Anglo Amerikan Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Medeni Usul HukukundaBilirkişilik
Dr. Fatih ZORA
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR LİSTESİ 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK
I BİLİRKİŞİ KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLARDAN FARKI21
A Bilirkişi Kavramı ve Tanımı 21
B Bilirkişinin Hukuki Statüsü 26
C Bilirkişi ve Bilirkişi Görüşünün Hukuki Niteliği 32
D Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 37
1 Tanık ve Bilirkişi 37
2 Hakem Bilirkişi ve Bilirkişi 39
3 Uzman Görüşü ve Bilirkişi 44
II BİLİRKİŞİYE BAŞVURULABİLECEK HALLER 56
A Genel Olarak 56
B Bilirkişiye Başvurmanın Zorunlu Olduğu Haller 61
C Bilirkişiye Başvurulamayacak Haller 64
1 Genel Bilgi ile Çözülebilecek Konular 64
2 Hukuki Bilgi ile Çözülebilecek Konular 65
3 UYAP Vasıtasıyla Elde Edilebilecek Bilgiler 75
III BİLİRKİŞİNİN ATANMASI 76
A Bilirkişinin Atanma Kararı 76
B Bilirkişinin Seçimi 84
1 Genel Olarak 84
2 Resmi Bilirkişiler 86
3 Bilirkişi Listeleri 88
4 Bilirkişilerde Bulunması Gereken Nitelikler 90
a Uzmanlık 90
b Bağımsızlık 96
c Tarafsızlık ve Objektiflik98
aa Bilirkişinin Yemin Etmesi 101
bb Bilirkişinin Yasaklılığı Ve Reddi 103
5 Bilirkişi Sayısı 106
C Bilirkişiliği Kabul Yükümlülüğü 108
IV BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜ112
A Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması 112
1 Bilirkişi Görüşünün Kapsamı112
2 Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması Kapsamında Bilirkişinin Yetkileri
ve Yükümlülükleri 116
a Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması Kapsamında Bilirkişinin
Yetkileri116
b Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması Kapsamında Bilirkişinin
Yükümlülükleri123
B Bilirkişi Görüşünün Şekli 125
C Bilirkişi Görüşünün Teslim Süresi130
D Bilirkişi Görüşünün Mahkemeye Sunulması 133
V BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ136
A Hâkimin Bilirkişi Görüşünü Değerlendirmesi 136
B Tarafların Bilirkişi Görüşünü Değerlendirmesi ve İtiraz 143
C Re’sen veya İtiraz Üzerine Yapılacak Değerlendirme Sonucunda
Mahkemenin Verebileceği Kararlar 148
VI BİLİRKİŞİ ÜCRETİ 160
A Bilirkişi Ücretinin Tespiti 160
B Bilirkişi Ücretinin Ödenmesi ve Yargılama Gideri Olarak Kaybeden
Tarafa Yükletilmesi 165
VII BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 173
A Genel Olarak 173
B Bilirkişinin Mahkemeye Sunduğu Görüşten Doğan Sorumluluk 174
C Bilirkişinin Görüş Sunma Dışında Kalan Eylemlerinden Doğan
Sorumluluk182
İKİNCİ BÖLÜM
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK
I AMERİKAN MEDENİ YARGILAMA SİSTEMİ 185
A Genel Olarak 185
B Mahkeme Sistemi 188
C Yargılama Safhaları 193
1 Dilekçeler Teatisi (Pleadings) 193
2 Discovery 199
3 Duruşma (Trial) 212
4 Hüküm 218
II AMERİKAN HUKUKUNDA TANIK VE BİLİRKİŞİ KAVRAMI 221
A Amerikan Hukukunda Tanık Kavramı 221
B Amerikan Hukukunda Bilirkişi Kavramı 230
III BİLİRKİŞİ DELİLİNİN KABUL EDİLEBİLİRLİĞİ 234
A Genel Olarak 234
B Kabul Edilebilirlik İncelemesinde Değerlendirilecek Hususlar 236
1 Genel Olarak 236
2 Yardımcı Olabilme Kriteri (Helpfulness-Relavancy) 238
3 Bilirkişiye Başvurulacak Konunun Bilimsel, Teknik veya Diğer Bir
Özel Bilgiye İlişkin Olması 247
a Bilirkişiye Başvurulacak Konunun Ortalama Bir Jüri Üyesinin
Anlama ve Karar Verme Kapasitesini Aşması 248
b Hukuki Konularda Bilirkişi Görüşü 252
4 Bilirkişinin Gerekli Niteliklere Sahip Olması (Uzmanlığı) 258
5 Güvenilirlik (Reliability) 261
a Genel Olarak 261
b “Frye v United States” Davası 264
c “Daubert v Merrel Dow PharmaceuticalInc” Davası 266
d “General Electric Co v Joiner” Davası 273
e “Kumho Tire Company v Carmichael” Davası 276
f Güncel FDK’nın 702 Maddesinin Güvenilirlik İncelemesi
Bakımından Değerlendirilmesi 278
C Kabul Edilebilirlik İncelemesinin Gerçekleştirilmesi 286
IV BİLİRKİŞİ TÜRLERİ 291
A Taraflarca Atanan Bilirkişi 291
B Mahkeme Tarafından Atanan Bilirkişi298
1 Genel Olarak298
2 Teknik Danışmanlar (Technical Advisors) ve Üstatlar (Masters) 307
a Teknik Danışmanlar (Technical Advisors) 307
b Üstatlar (Masters-Special Masters) 309
V BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ316
A Genel Olarak 316
B Dilekçeler Teatisi Aşamasındaki Yükümlülükler317
C Discovery Aşamasındaki Yükümlülükler 319
D Duruşma (Trial) Aşamasındaki Yükümlülükler 324
VI BİLİRKİŞİNİN GÖRÜŞÜNÜ OLUŞTURMASI 327
A Genel Olarak 327
B Kabul Edilemez Delil ve Bilgilerin Bilirkişi Görüşünde Kullanılması (FDK
m 703)338
VII BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN DELİLSEL AĞIRLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ 344
VIII BİLİRKİŞİ ÜCRETİ348
A Bilirkişi Ücretinin Belirlenmesi ve Ödenmesi 348
B Bilirkişi Ücretinin Karşı Taraftan Tahsil Edilmesi350
IX BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 355
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İNGİLİZ HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK
I İNGİLİZ YARGILAMA SİSTEMİ 365
A Genel Olarak 365
B Mahkeme Sistemi 370
C Yargılama Safhaları 377
1 Genel Olarak377
2 Dava Öncesi Dönem 379
3 Davanın Açılması ve Dava Aşamaları382
a Dilekçeler Teatisi382
b Yargılama Usulleri388
aa Genel Olarak388
bb Küçük İddialar Yargılama Usulü (Small Claims Track) 390
cc Hızlı Yargılama Usulü (Fast Track) 392
dd Çoklu Yargılama Usulü (Multi-Track) 397
II BİLİRKİŞİLİK TARİHİ, TANIMI VE KABUL EDİLEBİLİRLİĞİ 399
A Tarihi 399
B Tanımı ve Benzerlerinden Farkları 404
C Bilirkişi Delilinin Kabul Edilebilirliği 411
1 Genel Olarak 411
2 Bilirkişiye Başvurulacak Konunun Özel ve Teknik Bilgiye İlişkin
Olması 413
3 Bilirkişinin Uzmanlığı (Yeterli Bilgi ve Tecrübeye Sahip Olması) 421
4 Bilirkişi Delilinin Güvenilirliği (Reliability) 422
III BİLİRKİŞİ TÜRLERİ 427
A Genel Olarak 427
B Taraflarca Atanan Bilirkişi 428
1 Genel Olarak 428
2 Mahkemenin Kontrol Mekanizması 430
3 Taraf Bilirkişisine Yöneltilen Eleştiriler 434
C Müşterek Bilirkişi (Single Joint Expert) 436
1 Genel Olarak 436
2 Müşterek Bilirkişinin Atanması 437
3 Müşterek Bilirkişinin Düzenlenme Sebepleri, Tercih Edildiği Dava
Türleri ve Aleyhine Yöneltilen Eleştiriler 441
4 Taraflar ile Müşterek Bilirkişi Arasındaki İlişki 450
D Hâkim Yardımcısı (Danışmanı -Assessor) 451
IV BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 460
A Genel Olarak 460
B Tarafsız Olma Yükümlülüğü 462
C Şeffaflık Yükümlülüğü 470
D Rapor Düzenleme Yükümlülüğü 471
E Duruşmaya Katılma Yükümlülüğü 476
V BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN OLUŞTURULMASI 478
VI BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN PAYLAŞILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ 482
A Duruşma Öncesi Dönem 482
1 Bilirkişi Raporunun Karşılıklı Değişimi483
2 Bilirkişiye Yazılı Soru Sorulması 484
3 Bilirkişi Müzakereleri 486
B Duruşma 491
1 Bilirkişinin Taraflarca Sorgulanması491
2 Bilirkişilerin Birlikte Sorgulanması 494
3 Hâkimin Bilirkişi Görüşünü Değerlendirmesi499
VII BİLİRKİŞİ ÜCRETİ 501
VIII BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 509
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YARGILAMA SÜRECİNİN VE BİLİRKİŞİ SİSTEMLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
I YARGILAMA SÜRECİNİN KARŞILAŞTIRILMASI516
II BİLİRKİŞİLİK SİSTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI521
A Bilirkişilik Sistemlerinin Genel Karşılaştırılması521
B Yargılamanın Temel Amaçları Bakımından Bilirkişilik Sistemlerinin
Karşılaştırılması530
1 Genel Olarak530
2 Hakikatin Bulunması531
3 Tarafsızlık ve Bağımsızlık 540
4 Masraf ve Yargılama Süresi 543
5 Yargılamaya ve Verilen Karara Güven 546
SONUÇ549
KAYNAKÇA559
