Anonim Şirket Birleşmelerinde Pay Sahibinin Korunması
Türk Ve Avrupa Birliği Hukukunda
ANONİM ŞİRKET BİRLEŞMELERİNDE PAY SAHİBİNİN KORUNMASI
Nevzat AKBİLEK
- Birleşmeye İlişkin Kavram Ve Esaslar
- Birleşme Süreçleri
- Birleşmenin Etkileri
- Birleşmede Pay Sahiplerinin Korunmasına İlişkin Araçlar Ve Kurumlar
İÇİNDEKİLER
Önsöz 5
Kısaltmalar 15
§1. GİRİŞ 19
I. Konunun Takdimi 19
II. Konunun Sınırlandırılması 22
III. Metod 23
BİRİNCİ BÖLÜM
BİRLEŞMEYE İLİŞKİN KAVRAM VE ESASLAR
§2. BİRLEŞME KAVRAMI 25
I. Birleşmenin Tanımı 25
II. Birleşmenin Özellikleri 30
1. Tasfiyesiz İnfisah (Dissolution Sans Liquidation) 30
2. Külli Hâlefiyet (Transmission Universelle Du Patrimoine) 33
A. Külli Hâlefiyetin Sonuçları 34
a. Gayrımenkuller Yönünden 34
b. Menkuller Yönünden 35
c. Fikrî ve Sınaî Haklar Yönünden 36
d. Kamusal İzinler Yönünden 36
e. Alacaklar-Borçlar ve Bunların Teminatları Yönünden 36
f. Sözleşmeler Yönünden 38
g. Davalar Yönünden 38
B. Borçlar Kanunu 179 ve 180. Maddelerin Uygulanma Durumu 40
3. Pay Sahipliğinde Devamlılık (Continuité De L’actionariat) 43
4. Birleşecek Şirketlerin Aynı Neviden Olması Kuralı 44
III. Birleşme Şekilleri 47
1. Hukuki Birleşme Şekilleri 47
A. Devralma Yoluyla Birleşme (Fusion Par Absorption) 47
B. Yeni Kuruluş Yoluyla Birleşme (Fusion Par Combinaison/Nouvelle Création) 49
2. Ekonomik ve Finansal Birleşme Şekilleri 51
A. Yatay (Horizontal) Birleşme 51
B. Dikey (Vertical) Birleşme 52
C. Aykırı (Konglomeral) Birleşme 52
§3. BİRLEŞMENİN YAKIN VE BENZER KAVRAMLARDAN AYIRT EDİLMESİ 53
I. Bölünmeden 53
II. Kısmi Mal Varlığı Devrinden (Apport Partiel D’actif) 53
III. Toptan Satıştan 54
IV. Kamu Tüzel Kişiliğince Devralınmadan 55
V. Devralmadan (Acquisition) / Kontrolünü Ele Geçirmeden (Prise De Controle) 56
VI. İç Kaynaklardan Büyümeden (Croissance Interne) 57
VII. Ortak Kaynaklardan Büyümeden (Croissance Conjointe) 57
VIII. Tür Değiştirmeden (Transformation) 58
İKİNCİ BÖLÜM
BİRLEŞME SÜREÇLERİ
§4. BİRLEŞMENİN HAZIRLIK SÜRECİ 59
I. Birleşme Sebepleri 60
1. Büyüme/Rekabet İsteği 60
2. Sinerji Yaratma 61
3. Uluslararası Rekabete Karşı Koyabilmek 61
4. Yeni Kaynaklar Elde Etme 62
5. Vergi Tasarrufu Sağlanması 62
6. Yeni Bir Pazarda Yer Edinme 62
7. Dikey Birleşmeye Zorlanma 62
8. Olgunlaşmış Piyasalarda Durumunu Korumak 63
9. Şirketin Yaşaması İçin Zorunluluk 63
II. Şirketlerin Yakınlaşması 63
1. Şirketler Arasındaki Süreç 63
A. Birleşmeye Katılabilecek Anonim Şirketler Sorunu 64
a. Tasfiye Halindeki Anonim Şirketler 64
b. Borca Batık Anonim Şirketler 66
c. Tek Ortaklı İki Anonim Şirket 67
B. Müzakereleri Kimin Yürüteceği Sorunu 67
C. Müzakerelerin Çerçevesi 68
a. Muhtemel Anlaşma Protokolü 68
b. Şirketlerin Değerlendirilmesi ve Değişim Oranının Belirlenmesi 69
c. Tercih Edilecek Birleşme Türü 69
d. Birleşme Sözleşme Tasarısının Hazırlanması 70
aa. Birleşme Sözleşme Tasarısının İçeriği 72
bb. Şekli 74
cc. Kabul Edilmesi 76
dd. İlânı 77
ee. Hukuki Niteliği 77
2. Her Şirketin Kendi İçindeki Süreç 78
III. Birleşmenin Denetimi 79
1. Birleşmeye İlişkin Uzman Kişilerce Rapor Hazırlanması 79
2. Rekabet Kurumuna Bildirim 79
3. Sermaye Piyasası Kurulundan Onay Alınması 80
4. Sanayi ve Ticaret Bakanlığından İzin Alınması 81
§5. BİRLEŞMENİN TAMAMLANMA SÜRECİ (KARAR SÜRECİ) 82
I. Genel Kurula Çağrı 83
II. Birleşmeye İlişkin Bilgilerin Pay Sahiplerine Sunulması 84
III. Birleşmenin Genel Kurullarda Onaylanması 84
1. Devrolunan Anonim Şirket Genel Kurulunda Durum 85
A. Konusu 85
B. Nisaplar 86
C. Şekil 89
2. Devralan Anonim Şirket Genel Kurulunda Durum 90
3. Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşme Durumunda Kabul 92
4. İmtiyazlı Pay Sahipleri, İntifa Senedi Sahipleri, Tahvil Senedi Sahipleri vb. Özel Kurulların Kabulü 94
IV. Sermaye Piyasası Kurulu Kaydına Alınma 95
V. Birleşme Kararına İlişkin Tescil ve İlan Yükümlülükleri 96
1. Devralma Yolu ile Birleşmede 96
2. Yeni Kuruluş Yolu ile Birleşmede 101
VI. Birleşmenin Gerçekleştiği Tarih 102
VII. Birleşme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 106
§6. SINIR AŞAN ŞİRKET BİRLEŞMELERİNDE SÜREÇ 108
I. Avrupa Şirketi (SE) Kurulması Yolu ile Birleşme Süreci 110
1. SE Tüzüğüne Göre Birleşme Prosedürü 113
2. Basit Usulle Birleşme Sonucu SE Kurulması 116
3. Türkiye’deki Bir Anonim Şirketin SE Kurulması Yolu İle Birleşmeye Katılıp Katılamayacağı Sorunu 116
II. Onuncu Direktife Göre Sınır Aşan Şirket Birleşmelerinde Süreç 118
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİRLEŞMENİN ETKİLERİ
§7. BİRLEŞMEYE KATILAN ŞİRKETLER VE BÜNYESİNDEKİ KİŞİLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 123
I. Birleşen Şirketler Üzerindeki Etkileri 123
II. Şirket Yöneticileri Üzerindeki Etkileri 124
III. Çalışanlar Üzerindeki Etkileri 125
1. Birleşmenin İş Sözleşmeleri Üzerindeki Etkileri 127
2. Birleşmenin Toplu Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri 128
3. Birleşmenin Çalışanların Temsil Organları Üzerindeki Etkileri 130
§8. ÜÇÜNCÜ KİŞİLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 130
I. Alacaklılar Bakımından 131
1. Türk Hukukunda 132
2. Avrupa Birliği Hukukunda 136
3. Fransız Hukukunda 137
A. Alacakları Tahvil Senedine Dayalı Olmayan Alacaklılar 137
B. Alacakları Tahvil Senedine Dayalı Alacaklılar 138
4. Alman Hukukunda 141
II. Borçlular Bakımından 141
III. İntifa Senedi Sahipleri Bakımından 142
IV. Rakipler Bakımından 144
1. Türk Hukukunda Birleşmelerin Kontrolüne Uygulanan Hükümler 145
2. Avrupa Birliği Hukukunda Birleşmelerin Kontrolüne Uygulanan Hükümler 149
3. Fransız Hukukunda Birleşmelerin Kontrolüne Uygulanan Hükümler 153
V. Kiraya Veren Bakımından 156
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BİRLEŞMEDE PAY SAHİPLERİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN ARAÇLAR VE KURUMLAR
§9. KORUMANIN HUKUKİ TEMELLERİ 159
§10. MALVARLIKLARININ BİRLEŞMESİNDE KORUMA 161
I. Malvarlıklarının Birleşmesi ve İçeriği 161
1. Malvarlıklarının Birleşmesinin Hukuki Niteliği 162
2. Bir Ana Şirketin En Az Yüzde Doksanı Kendisine Ait Bir Yavru Şirketle Birleşmesinde Hukuki Durum 164
3. Malvarlığının Geçiş Anı 168
II. Malvarlıklarının Hesapsal Birleşimi 168
1. Değerleme 169
A. Değerleme İlke ve Yöntemleri 169
a. İlkeler 169
b. Yöntemler 173
B. Değerlemeye Esas Olacak Tarih 175
C. Cezai Sorumluluk 176
2. Değişim Oranının Belirlenmesi 176
3. Sermaye Artırımı Miktarı 178
4. Birleşme Pirimi 179
5. Özet Tablo 181
6. Hesaplamaların Uzman Kişilerce Denetimi 181
III. Ayrılma Akçesi (Dédommagement) 182
1. Ayrılma Akçesi Alarak Çıkma 182
2. Ayrılma Akçesi Vererek Çıkartma 185
§11. PAY SAHİPLERİNİN BİRLEŞMESİNDE KORUMA 186
I. Pay Sahiplerinin Birleşme Şekilleri 187
1. Farklı Türde Payların Bulunması 188
A. Farklı Nominal Değerlere Sahip Paylar 188
B. Bedeli Kısmen Ödenmiş Paylar 189
C. Ayın Karşılığı Çıkartılmış Paylar 190
D. İmtiyazlı Paylar 191
2. Birleşen Şirketlerin Birbirinin veya Kendi Paylarına Sahip Olması 195
A. Birleşen Şirketlerin Birbirinin Paylarına Sahip Olması 195
a. Devralan Şirketin Devrolunan Şirketin Paylarına Sahip Olması 195
b. Devrolunan Şirketin Devralan Şirketin Paylarına Sahip Olması 197
B. Birleşen Şirketlerin Kendi Paylarına Sahip Olması 198
3. Devralan Şirket Esas Sözleşmesinde Yer Alan Yeni Pay Sahibi Kabulüne İlişkin Kuralların Birleşmede Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu 199
II. Denkleştirme Akçesi (Soulte En Espèces) 200
III. Değiştirilmeyen Payların Durumu 201
§12. YÖNETİCİLERE KARŞI KORUMA 202
I. Birleşmede Yöneticilerin Belirleyici Rolü 203
II. Yöneticilerin Belirleyici Rollerinin Sonuçları 204
1. Karar Yetkisinin Gaspı Riski 204
2. Yöneticilerin Şahsi Çıkarlarının Öne Çıkma Riski 204
A. Birleşmede Yöneticilerin Durumu 205
B. Birleşmeyi Yönetenlerin Şahsi Bir Çıkarının Varlığı 209
§13. DOĞRU VE YETERLİ BİLGİ VEREREK KORUMA 211
I. Bilginin Derlenmesi 212
1. Yöneticilerin Rolü 215
A. Birleşmeye Özel Belgelerin Düzenlenmesi 216
a. Birleşme Sözleşme Tasarısı 216
b. Birleşme Raporları 217
c. Mâli Tablolar 219
aa. Önceki Üç Yıla İlişkin Mâli Tablolar 219
bb. Ara Bilanço 220
2. Bağımsız Uzmanların Rolü 221
A. Türk Hukuku 222
B. Avrupa Birliği 226
a. Fransız Hukuku 227
b. Alman Hukuku 230
c. Belçika Hukuku 230
3. Belgelerin Yayımlanması 231
A. Dışa Bilgi Vermeye Yönelik Önlemler 231
B. İçe Bilgi Vermeye Yönelik Önlemler 233
II. Bilginin Niteliği 236
1. Birleşmeye İlişkin Belgeler Hakkında Genel Değerlendirme 236
2. Bilgi Güncel ve Karşılaştırılabilir Olmalıdır 238
3. Uygun ve Yeterli Bilgi Verilmelidir 238
4. Bilgi Doğru ve Anlaşılır Olmalıdır 241
III. Bilgi Verme Zorunluluğuna Uymamanın Yaptırımı 241
1. Yetersiz Bilgi Verilmiş Olması 242
A. Yetersiz Bilgi Verilmiş Olduğunun Tespiti 242
B. Yetersiz Bilgi Verilmiş Olmasının Yaptırımı 242
2. Doğru Olmayan Bilgi Verilmiş Olması 244
A. Rızanın Fesadı Nedeni İle Birleşmenin Hükümsüzlüğü 245
B. Yöneticilerin ve Bağımsız Uzmanların Sorumluluğu 246
a. Hukuki Sorumluluk 246
b. Cezai Sorumluluk 249
§14. ÇOĞUNLUĞUN DIŞINDA KALAN PAY SAHİPLERİNİN KORUNMASI 251
I. Azınlık Paylarının Temellük Edilme Riski 251
II. Azınlık Paylarının Temellük Edilme Riskinin Azaltılmasına Yönelik Önlemler 253
1. Birleşmenin Bağımsız Uzmanlar ve Kamu Kurumlarınca Denetimi 254
2. Birleşme Kararının Nitelikli Oy Çoğunluğu ile Verilmesi 254
3. TTK. Tasarısı ile Getirilen Yenilikler 254
A. Ayrılma Akçesi Alarak Çıkma 255
B. Denkleştirme Akçesi Ödenmesi Davası 255
C. Sorumluluk Davası 256
D. Tazminat ve Payların Satın Alınması Davası 257
E. Fesih Davası 257
III. Çoğunluğun Kötüye Kullanılması Yasağı 257
1. Çoğunluğun Kötüye Kullanılması Yasağının Kapsamı 257
2. Çoğunluğun Kötüye Kullanılmasının Yaptırımı 258
A. Hukuki Yaptırımlar 258
B. Cezai Yaptırımlar 260
§15. BİRLEŞMENİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜNÜN İLERİ SÜRÜLEBİLMESİ YOLU İLE KORUMA 261
I. Mutlak Hükümsüzlük 262
II. İptal Edilebilirlik 268
1. Şartları 268
2. Davacı 270
3. Davalı 272
4. Süresi 273
5. Yetkili Mahkeme 274
III. Hükümsüzlüğün Etkileri 274
Sonuç 277
Kaynakça 281
Kavramlar Dizini 291
