Anonim Şirketlerde İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği

ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ



Ömer KORKUT



-Anonim Şirketlerde İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği Kavramı, İşleyişi Ve Ortaya Çıkış Sebepleri

-İnançlı Yönetim Yönetim Kurulu Üyeliği Yönetiminin Geçerliliği Sorunu

-İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinin Görünüm Biçimleri Ve Uygulaması

-İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinde Taraflar Arasındaki İlişkiler, Özellikle İnançlı Yönetim Sözleşmesi

-İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinden Kaynaklanan Çıkar Çatışmaları

-İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi Ve Menfaat Sahibinin Hukuki Sorumlulukları



Birinci Bölüm

ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ KAVRAMI, İŞLEYİŞİ VE ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPERİ

1. KAVRAM VE İŞLEYİŞ-5

I. TANIM VE TERMİNOLOJİ-5

II. BAĞIMLI VE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ İLİŞKİSİ-9

A. BAĞIMLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ KAVRAMI VE TÜRLERİ-9

1. Kavram-9

2. Türleri-11

a. Konzernlerde Bağımlı Yönetim Kurulu Üyesi-12

b. Tüzel Kişi Pay Sahibini Temsil Eden Yönetim Kurulu Üyesi-13

c. Kamu Tüzel Kişilerini Temsil Eden Yönetim Kurulu Üyesi-14

d. Pay Sahibi Gruplarını Temsil Eden Yönetim Kurulu Üyesi-15

e. İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi-18

3. Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin Çeşitli Tasnifler-18

a. Konzernlerden Hareketle Yapılan Tasnif-18

b. Menfaat Sahiplerinden Hareketle Yapılan Tasnif-20

c. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinden Hareketle Yapılan Tasnif-20

d. Kendi Tasnifimiz-21

B. BAĞIMLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ TÜRLERİ İÇİNDE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN YERİ-22

1. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinin Diğer Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliği Türlerinden Ayrıldığı Noktalar-22

2. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği Türleri-24

a. Fiilî Konzernlerde Bağımlı Yönetim Kurulu Üyesi-25

b. Tüzel Kişi Pay Sahibini Temsil Eden İnançlı Üye-25

c. Hâkim Pay Sahibini Temsil Eden Yönetim Kurulu Üyesi-26

III. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ YÖNTEMİNİN İŞLEYİŞİ-27

A. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI-27

B. İNANÇLI ÜYENİN YÖNETİM KURULUNA SEÇİLMESİ-28

1. İnançlı Pay Devriyle-29

2. Oy Sözleşmesiyle-30

C. KİŞİSEL MENFAATLERİN YÖNETİM KURULUNDA TEMSİLİ VE KORUNMASI-31

2. ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPLERİ-32

I. KİŞİSEL MENFAATLERİN KORUNMASI-33

II. MENFAAT SAHİBİNİN KİMLİĞİNİ GİZLEME İHTİYACI-34

III. MENFAAT SAHİBİNİN YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLMAK İSTEMEMESİ-34

IV. MENFAAT SAHİBİNİN SORUMLULUKTAN KURTULMA İSTEĞİ-35

V. MEVZUATTA YER ALAN SINIRLAMALAR-36

A. TÜRK TİCARET KANUNU'NDA-36

1. Yönetim Kurulu Üyeliği İçin Aranan Nitelikler İtibariyle-36

2. Tüzel Kişi Pay Sahibine Getirilen Sınırlamalar-40

B. SPK KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ'NDE ÖNGÖRÜLEN ŞARTLAR-43

C. BANKACILIK KANUNU'NDA YER ALAN SINIRLAMALAR-44

D. VATANDAŞLIK VE YERLEŞİM YERİ ŞARTI-44

E. ESAS SÖZLEŞMEDE ÖNGÖRÜLEN KAYITLAR-47

İkinci Bölüm

İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ YÖNTEMİNİN GEÇERLİLİĞİ SORUNU

3. KİŞİLİK HAKLARINI SINIRLANDIRIP SINIRLANDIRMADIĞI AÇISINDAN-49

4. MUVAZAA VE KANUNA KARŞI HİLE TEŞKİL EDİP ETMEYECEĞİ AÇISINDAN-50

I. MUVAZAA-51

II. KANUNA KARŞI HİLE-52

5 ŞİRKETLER HUKUKU AÇISINDAN-54

I. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN GEÇERLİLİĞİ-54

A. ALMAN HUKUKUNDA-55

B. İSVİÇRE HUKUKUNDA-55

1. Mahkeme Kararlarında-55

2. Doktrindeki Görüşler-57

a. Aleyhteki Görüşler-57

b. Lehteki Görüşler-58

C. TÜRK HUKUKUNDA-62

II. İNANÇLI ÜYEYE VERİLEBİLECEK TALİMATLAR-64

A. GENEL OLARAK-64

B. İNANÇLI ÜYEYE VERİLEBİLECEK TALİMATLARIN SINIRI-70

1. Kanuna ve Esas Sözleşme Hükmüne Aykırı Olmamak-70

2. Şirketin Menfaatine Aykırı Olmamak-71

3. Takdir Yetkisi Kapsamında Olmak-72

4. Devredilemeyen Yetkilere İlişkin Olmamak-74

Üçüncü Bölüm

İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ VE UYGULAMASI

6. GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ-77

I. GENEL OLARAK-77

II. AÇIK VEYA GİZLİ İNANÇLI ÜYELİK-78

A. AÇIK İNANÇLI ÜYELİK-78

B. GİZLİ İNANÇLI ÜYELİK-79

7. FARKLI YAPIDAKİ ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ UYGULAMASI-82

I. TEK ORTAKLI ANONİM ŞİRKETLERDE-82

II. AİLE TİPİ ANONİM ŞİRKETLERDE-85

III. KONZERNLERDE-86

IV. JOİNT-VENTURE'LARDA-88

V. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE-89

VI. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN UYGULANDIĞI ANONİM ŞİRKETLERDE-91

A. KAMUYA AÇIKLANMASI GEREKEN BİLGİLER BAKIMINDAN-91

B. YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ TÜRLERİ BAKIMINDAN-92

1. İcrada Görevli Olan ve Olmayan Yönetim Kurulu Üyeleri-92

a. İcrada Görevli Yönetim Kurulu Üyeleri-93

b. İcrada Görevli Olmayan Yönetim Kurulu Üyeleri Ve Komiteler-94

2. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri-95

Dördüncü Bölüm

İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDE TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER, ÖZELLİKLE İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİ

8. TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKÎ İLİŞKİLERE GENEL BAKIŞ-99

I. GENEL OLARAK-99

II. MENFAAT SAHİBİ İLE ANONİM ŞİRKET ARASINDAKİ İLİŞKİ-99

III. ANONİM ŞİRKET İLE İNANÇLI ÜYE ARASINDAKİ İLİŞKİ-100

IV. MENFAAT SAHİBİ İLE İNANÇLI ÜYE ARASINDAKİ İLİŞKİ-101

A. SÖZLEŞME İLİŞKİSİ-102

B. ORGAN İLİŞKİSİ-102

1. Şeklî Organ İlişkisi-103

2. Maddî Organ İlişkisi-104

3. Fiilî Organ İlişkisi-105

9. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİ-105

I. KAVRAM VE UNSURLAR-105

II. TARAFLARI-106

A. MENFAAT SAHİBİ-106

1. Pay Sahibi-107

2. Üçüncü Kişi-109

B. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİ-110

III. ŞEKLİ-111

IV. HUKUKÎ NİTELİĞİ-112

A. GENEL OLARAK-112

B. İNANÇLI İŞLEM NİTELİĞİ-113

1. İnançlı İşlemin Unsurları Bakımından-114

2. İnançlı İşlemin Türleri Bakımından-115

C. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ NİTELİĞİ-117

D. DEĞERLENDİRME-121

E. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİNİN BENZER SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI-123

1. Hizmet Sözleşmesiyle-123

2. Hâkimiyet Sözleşmesiyle-125

3. Yönetim (Management) Sözleşmesiyle-126

V. TARAFLARIN BORÇLARI-128

A. MENFAAT SAHİBİNİN BORÇLARI-129

1. Yönetim Kurulu Üyesinin Seçilmesini Sağlama-129

2. İnançlı Üyenin Uğradığı Zararların Tazmini-130

a. Genel Olarak-130

b. Sorumluluk Sigortası Aracılığıyla Tazmin-131

3. Ücret Ödeme-133

B. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN BORÇLARI-134

1. Talimatlara Uyma Borcu-134

a. Genel Olarak-134

b. İnançlı Üyenin Hangi Talimatlara Uyacağı Sorunu-134

2. Özen ve Sadakat Borcu-136

3. Bilgi Verme Borcu-136

4. Sır Saklama Borcu-139

5. Diğer Borçlar-139

VI. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ-140

A. SONA ERME SEBEPLERİ-140

B. SONUÇLARI-142

1. İnançlı Olarak Devredilen Payların İadesi-142

2. İnançlı Üyenin Zararlarının Tazmini-142

3. İnançlı Üyenin Yönetim Kurulu Üyeliğinden Ayrılması-142

Beşinci Bölüm

İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN ÇIKAR ÇATIŞMALARI

10. ANONİM ŞİRKETLERDE MENFAATLER DENGESİ VE ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMI-145

I. GENEL OLARAK-145

II. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ UYGULAMASINDA ŞİRKET MENFAATİNİN YERİ-146

A. ŞİRKET MENFAATİNİN ÖNCELİĞİ İLKESİ-146

B. ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMININ BELİRSİZLİĞİ SORUNU-147

C. ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMINI SOMUTLAŞTIRMAK İÇİN KULLANILABİLECEK ÖLÇÜTLER-148

1. Şirketin Amacı ve Konusu-149

2. Şirketin Değerinin Artırılması-150

3. Pay Sahiplerinin Menfaati-151

4. Farklı Çıkarların Değerlendirilmesiyle Bir Sonuca Varılması-152

11. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN MENFAAT ÇATIŞMALARI VE ÇÖZÜM

ÖNERİLERİ-153

I. ANONİM ŞİRKETLERDEKİ MENFAAT ÇATIŞMALARI-153

II. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN MENFAAT ÇATIŞMALARI-156

III. MENFAAT ÇATIŞMALARINDA İNANÇLI ÜYENİN ŞİRKET ZARARINA İŞLEM YAPMASINI ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLER-157

A. MADDİ DENETİM-158

B. ÇIKAR ÇATIŞMASINA KONU İŞLEMİN ONANMASI ŞARTI-158

C. GÖRÜŞMELERE KATILMA YASAĞI-161

D. KAYYIM TAYİNİ-161

E. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN UYGULANMASI-162

1. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri-162

2. Komiteler-162

3. Şeffaflık-163

F. KUSUR KARİNESİ ve ÖZEN YÜKÜMÜNÜN AĞIRLAŞTIRILMASI-164

G. İSTİFA VE AZİL-165

IV. MENFAAT SAHİBİ İLE ŞİRKETİN ÇIKARLARININ UZLAŞTIRILMASI ARAÇLARI-166

V. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUK SİGORTASININ MENFAAT ÇATIŞMALARINA ETKİSİ-167

A. GENEL OLARAK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUK SİGORTASI-168

B. SORUMLULUK SİGORTASININ ÇIKAR ÇATIŞMALARINA ETKİSİ-169

Altıncı Bölüm

İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİ VE MENFAAT SAHİBİNİN HUKUKÎ SORUMLULUKLARI

12. İNANÇLI ÜYENİN SORUMLULUĞU-171

I. SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ BAKIMINDAN ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR-171

A. SORUMLULUK ŞARTLARI BAKIMINDAN-171

1. Zarar-172

2. Hukuka Aykırılık-172

a. Genel Olarak-172

b. Hukuka Aykırılığın Ortadan Kaldırılması (Mağdurun Rızası)-172

i. Şirket adına Açılan Sorumluluk Davasında-173

ii. Menfaat Sahibinin Pay Sahibi veya Alacaklı Sıfatıyla Açtığı Sorumluluk Davalarında-175

3. Uygun İlliyet Bağı-176

4. Kusur-176

B. MÜTESELSİL SORUMLULUK BAKIMINDAN-177

II. SORUMLULUK HÂLLERİNE ÖRNEKLER-179

A. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ-180

1. İnançlı Üyenin Sadakat Yükümlülüğü-181

2. Sadakat Yükümlülüğünün Özel Hâlleri-183

a. Sır Saklama Yükümlülüğü-183

b. Rekabet Yasağı-186

c. Görüşmelere Katılma Yasağı-187

B. ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ-189

C. PAY SAHİPLERİNE EŞİT DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ-191

III. İNANÇLI ÜYENİN İBRASI-193

IV. SORUMLULUK DAVASI-196

A. AZINLIK PAY SAHİPLERİNİN DAVA HAKKI-196

B. MENFAAT SAHİBİNİN DAVA HAKKI-197

13. MENFAAT SAHİBİNİN SORUMLULUĞU-198

I. GENEL OLARAK-198

II. SORUMLULUĞUN DAYANAKLARI-202

A. FİİLÎ ORGAN-202

B. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ-205

C. HÂKİMİYET İLİŞKİSİ-208

1. Hâkim Şirketin Sorumluluğuna İmkân Veren Kanunî Düzenlemeler-209

2. Hâkim Şirketin Tüzel Kişi Olarak Organ Üyelerinin Fiilleri Sebebiyle Sorumluluğu-211

3. Hâkim Şirketin Yardımcı Kişi Konumundaki Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeleri Sebebiyle Sorumluluğu-214

4. Hâkim Şirketin Güven Sorumluluğu-214

SONUÇ-217