Anonim ve Limited Şirketlerde Pay, Kar Payı ve Yedek Akçelerin Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Kapsamında Tasfiyesi
4721 sayılı yasa ile 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi, alanda esaslı bir değişiklik meydana getirmiş ve bu esaslı değişiklik, eşlerin sahip oldukları şirket pay ve gelirlerinin, aralarındaki edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesi halinde tasfiyesinde de önemli etkiler doğurmuş ve bu konu mal rejiminin tasfiyesi konusunda en zorlanılan konulardan biri haline gelmiştir.
Bu kapsamda eser, mal rejiminin tasfiyesi kapsamında tasfiyeye konu şirket pay ve gelirlerinin en başta edinilmiş mal mı yoksa kişisel mal mı olduklarının tespiti, şirket pay değerinin ve kârın tespiti, şirket değerlemesinde hangi değerleme şeklinin ve hangi tarihteki değerinin esas alınacağı, sermaye artırımı halinde nasıl bir değerlendirme yapılması gerektiği, bedelsiz payların durumu, rüçhan hakkı kapsamında edinilen payların ne şekilde tasfiyede değerlendirilmesi, hangi şirketin hangi değerleme yöntemiyle değerlendirilmesi gerektiği gibi pek çok hususta gerek doktrinde gerekse Yargıtay uygulamasında bir kısım ihtilaflar konusunda hem doktriner tartışmalar hem de güncel Yargıtay kararları ışığında uygulamayı değerli hukukçular nezdinde bilinir kılmayı amaçlamaktadır.
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
İkinci Baskıya Önsöz 7
Önsöz (Afet Gülen BÜBERCİ) 9
Önsöz (Derya İÇÖZ DEMİREL) 11
Sunuş (Dr. Öğretim Üyesi Mehmet ŞUA) 13
Sunuş (Doç. Dr. Öz SEÇER) 15
Kısaltmalar 23
Giriş 25
Birinci Bölüm
ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE
SERMAYE, KAR PAYI VE YEDEK AKÇE
1. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE SERMAYE VE PAY KAVRAMLARI 27
1.1. Anonim Şirketlerde Sermaye ve Pay 27
1.1.1. Anonim Şirketlerde Sermaye 27
1.1.1.1. Esas Sermaye ve Kayıtlı Sermaye Kavramları 29
1.1.1.2. Esas Sermaye ve Kayıtlı Sermayenin Karşılaştırılması 30
1.1.2. Anonim Şirketlerde Pay 31
1.1.2.1. Pay Sahipliği 32
1.1.2.2. Payın Çeşitli Anlamları 32
1.1.2.2.1. Sermayenin Bir Parçası Olarak Pay 32
1.1.2.2.2. Pay Sahipliği Mevkii Olarak Pay 34
1.1.2.2.3. Hak ve Borçların Kaynağı Olarak Pay 36
1.1.2.2.4. Hisse (Pay) Senedi Anlamında Pay 37
1.2. Limited Şirketlerde Sermaye ve Pay 38
2. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE KÂR VE KÂR PAYI 42
2.1. Anonim Şirketlerde Kâr Kavramı 42
2.2. Anonim Şirketlerde Kâr Payı 43
2.3. Anonim Şirketlerde Pay Başına Kâr ve Kâr Payının Hesaplanması 47
2.4. Limited Şirketlerde Kâr Payı ve Hesaplanması 48
3. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE YEDEK AKÇE 49
3.1. Yedek Akçe Amaç ve Tanımı 49
3.1.1. Genel Olarak 49
3.1.2. Yedek Akçe Tanımı 51
3.2. Yedek Akçe Çeşitleri 52
3.2.1. Kanuni Yedek Akçe 52
3.2.2. İsteğe Bağlı Yedek Akçe 56
4. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE KÂR ÇEŞİTLERİ 59
4.1. Ticari Kâr (Dönem Kârı) 59
4.2. Mali Kâr (Vergiye Tabi Kâr) 60
4.3. Safi Kâr (Net Dönem Kârı) 62
4.4. Dağıtılabilir Kâr 63
5. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE KÂRIN DAĞITILMASI 65
5.1. Kâr Dağıtım Kararı ve Muacceliyet 65
5.2. Dağıtılacak Kârın Tespiti ve Dağıtım Koşulları 67
İkinci Bölüm
ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE
EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ KAPSAMINDA
ŞİRKET PAY VE GELİRLERİNE İLİŞKİN TASFİYEYE
ESAS MAL GRUPLARININ BELİRLENMESİ
1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ 69
2. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE EDİNİLEN MALVARLIKLARI ÇEŞİTLERİ 72
2.1. Edinilmiş Mallar 72
2.2. Kişisel Mallar 74
3. YASAL MAL REJİMİNDE ŞİRKET PAY VE GELİRLERİNE İLİŞKİN TASFİYEYE ESAS MAL GRUPLARININ BELİRLENMESİ 75
3.1. Kişisel Mal Niteliğindeki Anonim ve Limited Şirket Pay ya da Gelirleri 76
3.1.1. Mal Rejiminin Başlangıcında Eşlerden Birine Ait Bulunan Şirket Payları 77
3.1.2. Eşlerden Birinin Miras ya da Herhangi Bir Karşılıksız Kazanma Yoluyla Edindiği Şirket Payları 81
3.1.2.1. Şirket Payının “Miras” ile Elde Edilmiş Olması 82
3.1.2.2. Şirket Payının “Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi” Sonucu Elde Edilmiş Olması 83
3.1.2.3. Şirket Payının “Bağış” ile Elde Edilmiş Olması 86
3.1.3. Eşlerden Birinin Kişisel Mallarının Yerine Geçen Değer Olarak Edindiği (Pay Bedelinin Kişisel Mallardan Karşılandığı) Şirket Payları 88
3.1.4. Mal Rejimi Sözleşmesi ile Kişisel Mal Kabul Edilen Değerler 92
3.1.4.1. Bir Meslek İcrasına ya da İşletme Faaliyetine Özgülenen Edinilmiş Malların Sözleşme ile Kişisel Mal Olarak Düzenlenmesi 93
3.1.4.2. Bir Eşin Kişisel Mal Niteliğindeki Şirket Pay Gelirlerinin Kişisel Mal Olarak Düzenlenmesi 96
3.2. Edinilmiş Mal Niteliğindeki Şirket Sermaye, Pay, Kâr Payı ve Yedek Akçeler 98
3.2.1. Eşlerden Birinin Çalışmasının Karşılığı Olarak Edindiği Şirket Payları ve Şirketten Edinimleri 99
3.2.1.1. Fiziki ve Fikri Emek ile Katkı 100
3.2.1.2. Kişisel Mal Niteliğindeki Şirketin Yasal Mal Rejimi Süresi İçinde Değer Kazanması 103
3.2.2. Eşlerden Birinin Kişisel Mal Niteliğinde Sahip Olduğu Şirket Paylarına İlişkin Gelirleri 108
3.2.2.1. Kişisel Malın Geliri Kavramı 108
3.2.2.2. Kâr Payı 110
3.2.2.3. Yedek Akçeler 114
3.2.3. Eşlerden Birinin Sahip Olduğu Edinilmiş Mal Niteliğindeki Malvarlığı Yerine Geçen Değer Olarak Edindiği Şirket Payları 117
3.2.3.1. Şirket Birleşmesi Yoluyla Edinilen Paylar 118
3.2.3.2. Şirketlerde Bölünme Yoluyla Edinilen Paylar 120
3.2.3.3. Şirketlerde Tür Değiştirme Durumunda Sahip Olunan Paylar 121
3.3. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Şirket Paylarına İlişkin Özel Haller 121
3.3.1. Sermaye Artırımı Halinde Edinilen Şirket Payları 121
3.3.1.1. Dış Kaynaklardan (Efektif) Sermaye Artırımı Halinde Edinilen Şirket Payları 122
3.3.1.2. İç Kaynaklardan (Nominal) Sermaye Artırımı Halinde Edinilen Şirket Payları 130
3.3.1.2.1. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımının Hukuki Niteliği 131
3.3.1.2.1.1. Bağlı İki İşlem Görüşü 131
3.3.1.2.1.2. Tek İşlem Görüşü 133
3.3.1.2.2. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde İç Kaynaklardan Sermaye Artırımının Değerlendirilmesi 133
3.3.1.3. Şartlı Sermaye Artırımı Suretiyle Edinilen Şirket Payları 141
3.3.2. İhraç (Emisyon) Primleri 142
3.3.3. Yeniden Değerleme Fonu 143
Üçüncü Bölüm
ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE
PAY, KAR PAYI VE YEDEK AKÇELERİN
EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ KAPSAMINDA TASFİYESİ
1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE EDİNİLMİŞ MAL NİTELİĞİNDEKİ MALVARLIĞININ TASFİYESİ 147
1.1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi 147
1.2. Mal Rejimi Tasfiyesinin Talep ve Başlangıcı 148
1.3. Eşler Arasında Anlaşmalı Boşanma Halinin Değerlendirilmesi 149
1.4. Edinilmiş Malvarlığı Değerlerinin Tespiti 151
1.5. Eşin Sahip Olduğu Edinilmiş Mal Niteliğindeki Şirket Payına İlişkin Diğer Eşin Katılma Alacağının Tespiti 152
1.5.1. Denkleştirme Hesabı 155
1.5.2. Değer Artış Payı Alacağı 156
1.5.3. Eklenecek Değerler 159
1.5.4. Borçlar 160
1.6. Eşin Sahip Olduğu Edinilmiş Mal Niteliğindeki Şirket Payına İlişkin Değer Tespitinde Dikkat Edilecek Hususlar 161
1.6.1. Şirket Değerleme Yöntemleri ve Tasfiye Hesabında Hangi Değerin Esas Alınacağı 164
1.6.1.1. Şirket Değerlemesinde Başlıca Değer Kavramları 167
1.6.1.1.1. Piyasa Değeri 167
1.6.1.1.2. Gerçek Değer 168
1.6.1.1.3. Makul Piyasa Değeri 168
1.6.1.1.4. Defter Değeri 169
1.6.1.1.5. Tasfiye Değeri 170
1.6.1.1.6. Nominal Değer 170
1.6.1.1.7. Varlık Değeri 171
1.6.1.1.8. Şerefiye Değeri 171
1.6.1.1.9. Hurda Değer 171
1.6.1.1.10. Net Aktif Değeri 172
1.6.1.1.11. İşleyen Teşebbüs Değeri 173
1.5.1.2. Yargıtay Uygulamasında Şirket Değerlemesi 173
1.6.2. Eşin Sahip Olduğu Şirket Payına İlişkin Kâr ve Yedek Akçelerin Tasfiyesi ve Sermaye Artırımı 182
1.6.2.1. Genel Olarak 182
1.6.2.2. Yargıtay Uygulamasında Sermaye Artırımı 186
1.6.3. Eşin Şirketteki Payının Tasfiyesine İlişkin Hangi Tarihteki Değerinin Esas Alınacağı 190
1.6.4. Eşin Birden Fazla Farklı Şirketlere Ait Payının Bulunması 195
1.6.5. Eşin Şirketteki Tasfiye Borcunu Ayın Olarak Ödemesi 196
1.6.6. Eşlerin Serbest İradeleri ile Belirledikleri Pay Oranınca Şirkette Birlikte Ortaklıkları 197
1.7. Katılma Alacağında Zamanaşımı 198
1.8. Şirket Hisselerinde İhtiyati Tedbir 200
1.8.1. İhtiyati Tedbir 200
1.8.2. Anonim Şirket Hisselerinde İhtiyati Tedbir 201
1.8.3. Limited Şirket Hisselerinde İhtiyati Tedbir 205
1.8.4. İhtiyati Tedbire İlişkin dikkat Edilecek Hususlar 206
Sonuç 245
EKLER
Örnek Mütalaa –1 251
Örnek Mütalaa – 2 259
Örnek Dilekçe 1: Edinilmiş Mal Niteliğinde Şirket Hissesi 265
Örnek Dilekçe 2: Kişisel Mal Niteliğinde Şirket Hissesi 268
Örnek Bilirkişi Raporu 270
İçtihatlar 274
Kaynakça 353
Kavramlar Dizini 375
|