İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR 13 GİRİŞ 17 BİRİNCİ BÖLÜM ANAYASACILIK, ANAYASACILIĞIN FİKRÎ VE TARİHSEL TEMELLERİ GENEL OLARAK ANAYASACILIK 27 Anayasacılık Terimi ve Kavramı 27 Anayasalar ve Anayasacılık. 30 Bazı Tasniflere Göre Anayasacılık 36 İdeolojik Bağlamda Anayasacılık Türleri 37 Liberal Anayasacılık 37 İslamî Anayasacılık 38 Sosyalist Anayasacılık 45 İktidarın Sınırlandırılmasının Yeni Bir Görünümü Olarak Milletlerarası Anayasacılık 49 Anayasacılık ve Demokrasi 52 ANAYASACILIĞIN FİKRÎ ALT YAPISI 57 Bireyi ve Haklarını Koruma Düşüncesi 57 İktidarın Sınırlandırılması Düşüncesi 60 Anayasacılık Fikrine Yönelik Eleştiriler 65 ANAYASACILIĞIN TARİHSEL GELİŞİMİ 70 Klasik Anayasacılık 70 Antik Anayasacılık 70
Orta Çağ Anayasacılığı 73 Avrupa’da Anayasacılık 73 Anayasacılık ve Magna Carta 76 Klasik Anayasacılığın Modern Anayasacılıkla İlişkisi 79 Modern Anayasacılığın Öncüleri 82 Genel Olarak Anayasacılık Hareketleri 82 İngiliz Büyük Devrimi 83 Amerika’da Hürriyet Mücadelesi 90 Bağımsızlığa Giden Süreçte Amerika’daki Koloniler ile İngilizlerin Mali Çatışması 91 Bağımsızlığın İlanı ve Anayasa Yapımı 94 Kıta Avrupası’nda Hürriyet Kıvılcımının Ateşlenmesi 100 Devrim Öncesi Fransa’da İdari, Sosyal ve Mali Durum 100 Fransız Devriminin Fikrî Altyapısı 106 Fransız Devrimi 108 Osmanlı Devleti’nde Anayasacılık 114 Anayasacılıkta 20. Yüzyıl Gelişmeleri: Anayasa Yargısı, Milletlerarası Kuruluşlar ve Sözleşmeler 127 Anayasacılık ve Anayasa Yargısı 127 Anayasacılık, Milletlerarası Kuruluşlar ve Sözleşmeler 130 İKİNCİ BÖLÜM ANAYASACILIK DÜŞÜNCESİNİN TEMEL UNSURLARI: KUVVETLER AYRILIĞI VE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ ANAYASACILIK AÇISINDAN KUVVETLER AYRILIĞI 135 Kuvvetler Ayrılığı ve Anayasacılık 135 Genel Olarak 135 İktidarın Sınırlandırılmasında Kuvvetler Ayrılığının Rolü 137 Anayasacılık Düşüncesi ve Hükümet Sistemleri 141 Kuvvetler Ayrılığı Teorisinin Temelleri 144 Genel Olarak 144
İçindekiler 11 Aristo’da Kuvvetler Ayrılığı 145 Locke’da Kuvvetler Ayrılığı 148 Montesquieu’da Kuvvetler Ayrılığı 153 Kuvvetler Ayrılığının Dikey Bir Görünümü Olarak Federalizm ve Anayasacılık 156 Kuvvetler Ayrılığı Teorisine Göre Devlet Organları ve Fonksiyonları 164 Yürütme Organı ve Fonksiyonu 165 Yargı Organı ve Fonksiyonu 166 Yasama Organı ve Fonksiyonu 167 Parlamentoculuğun Gelişiminin Anayasacılık Açısından Değeri 167 Kuvvetler Ayrılığı Hakkında Genel Bir Değerlendirme 171 ANAYASACILIK AÇISINDAN HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ 177 Hukukun Üstünlüğü 177 Genel Olarak Anayasacılık ve Hukukun Üstünlüğü 177 Hukukun Üstünlüğü ve Hukuk Devleti 180 Hukukun Üstünlüğü (Rule of Law) 180 Hukuk Devleti 190 Alman Hukuk Devleti Anlayışı (Rechtsstaat) 190 Fransız Hukuk Devleti Anlayışı (l'Etat de Droit) 198 Hukukun Üstünlüğü ve Hikmet‐i Hükümet (Devlet Aklı) 201 İktidarın Hukukla Sınırlandırılması ve Sınırlandırmaya Yarayan Araçlar 204 İktidarın Hukukla Sınırlandırılması 204 İktidarı Hukukla Sınırlandırmanın Araçları 209 Genel Olarak 209 Kuralların Varlığı ve Kurallarda Bulunması Gereken Nitelikler 213 Kuralların Varlığı 213 Hukuk Kurallarında Bulunması Gereken Nitelikler 217 Genel Olarak 217
Hukuk Kurallarının Genelliği 219 Hukuk Kurallarının Belirliliği 221 Hukuk Kurallarının Açıklığı 221 Hukuk Kurallarının İlan Edilmesi 224 Hukuk Kurallarının Öngörülebilir Olması 225 Hukuk Kurallarının Geçmişe Etki Yasağı 226 Hukuk Kurallarının İstikrarlılığı 229 Hukuk Kurallarının İmkansızı İstememesi 230 Kural Koyucunun Hukukla Bağlı Olması ve Denetimi 232 Genel Olarak 232 Anayasaya Uygunluk Denetiminin Tesis Edilmesi 233 Uygulayıcıların Hukukla Bağlı Olması ve Denetimi 236 Yürütme Organının Hukukla Bağlı Olması 236 Genel Olarak 236 İdarenin Kanunîliği, Denetimi ve Sorumluluğu 237 İdarenin Siyasî Tarafsızlığı. 239 Yargı Organının Hukukla Bağlı Olması 241 Genel Olarak 241 Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 243 Kuralların İçerik Yönünden Sınırı: İnsan Haklarının Korunması 251 SONUÇ 255 KAYNAKÇA 263
