Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Organizasyonu ve Yönetim Yetkisinin Devri
6102 SAYILI YENİ TÜRK TİCAET KANUNU'NA GÖRE
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULUNUN ORGANİZASYONU VE YÖNETİM YETKİSİNİN DEVRİ
Beşir Fatih DOĞAN
- Organ Kavramı Ve Yönetim Kurulunun Organizasyonu
- Yönetim Yetkisinin Devri
- Yönetim Yetkisinin Devri Halinde Sorumluluk
Önsöz ............................................................................................................. V
İçindekiler ...................................................................................................... VII
Kısaltmalar..................................................................................................... XIV
GİRİŞ............................................................................................................ 1
1- Konunun Takdimi...................................................................................... 1
2- Konunun Sınırlandırılması ....................................................................... 2
BİRİNCİ BÖLÜM
ORGAN KAVRAMI VE YÖNETİM KURULUNUN
ORGANİZASYONU
§ 1. ORGAN KAVRAMI VE ORGANLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ..... 5
I- ORGAN KAVRAMI....................................................................... 5
A- Geniş Anlamda Organ Kavramı .................................................. 6
B- Dar Anlamda Organ Kavramı...................................................... 6
1- Şekli Organ............................................................................. 7
2- Fiili Organ .............................................................................. 12
II- ORGANLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ........................................... 14
A- Tek Güç Teorisi............................................................................ 15
B- Eşitlik Teorisi............................................................................... 16
C- Şeflik Prensibi.............................................................................. 18
D- Sınırlandırılmış Tek Güç Teorisi ................................................. 18
E- TTK’nın Getirdiği Sistem............................................................ 20
§ 2. YÖNETİM KURULUNUN ORGANİZASYONU............................ 23
I- ORGANİZASYON MODELLERİ................................................ 23
A- Tekli Organizasyon Modeli (Monist Sistem) .............................. 24
B- İkili Organizasyon Modeli (Dualist Sistem)................................ 26
C- Tercihli Sistem (Opsiyonlu Model) ............................................. 30
D- Sistemlerin Karşılaştırılması........................................................ 31
VII
II- ORGANİZASYON ÖZGÜRLÜĞÜ .............................................. 35
A- Genel Olarak................................................................................ 35
B- Organizasyon Özgürlüğünün Kapsamı ve Sınırları..................... 37
1- Kapsamı.................................................................................. 37
2- Sınırları.... ............................................................................... 38
a- Hukuki Sınırlar ................................................................. 39
b- Şirketin Kendisinin Kabul Ettiği Sınırlamalar ................. 41
III- ORGANİZASYON ARAÇLARI................................................... 43
A- Esas sözleşme .............................................................................. 43
B- İç Yönetmelik............................................................................... 44
1- Kavram ................................................................................... 44
2- Çeşitleri................................................................................... 47
IV- YÖNETİM KURULUNUN YAPISI.............................................. 50
A- Kurul Organ................................................................................. 51
B- Yönetim Kurulu Başkanı ve Başkan Vekili ................................. 53
C- İcra Kurulu................................................................................... 57
D- İcra Başkanı ................................................................................. 60
E- İcrada Görevli Olan ve Olmayan Üyeler..................................... 67
D- Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri .............................................. 68
1- Nitelikleri................................................................................ 69
2- Görev Alacakları Birimler ...................................................... 75
E- Komiteler ..................................................................................... 77
1- Genel Olarak........................................................................... 77
2- Kurumsal Yönetim İlkelerine Göre Komiteler ....................... 83
3- Komite Çeşitleri...................................................................... 87
a- Denetim Komitesi.............................................................. 87
(1) Görev ve Yetkileri ........................................................ 89
(2) Bağımsızlığı................................................................. 93
(3) Üyelerinin Nitelikleri .................................................. 95
(4) Çalışma Usulü............................................................. 96
(5) Denetim Komitesi Kurulması Halinde Yönetim
Kurulunun Sorumluluğu .............................................. 97
(6) 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ve BDDK
Düzenlemelerine Göre Denetim Komitesi ................... 99
b- Kurumsal Yönetim Komitesi ................................................... 107
c- Riskin Erken Teşhisi ve Risk Yönetimi Komitesi..................... 108
İKİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM YETKİSİNİN DEVRİ
§ 1. GENEL OLARAK............................................................................... 113
§ 2. KAVRAM.............................................................................................. 112
§ 3. AMAÇ.................................................................................................... 117
§ 4. YETKİ................................................................................................... 118
§ 5. ŞARTLARI .......................................................................................... 119
I- ŞEKLİ ŞARTLAR .......................................................................... 120
A- Esas Sözleşmede Devre İzin Verilmiş Olması ............................ 120
1- Genel Olarak........................................................................... 120
2- Yönetim Kurulunun Yetkilendirilmesi ................................... 124
B- Örgüt Yönetmeliğinin Hazırlanması............................................ 125
1- Kavram ................................................................................... 126
2- Hazırlama Yetkisi.................................................................... 128
3- Hazırlama Yükümlülüğü ........................................................ 131
4- Şartları .................................................................................... 132
a- Şekli Şartlar ...................................................................... 132
(1) Esas Sözleşmeyle Yetkilendirilme ................................ 132
(2) Yazılı Olma .................................................................. 133
(3) Geçerli Bir Yönetim Kurulu Kararının Varlığı ........... 135
b- Maddi Şartlar..................................................................... 135
(1) Kanuna ve Esas Sözleşmeye Aykırı Olmama .............. 135
(2) Şirket Yönetimini Düzenleme ...................................... 136
5- Örgüt Yönetmeliğinin İçeriği ve Kapsamı .............................. 136
a- Giriş Bölümü..................................................................... 139
b- Yönetim Yetkisine Sahip Birimler...................................... 139
c- Yönetim Kurulu ................................................................. 141
(1) Başkan ve Başkan Vekili.............................................. 141
(2) Üyeler.......................................................................... 141
(a) Nitelikleri ............................................................... 141
(b) Sayısı ..................................................................... 143
(c) Mali Hakları........................................................... 144
(d) Sır Saklama Yükümlülüğü..................................... 145
(e) Rekabet Yasağı ....................................................... 146
(f) Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi ........................... 146
(3) Yönetim Kurulu Toplantıları........................................ 147
(a) Sayısı...................................................................... 147
(b) Çağrılması.............................................................. 148
(c) Gündemi................................................................. 150
(4) Yönetim Kurulu Kararları ........................................... 151
(5) Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri ........................ 154
(6) Komiteler ve Komisyonlar........................................... 156
d- Denetim Sistemine İlişkin Düzenlemeler ........................... 156
e- Bilgi Akışı ve Raporlamaya İlişkin Düzenlemeler ............. 156
f- Planlama Sistemi Hakkında Düzenlemeler ........................ 159
g- Sonuç Bölümü .................................................................... 159
6- Örgüt Yönetmeliğinin Yenilenmesi ........................................ 159
7- Örgüt Yönergesi Hakkında Bilgilendirme.............................. 160
II- MADDİ ŞART................................................................................. 163
A- Genel Olarak................................................................................ 166
B- Devredilemez ve Devralınamaz Yetkiler Kavramı ...................... 168
C- Yönetim Kurulunun Devredilemez ve Devralınamaz
Yetkileri........................................................................................ 170
1- Şirketin Üst Düzey Yönetimi .................................................. 175
a- Kavram............................................................................... 175
b- Kapsamı ............................................................................. 176
2- Yönetim Teşkilatının Belirlenmesi.......................................... 179
3- Muhasebe, Finans Denetimi ve Finansal Planlama
Düzeninin Kurulması.............................................................. 185
a- Finansal Planlamanın Yapılması ....................................... 186
b- Muhasebe Düzeninin Kurulması........................................ 187
c- Finansal Denetimin Yapılması............................................ 188
4- Müdürlerin ve Aynı İşleve Sahip Kişiler ile İmza Yetkisini
Haiz Bulunanların Atanmaları ve Görevden Alınmaları........ 190
5- Üst Gözetim............................................................................ 194
a- Kavram............................................................................... 194
b- Yetkinin Kapsamı ve Kullanılması...................................... 196
6- Defterlerinin Tutulması, Yıllık Faaliyet Raporunun ve
Kurumsal Yönetim Açıklamasının Düzenlenmesi,
Genel Kurul Toplantılarının Hazırlanması ve İcrası .............. 202
a- Defterlerin Tutulması........................................................ 202
b- Yıllık Faaliyet Raporunun Düzenlenmesi ve Genel
Kurula Sunulması.............................................................. 203
c- Kurumsal Yönetim Açıklamasının Düzenlenmesi ve
Genel Kurula Sunulması................................................... 205
d- Genel Kurul Toplantılarının Hazırlanması....................... 206
e- Genel Kurul Kararlarının Yürütülmesi............................. 209
7- Borca Batıklık Durumunun Varlığında Mahkemeye
Bildirimde Bulunulması.......................................................... 210
D- Devredilemez ve Devralınamaz Yetki Olarak Kabul Edilmesi
Gerekli Diğer Yetkiler.................................................................. 210
1- Genel Kurul Kararları Aleyhine İptal Davası Açmak ............ 211
2- Kayıtlı Sermaye Sisteminde Sermaye Artırım Kararı
Vermek.................................................................................... 212
3- Şarta Bağlı Sermaye Artırımında Yönetim Kurulunun
Görevleri ................................................................................. 214
4- Sermayenin Yarısının Kaybında Yönetim Kurulunun
Görevleri ................................................................................. 215
5- Şirket Birleşmelerinde Birleşme Sözleşmesinin İmzalanması.. 217
E- Devredilemez ve Devralınamaz Yetkiler ile İlgili Özel
Durumlar...................................................................................... 217
1- Tek Kişilik Yönetim Kurulunda .............................................. 217
2- Küçük ve Orta Büyüklükteki Şirketler ile Aile
Şirketlerinin Yönetim Kurulunda ........................................... 219
3- Bağlı Şirketlerin Yönetim Kurulunda..................................... 220
§ 6. YÖNETİM YETKİSİNİN DEVREDİLEBİLECEĞİ
KİŞİLER... ........................................................................................... 223
I- YÖNETİM KURULU ÜYELERİ ................................................. 223
II- YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLMAYAN ÜÇÜNCÜ
KİŞİLER.......................................................................................... 228
A- Genel Olarak................................................................................ 228
B- Murahhas Müdürler ile Müdürler Arasındaki Farklar................. 230
C- Murahhas Üyeler ile Murahhas Müdürler Arasındaki
Farklar .......................................................................................... 232
III- KOMİTE VE KOMİSYONLAR ................................................... 234
§ 7. MURAHHASLIĞIN DEVRİ............................................................ 235
§ 8. YETKİ DEVRİNİN SONUÇLARI .................................................. 237
§ 9. MURAHHASLIĞIN SONA ERMESİ............................................. 240
§ 10. İCRADA GÖREVLİ OLMAYAN YÖNETİM KURULU
ÜYELERİ ........................................................................................... 242
I- NİTELİKLERİ................................................................................ 243
II- GÖREVLERİ.................................................................................. 243
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÖNETİM YETKİSİNİN DEVRİ HALİNDE
SORUMLULUK
§ 1. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU
HAKKINDA GENEL BİLGİLER .................................................... 247
I- ESKİ TÜRK TİCARET KANUNUNUN BENİMSEDİĞİ
SİSTEM ........................................................................................... 247
A- Kusur Sorumluluğu...................................................................... 247
B- Kişisel ve Müteselsil Sorumluluk................................................ 250
II- TÜRK TİCARET KANUNUNUN BENİMSEDİĞİ
SİSTEM.......................................................... ................................. 253
A- Kusur Sorumluluğu...................................................................... 253
B- Farklılaştırılmış Teselsül Prensibi................................................ 254
1- Farklılaştırılmış Teselsül Kavramı ve Unsurları..................... 254
a- Farklılaştırılmış Teselsül Kavramı.................................... 254
b- Farklılaştırılmış Teselsül Kavramının Unsurları.............. 255
(1) Birlikte Verilen Zarar .................................................. 255
(2) Kusurun Derecesi ........................................................ 258
2- Tazminat Miktarının Hâkim Tarafından Tespit Edilmesi....... 261
3- İndirim Sebepleri.................................................................... 263
4- Rücu İlişkisi............................................................................ 264
§ 2. YEKİ DEVRİ HALİNDE YÖNETİM KURULU
ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU.................................................... 267
I- GEÇERSİZ YETKİ DEVRİ HALİNDE ...................................... 267
A- Genel Olarak................................................................................ 267
B- Esas Sözleşmede Yetki Devrine İzin Veren Hüküm Olmadan
Yapılan Yetki Devri Halinde Sorluluk ......................................... 269
C- Hiç veya Hukuka Uygun Bir Şekilde Örgüt Yönetmeliği
Hazırlanmadan Yapılan Yetki Devri Durumunda ........................ 270
D- Devredilemez ve Devralınamaz Yetkilerin Devrinde .................. 272
E- Örgüt Yönergesindeki Düzenlemeye Aykırı Yetki
Devrinin Varlığında...................................................................... 273
II- GEÇERİ YETKİ DEVRİ HALİNDE ........................................... 274
A- Yetkilerin Devredilmiş Olması Sebebiyle Sorumluluk ............... 274
1- Murahhasların Sorumluluğu................................................... 274
2- İcrada Yetkili Olmayan Üyelerin Sorumluluğu...................... 276
a- Murahhasların Seçiminde Gerekli Özenin
Gösterilmesinde ................................................................ 279
b- Murahhasların Bilgilendirilmesinde.................................. 281
c- Genel Gözetim Yetkisinin Kullanılmasında ........................ 281
B- Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Uygulanması ........................ 286
C- Sorumluluğun Farklılaştırılmasında Dikkate Alınabilecek
Kriterler........................................................................................ 287
1- Genel Olarak........................................................................... 287
2- Yetki Devredilen Kişinin Yönetim Kurulu Üyesi veya
Üçüncü Kişi Olması ............................................................... 288
SONUÇ......................................................................................................... 291
BİBLİYOGRAFYA..................................................................................... 295
