Amerikan Hukukunda Şirket Yöneticilerinin Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zararın Şirket Tarafından Tazmin Edilmesi ve Türk Anonim Şirketler Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
GİRİŞ
I. KONUNUN TAKDİMİ 15
II. KONUNUN ELE ALINIŞ ŞEKLİ VE SINIRLANDIRILMASI 16
Birinci Bölüm
ANGLO AMERİKAN HUKUKU’NDA ŞİRKET YÖNETİCİLERİNİN
ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARARIN
ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMUNUN TEMEL ESASLARI
I. YÖNETİCİLERİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARARIN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMUNUN TANIMLANMASI, TARİHSEL GELİŞİMİ VE MEŞRUİYETİNİ SAĞLAYAN GEREKÇE 19
II. YÖNETİCİLERİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARARIN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMUNUN KANUNLARDAKİ DÜZENLENME ŞEKLİ 27
III. ŞİRKET TARAFINDAN YÖNETİCİLERE ÖDENECEK TAZMİNATIN TÜRLERİ 28
A. Genel Olarak 28
B. İhtiyari Tazminat (Permissive Indemnification) 29
1. Genel Olarak 29
2. Üçüncü Kişiler Tarafından Açılan Dava, Takibat ve Soruşturmalar Bağlamında Ödenebilecek İhtiyari Tazminatın Kapsam ve Şartları (Third Party Actions) 30
a. Yönetici Aleyhine Üçüncü Kişiler Tarafından Açılmış Bir Dava, Takibat veya Soruşturma Olmalıdır 30
b. Yönetici Dürüstçe ve Şirketin Menfaatini Gözeterek Hareket Etmiş Olmalıdır 33
c. Tazminat Ödenebilecek Yöneticiler 39
d. Tazmin Edilebilecek Zararın Kapsamı 41
3. Şirket Tarafından Açılan veya Türev Davalar Bağlamında Ödenebilecek İhtiyari Tazminatın Kapsam ve Şartları (Corporate / Derivative Actions) 44
a. Yönetici Aleyhine Şirket Tarafından veya Türev Dava Açılmış Olmalıdır 44
b. Yönetici Dürüstçe ve Şirketin Menfaatini Gözeterek Hareket Etmiş Olmalıdır 47
c. Yönetici Davayı Kazanmış Olmalıdır 47
d. Tazminat Ödenebilecek Yöneticiler 48
e. Tazmin Edilebilecek Zararın Kapsamı 48
4. Yöneticiye Tazminat Ödenip Ödenmeyeceğinin Tespitine İlişkin Usul 50
C. Zorunlu Tazminat (Mandatory Indemnification) 52
1. Genel Olarak 52
2. Kanundan Kaynaklanan Zorunlu Tazminat 52
a. Genel Olarak 52
b. Kanundan Kaynaklanan Zorunlu Tazminatın Kapsam ve Şartları 53
aa. Yönetici Şahsi Sorumluluğu Bağlamında Açılan Dava, Takibat veya Soruşturmayı Kazanmış Olmalıdır 53
bb. Şirketin Tazminat Ödeme Yükümlülüğünün Kapsamına Giren Dava, Takibat ve Soruşturmalar 56
cc. Tazminat Ödenebilecek Yöneticiler 56
dd. Tazmini Gereken Zararın Kapsamı 57
3. Şirketin Tazminat Ödeme Taahhüdüne Dayanan Zorunlu Tazminat Halleri 58
a. Şirketlerin, Yöneticilere Kanunda Getirilen Şart ve Sınırların Ötesinde Tazminat Hakkı Verip Veremeyecekleri Meselesi 58
b. Yöneticiye Şirket Esas Sözleşmesi veya İç Yönergesi Yoluyla Tazminat Hakkı Verilmesi 62
c. Yöneticiye Sözleşme Yoluyla Tazminat Hakkı Verilmesi (Indemnification Agreement / Deed of Indemnity) 67
aa. Genel Olarak 67
bb. Sözleşmenin İçeriği 70
IV. ŞİRKET BİRLEŞMELERİNİN YÖNETİCİLERİN TAZMİNAT HAKKI ÜSTÜNDEKİ ETKİSİ 78
V. YÖNETİCİLERE ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA YAPMAK ZORUNDA KALACAKLARI MASRAF İÇİN ŞİRKET TARAFINDAN AVANS VERİLMESİ 79
İkinci Bölüm
ŞİRKET YÖNETİCİLERİNİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARARIN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMUNUN, TÜRK ANONİM ŞİRKETLER HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. YÖNETİCİLERİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARARIN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMU İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAM VE MESELELERİN TÜRK ANONİM ŞİRKETLER HUKUKU’NDAKİ ANLAM, ÖZELLİK VE KAPSAMLARI BAKIMINDAN İRDELENMESİ 85
A. Genel Olarak 85
B. Yönetici Kavramı 85
C. Yöneticilerin Şirket ile Aralarındaki Hukuki İlişkinin Niteliği 87
D. Türk Anonim Şirketler Hukuku’nda Yöneticilerin Özen ve Sadakat Yükümlülükleri 93
E. Türk Anonim Şirketler Hukuku’nda Yöneticilerin Sorumluluğunun Esasları 99
II. TÜRK ANONİM ŞİRKETLER HUKUKU’NDA YÖNETİCİLERİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARAR İÇİN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLİP EDİLEMEYECEKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 101
A. Yöneticilerin Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zararın Şirket Tarafından Tazmin Edilmesini Meşru Kılan Gerekçeler 101
B. Yöneticilerin Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zararın Şirket Tarafından Tazmin Edilmesinin Hukuki Dayanağı ve Niteliği 105
C. Yöneticilere Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zarar İçin Şirket Tarafından Tazminat Hakkının Verilmesi Halinde Ortaya Çıkacak Belli Başlı Meseleler ve Çözüm Önerileri 109
1. Yöneticilere Tazminat Hakkının Ne Tür Bir Düzenleme ile Verilebileceği Meselesi 109
a. Genel Olarak 109
b. Yöneticilere Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zarar İçin Şirket Tarafından Verilecek Tazminat Hakkının Mali Hak Niteliği 109
c. Yöneticinin Tazminine İlişkin Düzenlemelerin Esas Sözleşmeyle Yapılmasının Emredici Hükümler İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi 115
2. Yöneticilerin Hangi Yükümlülüklerinin İhlalleri Bakımından Tazmin Edilebileceği Meselesi 119
3. Tazminat Hakkının Kimlere Verilebileceği Meselesi 120
4. Yöneticilere Hangi Davalar Bağlamında Tazminat Ödenebileceği Meselesi 121
5. Yöneticilere Şirket Tarafından Hangi Zararları İçin Tazminat Ödenebileceği Meselesi 123
III. TÜRK TİCARET KANUNU’NUN 202/5. MADDESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 129
A. Anglo Amerikan Hukukunda Bağlı Şirket Yöneticilerinin Hâkim Şirket Tarafından Tazmin Edilmesi 129
1. Anglo Amerikan Hukuku’nda Hâkim Şirket – Bağlı Şirket İlişkisi ve Bağlı Şirket Yöneticilerinin Özen ve Sadakat Yükümlülükleri 129
2. Bağlı Şirket Yöneticilerinin Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zararın Hâkim Şirket Tarafından Tazmin Edilmesi 135
B. Türk Ticaret Kanunu’nun 202/5. Maddesi Uyarınca Bağlı Şirket Yöneticilerinin Hâkim Şirket Tarafından Tazmin Edilmesi 143
1. Türk Ticaret Kanunu’nda Hâkim Şirket – Bağlı Şirket İlişkisi ve Bağlı Şirket Yöneticilerinin Özen ve Sadakat Yükümlülükleri 143
2. Bağlı Şirket Yöneticilerinin Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zararın Hâkim Şirket Tarafından Tazmin Edilmesi 149
a. Genel Olarak 149
aa. Bağlı Şirket Yöneticilerinin Tazminat Talep Edebilecekleri Sorumlulukları 150
bb. Hukuki Niteliği 152
cc. Tarafları 159
aaa. Hâkim Teşebbüs (Hâkim Şirket) 159
bbb. Bağlı Şirketin Yöneticileri 160
dd. Bağlı Şirket Yöneticilerinin Tazminat Talep Edebilecekleri Davaların Kapsamı 161
ee. Bağlı Şirket Yöneticilerinin Tazminini Talep Edebilecekleri Zararın Kapsamı 163
Üçüncü Bölüm
YÖNETİCİLERİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA
UĞRADIKLARI ZARARIN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMUNA BENZER DİĞER HUKUKİ KURUMLAR VE KARŞILAŞTIRILMALARI
I. GENEL OLARAK 165
II. ANGLO AMERİKAN HUKUKU’NDA YÖNETİCİ SORUMLULUK SİGORTASI, BU SİGORTANIN TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİCİLERİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARARIN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMU İLE KARŞILAŞTIRILMASI 166
A. Anglo Amerikan Hukuku’nda Yönetici Sorumluluk Sigortası (Director & Officer Insurance) 166
1. Yöneticinin Sorumluluğu İçin Sigorta Yapılmasına İzin Verilmesi (Permitted Insurance Statutes) 166
2. Yönetici Sorumluluk Sigortasının Tanımlanması ve Gelişimi 169
3. Yönetici Sorumluluk Sigortasının Unsurları ve Temel Özellikleri 171
a. Temin Edilen Riskler ve Alt Türleri 171
b. Sigorta Ettiren 173
c. Sigortalı 174
d. Sigorta Bedeli 175
e. Sigorta Tazminatı ve Kapsamı 176
f. Belli Başlı İstisna Halleri 178
B. Yönetici Sorumluluk Sigortasının Türk Hukuku’ndaki Durumu 182
C. Yönetici Sorumluluk Sigortasının Yöneticilerin Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zararın Şirket Tarafından Tazmin Edilmesi Kurumu ile Karşılaştırılması 188
III. ANGLO AMERİKAN HUKUKU’NDA YÖNETİCİLERİN SORUMSUZLUĞUNU ÖNGÖREN DÜZENLEMELER, BU DÜZENLEMELERİN TÜRK ANONİM ŞİRKETLER HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİCİLERİN ŞAHSİ SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA UĞRADIKLARI ZARARIN ŞİRKET TARAFINDAN TAZMİN EDİLMESİ KURUMU İLE KARŞILAŞTIRILMASI 191
A. Anglo Amerikan Hukuku’nda Yöneticilerin Sorumsuzluğunu Öngören Düzenlemeler (Exculpation of Directors) 191
1. Tanımlanması ve Gelişimi 191
2. Temel Özellikleri 193
B. Yöneticilerin Sorumsuzluğunu Öngören Düzenlemelerin Türk Anonim Şirketler Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi 198
1. Türk Hukukunda Sorumsuzluk Anlaşmaları 198
2. Yöneticilerin Sorumsuzluğunu Öngören Düzenlemelerin Meşruiyetini Sağlayan Gerekçeler 199
3. Yöneticilerin Sorumsuzluğunu Öngören Düzenlemelerin Hukuki Dayanağı 202
4. Yöneticilerin Sorumsuzluğunu Öngören Düzenlemelerin Yapılması Halinde Ortaya Çıkacak Belli Başlı Meseleler ve Çözüm Önerileri 205
C. Yöneticilerin Sorumsuzluğunu Öngören Düzenlemelerin Yöneticilerin Şahsi Sorumlulukları Bağlamında Uğradıkları Zarar İçin Şirket Tarafından Tazmin Edilmesi Kurumu ile Karşılaştırılması 207
Sonuçlar 209
Kaynakça 219
İngilizce ve Türkçe Kavramlar Dizini 243