^{Altın Seri}Uluslararası Yatırım Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Teşekkür 5
Önsöz 7
Özet 9
Abstract 11
Kısaltmalar 21
Giriş 25
Birinci Bölüm
ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKUNDA
KAVRAMLAR VE TEORİLER
I. KAVRAMSAL BOYUT 33
A. Yatırım 33
B. Yabancı Yatırım 38
C. Doğrudan Yabancı Yatırım 40
D. Yabancı Yatırımcı ve Yabancı Yatırımda Önemli Aktörler 43
1. Çok Uluslu Şirketler 45
2. Devlet Şirketleri 47
3. Varlık Fonları 48
4. Uluslararası Kuruluşlar 49
5. Sivil Toplum Kuruluşları 51
6. Kredi Derecelendirme Kuruluşları 52
II. YABANCI YATIRIM HUKUKUNUN KAYNAKLARI 53
III. ULUSLARARASI YABANCI YATIRIM HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ 56
A. Batı Sömürgeciliği Dönemi (17.–19. Yüzyıl) 57
B. Latin Amerika Devletlerinin Bağımsızlık Kazanması ve Calvo Doktrini 60
C. II. Dünya Savaşı Öncesi Dönem 62
D. II. Dünya Savaşı Sonrası Dönem 64
E. Liberalleşme ve Sovyetlerin Çöküşü Dönemi (1980–90’lar) 67
F. 2000’li Yıllar ve 2008 Küresel Finansal Kriz Sonrası Dönem 68
IV. ULUSLARARASI TİCARET VE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM TEORİLERİ 70
A. Klasik Ticaret Teorisi (Mutlak Üstünlük Teorisi) 70
B. Faktör Oranı Teorisi 71
C. Teknolojik Fark Teorisi 71
D. Ürün Döngüsü Teorisi 71
E. Pazar Kusurları Teorisi 72
F. Uluslararası Üretim Teorisi 72
G. İçselleştirme Teorisi 73
V. YABANCI YATIRIMIN EKONOMİK ETKİLERİ HAKKINDA TEORİLER 73
A. Klasik Teori 74
B. Bağımlılık Teorisi 75
C. Orta Yol Çözümü 75
İkinci Bölüm
ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKUNDA
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMIN ÜLKEYE GİRİŞİ
I. YABANCI YATIRIMIN ÜLKEYE GİRİŞİ 79
A. Ülkeye Kabul, İş Kurma ve Pazara Erişim 81
B. Yatırımın Ülkeye Girişi 81
C. Ev Sahibi Devletin Yatırım Mevzuatına Uygunluk 84
II. YABANCI YATIRIMCIYA UYGULANACAK MUAMELE STANDARTLARI VE YATIRIM ORTAMI 85
A. Yabancı Yatırımcıya Uygulanacak Muamele Standartları 85
1. Adil ve Hakkaniyete Uygun Muamele (Fair and Equitable Treatment – FET) 86
2. En Çok Gözetilen Millet Muamelesi (Most Favored Nation Treatment – MFN) 91
3. Milli Muamele (National Treatment) 96
4. Asgari Muamele Standardı (Minimum Standard) 99
5. Yabancı Yatırımın Keyfi veya Ayrımcı Tedbirlere Karşı Korunması 103
6. Hukuki Usullere Uygun Muamele 106
B. Yatırım Ortamı 107
1. Hukuki İstikrar Unsuru 109
a. İş Kurma 112
b. Yapı Ruhsatlarının Alınması 113
c. Elektriğe Erişim 114
d. Taşınmazların Kaydının Yapılması 114
e. Kredi Alınması 115
f. Azınlık Paylarının Korunması 115
g. Vergilerin Ödenmesi 115
h. Sınır–Aşan Ticaret Yapılması 116
i. Sözleşmelerin İcrası 116
j. Ödeme Aczinin Çözümlenmesi 118
k. İşçi İstihdam Etme 119
2. Ekonomik İstikrar Unsuru 119
3. Siyasi İstikrar Unsuru 123
4. Psikolojik Unsur 126
III. EV SAHİBİ DEVLETLERİN YABANCI YATIRIMLARI TEŞVİKİ VE DENETİMİ 127
A. Ev Sahibi Devletin Yabancı Yatırımlara Sağladığı Avantajlar 131
1. Kamulaştırmaya Karşı Güvence 131
2. Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü 136
a. Tahkim Kaydı (Arbitration Clause) 141
b. Hukuk Seçimi Kaydı (Choice of Law Clause) 142
c. İstikrar Kaydı (Stabilisation Clause) 145
3. Vergi ve Vergi Dışı Teşvikler 147
B. Ev Sahibi Devletin Yabancı Yatırımların Girişini Denetimi 148
1. Yabancı Yatırımın Girişinin Kontrolü 149
2. Yerel Ortaklık (Joint Venture) Şartları 150
3. Sermayeye İlişkin Şartlar 151
4. Çevrenin Korunmasına İlişkin Şartlar 153
5. Ekonomiye Katkı Sağlanmasına İlişkin Şartlar 154
6. İfa Şartları 155
Üçüncü Bölüm
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMIN
TÜRKİYE’YE GİRİŞİNİN TÂBİ OLDUĞU ESASLAR
I. TÜRKİYE’NİN YABANCI SERMAYE İLE TANIŞMASI VE TARİHSEL SÜREÇ 157
A. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 158
B. Türkiye Cumhuriyeti Dönemi 161
II. YABANCI YATIRIMIN TÜRKİYE İÇİN ÖNEMİ 171
III. YABANCI YATIRIM HUKUKUNUN KAYNAKLARI 173
A. Doğrudan Yabancı Yatırımın Türkiye’ye Girişine İlişkin Düzenlemeler 174
1. Türkiye’de Yabancıların Hak ve Özgürlükleri 174
2. Türk Hukukunda Yabancıların Hak ve Özgürlüklerinin Belirlenmesinde Kabul Edilen Standartlar 177
3. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Mevzuatı Kapsamında Görevli ve Yetkili Kurum 179
B. Türk Yabancı Yatırım Hukukuna Kaynaklık Eden Uluslararası Anlaşmalar 180
IV. YABANCI YATIRIMIN TÜRKİYE’YE GİRİŞİ 187
A. Ulusal Düzenlemeler 187
1. Yabancıların Türkiye’ye Girişi 187
2. Yabancıların Türkiye’de İkameti 191
3. Yabancıların Türkiye’de Çalışması 196
a. Uluslararası İşgücü Kanunu’nda Yabancı Personelin Çalışma İzni Düzenlemesi 198
b. Turkuaz Kart 207
c. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda Yabancı Personelin Çalışma İzni Düzenlemesi 209
d. Serbest Bölgeler Kanunu’nda Yabancı Personelin Çalışma İzni Düzenlemesi 213
e. Yatırım Anlaşmalarında Yabancı Personelin İstihdamına İlişkin Düzenlemeler 215
4. Yabancıların Çalışmasının Belirli Koşula Bağlanması veya Yasak Olması 218
5. Türkiye’nin Yabancı Yatırımları Teşvik İçin Yaptığı Diğer Çalışmalar 220
a. Yabancı Yatırıma Verilen Teşvikler 220
b. Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında Yabancı Yatırım 228
c. Türkiye’de Kamu Özel İşbirliği Modelleri 232
B. Uluslararası Düzenlemeler: Türkiye’nin Taraf Olduğu İkili Yatırım Anlaşmaları ve Model Yatırım Anlaşması Çalışmaları 238
1. Uluslararası Yatırım Anlaşmaları ve Unsurları 238
2. İkili Yatırım Antlaşmalarının Amacı 240
3. Giriş Bölümü 244
4. Tanımlar ve Kapsam 244
5. Muamele Standartları 246
6. Devletin Yasal Düzenleme Yapma Yetkisine Dair İstisnalar 249
7. İfa Şartları 250
8. Kamulaştırma ve Tazminat 251
9. Sermayenin Ülkeden Çıkarılması 253
10. Halefiyet 254
11. Uyuşmazlık Çözümü 255
12. Anlaşmanın Yürürlüğe Girmesi 260
13. İYA’larda Yer Alan Diğer Başlıklar 261
V. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN TÜRKİYE’YE GİRİŞİ 264
A. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda Yer Alan Yatırım Giriş Yöntemleri 265
B. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Şirket Kurması 268
1. Genel Çerçeve 268
2. Türkiye’de Kuruluşu İzne Tâbi Olan Şirketler 277
C. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Şube Açması 278
D. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de İrtibat Ofisi Açması 281
E. Doğrudan Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Mevcut Bir Şirkete Ortak Olması 283
F. Doğrudan Yabancı Yatırım Amacıyla Türkiye’ye Yabancı Sermayenin Girişi 284
G. Sektörel Düzenlemeler 287
1. Madencilik, Petrol ve Doğalgaz Sektörü 289
2. Tarım ve Ormancılık Sektörü 290
3. İmalat Sektörü 290
4. Telekomünikasyon Sektörü 291
5. Elektrik Sektörü 292
6. Bankacılık Sektörü 293
7. Sigortacılık Sektörü 294
8. Taşımacılık Sektörü 295
9. Medya Sektörü 298
10. İnşaat, Turizm ve Perakende Sektörleri 300
11. Sağlık ve Atık Yönetimi Sektörleri 301
12. Özel Güvenlik Sektörü 302
Dördüncü Bölüm
YATIRIM İZLEME SİSTEMİ VE
TÜRKİYE YATIRIM İZLEME SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI
I. TÜRKİYE’NİN YABANCI YATIRIM KONUSUNDAKİ AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI 305
A. Avantajları 305
1. İdari Kapasite 306
2. Hukuki Altyapı ve İktisadi İmkanlar 310
B. Dezavantajları 312
1. DYYK ve Yatırım İzleme Sistemi 313
2. Bürokratik ve Yargısal Prosedürler 314
3. Küresel Rekabet Edebilirlik 315
II. YATIRIM İZLEME SİSTEMİ 317
A. ABD Yatırım İzleme Sistemi 318
1. CFIUS’un Tarihçesi 318
2. DPA’nın Yapısı 321
3. CFIUS’un Yapısı 322
4. CFIUS’un İzleme Yetkisinde Olan İşlemler 324
5. Milli Güvenlik Risk Değerlendirmesinde Dikkate Alınan Hususlar 325
6. İşlem Taraflarının Gönüllü Bildirimi, İzleme Sürecinin Başlatılması ve Soruşturma Açılması 326
7. Milli Güvenlik Riski Olması Durumunda Alınabilecek Kararlar 328
B. Avrupa Birliği Yatırım İzleme Sistemi 330
1. AB Doğrudan Yabancı Yatırımların İzlenmesi Tüzüğü 334
2. Tanımlar ve Tüzüğün Kapsamı 334
3. İzleme Sisteminin Yapısı 336
4. Risk Değerlendirmesinde Dikkate Alınacak Hususlar 336
5. Tüzüğe İlişkin Raporlamalar 338
6. Doğrudan Yabancı Yatırımlara İlişkin Üye Devletler Arasındaki İşbirliği Mekanizması 338
C. Çin Yatırım İzleme Sistemi 341
1. Çin Yabancı Yatırım Kanunu Genel Hükümleri 344
2. Yatırım Yönetimi 346
3. Yabancı Yatırımcının Hukuki Sorumlulukları 347
4. Yabancı Yatırımın Teşvikine Dair Hükümler 348
5. Yabancı Yatırımın Korunmasına Dair Hükümler 350
6. Çin’e Yönelik Tedbirlere Karşı Atılacak Adımlar 352
D. Yatırım İzleme Sistemlerinde Güncel Gelişmeler 352
III. TÜRKİYE’DE YABANCI YATIRIMLARIN İZLENMESİ 357
A. Türkiye’de Yabancı Yatırımların Denetimi 357
B. Türkiye Yatırımları İzleme Sistemi 360
Sonuç 367
EKLER
EK – 1: TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN TARAF OLDUĞU YATIRIM ANLAŞMALARI 383
EK – 2: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU 387
EK – 3: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ 391
EK – 4: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS YATIRIMCI BİLGİLERİ 401
EK – 5: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS ORTAKLIK LİSTESİ 402
EK – 6: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS EK–1 DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR İÇİN FAALİYET BİLGİ FORMU 403
EK – 7: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS EK–2 DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR İÇİN SERMAYE BİLGİ FORMU 404
EK – 8: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ E–TUYS BAĞLI İŞTİRAKLERİ 405
EK – 9: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ EK 4 406
EK – 10: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ EK 6 407
EK – 11: DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ EK 7 408
EK – 12: 2644 SAYILI TAPU KANUNUNUN 36 NCI MADDESİ KAPSAMINDAKİ ŞİRKETLERİN VEYA İŞTİRAKLERİN TAŞINMAZ MÜLKİYETİ VE SINIRLI AYNİ HAK EDİNİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK EK 1 409
Kaynakça 411
Kavramlar Dizini 437