Anonim Şirket Payının Rehni

Dr. Ecem KİRKİT

İçindekiler
Takdim
7
Önsöz
9
Kısaltmalar
18
Giriş
I. KONUNUN TANITIMI
21
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI
21
Birinci Bölüm
PAY, REHİN, PAY REHNİ KAVRAMLARI VE
PAY REHNİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
I. PAY KAVRAMI
27
A. Genel Olarak Pay Kavramı
27
B. Payın Çeşitli Anlamları
29
1. Esas Sermayenin Bir Parçası Olarak Pay
30
2. Pay Sahipliği Mevkisi Anlamında Pay
31
3. Ortaklık Haklarını İçeren Belge Olarak Pay
34
C. Pay Türleri
36
1. Çıplak Pay
36
2. Senede Bağlanmış Pay
38
a. Hamiline Yazılı Pay Senedi
38
b. Nama Yazılı Pay Senedi
41
c. Bağlı Nama Yazılı Pay Senedi
42
d. Gerçek (Rekta) Nama Yazılı Pay Senedi
44
3. İlmühaberler
45
4. Kaydi Pay
46
5. Dijital Pay
51
a. Genel Olarak Dijital Pay
51
b. İsviçre Hukukunda Dijital Pay
55
c. Merkezi Olmayan Özerk Organizasyon (DAO) Şeklinde Kurulan Şirket Payı
56
D. Payın Hukuki İşlemlere Konu Olması
56
1. Payın Devri
56
a. Pay Senetlerinin Devri
58
aa. Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devri
58
aaa. Senet Zilyetliğinin Devri
58
bbb. MKK’ya Bildirim
59
bb. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri
61
cc. Gerçek (Rekta) Nama Yazılı Pay Senedinin Devri
62
dd. Bağlı Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri
63
b. Kaydi Payların Devri
63
c. Dijital Payların Devri
65
d. Çıplak Payların Devri
67
e. Meşru Hamil Görüntüsü Sağlayan Devir
68
f. İnançlı Devir
69
2. Payın Devir Dışında Konu Olabileceği Diğer Hukuki İşlemler
70
a. Rehin
71
b. İntifa Hakkı
71
c. Faydalanmalı Rehin
73
d. Usulsüz Rehin
75
II. REHİN HAKKI VE TAŞINIR REHNİ KAVRAMI
77
A. Genel Olarak Rehin Hakkı
77
B. Taşınır Rehni
78
1. Türk Medeni Kanunu Anlamında Taşınır Rehni
78
a. Taşınır Rehni ve Hâkim Olan İlkeler
78
aa. Alacağa Bağlılık İlkesi
80
bb. Belirlilik İlkesi
82
aaa. Rehin Konusunun Belirli Olması
82
bbb. Alacağın Belirli Olması
84
cc. Açıklık İlkesi
85
dd. Güvenin Korunması İlkesi
86
ee. Öncelik ilkesi
87
ff. Rehin Yükünün (Teminatın) Bölünmezliği İlkesi
88
gg. Tâlilik İlkesi
89
b. Taşınır Rehni Türleri ve Pay Rehninin Tasnifi
89
aa. Taşınır Rehni Türleri
89
bb. Alacaklar ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin ve Hukuki Niteliği
90
cc. Alacaklar ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin Hakkının Kurulması
92
dd. Pay Rehninin Tasnifi
93
2. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Anlamında Taşınır Rehni
93
a. Genel Olarak
93
b. Alacak Rehni
101
c. Hak Rehni
103
III. PAY REHNİ KAVRAMI
103
A. Genel Olarak Pay Rehni
103
B. Pay Rehninde Tartışmalı Hususlar
104
1. Şirket ile Pay Sahibi Arasındaki Hukuki İlişkinin Niteliği
104
2. Rehin Kapsamına Dâhil Olan Paya İlişkin Haklar
106
3. Pay Rehninin Hukuki Niteliği
109
C. Taşınır Rehni Hükümleri Kapsamında Pay Rehni Kavramı
111
D. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Kapsamında Pay Rehni
112
E. Pay Rehnine Uygulanacak Hükümler
114
İkinci Bölüm
PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
I. GENEL OLARAK PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
117
II. ÇIPLAK PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
120
A. Rehin Sözleşmesi
121
1. Rehin Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
121
2. Rehin Sözleşmesinin Tarafları ve Şekli
123
3. Rehin Sözleşmesinin İçeriği
125
B. Rehin Konusu Hakkın Devrinin Tabi Olduğu Şartların Yerine Getirilmesi
126
C. Tasarruf Yetkisi
126
1. Pay Senedine Bağlanmamış Çıplak Pay Üzerinde Rehin Hakkının İyi Niyetle Kazanılması
127
2. Kıymetli Evrak Niteliğinde Olmayan Pay Senetlerine Bağlanmış Çıplak Pay Üzerinde Rehin Hakkının İyi Niyetle Kazanılması
128
D. Sonradan Kıymetli Evrak Niteliğinde Senetler Çıkarılmasının Rehin Hakkı Bakımından Doğurduğu Sonuçlar
129
III. SENEDE BAĞLANMIŞ PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
131
A. Kıymetli Evraka Özgü Yolla Rehin Tesisi (TMK m. 956)
134
1. Hamiline Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Rehin Hakkı Kurulması
134
a. Pay Senetlerinin Zilyetliğinin Devri
136
aa. Pay Senetlerinin Fiilî Teslimi
137
bb. Araçların Teslimi
137
cc. Temsilciye veya Yediemine Teslim
137
dd. Kısa Elden Teslim
138
ee. Birlikte Zilyetlik
139
ff. Zilyetliğin Havalesi
139
gg. Hükmen Teslim
141
b. Tasarruf Yetkisi
141
aa. Hamiline Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Rehin Hakkının İyi Niyetle Kazanılması
141
bb. Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Rehninde Hakkın İçeriğine İlişkin Olarak İyi Niyetin Korunması
144
2. Nama Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Rehin Hakkı Kurulması
145
a. Zilyetliğin Devri
145
b. Ciro veya Devir Beyanı
145
aa. Ciro
145
aaa. Rehin Cirosu
146
bbb. Temlik Cirosu (Gizli Rehin Cirosu)
148
ccc. Beyaz Ciro
149
ddd. Tahsil Cirosu
150
bb. Yazılı Devir Beyanı
151
aaa. Devir Beyanı
151
bbb. Rehin Beyanı
153
c. Pay Defterine Kayıt
154
d. Tasarruf Yetkisi
155
aa. Nama Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Rehin Hakkının İyiniyetle Kazanılması
155
bb. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Rehninde Hakkın İçeriği Bakımından İyiniyetin Korunması
156
3. Gerçek (Rekta) Nama Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Rehin Hakkının Kurulması
156
a. Zilyetliğin Devri
157
b. Devir Beyanı
157
c. Tasarruf Yetkisi
158
aa. Gerçek Nama Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Rehin Hakkının İyiniyetle Kazanılması
159
bb. Gerçek Nama Yazılı Pay Senetlerinin Rehninde Hakkın İçeriği Bakımından İyiniyetin Korunması
159
4. Bağlı Nama Yazılı Pay Senetlerinin Üzerinde Rehin Hakkı Kurulması
160
B. Kıymetli Evraka Özgü Olmayan Yolla Rehin Tesisi (TMK m. 955)
167
IV. İLMÜHABERLER, KUPONLAR VE TALONLAR ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
167
A. İlmühaberler Üzerinde Rehin Hakkının Kurulması
167
1. İlmühaberler Üzerinde Rehin Hakkının Kurulması
167
2. Asıl Senetlerin Çıkarılması Halinde Rehnin, Rehin Verenin ve Rehinli Alacaklının Durumları
168
B. Kuponlar ile Talonlar Üzerinde Rehin Hakkı Kurulması
168
V. KAYDİLEŞTİRİLMİŞ PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
170
A. Menkul Kıymetlerin Kaydi Değer Haline Getirilmesi
170
B. Kaydi Değer Haline Getirilmiş Paylar Üzerinde Rehin Hakkı Kurulması
172
C. Kaydileştirilmiş Payın Rehninde Lex Commissoria Yasağı
175
VI. DİJİTAL PAYLAR ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
176
VII. PAY ÜZERİNDE ART REHİN VE ALT REHİN HAKKI KURULMASI
179
A. Pay Üzerinde Art Rehin Hakkı Kurulması
179
B. Pay Üzerinde Alt Rehin Hakkı Kurulması
182
C. Kaydi Paylar Üzerinde Art ve Alt Rehin Hakkı Kurulması
183
VIII. TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU KAPSAMINDA PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKININ KURULMASI
184
A. Rehin Sözleşmesi
184
1. Rehin Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
184
2. Rehin Sözleşmesinin Tarafları
185
3. Rehin Sözleşmesinin Şekli
187
4. Rehin Sözleşmesinin İçeriği
190
B. Rehin Sözleşmesinin Sicile Tescili
192
IX. PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKI KURULMASINDA ŞİRKETİN ROLÜ
193
A. Rehnin Şirkete Bildirilmesi
194
B. Rehnin Pay Defterine İşlenmesi
196
C. Anonim Şirketin Rehne Onay Vermesi
198
X. KREDİ KURULUŞLARINCA PAY ÜZERİNDE REHİN HAKKI KURULMASI
200
A. Sözleşme Özgürlüğü, Genel İşlem Koşulları, Kişilik Hakları ve Rehin Hukuku İlişkisi
200
B. Kredi Kuruluşlarınca Kurulan Rehin Hakkının Geçerliliği
204
C. Lombard Kredisi, Gelecekte Doğacak Alacaklar İçin Rehin Hakkı Kurulması
209
1. Lombard Kredisi
209
2. Gelecekte Doğacak Alacaklar İçin Anonim Şirket Payının Rehni
211
Üçüncü Bölüm
PAY REHNİNİN KAPSAMI, İŞLEYİŞİ, ETKİLERİ VE SONA ERMESİ
I. PAY REHNİNİN KAPSAMI
213
A. Türk Medeni Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Pay Rehninin Kapsamı
213
1. Rehinle Temin Edilen Alacak Bakımından Kapsamı
213
a. Genel Olarak
213
b. Temin Edilen Alacağın Kapsamındaki Kalemler
214
aa. Asıl Alacak
214
bb. Sözleşme Faizleri
215
cc. Takip Giderleri
216
dd. Gecikme Faizi
216
ee. Cezai Şart
217
ff. Diğer Kalemler
217
2. Rehnin Pay Bakımından Kapsamı
218
a. Malvarlığına İlişkin Haklar Bakımından Kapsam ve Etkisi
220
aa. Kâr Payı Hakkı
220
aaa. Genel Olarak Kâr Payı Hakkı
220
bbb. Rehnin Kâr Payı Bakımından Kapsam ve Etkisi
221
bb. Tasfiye Payı Hakkı
229
cc. Hazırlık Dönemi Faizi
229
dd. Yeni Pay Alım Hakkı
230
ee. Bedelsiz (Gratis) Payları Edinme Hakkı
230
ff. Tesislerden Faydalanma Hakkı
230
b. Rehnin Yönetime İlişkin Haklar Bakımından Kapsam ve Etkisi
230
aa. Katılma Hakları
231
aaa. Genel Kurula Katılma, Konuşma, Öneride Bulunma Hakkı
231
bbb. Oy Hakkı
235
bb. Aydınlatıcı Haklar
237
aaa. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı
237
bbb. Özel Denetim İsteme Hakkı
237
cc. Koruyucu Haklar
238
aaa. Dava Hakları
238
bbb. Müktesep Haklar, Vazgeçilmez Haklar, Azlık Hakları
239
ccc. Rehin Alanın Koruyucu Haklardan Faydalanamaması Karşısında Rehin Hakkının Korunması
240
B. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Pay Rehninin Kapsamı
242
II. ANONİM ŞİRKET PAYI ÜZERİNDE REHİN HAKKI İKTİSABININ SINIRLARI
244
A. Şirketin Kendi Payı Üzerinde Rehin Hakkı İktisap Etmesi
244
B. Bankaların Doğrudan veya Dolaylı Sahiplerinin Paylarını Rehin Olarak Kabul Etmesi
248
III. REHİNLİ ALACAKLININ MENFAATİNİN REHİN SÖZLEŞMESİ YOLUYLA KORUNMASI
248
A. Rehinli Alacaklının Oy Kullanma Hakkının Tanınması Yoluyla Korunması
249
B. Rehinli Alacaklının Oy Sözleşmesi Yoluyla Korunması
250
C. Rehinli Alacaklının Ek Teminat Hükmü (Margin Call) Yoluyla Korunması
251
IV. TİCARET HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN HALLERDE REHNİN DURUMU
252
A. Sermaye Koyma Borcunun İfa Edilmemesi
252
B. İkincil (Tali) Yükümlülükler
253
C. Esas Sermayenin Artırılması
255
1. Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı
256
2. Şarta Bağlı Sermaye Artırımı
258
3. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı
259
D. Esas Sermayenin Azaltılması
261
E. Birleşme
262
F. Bölünme
264
G. Şirketin Tür Değiştirmesi
266
H. Şirketin Sona Ermesi
267
V. PAY REHNİNİN SONA ERMESİ
272
A. Rehin Hukukundan Kaynaklı Sebeplerle Sona Ermesi
272
1. Rehinle Temin Edilen Alacağın Sona Ermesinin Rehin Hakkına Etkisi
272
2. Rehnedilen Payın Ortadan Kalkması
274
3. Rehinli Alacaklının Feragati veya Tarafların Anlaşarak Rehin Hakkını Sona Erdirmesi
275
4. Borcun Üstlenilmesi (Borcun Nakli)
276
5. Sürenin Dolması veya Bozucu Şartın Gerçekleşmesi
279
6. Rehinle Temin Edilen Alacağın Alacaklısı ile Pay Sahibi Sıfatlarının Birleşmesi
279
7. Rehin Zilyetliğinin Kaybedilmesi
280
a. Rehin Zilyetliğinin Sürekli Olarak Kaybedilmesi
280
b. Rehin Hükümlerinin Askıda Kalması
282
8. Rehnin Paraya Çevrilmesi
284
a. Cebri İcra Yoluyla Paraya Çevrilmesi
284
b. Özel Satış Yoluyla Paraya Çevrilmesi
288
aa. Özel Satış Yetkisi Verilmesinin Hukuki Değerlendirmesi
288
bb. Özel Satış Yoluyla Para Çevirme Usulü
290
B. Ticaret Hukukuna Özgü Sona Erme Sebepleri
294
C. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Çerçevesinde Pay Rehninin Sona Ermesi
294
1. Pay Rehninin Sona Ermesinde Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Çerçevesinde Öngörülen Farklılıklar
294
2. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Çerçevesinde Temerrüt Sonrası Alacaklının Sahip Olduğu Haklar
295
a. Mülkiyetin Devri Talebi
297
b. Alacağın Varlık Yönetim Şirketine Devri
301
c. Genel Hükümler Çerçevesinde Takip Yapılması
302
VI. TÜRK MEDENİ KANUNU VE TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU KAPSAMINDA PAY REHNİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
307
Sonuç
311
Kaynakça
317
Kavramlar Dizini
333