amaca Yönelik Olma (Endikasyon) 320
B. Tıp Biliminin Gereklerine Uygunluk 323
Kaynaklar 328
§2. HASTA VE HEKİM İLE SAĞLIK HİZMETİ SUNUCUSU ARASINDAKİ HUKUKSAL İLİŞKİNİN NİTELİĞİ
Doç. Dr. Özge YÜCEL
I. KAMUDA ÇALIŞAN HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ HUKUKSAL İLİŞKİ 331
II. SERBEST ÇALIŞAN HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ HUKUKSAL İLİŞKİ 332
III. ÖZEL SEKTÖRDE ÇALIŞAN HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ HUKUKSAL İLİŞKİ 340
IV. HASTANIN FİİL EHLİYETİNİN KURULAN HUKUKSAL İLİŞKİLERDEKİ ROLÜ 345
Kaynaklar 347
§3. HASTA TÜKETİCİ MİDİR?
Prof. Dr. Şebnem AKİPEK ÖCAL
I. TÜKETİCİ HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 349
II. 6502 SAYILI KANUN KAPSAMINDA TÜKETİCİ KAVRAMI VE TÜKETİCİ İŞLEMLERİ 353
III. TÜKETİCİ İŞLEMLERİ BAKIMINDAN HASTALARIN HUKUKİ DURUMU 355
Kaynaklar 359
Bölüm 3
TIP HUKUKUNDA SORUMLULUK VE SORUMLULUK SİGORTASI
§1. DANIŞTAY KARARLARI IŞIĞINDA SAĞLIK HİZMETLERİNDEN DOLAYI İDARENİN SORUMLULUĞU
Dr. Dilşad Çiğdem SEVER
GİRİŞ 363
I. İDARENİN SAĞLIK HİZMETİNİ SUNMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞUNUN DAYANAĞI 365
II. İDARENİN SAĞLIK KOLLUĞU İŞLEVİ NEDENİYLE SORUMLULUĞU 372
III. TAZMİNATIN HESAPLANMASI 373
SONUÇ 375
Kaynaklar 376
§2. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN TIBBİ FAALİYETLERİN HUKUKA UYGUNLUĞU VE HEKİMİN CEZAİ SORUMLULUĞU
Prof. Dr. Tuğrul KATOĞLU
GİRİŞ 377
I. TIBBİ FAALİYETLER AÇISINDAN CEZA HUKUKUNUN İŞLEVİ 378
A. Bir İnsan Hakları Hukuku Öznesi Olarak Hasta 379
B. Cezai Sorumluluk ve Suç Kavramları 384
II. TIBBİ MÜDAHALELERİN HUKUKİ NİTELİĞİ 385
A. Davranışın Toplumsal Uygunluğu Kuramı 387
B. Manevi Unsurun (Kusurun) Bulunmaması Görüşü 388
C. Tipik Fiilin Yokluğu Görüşü 388
Ç. Kanunda Öngörülmeyen Hukuka Uygunluk Nedeni Görüşü 389
D. Devlet Tarafından Tanınan (Himaye Edilen) Amaç Görüşü 389
E. Kanunda Öngörülen Hukuka Uygunluk Nedeni Görüşü 389
F. İlgilinin (Hak Sahibinin) Rızası Hukuka Uygunluk Nedeni Görüşü 390
G. İzin Verilen Risk Görüşü 391
H. İnsanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkına Dayanan Görüş 391
I. Tıbbi Müdahalenin Özel Bir Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Kabul Edilmesi Görüşü 391
İ. Görevin Yerine Getirilmesi Görüşü 392
J. Hakkın İcrası Hukuka Uygunluk Nedeni Görüşü 393
1. Hakkın İcrası Hukuka Uygunluk Nedeninin Özel Bir Biçimi Olarak Tıbbi Müdahalenin Koşulları 393
a. Tıp Mesleğini İcra Yetkisi 393
b. Tıbbi Müdahalelere Rıza (Aydınlatılmış Hastanın Rızası) 394
c. Meslek Kurallarına (legis artis) Uygun Müdahale 399
ç. Müdahalenin Tedavi ya da Yaşam Kalitesini Yükseltmek Amacıyla Yapılmış Olması 400
III. FARKLI YÖNLERİYLE HEKİMİN CEZAİ SORUMLULUĞU 401
A. Genel Olarak 401
B. Sağlık Kamu Hizmetinin İcrasından Kaynaklanan Cezai Sorumluluk 402
1. Görev Suçları Bakımından Hekimin Cezai Sorumluluğu 402
2. Kamu Görevlisi Hekimlerin İdare ile İlişkileri Bakımından Ceza Hukukunu İlgilendiren Sorun Noktaları 405
a. Kamu Görevlisi Tanımındaki Belirsizlik 405
b. İdari Hiyerarşi Bakımından Kamu Görevlisi Hekim 405
C. Hekimler Tarafından İşlenen Kişilere Karşı Suçlar 407
Ç. Tıp Meslek ya da Sanatının İcrasından Kaynaklanan Cezai Sorumluluk 407
1. Sağlık Mevzuatı ve İlgili Mevzuat Hükümleri Arasında Yer Alan Çeşitli Suçlar 407
2. Sağlık Mesleği Mensuplarının Suç Fiilini Bildirmeme Suçu (TCK m. 280) 408
D. Hekimin Tedavi Amacıyla Gerçekleştirdiği Fiillerinden Ötürü Taksire Dayalı Cezai Sorumluluk 409
1. Genel Olarak 410
2. TCK’nın Taksirli Ceza Sorumluluğuna İlişkin Genel Hükümleri 412
3. Taksirli Ceza Sorumluluğunun Koşulları 414
a. Zararlı Neticenin (Fiilin) İstenmemiş Olması 414
b. Zararlı Neticeyi Önlemeye Yönelik Davranış Kurallarının İhlali 414
c. Zorunlu Davranış Kurallarına Uyulmamasının Faile İsnat Edilebilir Olması 419
4. Belli Bir Meslek ya da Sanatın İcrası Dolayısıyla Taksirli Fiiller Dolayısıyla Güvenlik Tedbiri: TCK m. 53/6 419
a. Tıbbi Hizmetler Alanında Ekip Faaliyeti ve Ekip Üyelerinin Taksirli Ceza Sorumluluğu 420
i. Ekip Halinde Yürütülen Tıbbi Faaliyetler ve Güven İlkesi 420
ii. Tıbbi Faaliyetler Bakımından Güven İlkesinin Sınırları 422
iii. İşbölümüne Göre Yürütülen Faaliyetler ve Güven İlkesi Açısından 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 22. Maddesinin Beşinci Fıkrası 426
Kaynaklar 430
§3. HEKİMİN, ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARININ, İLAÇ ÜRETİCİSİ VE ECZACININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE HUKUKSAL SORUMLULUĞU
Doç. Dr. Özge YÜCEL
I. HEKİMİN VE ÖZEL SAĞLIK KURULUŞUNUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İLE HASTANIN YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE KÜLFETLERİ 433
A. Genel Olarak Yükümlülük ve Külfet Ayrımı 433
B. Tıbbi Bakım Sunucusunun Genel Yükümlülükleri 435
1. Özen Yükümlülüğü 435
2. Organizasyon ve Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü 438
3. Kayıt Tutma Yükümlülüğü 439
4. Sır Saklama Yükümlülüğü 442
5. Hizmet Sağlamaktan Kaçınmama Yükümlülüğü 447
C. Hekimin Tanı ve Tedaviye İlişkin Mesleki Yükümlülükleri 449
1. Aydınlatma ve Onam Yükümlülüğü 449
2. Öykü (Anamnez) Alma Yükümlülüğü 450
3. Muayene Yükümlülüğü 451
4. Doğru Tanı Koyma Yükümlülüğü 451
5. Tanıya Uygun Tedavi Planlama ve Yürütme Yükümlülüğü 452
6. Gerekli Önerilerde Bulunma ve İlaç Reçete Etme Yükümlülüğü 452
D. Hastanın Yükümlülükleri ve Külfetleri 453
II. HEKİMİN VE ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARININ HUKUKSAL SORUMLULUĞUNUN SEBEPLERİ VE KOŞULLARI 454
A. Hukuksal Sorumluluğun Sebepleri 454
1. Kusura Dayanan Sorumluluk 456
2. Başkasının Eylemine Dayanan Sorumluluk Sebepleri (TBK 66 ve 116) 457
3. Organizasyon Sorumluluğu (TBK 66/3) 460
4. Yapı Eseri Malikinin Sorumluluğu 461
5. Tehlike Sorumluluğu 462
B. Hukuksal Sorumluluğun Koşulları ve Sonuçları 463
III. İLAÇ ÜRETİCİSİNİN VE ECZACININ HUKUKSAL SORUMLULUĞU 472
A. İlaç Üretimi ve Satışı Faaliyetinde Eczacının Yükümlülükleri 472
B. İlaç Üretiminin Riskleri ve İlaçtan Doğan Sorumluluğun Dayandığı Olgular 474
C. Eczacının ve İlaç Üreticisinin Tazminat Sorumluluğunun Hukuksal Sebepleri 477
IV. SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI 480
Kaynaklar 482
§4. TAZMİNAT SORUMLULUĞUNUN TABİ OLDUĞU ZAMANAŞIMI, İSPAT KURALLARI VE GÖREV MESELESİ
Doç. Dr. Özge YÜCEL ve Dr. BarışTORAMAN
I. ZAMANAŞIMI 485
II. İSPAT 489
A. Genel Olarak 489
B. İspat Yükü 490
C. İspat Hakkı 494
III. MAHKEMENİN GÖREVİ 500
A. Tüketici Mahkemesi 500
B. Asliye Hukuk Mahkemesi 504
C. Asliye Ticaret Mahkemesi 506
D. Mahkemenin Görevine İlişkin Bazı Tespit ve Değerlendirmeler 508
Kaynaklar 515
§5. HEKİMLERİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI –Eğitim Notları–
Prof. Dr. Aynur YONGALIK
I. MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI – HEKİMLERİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ TARİHÇESİ 519
II. İLGİLİ DÜZENLEMELER 522
III. TIBBİ KÖTÜ UYGULAMA (MALPRAKTİS/ MALPRACTİCE/KUNSTFEHLER/ BEHANDLUNGSFEHLER) KAVRAMI 523
IV. TIBBİ KÖTÜ UYGULAMAYA İLİŞKİN ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI GENEL ŞARTLARI 523
A. Sigortanın Konusu 523
B. Sigorta Hukuku Kavramları Açısından 525
1. Sigorta Ettiren 525
2. Sigortalı 525
3. Sigorta Bedeli 525
4. Sigorta Primi 525
C. Rizikonun Gerçekleşmesi 526
D. İstisna Klozları 527
E. Sigortacının Rücu Hakkı 527
F. Doğrudan Dava Hakkı 528
G. Zamanaşımı 528
V. SİGORTA ZORUNLULUĞUNUN İHLALİNİN YAPTIRIMI 528
VI. SİGORTA BİLGİ VE GÖZETİM MERKEZİ 529
SONUÇ 529
Kaynaklar 530
Kararlar Dizini 531
Kavramlar Dizini 545