Angajman Kuralları

Dr. Sezai ÇAĞLAYAN

Angajman kurallarının teori ve pratiğinin tarihi ve güncel örnekleri ile ele alındığı bu çalışmada  “Angajman Kurallarının Tarihçesi ve Teorik Boyutu”, “Angajman Kuralları ve Uluslararası Hukuk İlişkisi” ile “Angajman Kurallarının Uygulama Örnekleri” konu başlıklarına yer verilmiştir.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ V
KISALTMALAR LİSTESİ VII
TABLOLAR , ŞEKİLLER, RESİMLER LİSTESİ XIII
GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM
ANGAJMAN KURALLARININ TARİHÇESİ VE TEORİK BOYUTU

1. KISIM: ANGAJMAN KURALLARININ TARİHÇESİ 7
1.1. İlk Angajman Kuralı Uygulamaları 7
1.2. Modern Angajman Kuralı Uygulamaları 12
2. KISIM: ANGAJMAN KURALLARININ TEORİK BOYUTU 17
2.1. Bir Kavram Olarak Angajman Kuralları 17
2.2. Angajman Kurallarının Farklı Doktrinlerdeki Tanımlamaları 19
2.3. Angajman Kurallarının Tanımlanmasında Kullanılan Kavramların
       Karşılaştırılması 24
2.4. Angajman Kurallarının Bileşenleri 26
2.4.1. Hukuki Bileşen 28
2.4.2. Politik Bileşen 30
2.4.3. Askeri Bileşen 32
2.4.4. Angajman Kurallarının Bileşenleri Üzerine Bir Değerlendirme 34
2.5. Angajman Kurallarının Türleri 35
2.5.1. Barış Zamanı Angajman Kuralları 38
2.5.2. Savaş Zamanı Angajman Kuralları 39
2.5.3. Daimi Angajman Kuralları 40
2.5.4. Göreve/Harekâta/Alana Özgü Angajman Kuralları 43
2.5.5. Çok Uluslu Angajman Kuralları 45
2.5.6. Aktif Olmayan Angajman Kuralları 53
2.6. Angajman Kurallarının Hazırlanması ve Uygulanması 54
2.6.1. Angajman Kurallarının Tasarlanması 55
2.6.2. Angajman Kurallarının Eğitimi 61
2.6.3. Askeri Hukuk Müşavirinin Rolü 67
2.6.4. Angajman Kurallarının Yayımı 69
2.7. Angajman Kurallarının Hukuki Niteliği 71
2.8. Angajman Kurallarından Dolayı Sorumluluk 75
2.9. Angajman Kurallarına Dair Temel İlkeler ve Bilinmesi Gerekenler 80
3. KISIM: ANGAJMAN KURALLARININ TÜRKİYE’DEKİ UYGULAMASI 82
3.1. Türkiye Kamuoyu ve Hukuk Düzeninde Angajman Kuralları 82
3.2. Türkiye Uygulamasında Angajman Kurallarının Gizliliği 86
3.3. Çok Uluslu Operasyonlarda Türkiye’nin Angajman Kuralları 87
3.4. Türkiye Uygulamasında Angajman Kurallarının Hazırlanmasına İlişkin
       Tavsiyeler 88

İKİNCİ BÖLÜM
ANGAJMAN KURALLARI VE ULUSLARARASI HUKUK İLİŞKİSİ

1. KISIM: ULUSLARARASI HUKUKTA KUVVET KULLANMA 93
1.1. BM Öncesi Dönemde Kuvvet Kullanma 93
1.2. BM Döneminde Kuvvet Kullanma 97
1.2.1. BM Döneminde Kuvvet Kullanma Yasağının İstisnai Durumları 100
1.2.1.1. Meşru Müdafaa 101
1.2.1.2. BM Kararı ile Kuvvet Kullanma 104
1.2.2. Kuvvet Kullanmayı Meşrulaştırmaya Yönelik Diğer Argümanlar 107
1.2.2.1. İnsani Müdahale 107
1.2.2.2. Koruma Sorumluluğu 110
2. KISIM: ANGAJMAN KURALLARI VE KUVVET KULLANMA 114
2.1. Angajman Kuralları ile Uluslararası Hukukun Sınır Noktası:
       Meşru Müdafaa 114
2.1.1. Ulusal Meşru Müdafaa Hakkı 115
2.1.2. Birlik Meşru Müdafaa Hakkı 117
2.1.3. Bireysel Meşru Müdafaa Hakkı 120
2.2. Farklı Angajman Kuralları Doktrinlerinde Meşru Müdafaa Hakkı 121
2.2.1. Uluslararası İnsancıl Hukuk Enstitüsü’nün Meşru Müdafaa Hakkına İlişkin Yaklaşımı 121
2.2.2. NATO Angajman Kuralları Yönergesinde Meşru Müdafaa Hakkı 122
2.2.3. ABD Daimi Angajman Kuralları Doktrininde Meşru Müdafaa Hakkı 124
3. KISIM: SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU VE ANGAJMAN
                      KURALLARI 127
3.1. Silahlı Çatışmalara İlişkin Tanımlamalar 128
3.1.1. Savaş 128
3.1.2. Savaşa Varmayan Durumlar 129
3.1.2.1. Zararla Karşılık 131
3.1.2.2. Müdahale 134
3.2. Silahlı Çatışmaların Türleri 136
3.2.1. Uluslararası Silahlı Çatışmalar 136
3.2.2. Uluslararası Nitelikte Olmayan Silahlı Çatışmalar 137
3.2.3. BM Öncülüğünde Gerçekleştirilen Silahlı Çatışmalar 140
3.2.3.1. Barışı Kurma ve Barışı Koruma 141
3.2.3.2. Barışı Uygulama 145
3.2.4. Silahlı Çatışmalardan Dolayı Sorumluluk 148
3.2.5. Silahlı Çatışmalar Hukuku ve Angajman Kuralları İlişkisi 152

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ANGAJMAN KURALLARININ UYGULAMA ÖRNEKLERİ

3.1. Kore Savaşı ve Angajman Kuralları 156
3.2. Vietnam Savaşı ve Angajman Kuralları 159
3.3. Lübnan İç Savaşı ve Angajman Kuralları 164
3.4. Körfez Savaşı ve Angajman Kuralları 169
3.5. Somali İç Savvaşı ve Angajman Kuralları 174
3.6. Eski Yugoslavya Barış Gücü ve Angajman Kuralları 177
3.7. Irak’ın İşgali ve Angajman Kuralları 180
3.8. Afganistan Örneğinde Angajman Kuralları 183
3.8.1. ISAF Dönemi Angajman Kuralı Uygulamaları 188
3.8.1.1. COIN Stratejisi ve Angajman Kuralları 190
3.8.1.2. 2011’den 2014’e ISAF Çekilme Dönemi Angajman Kuralları 198
3.8.2. Afganistan’daki Müttefik Kuvvetlerin Angajman Kuralları Örnekleri ve
          Meşru Müdafaa Algısındaki Farklılıklar 200
3.8.2.1. ABD 201
3.8.2.2. Birleşik Krallık 203
3.8.2.3. Almanya 205
3.8.2.4. Fransa 207
3.8.3. Afganistan’da Angajman Kurallarından Kaynaklanan Kazalar 209
3.8.3.1. Tarnak Olayı 210
3.8.3.2. Ganjal Muharebesi 214
3.8.4. NATO’nun Yeni Görevi “Kararlı Destek Misyonu” ve Bu Dönemde
          Uygulanan Angajman Kuralları 216
SONUÇ 227
YARARLANILAN KAYNAKLAR 243