^{Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında}İnfaz Hukuku

Mustafa ÖZEN

 

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZANIN İNFAZIN AMACI, CEZANNI İNFAZDA TEMEL İLKELER VE

HÜKÜMLÜ VE TUTUKLUNUN İNFAZ KANUNUNDA YER ALAN VE

ALMAYAN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

ÖNSÖZ 5

GİRİŞ . 23

BİRİNCİ/İLK BÖLÜM

CEZANIN İNFAZIN AMACI, CEZANIN İNFAZDA TEMEL İLKELERİ ve

HÜKÜMLÜ VE TUTUKLUNUN İNFAZ KANUNUNDA YER ALAN VE

ALMAYAN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

İNFAZIN AMACI. 25

Kanun Düzenlemesi . 25

Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler 25

Anayasa Mahkemesi Kararı 27

III. CEZA İNFAZ KURUMLARININ TARİHÇESİ. 28

İlk çağden önce ve İlk çağ (M.Ö 3200-M.S 375). 28

Orta Çağ-Yeni Çağ (M.S 375-1453). 29

Yeni Çağ (M.S 1453-1789) 30

Yeni Çağ ve günümüz (M. S 1789-) 31

İLKELER . 33

İnfaz Hukuku’nun Temel İlkeleri 33

Hukuk Devleti İlkesi. 33

İnsan Şerefinin Dokunulmazlığı İlkesi 34

Eşitlik İlkesi 35

 

8 İçindekiler

Anayasa Mahkemesi Kararları .38

(1) Anayasa Mahkemesi’nin 1992 Tarihli Kararı.38

(2) Anayasa Mahkemesi’nin 2021 Tarihli Kararı.42

Anayasa Mahkemesi’nin İnfaz Uygulamasında Eşitlik İlkesine

Aykırılık ile ilgili Bireysel Başvuru Kararı.60

Sosyal Devlet İlkesi.62

İnfazın Uygulanmasında Esas Alınacak İlkeler 63

Kanunilik ilkesi .63

Anayasa Mahkemesi Kararı64

Karar-1 .64

Karar-2 .65

İnfazın Bireyselleştirilmesi İlkesi 68

İnfazın Kesintisizliği İlkesi .69

İnfazın Adalet Esaslarına Göre Gerçekleştirilmesi İlkesi 69

İnfazın Amacına Uygun Olarak Gerçekleştirilmesi İlkesi 70

İnsanca İnfaz İlkesi (İşkence, Zalimane Davranış ve Kötü Muamelede

Bulunması Yasağı) 71

a) Anayasa Mahkemesi Kararları.74

Karar-1.74

Karar-2.76

Karar-3.76

Karar-4.77

Karar-5.78

Karar-6.79

Karar-7.81

Karar-8.82

Karar-9.85

Karar-10.86

Karar-11.89

Karar-12.90

Karar-13.91

 

İçindekiler 9

Karar-14 92

Karar-15 94

Karar-16 96

Karar-17 97

Karar-18 98

Karar-19 99

Karar-20 101

Karar-21 102

Karar-22 104

Karar-23 105

Karar-24 107

Gizlilikten Kaçınma İlkesi. 108

Gün Işığı Görme/Tahliye Olma Umudu Taşıma İlkesi 108

Anayasa Mahkemesi Kararı. 109

İNFAZIN KOŞULU. 110

İNFAZ SİSTEMLERİ. 113

Topluluk (Koğuş) Sistemi 113

Hücre (Oda) Sistemi . 115

Pennsylvania Hücre Sistemi 116

Auburn Hücre Sistemi . 116

Kademeli Sistem. 117

VII. İNFAZ KURUMLARI 117

Kapalı Ceza İnfaz Kurumları . 117

Kapalı Ceza İnfaz Kurumları Tipleri (İnfaz Kurumunun Mimari Yapısı). 117

Kapalı Ceza İnfaz Kurumları Çeşitleri (İnfaz Kurumunun Disiplin

Önlem Derecesi) 118

a) Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumları . 118

b) Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumları 119

c) Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumları . 119

d) Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları . 119

Açık Ceza İnfaz Kurumları. 120

 

10 İçindekiler

Çocuk Eğitim Evleri .121

VIII. TUTUKEVLERİ .121

Genel Olarak .121

Tutuklama Kararının Yerine Getirildiği Kurumlar122

Tutukevine Kabul123

Tutukluların Barındırılması .123

Tutukluların Hakları .124

Kısıtlayıcı Önlemler .124

Tutukluların Yükümlülükleri125

İNFAZIN DENETLENMESİ .126

İnfaz Hâkimliği Tarafından Denetlenme .126

İnfaz Hâkimliğinin Kuruluş ve Yetkisi126

İnfaz Hâkimliklerinin Görevleri.127

İnfaz Hâkimliğine Şikâyet Ve Usulü127

İnfaz Hâkimliğince Şikâyet Üzerine Verilen Kararlar 128

Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Tarafından

Denetlenme 129

İzleme Kurullarının Kuruluşu129

İzleme Kurulu Üyelerinde Aranacak Nitelikler .129

İzleme Kurullarına Seçilemeyecek Olanlar.130

İzleme Kurulu Üyelerinin Seçimi ve Andiçmesi 130

İzleme Kurullarının Görev ve Yükümlülükleri.130

İzleme Kurulu Üyelerine Karşı İşlenen Suçlar ve Kurul Üyelerinin

Cezaî Sorumluluğu .131

DİSİPLİN CEZALARI VE TEDBİRLERİ.131

Disiplin Cezalarının Niteliği ve Uygulama Koşulları.131

Disiplin Cezaları ve Tedbirleri .132

Kınama Cezasını Gerektiren Haller.132

Bazı Etkinliklere Katılmaktan Alıkoyma Cezasını Gerektiren Haller .133

a) Anayasa Mahkemesi Kararı.133

 

İçindekiler 11

Ücret Karşılığı Çalışılan İşten Yoksun Bırakma Cezasını Gerektiren

Haller. 135

Haberleşme veya İletişim Araçlarından Yoksun Bırakma veya

Kısıtlama Cezasını Gerektiren Haller . 136

a) Anayasa Mahkemesi Kararları:. 136

Karar-1 136

Karar-2 139

Ziyaretçi Kabulünden Yoksun Bırakma Cezasını Gerektiren Haller . 141

a) Anayasa Mahkemesi Kararları 142

Karar-1 142

Karar-2 143

Karar-3 145

Hücreye Koyma Cezasını Gerektiren Haller. 147

Anayasa Mahkemesi’nin Kararları. 148

Karar-1. 148

Karar-2. 149

Disiplin Soruşturması . 151

Anayasa Mahkemesi Kararları. 153

Karar-1. 153

Karar-2. 155

CEZA İNFAZ KANUNU’NDA YER ALAN HÜKÜMLÜNÜN VE TUTUKLUNUN

HAKLARI 156

Hükümlü ve Tutuklunun Hakları 156

Avukat ile Görüşme Hakkı . 156

a) Kanun Düzenlemesi 156

b) Yönetmelik Düzenlemesi 158

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler 161

d) Anayasa Mahkemesi Kararları 163

Karar-1 163

Karar-2 164

Karar-3 165

 

12 İçindekiler

Karar-4.166

Karar-5.170

Karar-6.175

Karar-7.177

Karar-8.180

Kültür ve Sanat Etkinliklerine Katılma, İfade Özgürlüğü 182

a) Kanun Düzenlemesi.182

b) Yönetmelik Düzenlemesi.182

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.183

d) Anayasa Mahkemesi Kararları.183

Karar-1.183

Karar-2.184

Karar-3.185

Karar-4.187

Karar-5.187

Karar-6.190

Karar-7.191

Karar-8.193

Kütüphaneden Yararlanma194

a) Kanun Düzenlemesi.194

b) Yönetmelik Düzenlemesi.194

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.195

d) Anayasa Mahkemesi Kararı.195

Süreli veya Süresiz Yayınlardan Yararlanma Hakkı.195

a) Kanun Düzenlemesi.195

b) Yönetmelik Düzenlemesi.195

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.196

d) Anayasa Mahkemesi Kararları.197

Karar-1.197

Karar-2.199

 

İçindekiler 13

Karar-3 200

Karar-4 201

Hükümlünün Barındırılması ve Yatırılması 203

a) Kanun Düzenlemesi 203

b) Yönetmelik Düzenlemesi 204

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler 204

d) Anayasa Mahkemesi Kararları 206

Karar-1 206

Karar-2 208

Karar-3 209

Karar-4 210

Karar-5 211

Karar-6 213

Karar-7 214

Karar-8 216

Hükümlünün Telefon İle Haberleşme Hakkı 216

a) Kanun Düzenlemesi 216

b) Yönetmelik Düzenlemesi 217

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler 220

d) Anayasa Mahkemesi Kararları 221

Karar-1 221

Karar-2 222

Karar-3 224

Karar-4 225

Karar-5 226

Karar-6 227

Karar-7 228

Karar-8 229

Karar-9 230

Karar-10 231

 

14 İçindekiler

Karar-11.234

Karar-12.235

Hükümlünün Radyo, Televizyon Yayınları ile İnternet Olanaklarından

Yararlanma Hakkı.238

a) Kanun Düzenlemesi.238

b) Yönetmelik Düzenlemesi.238

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.239

d) Anayasa Mahkemesi Kararları.239

Karar-1.239

Hükümlünün Mektup, Faks Ve Telgrafları Alma ve Gönderme Hakkı 240

a) Kanun Düzenlemesi.240

b) Yönetmelik Düzenlemesi.241

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.241

d) Anayasa Mahkemesi Kararları.244

Karar-1.244

Karar-2.245

Karar-3.249

Karar-4.250

Karar-5.252

Karar-6.253

Karar-7.255

Din Ve Vicdan Özgürlüğü 259

a) Kanun Düzenlemesi.259

b) Yönetmelik Düzenlemesi.259

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.259

d) Anayasa Mahkemesi Kararları.260

Karar-1.260

Karar-2.262

Karar-3.263

Karar-4.265

Karar-5.265

 

İçindekiler 15

Karar-6 266

Ziyaretçi Kabul Etme/Ziyaretçi ile Görüşme Hakkı 271

a) Kanun Düzenlemesi 271

b) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler 273

c) Anayasa Mahkemesi Kararları 278

Karar-1 278

Karar-2 279

Karar-3 281

Karar-4 281

Karar-5 282

Karar-6 283

Karar-7 285

Karar-8 285

Karar-9 286

Karar-10 288

Karar-11 289

Karar-12 290

Karar-13 292

Karar-14 294

Cezanın İnfazının Ertelenmesi (Geri Bırakılması). 296

a) Hapis Cezasının İnfazının Hastalık Nedeni İle Ertelenmesi

(Geri Bırakılması)  296

Karar-1 308

Karar-2 312

Karar-3 314

Karar-4 316

Karar-5 318

Karar-6 319

Karar-7 320

Karar-8 323

Karar-10 329

 

16 İçindekiler

Karar-11.330

Karar-12.332

Karar-13.333

Karar-14.337

Karar-15.340

Karar-16.343

Karar-17.344

Hükümlünün İstemiyle İnfazın Ertelenmesi .346

a) Kanun Düzenlemesi.346

b) Yönetmelik Düzenlemesi.346

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.347

d) Anayasa Mahkemesi Kararı.350

Mahkemece İnfazın Ertelenmesi veya Durdurulması 350

a) Kanun Düzenlemesi.350

b) Yönetmelik Düzenlemesi.351

c) Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler.351

d) Anayasa Mahkemesi Kararı.352

XII. CEZA İNFAZ KANUNU’NDA DÜZENLENMEYEN HÜKÜMLÜ VE TUTUKLUNUN

HAKLARI.352

Özgürlük Hakkı: Hukuka Aykırı Tutuklama352

Anayasa Düzenlemesi 352

CMK Düzenlemesi 352

Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler353

Anayasa Mahkemesi Kararları .354

Karar-1 .354

Karar-2 .357

Karar-3 .362

Karar-4 .366

Karar-5 .367

Karar-6 .373

Karar-7 .374

 

İçindekiler 17

Karar-8. 375

Karar-9. 377

Karar-10. 381

Karar-11. 383

MÜLKİYET HAKKI 388

Anayasa Düzenlemesi . 388

Anayasa Mahkemesi Kararları. 388

Karar-1. 388

Karar-2. 390

Karar-3. 391

DURUŞMADA HAZIR BULUNMA HAKKI 392

Anayasa Düzenlemesi . 392

Anayasa Mahkemesi Kararları. 392

a) Karar-1 392

b) Karar-2 393

c) Karar-3 396

XIII. YÜKÜMLÜLÜKLER . 400

Devletin Yükümlülükleri. 400

Sağlık İle İlgili Yükümlülükler. 400

a) Hükümlünün Muayene ve Tedavi İstekleri. 400

Karar-1 402

Karar-2 404

b) Hükümlünün Beslenmesi 405

c) Hükümlünün Beslenmesi ve Hükümlünün Kendisine Verilen

Yiyecek ve İçecekleri Reddetmesi (Açlık Grevi ve İntihar)  406

Karar-1 421

Karar-2 422

Karar-3 425

Karar-4 428

Karar-5 430

 

18 İçindekiler

d) Hükümlünün Muayene ve Tedavisi/Ölüme Bağlı Yaşan Hakkı

İhlali.433

Karar-1.435

Karar-2.437

Karar-3.439

Karar-4.442

e) Sağlık Denetimi .443

Karar-1.444

Karar-2.445

f) Hastaneye Sevk .446

g) İnfazı Engelleyecek Hastalık Hâli .449

Eğitim İle İlgili Yükümlülükler.450

a) Eğitim Programları 450

b) Öğretimden Yararlanma453

Karar-1.460

Karar-2.462

Karar-3.463

Karar-4.465

Karar-5.469

Hükümlünün Yükümlülükleri 471

Aramalara Katlanma Yükümlülüğü 471

a) Ceza ve Tutukevine Girişte Arama/Çıplak Arama .471

Karar-1.479

Karar-2.480

Karar-3.483

Karar-4.485

Karar-5.487

Karar-6.490

b) Ceza ve Tutukevinde ve Odalarda/Koğuşlarda Arama492

Anayasa Mahkemesi Kararı.492

 

İçindekiler 19

 

İKİNCİ BÖLÜM

İNFAZIN TEKNİK BOYUTU

 

İNFAZ İÇİN GEREKEN ÖN KOŞULLAR. 495

Hükmün Kesinleşmesi 495

Ceza Zamanaşımı . 496

İNFAZIN SONA ERME NEDENLERİ . 497

Kesinleşmiş Hapis Cezasına Mahkûmiyet Hükmünün Usulüne Uygun

Şekilde Yerine Getirilmesi  498

Hükümlünün Ölümü Nedeniyle İnfazın Sona Ermesi . 498

Af Nedeniyle İnfazın Sona Ermesi 498

Genel Af. 498

Özel Af . 499

Cumhurbaşkanı’nın Af Yetkisini Kullanması. 500

2004 Sayılı İcra Ve İflas Kanunu (İİK) Kapsamında Düzenlenen

Suçlardan Dolayı Verilen Tazyik Hapsi Hükümlerinin İnfazında

Şikâyetten Vazgeçme. 500

III. DENETİMLİ SERBESTLİK. 501

Kanun Düzenlemesi . 501

Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler 502

Denetimli Serbestliğin Uygulanma Koşulları 505

Hükümlünün Denetimli Serbestlikten Yararlanma İsteğinde

Bulunması 505

Açık Ceza İnfaz Kurumunda veya Çocuk Eğitimevinde Bulunma veya

Açık Ceza İnfaz Kurumuna Ayrılma Şartları Oluşmasına Karşın, İradesi

Dışındaki Bir Nedenle Açık Ceza İnfaz Kurumuna Ayrılamamış Olma

veya Bu Nedenle Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna Geri Gönderilme

(Nesnel/Objektif Koşul). 505

Açığa Ayrılma Koşulları . 507

İyi Hal Tespit ve Kararı (Öznel/Sübjektif Koşul). 513

Denetimli Serbestlikten Yararlanabilmek İçin Gerekli Olan Süre

(Nesnel/Objektif Koşul). 522

a) İnfaz Kanunu m. 105/A-1’de Öngörülen Süre (Bir yıl ve Daha Az) 522

 

20 İçindekiler

b) İnfaz Kanunu m. 105/A-3’te Öngörülen Süre (İki yıl ve daha az/

Üç yıl ve daha az).522

c) İnfaz Kanunu Geçici Madde 6’daki Düzenlemedeki Süreler523

İnfaz Hâkimliği’nin Kararı .527

Denetimli Serbestliğin Uygulanması Sırasında Hükümlüye Uygulanacak

Denetimli Serbestlik Tedbirleri .528

Denetimli Serbestlik Uygulanan Hükümlünün Açık Ceza İnfaz Kurumuna

Gönderilmesi 530

Denetimli Serbestlik Uygulanan Hükümlünün Denetim Süresi İçinde Kasıtlı

Bir Suç İşlememesi Nedeniyle Açık Ceza İnfaz Kurumuna Gönderilmesi531

Hükümlünün Denetim Süresince Denetimli Serbestlik Hükümlerine Uygun

Hareket Etmesi ve Koşullu Salıverme Hakkı532

Anayasa Mahkemesi Kararları 532

Karar-1 .532

Karar-2 .534

Karar-3 .535

Karar-4 .537

Karar-5 .539

Karar-6 .541

Karar-7 .544

Karar-8 (Çoklu Mahkumiyetler) .545

KOŞULLU SALIVERME 546

Kanun Düzenlemesi 546

Bilimsel Tespit, Değerlendirme ve/veya Görüşler 551

Koşullu Salıvermenin Hukuki Esası551

Koşullu Salıvermenin Amacı551

Koşullu Salıvermenin Uygulanma Koşulları.552

İnfaz Olunmakta Olan Hapis Cezası İle İlgili Koşullar (Nesnel/Objektif

Koşul) 552

a) Adi Suçlar 553

b) Örgüt Suçları555

c) Terör Suçları 556

 

İçindekiler 21

d) Mükerrerler 557

e) Tutukluluk Durumlarında Tutuklulukta Geçen Süre . 558

Hükümlü İle İlgili Koşullar (Hükümlünün İyi Hal İçinde Olması:

Öznel/Sübjektif Koşul). 560

Koşullu Salıverme Kararını Verecek Merci 569

Koşullu Salıverme Kurumu’ndan Yararlanabilmek İçin Hükümlünün

Başvuru Yapması . 569

Çoklu Mahkûmiyetlerde Koşullu Salıverme Usulü=Birden Fazla Aynı ve

Farklı Koşullu Salıverme Oranlarına Sahip İnfaz Edilmekte Olan

Mahkûmiyetlerde Koşullu Salıvermede İzlenecek Usul  571

Koşullu Salıverme Kurumu’ndan Yararlanan Hükümlünün Uyması

Gereken Yükümlülükleri 573

a) İnfaz Kanunu m.107/12’de Düzenlenen Denetim Süresinde

Yüklenen Yükümlülüklere, İnfaz Hâkiminin Uyarısına Rağmen,

Uymamakta Israr Edilmesinin Anlamı ve Uygulanması  575

b) İnfaz Kanunu m.107/15’te Düzenlenen Geri Kalan Süre İçinde

İşlediği Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasına Mahkûm

Edilmesinin Anlamı ve Uygulanması. 576

Koşullu Salıvermenin Uygulanmayacağı Suçlar 577

Koşullu Salıvermenin Sonuçları 579

Anayasa Mahkemesi Kararları. 588

a) Tekli Mahkumiyetlerde 588

Karar-1 588

Karar-2 591

Karar-3 595

Karar-4 597

Karar-5 600

Karar-6 602

Karar-7 603

Karar-8 608

b) Çoklu Mahkûmiyetler . 611

Karar-1 611

 

22 İçindekiler

Koşullu Salıverme Oranlarında Yapılan Kanun Değişikliğinin

Özel Af Kanunu Mu Yoksa Genel Kanun Mu Olduğu Tartışması ve

Konuya İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararları 616

a) Anayasa Mahkemesi’nin 2002 Tarihli Kararı.616

b) Anayasa Mahkemesi’nin 2020 Tarihli Kararı.619

CEZALARIN TOPLANMASI (İÇTİMAI) 622

Hastanede Geçen Sürenin Cezadan İndirilmesi623

İnfaz Sırasında Verilecek Kararların Mercii ve Usulü 623

ADLİ PARA CEZALARININ İNFAZI624

VII. TCK m. 50/1-F’ye GÖRE KISA SÜRELİ HAPİS CEZASININ YAPTIRIM

SEÇENEKLERİNDEN KAMUYA YARARLI BİR İŞTE ÇALIŞTIRMANIN İNFAZI 625

KAYNAKÇA.627