Arabuluculuk Yıllığı 2020

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 5
Teşekkür 11
I.
ARABULUCULUK NEDİR?
ANAYASAL HAK VE İLKELERE UYUMLU BİR MODEL ÖNERİSİ: “MUHAKEME SÜRECİNDE ARABULUCULUK” 27
Prof. Dr. R. Cengiz Derdiman
Av. Emirhan Derdiman
1. “UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜNDE ALTERNATİF USÛL” OLARAK ARABULUCULUK: GENEL ANLAM VE KAPSAM 27
1.1. Arabuluculuğun Tanımı Hukuki Konumu 27
1.2. Arabuluculuk Benzeri Uygulamalardan Örnekler 28
1.3. Uluslararası Hukuka İlişkin Kısa Bilgi 29
2. ARABULUCULUK TÜRLERİ 30
2.1. İhtiyarî(=isteğe bağlı) Arabuluculuk 30
2.2. Zorunlu(=mecbur tutulan, mecburî) Arabuluculuk 30
3. ARABULUCULUK USÛLÜ 31
3.1. Kanunîlik(=yasallık) Prensibi ve Usûl 31
3.2. Önleyici Arabuluculuk 32
4. ARABULUCULUKLA İLGİLİ SORUNLAR 33
4.1. Sözleşme Hürriyeti Açısından 33
4.2. Mahkemeye Erişim(≈başvuru) Hakkı 34
4.3. Tabiî(=Doğal, ≈kanunî/yasal) Hâkim Teminatı ve Buna Bağlı Olarak Eşitlik İlkesinin İhlali Sorunu 35
4.4. Arabuluculuğun Formaliteye Dönüşmesi İzlenimi 36
4.5. “Arabuluculuk Usûlü”nün Adaletten Sapmaya Elverişli Niteliği 37
4.6. Sürecin Mahkemeye Erişimi Uzatması İhtimali 38
4.7. Ek Masraflara Sebebiyet Verici Yönü 38
4.8. Yasal Engeller ya da Zorluklar 39
5. SAKINCALARI GİDERİCİ ÖNERİ OLARAK “YARGISAL SÜREÇTE ARABULUCULUK” FORMÜLÜ 40
5.1. Formülün Kısa İzahı 40
5.2. Bu Seçeneği Tercih Sebepleri 41
5.2.1. Mahkemeye Başvuru Hakkının Ön Şart Olma Niteliği 41
5.2.2. Arabuluculuk Usûlünün Uygulanışı 42
5.2.3. Arabuluculuk Sürecinin Olumlu ya da Olumsuz Sonuçlanması 43
5.2.4. Arabuluculuk Görüşmelerinin Delil Olarak İleri Sürülememesi 44
5.2.5. Arabuluculuk Sürecindeki Belge ve Delillerin Saklanması 44
5.2.6. Usûldeki Karmaşıklığın Önüne Geçilmesi 45
5.2.8. Arabuluculukta Adlî Yardım 47
SONUÇ 48
Kaynakça 51
II.
ARABULUCULUK AŞAMALARI
ANLAŞMALI BOŞANMADA ARABULUCULUK 57
Hakim Mustafa ÇALIŞKAN
GİRİŞ 57
1. KAVRAMLARA GENEL BAKIŞ 58
1.1. Sözleşme 58
1.2. Anlaşmalı Boşanma 58
1.3. Sulh 59
1.4. Arabuluculuk 60
2. ANLAŞMALI BOŞANMA VE PROTOKOL 61
2.1. Anlaşmalı Boşanma Koşulları 62
2.2. Protokol ile İlgili Değerlendirmeler 65
3. ARABULUCULUK 67
3.1. Arabuluculuğun Uygulama Alanı 67
3.2. Arabuluculuğun Hukuki Niteliği 68
3.3. Arabuluculuğun Amacı 68
3.4. Arabuluculuk Faaliyetine İlişkin Temel İlkeler 68
3.5. Arabuluculuk ile İlişkilendirilebilecek İlga Edilmiş ve Mer’i Yasal Düzenlemeler 69
4. BOŞANMA DAVALARINDA ARABULUCULUK 73
4.1. Mevcut Yasal Düzenlemeler Doğrultusunda Boşanma ve Fer’ileri Yönünden Arabuluculuk Uygulaması Yasal Olarak Mümkün Görünmemektedir 75
4.2. Arabuluculuk İki Taraf İçin de Kazanım Sağlar 75
4.3. Boşanma ve Çocuklarla İlgili Sorunlar Yalnızca Ülkemizde Yaşanmamakta Diğer Ülkelerde De Bu Süreç Sıkıntılar Doğurmaktadır 75
4.4. Şiddet İçeren Her Türlü Uyuşmazlığın Boşanma ve Fer’ileri Yönünden Arabuluculuğa Elverişli Olmamasına Yönelik Düzenleme Eleştirilmeye Müsaittir 76
4.5. Mevcut Düzenlemeler Doğrultusunda Anlaşmalı Boşanma Üzerinden Arabuluculuk Sisteminin Uygulanması Değerlendirilmelidir 77
4.6. Sulh ve Arabuluculuktan Anlaşmalı Boşanma Çerçevesinde İstifade Aşağıdaki Faydaları Sağlar 79
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 80
KAYNAKÇA 81
SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNU’NDAN KAYNAKLANAN ARABULUCULUĞA TABİ OLAN VE OLMAYAN UYUŞMAZLIKLAR 83
Dr. Öğr. Üyesi Ender Gülver
I. Giriş 83
II. Dava Şartı Olarak Arabuluculuğa Tâbi Olan Uyuşmazlıklar 85
1. Toplu İş Sözleşmesinden Kaynaklanan Taleplere İlişkin Uyuşmazlıklar 85
a. Alacak Talepleri 85
b. İşe İade Talepleri 86
2. Sendikal Güvencelerden Kaynaklanan Taleplere İlişkin Uyuşmazlıklar 88
a. İşçi Kuruluşu Yöneticiliğinin Güvencesiyle İlgili Talepler 89
b. İşyeri Sendika Temsilciliğinin Güvencesiyle İlgili Talepler 91
c. Sendika Özgürlüğünün Güvencesiyle İlgili Talepler 95
III. İhtiyari Arabuluculuğa Tâbi Olan Uyuşmazlıklar 98
1. Tarafların Karşılıklı Hak ve Borçlarına İlişkin Toplu İş Sözleşmesi Hükümlerinden Kaynaklanan Talepler 98
2. Üyelik ve Dayanışma Aidatlarının Kaynakta Kesme Yöntemiyle Ücretten Kesilip Sendikaya Gönderilmemesinden Kaynaklanan Talepler 99
3. Üye ile Sendikası Arasında Ortaya Çıkan Uyuşmazlıklar 99
4. İşçi Kuruluşu ile İşçi Kuruluşu Yöneticisi veya İşyeri Sendika Temsilcisi Arasında Ortaya Çıkan Uyuşmazlıklar 100
IV. Arabuluculuğa Tâbi Olmayan Uyuşmazlıklar 100
1. İşkolu Tespiti 101
2. Kuruluş Tüzüğü ile Kuruluşla İlgili Belgelerin Kanuna Aykırılığı 102
3. Genel Kurulda Yapılan Organ veya Delege Seçimlerinin İptali 103
4. Toplu İş Sözleşmesi Yetkisine İlişkin Uyuşmazlıklar 103
5. Yorum Davası 106
6. Grev ve Lokavtla İlgili Uyuşmazlıklar 107
KAYNAKÇA 108
TİCARİ DAVALARDA ARABULUCULUK 109
Doç. Dr. Hacı KARA
I. GİRİŞ 109
II. TİCARİ DAVA 110
A. Ticari Davaların Sınıflandırılması 111
1. Mutlak Ticari Davalar 111
a. Ticaret Kanunu’nda Ticari Dava Olduğu Belirtilen Davalar 111
aa. TTK’da düzenlenen hususlardan kaynaklanan davalar 112
bb. Türk Medeni Kanunu’ndan doğan davalar 114
cc. Türk Borçlar Kanunu’ndan doğan bazı davalar 115
aaa. TBK (202 ve 203’üncü) Maddelerinden Doğan Davalar 115
bbb. Rekabet Yasağına İlişkin (444 ve 447’inci) Maddeler Kaynaklanan Davalar 115
ccc. Yayın Sözleşmesine Dair (487 ile 501’inci) Maddeler 117
ddd. Kredi Mektubu ve Kredi Emrini Düzenleyen (515 ile 519 uncu) Maddeler 117
eee. Alım ve Satım Komisyonculuğu Sözleşmesine İlişkin (532 ile 545’inci) Maddeler 117
fff. Ticari Temsilciler, Ticari Vekiller ve Diğer Tacir Yardımcıları İçin Öngörülmüş Bulunan (547 ile 554’üncü) Maddeler 118
ggg. Havale, Saklama Sözleşmesi ve Fikir ve Sanat Eserleri Hakkındaki Maddeler 120
aaaa. Havale Hakkındaki (555 ile 560 ıncı) Maddeler 120
bbbb. Saklama Sözleşmelerini Düzenleyen (561 ile 580’inci) Maddeler 121
cccc. Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Haklar 122
dd. Fikri Mülkiyet Hukukuna Dair Mevzuattan Doğan Davalar 123
ee. Ticarete mahsus yerlere ilişkin özel hükümlerden doğan davalar 126
ff. Bankalar, diğer kredi kuruluşları, finans kurumları ve ödünç para verme işlerinden doğan davalar 128
b. Özel Kanun Hükümleri Gereğince Mutlak Ticari Davalar 130
aa. İflas Davaları. 130
bb. Kooperatifler Kanunu’ndan doğan davalar 130
cc. Konkordato davaları 130
dd. Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu 134
ee. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu 134
ff. Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'dan Kaynaklanan Ticari Davalar 135
2. Nispi Ticari Davalar 135
a. Genel Olarak 135
b. Gerekli Şartlar 136
aa. Davanın Her İki Tarafı da Tacir Olmalıdır 136
bb. Ayrıca Bu İşin Taraflarının Her İkisinin de İşin Ticari İşletmeleriyle İlgili Olması Gerekir 136
c. Haksız Fiilden Kaynaklanan Davalar 137
d. Ticari İşletme Rehni Kanunu’ndan Kaynaklanan Davalar 137
e. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendirmeyen Havale, Vedia ve Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Haklardan Doğan Davalar 139
B. Davaların Özellikleri 139
1. Görevli Mahkeme 139
2. Ticaret Mahkemeleri 140
3. Ticaet Mahkemesinde Görülecek Davalar 142
a. Ticari Dava 142
b. Çekişmesiz Yargı 142
4. Ticari Davalara Uygulanacak Usuli Hükümler 143
III. TİCARİ DAVALARDA DAVA ŞARTI OLARAK ZORUNLU ARABULUCULUK 145
A. Arabuluculuğa Dair Hükümler 145
B. Ticari Davalarda Arabuluculuk Usulü 145
1. Dava Açmada Arabuluculuk Şartı 145
2. Arabulucunun Belirlenmesi 146
3. Arabulucunun Yetkisi 146
4. Arabulucu’nun Tarafların Adresini Belirlemesi 147
5. Arabuluculuk Süresi 147
6. Arabuluculuğun Hak Düşürücü ve Zamanaşımı Sürelerine Etkisi 147
7. Arabuluculuk Masrafı 148
IV. TİCARİ DAVA ÇEŞİTLERİNE DAİR TESPİTLER VE SORUNLAR 148
A. Menfi Tespit Davası 148
B. İtirazın İptali Davası 151
C. Kayıt Kabul Davası 154
D. Asliye Ticaret Mahkemesi Dışındaki Ticari Davalar 154
E. Kümülatif Talepler 155
F. İflas 156
G. İflâsta İstihkak Davası 157
H. Markanın Hükümsüzlüğüne Dair Davalar 158
İ. İhtiyati Haciz/İhtiyati Tedbir 159
J. Konkordatonun Feshi Davaları 161
K. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı Açılacak Sorumluluk Davaları 162
KAYNAKÇA 164
SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK 167
Av. Zeynep Reva, LL.M.,
PhD(c) Prof. Dr.Oğuz Polat
1. GİRİŞ 167
2. ARABULUCULUK SİSTEMİ 170
2.1. Arabuluculuk Sistemi Nedir? 170
2.2. Arabulucu Kimdir? 172
2.3. Arabuluculuk Sistemi Yargı Sistemi ile Rekabet Halinde Midir? 173
2.4. Arabuluculuk ve Gizlilik 173
2.6. Sonuçlarına Göre Arabuluculuk Uygulamaları 174
3. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK 176
3.1. Genel Olarak 176
3.2. Sigorta Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Yoluna Gidilmesinin Avantajları 177
3.3. Sigorta Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Uygulamasında Yaşanan Sorunlar 178
4. SONUÇ VE ÖNERİ 180
KAYNAKÇA 181
III.
GÜNCEL SORUNLAR VE YASAL MEVZUAT
ARABULUCULUK SÜRECİNDE İDARE KOMİSYONUNUN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 185
Av. Arb. Resul ALTINIŞIK
GİRİŞ 185
I. ARABULUCULUK MEVZUATI 186
A. 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 186
B. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği 187
II. İDARE KOMİSYONUNUN TEŞEKKÜLÜ VE İDARENİN TEMSİLİ 189
III. İDARE AÇISINDAN ARABULUCULUĞA ELVERİŞLİ UYUŞMAZLIKLAR 191
IV. İDARE KOMİSYONU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU 193
V. İDARENİN UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK FAALİYETLERİNİN ETKİLERİ 194
V. İDARE KOMİSYONUN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 196
A. Arabuluculardan Kaynaklı Sorunlar ve Çözüm Önerileri 196
B. Mevzuat Kaynaklı Sorunlar ve Çözüm Önerileri 198
C. Komisyon Üyelerine Huzur Hakkı Veya Benzeri Bir Ödeme Yapılmayışı ve Çözüm Önerileri 200
SONUÇ 201
KAYNAKÇA 203
ARABULUCULUĞA BAŞVURU ŞARTININ DAVA DİLEKÇESİ ESAS ALINARAK İNCELENMESİNİN YARATABİLECEĞİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 205
Av. Arb. Baybüke KURTULUŞ
I. HAKİMİN DAVACININ BEYANINI ESAS ALMAK ZORUNDA KALMASI 206
II. DAVA ŞARTLARI BAKIMINDAN ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR 208
A. GÖREV VE KESİN YETKİ 209
B. DAVA VE TARAF EHLİYETİ 212
C. KESİN HÜKÜM VE DERDESTLİK 213
III. İLK İTİRAZLAR BAKIMINDAN ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR 214
A. YETKİ 214
B. TAHKİM 214
IV. DAVANIN KABULÜ HALİNDE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR 215
V. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 217
KAYNAKÇA 218
ARABULUCUNUN VE ARABULUCULUK MERKEZLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ 219
Av. Arb. Özkan SARUHAN
GİRİŞ 219
I. ARABULUCUNUN VERGİLENDİRİLMESİ 219
II. BAĞIMLI /SİGORTALI ÇALIŞAN ARABULUCU OLABİLİR Mİ? 231
III. İHTİYARİ ARABULUCULUKTA VERGİLENDİRME 232
IV. ARABULUCULUK MERKEZLERNİN VERGİLENDİRİLMESİ 232
SONUÇ 234
BİR İLAM FORMU OLARAK SON TUTANAĞIN ETKİ VE SONUÇLARI 237
Hakim Hilmi ŞEKER
I. ANLAŞMANIN İLAMLAŞMA SÜRECİ 237
II. İLAM FORMLARI 237
III. STANDARTLARLA UYUMSUZ ANLAŞMANIN AKIBETİ 238
IV. AKREDİTE OLMA VE İNFAZ EDİLEBİLİRLİK BRÖVESİ ALMAK 239
V. İNCELEMENİN SINIRLARI VE SORGULAMA YASAĞI 239
A. İlişmezlik Etkisi 240
B. İnfaz/Gözetilme Etkisi 241
1. Gerekçenin Gözetilme Etkisi 242
2. Tutanakların İnfaz Etkisi 243
3. İnfaz Otoritelerinin Yetki ve Sorumlulukları 243
4. AİHM Tecrübeleri ve İnfaz Etkisi 243
C. Erteleme Etkisi 244
D. Kanun Yolu Etkisi 248
Sonuç: 248
UZLAŞTIRMANIN TAZMİNAT HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI: TRAFİK KAZALARI ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN BİR İNCELEME 251
Arş. Gör. Veysel TOPUZ
I. Giriş 251
II. Konunun Sınırlandırılması 254
III. Uzlaştırma Raporunun Tazminat Hukuku Bakımından Sonucu 254
A. Genel Olarak 254
B. Hükmün Uygulama Alanı 254
C. Hükmün Üçüncü Kişilere Etkisi 256
D. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar 257
SONUÇ 259
KAYNAKÇA 260
ARABULUCUNUN REDDİ 261
Av.Arb.Hayrullah DEMİR
ARABULUCULUK SÜRECİNE DUYULAN GÜVENİN OLUŞMASINDA ARABULUCULUK MERKEZLERİNİN YERİ VE ÖNEMİ 267
Arb. Av. Elife CANATAR KAZANCI
IV.
ETİK
MENFAAT TEMELLİ ARABULUCULUK SİSTEMİNİN ETİK KURALLAR ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 273
Av. Arb. İrem PEÇEN ŞİRİN
I. Giriş 273
II. Arabuluculuk Tanımı 273
III. Arabuluculuk Sürecinde Taraf Menfaatinin Tanımı 274
IV. Kolaylaştırıcı Arabuluculuk Kavramı 276
V. 6325 Sayılı Kanun’a Göre Türk Hukuku’nda Arabulucunun Rolü 277
VI. Arabuluculuk Kanununda Yer Alan Etik Kurallar ve Türkiye Arabulucular Etik Kuralları 278
VII. Amerika Birleşik Devletleri’nde Düzenlenen Etik Kurallar ve Düzenlenme Süreçleri 279
VIII. Avrupa Etik Kuralları ve CEPEJ İlkeleri 280
IX. Arabuluculukta Tarafsızlık Kavramı ve Kapsamı 281
X. Menfaat İlişkisi ve Çatışması 282
XI. Kendi Kararını Verme Hakkı 284
XII. Sürecinin Niteliği ve Görevin Özenle Yerine Getirilmesi 286
XIII. Değerlendirme 286
KAYNAKLAR 288
V.
MUKAYESELİ HUKUK
ARABULUCULUK ZORUNLU OLMALI MI? İTALYAN HUKUKU İLE BİR KARŞILAŞTIRMA 291
Prof.Dr. Nevhis Deren – Yıldırım
I. Giriş 291
II. Arabuluculuğun yaygınlaştırılması metodu olarak zorunlu arabuluculuk 292
III. İtalyan Hukukunda arabuluculukta avukatla temsil zorunluluğu 297
IV. İtalyan Hukukunda Arabuluculuğun Zorunlu Olduğu Alanların Genişliğinin Nedenleri 298
V. Sonuç 299
KAYNAKÇA 302
FRANSIZ HUKUKUNDA ARABULUCULUK 303
Av. Dr. Dilbadi GASİMOV
GİRİŞ 303
I. Fransa’da Arabuluculuğun Hukuki Gelişimi 304
II. Arabulucu 308
III. Hukuki Arabuluculuk 308
IV. Aile Hukukunda Arabuluculuk 310
SONUÇ 312
KAYNAKÇA 313
ALMAN HUKUKU’NDA ARABULUCULUK 315
Av. Arb. Begüm KOCAMAZ, LL.M
I. GİRİŞ 315
II. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE ARABULUCULUĞA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 316
III. AVRUPA BİRLİĞİ 2008/52/EC sayılı DİREKTİF İLE ORTAYA KONULAN ARABULUCULUĞA İLİŞKİN TEMEL İLKELER 317
IV. ALMAN HUKUKU’NDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI: UZLAŞMA VE ARABULUCULUK 319
A. Dava Öncesi Zorunlu ADR Müracaatı: §15a EGZPO 319
B. Mahkeme içi Arabuluculuk (gerichtsinterne Mediation) 321
V. ALMAN ARABULUCULUK KANUNU 321
A. Alman Arabuluculuk Kanunu’nun Tarihsel Süreci 321
B. Alman Arabuluculuk Kanunu’nda Gizlilik, İcra Edilebilirlik ve Zamanaşımı 323
1. Gizlilik (Verschwiegenheitspflicht– §4 MediationsG) 323
2. İcra Edilebilirlik 324
3. Zamanaşımı (Verjährungsfristen) 324
C. Arabulucunun Görev ve Yükümlülüklerine İlişkin Düzenlemeler 325
D. Arabulucunun Eğitimi 327
VI. ALMAN ARABULUCULUK KANUNU VE TÜRK ARABULUCULUK KANUNU KARŞILAŞTIRMASI 329
KAYNAKÇA 331
İNGİLTERE’DE ARABULUCULUK 333
Av. Arb. Nazlı Cana TAŞKIN, LL.M
GİRİŞ 333
ARABULUCULUĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 334
İNGİLTERE’DE ARABULUCU OLMAK 335
ARABULUCULUK ZORUNLU MU? 335
ARABULUCULUK SÜRECİ 337
KAYNAKÇA 341
VI.
GÜNCEL YARGI KARARLARINDA ARABULUCULUK
I. İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI 345
II. YARGITAY KARARLARI 349
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI 351
IV. ANTALYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI 353
V. YARGITAY KARARI GEREKÇESİ 353
VI. SONUÇ 355

Kavram Dizini 357