Anonim Ortaklıkta Müdürler ve Hukuki Sorumlulukları

ANONİM ORTAKLIKTA MÜDÜRLER VE HUKUKİ SORUMLULUKLARI



Bedir KARACA



- Müdürlerin Hukuki Niteliği

- Banka Müdürleri

- Müdürlerin Anonim Ortaklığı Temsili

- Müdürlerin Görevleri Hal Ve Borçları

- Müdürlerin Hukuki Sorumlulukları

- Müdürlerin Vergi Sgk Gibi Kamu Borçlarından Sorumluluğu

- İş Kazalarında Müdürlerin Sorumululuğu

- Müdürlerle İlgili Yargıtay Kararları



A. MÜDÜRLER HAKKINDA TİCARET KANUNU

DÜZENLEMESİ 6

B. MÜDÜRLERİN ANONİM ORTAKLIK YÖNETİM

ORGANİZASYONU İÇİNDEKİ YERİ 8

1. Anonim Ortaklığın Organizasyonu İçindeki Yeri 8

2. Organ Kavramı ve Müdürlerin Organ Niteliği 10

C. ANONİM ORTAKLIKTA MÜDÜR TİPLERİ 13

1. Murahhas Müdür 13

a- Murahhas müdür kavramı 13

b- Murahhas müdürlere devredilebilecek yetki ve

görevler 15

c- Murahhas müdür tayini karşısında yönetim kurulunun

idare ve temsil yetkisinin durumu 17

d- Murahhas müdür tayininin sonuçları 18

e- Murahhas müdürlerin organ sıfatı 19

2. Müdürler 20

a- Müdür kavramı 20

b- Müdür tayininin yönetim kurulunun idare ve temsil

yetkisine etkisi 22

c- Müdür tayininin sonuçları ve müdürün organ sıfatı 22

İKİNCİ BÖLÜM

MÜDÜRLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ, TAYİN VE AZLİ 25

I. MÜDÜRLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ 25

A. MURAHHAS MÜDÜRLER 25

B. MÜDÜRLER 26

1. Ticari Mümessil Görüşü 26

2. İşin Niteliğine Göre Ticari Mümessil, Ticari Vekil veya

Seyyar Tüccar Yardımcısı Niteliği Taşıdığı Görüşü 29

3. Ticari Mümessile Benzer Nitelikte Olduğu Görüşü 30

4. Müdürlerin Niteliği Konusunda Anonim Ortaklığın

İç ve Dış İlişkisi Bakımından Ayrım Yapan Görüş 31

5. Görüşlerin Değerlendirilmesi 31

6. Görüşümüz 33

a- Anonim ortaklığa ticari mümessil tayini mümkün

müdür? 33

b- Müdürlerin hukuki niteliği konusundaki görüşümüz 37

C. MÜDÜRLER İLE ANONİM ORTAKLIK ARASINDAKİ

İLİŞKİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 41

D. MÜDÜR YARDIMCILARI 41

II. MÜDÜRLERİN TAYİN ve AZLİ 42

A. TAYİN VE AZLE YETKİLİ ORGAN 42

B. TAYİN VE AZLİN TESCİL VE İLANI 43

C. TAYİN VE AZİLDE ORTAYA ÇIKAN SAKATLIKLARIN

ETKİSİ 45

D. MÜDÜRLERDE ARANACAK GEREKLİ NİTELİKLER 47

III. BANKALARDA MÜDÜRLER 49

A. GENEL OLARAK 49

B. BANKA GENEL MÜDÜRÜ 49

C. GENEL MÜDÜR YARDIMCILARI ve DİĞER

MÜDÜRLER 52

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MÜDÜRLERİN İDARE VE TEMSİL YETKİSİ, HAK VE BORÇLARI, GÖREVLERİNİN SONA ERMESİ 55

I. MÜDÜRLERİN İDARE ve TEMSİL YETKİSİ 55

A. ANONİM ORTAKLIĞIN İCRASINA TAALLUK EDEN İŞ KAVRAMI 55

B. MÜDÜRLERİN ANONİM ORTAKLIĞI İDARE YETKİSİ 56

C. MÜDÜRLERİN ANONİM ORTAKLIĞI TEMSİL YETKİSİ 57

1. Genel Olarak Anonim Ortaklığın Temsili 57

2. Müdürlerin Anonim Ortaklığı Temsili 58

3. Müdürlerin İmza Şekli 61

4. Müdürlerin Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırları 63

5. Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması 64

a- Şube ve merkez işleri ile sınırlandırılma 65

b- Birlikte temsil suretiyle temsil yetkisinin

sınırlandırılması 69

c- Birlikte temsil şeklinde yapılan sınırlamanın istisnaları 72

d- Temsil yetkisine getirilen diğer sınırlamalar 73

6. Müdürlerin Faaliyet Konularının Temsil Yetkisine

Sınırlama Getirip Getirmediği Sorunu 74

7. Müdürlerin Yapamayacağı İşler 76

a- Gayrimenkullerin devri veya bir hak ile takyidi 76

b- Anonim ortaklığın temeline ilişkin işlemler 78

c- Müdürlük yetkisinin devri 79

d- Kendi kendisiyle işlem yapma 80

e- Kambiyo taahhüdünde bulunma 83

f- Müdürün anonim ortaklığı davada temsili 84

g- Sulh - feragat - ibra - tahkim - ivazsız tasarruf -

kefalet konularında temsil yetkisi 88

D. MÜDÜRLERİN YETKİSİZ OLARAK VEYA YETKİ AŞIMI SURETİYLE YAPTIĞI İŞLEMLER 91

1. Temsil Yetkisinin Kullanılması 91

2. Temsil Yetkisinin Mevcudiyetindeki Sakatlık ve Yetkinin

Aşılması Halleri 92

3. Temsil Yetkisindeki Sakatlığın Sonucu ve Giderilmesi 94

a- İşlemin BK. m. 20 uyarınca veya karşı tarafın beyanı ile

kısmen geçerli olması 97

b- Üçüncü kişilerin iyiniyetinin korunduğu haller 98

c- Yaratılan hukuki görünüşe itibar edilmesi 101

d- Kambiyo senetlerinde yetkisiz temsile bağlanan

sonuçlar 103

e- Anonim ortaklığın yapılan işleme icazet vermesi 104

II. MÜDÜRLERİN HAKLARI ve BORÇLARI 106

A. MÜDÜRLERİN BORÇLARI 106

1. Temsil ve İdare Borcu 106

2. Yönetim Kurulunun Emir ve Talimatlarına Uyma Borcu 106

3. Özen Borcu 107

4. Sadakat Borcu 109

5. Rekabet Etmeme Borcu 110

B. MÜDÜRLERİN HAKLARI 115

1. Ücret 115

2. Diğer Hakları 116

III. MÜDÜRLÜK GÖREVİNİN SONA ERMESİ 116

A. SÜRENİN SONA ERMESİ 116

B. DİĞER SONA ERME HALLERİ 120

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

MÜDÜRLERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 121

I. GENEL OLARAK MÜDÜRLERİN SORUMLULUĞU 121

A. GENEL OLARAK 121

B. MÜDÜRLERİN YAPTIĞI İŞLEMLER SEBEBİYLE

ANONİM ORTAKLIĞIN SORUMLULUĞU 122

C. MÜDÜRLERİN SORUMLULUĞUNUN DAYANAĞI,

ÖZELLİKLERİ ve NİTELİĞİ 124

1. Sorumluluğun Dayanağı 124

2. Sorumluluğunun Kusura Dayanıp Dayanmadığı 125

II. MÜDÜRLERİN TİCARET KANUNU UYARINCA

SORUMLULUK HALLERİ 126

A. GENEL SORUMLULUK HALLERİ 126

1. Ortaklık ile Müdürler Arasındaki Akde Aykırılık 126

2. Anasözleşmenin ve Kanunun Yüklediği Yükümlülüğe

Aykırı Hareketler 127

B. KANUNDA DÜZENLENEN ÖZEL SORUMLULUK

HALLERİ 128

1. Ortaklıkla İşlem Yapma Yasağının İhlali 128

2. Rekabet Etmeme Borcuna Aykırılık 129

C. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUK

HALLERİNİN MÜDÜRLER BAKIMINDAN

UYGULAMA ALANI 129

1. Hisse Senetleri Bedellerine Mahsuben Pay Sahipleri

Tarafından Vukubulan Ödemelerin Doğru Olmaması

(TK. m. 336/II b. 1) 130

2. Dağıtılan ve Ödenen Kâr Paylarının Gerçek Olmaması

(TK. m. 336/II b. 2) 130

3. Kanunen Tutulması Gereken Defterlerin Mevcut Olmaması

veya Bunların İntizamsız Bir Surette Tutulması

(TK. m. 336/II b. 3) 131

4. Umumi Heyetten Çıkan Kararların Sebepsiz Olarak Yerine

Getirilmemesi (TK. m. 336/II b. 4) 132

5. Denetim/Kontrol ve Bilgi Verme Yükümlülüğüne Aykırı

Hareket (TK. m. 308, m. 337) 133

6. Yanlış Beyanlar Sonucu Sorumluluk (TK. m. 339) 135

III. MÜDÜRLERİN SORUMLULUĞUNUN ŞEKLİ 135

A. MÜTESELSİLEN SORUMLULUK HALLERİ 135

B. BİREYSEL SORUMLULUK HALLERİ 136

IV. MÜDÜR TAYİN EDİLMESİ HALİNDE YÖNETİM

KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU 137

A. EHİL OLMAYAN MÜDÜRÜN TAYİN EDİLMESİ 139

B. MÜDÜRLERİN YAPTIĞI USULSÜZ İŞLEMLERE

MÜSAMAHA GÖSTERMEK 140

C. YÖNETİM KURULUNUN YETKİLİ OLMADIĞI

HUSUSLARDA MÜDÜRLERİ YETKİLENDİRMESİ 140

V. MÜDÜRLERİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ

MÜEYYİDESİ 141

A. GENEL OLARAK 141

B. ANONİM ORTAKLIĞIN DAVA HAKKI 142

1. Sorumluluk Davası Açılması Yönünde Genel Kurul

Kararının Varlığı ve Bu Kararın Gerekli Olup Olmadığı 142

2. Davanın Tarafları 146

C. PAY SAHİPLERİNİN ve ORTAKLIK ALACAKLILARININ

DAVA HAKKI 147

1. Pay Sahiplerinin ve Ortaklık Alacaklılarının Dolayısıyla

Uğradıkları Zarar Sebebiyle Dava Hakkı 148

2. Pay Sahipleri ve Ortaklık Alacaklılarının Doğrudan

Uğradıkları Zarar Sebebiyle Dava Hakkı 150

D. SORUMLULUK DAVASINDA İSPAT ve KUSUR

KARİNESİ 152

E. SORUMLULUK DAVASININ TABİ OLDUĞU

ZAMANAŞIMI 154

VI. MÜDÜRLERİN SORUMLULUKTAN KURTULMASINI

SAĞLAYAN SAVUNMA İMKANLAR 157

A. MÜDÜRÜN KUSURSUZLUĞUNU İSPAT ETMESİ 158

B. MÜDÜRLERİN İBRASI 158

1. İbra Kararının Hukuki Niteliği 158

2. İbra Kararının Alınış Şekilleri 159

3. İbra Kararında Oydan Yoksunluk 161

4. İbra Kararının Sorumluluk Davalarına Etkisi 162

a- Anonim ortaklığın dava hakkına etkisi 162

b- Pay sahiplerinin ve ortaklık alacaklılarının dolayısıyla

uğradıkları zarar sebebiyle dava hakkına etkisi 163

c- Pay sahipleri ve ortaklık alacaklılarının doğrudan

uğradıkları zarar sebebiyle dava hakkına etkisi 164

C. ZAMANAŞIMI 164

D. ORTAKLIK İLE MÜDÜR ARASINDAKİ SÖZLEŞMEYE

VEYA ANASÖZLEŞMEYE KONULACAK BİR HÜKÜMLE

SORUMLULUĞUN BERTARAFI MÜMKÜN MÜDÜR? 164

VII. SORUMLULUK DAVASINDA USUL HÜKÜMLERİ 165

A. GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME 165

B. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ ve KESİN HÜKÜM 167

C. DAVADA UYGULANACAK MUHAKEME USULÜ 168

BEŞİNCİ BÖLÜM

BANKA MÜDÜRLERİNİN BANKACILIK KANUNU

HÜKÜMLERİ UYARINCA SORUMLULUĞU 171

I- GENEL HATLARI İLE BANKACILIK KANUNUNDA

DÜZENLENEN SORUMLULUK NEDENLERİ 171

A- SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜN İHLALİ 171

B- ETİK İLKELERE UYMA, BANKANIN İTİBARINI

KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 172

C- MÜŞTERİ HAKLARINA RİAYET YÜKÜMLÜLÜĞÜ 173

D- MAL BEYANINDA BULUNMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 174

E- MEVDUAT VE KATILIM FONU SAHİPLERİNİN

HAKLARINI ENGELLELEMEK YÜKÜMLÜLÜĞÜ 174

F- DÜZELTİCİ, İYİLEŞTİRİCİ VE KISITLAYICI

ÖNLEMLERİ ALMAK YÜKÜMLÜLÜĞÜ 174

G- YETKİLİ MERCİLER İLE DENETİM GÖREVLİLERİNCE

İSTENEN BİLGİ VE BELGELERİ VERMEK VE

GÖREVLERİNİ YAPMALARINA İZİN VERME

YÜKÜMLÜLÜĞÜ 175

H- BELGELERİN SAKLANMASI YÜKÜMLÜLÜĞÜ 175

I- GERÇEĞE UYGUN BEYANDA BULUNMA

YÜKÜMLÜLÜĞÜ 176

J- İŞLEMLERİN KAYIT DIŞI BIRAKILMAMASI VE

GERÇEĞE AYKIRI MUHASEBELEŞTİRMEME

YÜKÜMLÜLÜĞÜ 176

K- SİSTEMİ ENGELLEYİCİ, BOZUCU, VERİLERİ YOK

EDİCİ VEYA DEĞİŞTİRİCİ EYLEMLERDEN KAÇINMA

YÜKÜMLÜLÜĞÜ 176

L- FİNANSAL RAPORLARIN İMZALANMASI,

SUNULMASI, İLÂNI VE DENETİMİ İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLER 177

M- SINIRLAMALARA, KARARLARA VE DÜZENLEMELERE

UYGUN HAREKET YÜKÜMLÜLÜĞÜ 177

N- BANKA KAYNAKLARININ İSTİSMARI 177

1. Fona Devredilen Bir Bankanın Varlığı 177

2. Başlıca Dolanlı Kaynak Olarak Kullanılma Halleri 178

3. Banka Kaynağının İstismarının Sonuçları 178

O- SİGORTAYA TÂBİ MEVDUAT VE KATILIM FONU

TUTARININ DOĞRU BEYANI 179

II- BANKACILIK KANUNUNDA DÜZENLENEN ZİMMET SUÇU 179

1. Suçun Basit Şekli ve Cezası 179

2. Suçun Zimmetinin Açığa Çıkmaması için Hileli

Davranışlarla İşlenmesi Hali ve Cezası 180

3. Faaliyet İzni Kaldırılan ve Fona Devredilen Banka

Hakim Ortaklarının İşlediği Zimmet Suçu 180

4. Pişmanlık Hallerinde ve Malın Değerinin Azlığı Nedeniyle

Yapılacak İndirim 180

III- MÜDÜRLERİN HUKUKİ VE CEZA-İ SORUMLULUĞU

İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR 181

IV- TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONUNA KARŞI

SORUMLULUK ve TAKİP USULÜNDE BANKACILIK

KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN ÖZEL DÜZENLEMELER 182

A- ŞAHSİ SORUMLULUK YOLUYLA İFLAS TALEBİ 182

B- İSPAT USULÜ ve İBRA KARARININ GERİ ALINMASI 182

C- ZAMANAŞIMI 184

D- GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME 184

1. İdare Mahkemeleri ve Danıştay 184

2. Asliye Ticaret Mahkemesi 184

3. Yetkili Mahkeme 185

E- USULE İLİŞKİN İSTİSNAİ KURALLAR 185

F. FON ALACAKLARINDA 6183 SAYILI AMME

ALACAKLARININ TAHSİLİ USULÜ HAKKINDAKİ

KANUNUN UYGULAMA ALANI 186

ALTINCI BÖLÜM

MÜDÜRLERİN VERGİ ve KAMU BORÇLARINDAN

SORUMLULUKLARI 189

I- MÜDÜRLERİN VERGİ ve KAMU BORÇLARINDAN

SORUMLULUĞU 189

A- MÜDÜRLERİN VERGİ ve KAMU BORÇLARINDAN

SORUMLULUĞUNU DOĞURABİLECEK DURUMLAR 189

B- GENEL OLARAK VERGİ ve KAMU BORÇLARINDAN

SORUMLULUK ŞARTLARI, NİTELİĞİ ve ZAMAN

BAKIMINDAN SINIRLARI 192

1. Şartları 192

2. Niteliği 193

3. Zaman Bakımından Sınırları 193

4. Kamu Alacağı için Yasal Takip Yapılması ve Yurt Dışı

Yasağı Getirilmesi 194

C. SOSYAL SİGORTALAR ve GENEL SAĞLIK SİGORTASI

KANUNUNUN 88. MADDESİ UYARINCA SSK

PRİMLERDEN DOĞAN SORUMLULUK 195

YEDİNCİ BÖLÜM

MEYDANA GELEN İŞ KAZALARINDAN MÜDÜRLERİN

SORUMLULUKLARI 203

I- İŞ KAZALARINDA MÜDÜRLERİN HUKUKİ

SORUMLULUĞU 203

II- İŞ KAZALARINDA MÜDÜRLERİN CEZA-İ

SORUMLULUĞU 204

§. SONUÇ 208

§ MÜDÜRLER İLE YARGITAY KARARLARI 217

Karar-Konu İndeksi 219

Müdürle Anonim Ortaklık Arasındaki İlişkinin Hizmet Akdi Olduğu ve Bu İlişki Hakkında Yargıtay Kararları 231

Müdürlerin Anonim Ortaklığı Temsil Yetkileriyle İlgili Yargıtay

Kararları 291

Müdürlerin Hukuki Sorumluluğu ile İlgili Yargıtay Kararları 367

Müdürlerin Ceza-i Sorumluluğu ile İlgili Yargıtay Kararları 436

Müdürlerin Kamu Borçlarından Sorumluluğu ile İlgili Yargıtay

Kararları 509

Müdürler ile İlgili Davalarda Görevli Mahkemeye İlişkin Yargıtay

Kararları 522

Müdürler ile İlgili Davalarda Yargılama Usulü ile İlgili Yargıtay

Kararları 228

Müdürlerin Hukuki Sorumluluklarının Tabi Olduğu Zamanaşımı

Süresi ile Yargıtay Kararları 603

§. KAYNAKÇA 619