Arabulucunun Hukuki Sorumluluğu
Av. Arb. Bediray ERDOST
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.................................................................................................v
TEŞEKKÜR .......................................................................................ix
ÖZGEÇMİŞ........................................................................................xi
İÇİNDEKİLER ............................................................................... xiii
KISALTMALAR LİSTESİ.............................................................xix
- GİRİŞ...........................................................................................1
- TÜRK HUKUKUNDA ARABULUCULUĞA İLİŞKİN
TEMEL KAVRAMLAR, ARABULUCULUĞUN HUKUKÎ
NİTELİĞİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ, ARABULUCUNUN
HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ................................................3
2.1.ARABULUCULUK KAVRAMI, ARABULUCULUĞUN
TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE TÜRK HUKUK
SİSTEMİNDEKİ GELİŞİMİ.................................................3
2.1.1.Arabuluculuk Kavramı..................................................3
2.1.2. Arabuluculuğun Tanımı ve Özellikleri ........................6
2.1.2.1. Arabuluculuğun tanımı...................................6
2.1.2.2. Arabuluculuğun temel özellikleri ...................8
2.1.2.3. Arabuluculuğun doğuşu ve tarihsel
gelişimi...........................................................9
2.1.2.4. Farklı arabuluculuk modelleri ......................16
2.2. ARABULUCULUĞUN HUKUKÎ NİTELİĞİ VE
ARABULUCUNUN HUKUKÎ STATÜSÜ ........................20
2.2.1. Arabuluculuk Faaliyetinin Hukuki Niteliği ...............20
2.2.2. Arabulucunun Hukukî Statüsü...................................24
2.2.2.1. İhtiyarî arabuluculukta arabulucunun hukukî
statüsü...........................................................26
2.2.2.2. Dava şartı arabuluculukta arabulucunun
hukukî statüsü...............................................29
2.3. ARABULUCUNUN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ....31
2.3.1. Arabulucunun Hakları................................................31
2.3.1.1. Arabuluculuk unvanı ve bu unvanın
sağladığı yetkileri kullanma hakkı ...............31
2.3.1.2. Ücret ve masraf isteme hakkı .......................32
2.3.1.3. Taraflarla görüşme ve iletişim kurma
hakkı .............................................................36
xiv
2.3.1.4. Yargı organları, kamu kurum ve
kuruluşlarından elektronik ortamda bilgi ve
belge isteme hakkı........................................38
2.3.2. Arabulucunun Yükümlülükleri ..................................39
2.3.2.1. Arabuluculuk sürecini sevk ve idare etme
yükümlülüğü.................................................39
2.3.2.2. Tarafsız olma yükümlülüğü..........................41
2.3.2.3. Tarafları bilgilendirme ve aydınlatma
yükümlülüğü.................................................48
2.3.2.4. Sır saklama yükümlülüğü .............................50
2.3.2.5. Görevini özenle yerine getirme
yükümlülüğü.................................................55
2.3.2.6. Görevi şahsen yerine getirme
yükümlülüğü.................................................56
2.3.2.7. Arabuluculuk tutanağı tutma, Adalet
Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’ne
gönderme ve dosya saklama
yükümlülüğü.................................................58
2.3.2.8. Reklam yasağına uyma yükümlülüğü...........59
2.3.2.9. Aidat ödeme yükümlülüğü ...........................59
- ARABULUCUNUN HUKUKİ SORUMLULUĞU...................61
3.1. GENEL OLARAK..............................................................61
3.2. ARABULUCUNUN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN HUKUKİ
SORUMLULUĞU...............................................................64
3.2.1. Arabuluculuk Sözleşmesi...........................................64
3.2.1.1.Arabuluculuk sözleşmesinin tanımı...............64
3.2.1.2. Arabuluculuk sözleşmesinin şekli ................67
3.2.1.3. Arabuluculuk sözleşmesinin tarafları ...........69
3.2.1.4. Arabuluculuk sözleşmesinin konusu ............72
3.2.1.5. Arabuluculuk sözleşmesinin hukukî
niteliği...........................................................73
3.2.2. Arabulucu Sözleşmesi................................................78
3.2.2.1. Arabulucu sözleşmesinin tanımı...................78
3.2.2.2. Arabulucu sözleşmesinin şekli .....................80
3.2.2.3. Arabulucu sözleşmesinin tarafları ................82
3.2.2.4. Arabulucu sözleşmesinin konusu .................86
3.2.2.5. Arabulucu sözleşmesinin hukukî niteliği .....86
3.2.2.6. Arabulucu sözleşmesinin esaslı unsurları.....97
xv
3.3.2.7. Arabulucu sözleşmesinin yan (ikinci
derecedeki- tâli) unsurları.............................99
3.2.3. Arabulucu Sözleşmesinden Doğan Hukuki
Sorumluluğun Sebepleri ..........................................100
3.2.3.1. Arabulucunun borcunu hiç ifa etmemesi....101
3.2.3.2. Arabulucunun borcunu gereği gibi ifa
etmemesi veya kötü ifa etmesi ...................114
3.2.4. Arabulucunun Sözleşmeden Doğan Sorumluluğunun
Şartları .....................................................................120
3.2.4.1. Arabulucunun sözleşmeyi ihlâl etmesi.......121
3.2.4.2. Bir zararın doğmuş olması..........................122
3.2.4.3. Arabulucunun kusurlu olması.....................127
3.2.4.4. Uygun illiyet (nedensellik) bağı .................129
3.2.5. Arabulucu Sözleşmesine Özgü Bazı Sorumluluk
Sebepleri ..................................................................132
3.2.5.1. Arabulucunun aydınlatma yükümlülüğünü
yerine getirmemesinden doğan
sorumluluğu................................................132
3.2.5.2. Arabulucunun gizliliği ihlâlinden doğan
hukuki sorumluluğu....................................134
3.2.5.3. Arabulucunun tarafsızlık ve eşit davranma
borcunu ihlâlinden doğan sorumluluğu......138
3.2.5.4. Arabulucunun irade bozukluğu veya aşırı
yararlanmaya neden olmasından dolayı
sorumluluğu................................................141
3.3. ARABULUCUNUN HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN
HUKUKİ SORUMLULUĞU ............................................147
3.3.1. Genel Olarak ............................................................147
3.3.2. Arabuluculuk Faaliyeti Kapsamında Haksız Fiil.....148
3.3.2.1. Arabulucunun hukuka aykırı fiilde
bulunması ...................................................148
3.3.2.2. Arabulucunun taraflara zarar vermesi ........152
3.3.2.3. Arabulucunun kusurlu olması.....................154
3.3.2.4. Uygun İlliyet Bağı ......................................156
3.4. ARABULUCUNUN SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN
DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUĞU.............................159
3.4.1. Genel Olarak ............................................................159
xvi
3.4.2. Arabulucunun Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan
Sorumluluğunun Koşulları ......................................160
3.4.2.1. Arabulucunun malvarlığında artış meydana
gelmelidir....................................................160
3.4.2.2. Arabulucunun zenginleşmesi bir başkasının
malvarlığından veya emeğinden veya hukuk
alanının ihlâli sonucu meydana gelmelidir.161
3.4.2.3. Arabulucunun zenginleşmesi ile
zenginleştirici olay arasında illiyet bağı
bulunmalıdır. ..............................................162
3.4.2.4. Arabulucunun zenginleşmesi haklı bir sebebe
dayanmamalıdır..........................................162
3.5. ARABULUCUNUN GÜVENE DAYANAN
SORUMLULUĞU.............................................................163
3.5.1. Genel Olarak ............................................................163
3.5.2. Güven Sorumluluğu .................................................165
3.5.3. Arabuluculuk Faaliyeti Bakımından Güven
Sorumluluğu ............................................................168
3.5.4. Arabulucunun Güven Sorumluluğunun Unsurları ...170
3.5.4.1. Arabulucunun hukukî bir görüntü ile güven
sağlaması ....................................................170
3.5.4.2. Arabulucu ile zarar gören arasında hukukî bir
temasın olması............................................171
3.5.4.3. Arabulucunun kusurlu olması.....................172
3.5.4.4. Güvenenin zararının doğması.....................172
3.5.4.5. Güvenenin zararı ile hukukî görüntü sonucu
oluşan güven arasında nedensellik bağı
olmalıdır .....................................................173
3.5.5. Arabulucunun Güven Sorumluluğuna Aykırı
Davranışının Yaptırımı............................................173
3.6. ARABULUCULUK MESLEKİ SORUMLULUK
SİGORTASI.......................................................................173
3.6.1. Genel Olarak Sorumluluk Sigortası.........................173
3.6.2.Mesleki Sorumluluk Sigortaları................................175
3.6.3. Arabuluculuk Sorumluluk Sigortası ........................176
- ARABULUCUNUN DİSİPLİN VE CEZA
SORUMLULUĞU...................................................................178
4.1. ARABULUCUNUN DİSİPLİN SORUMLULUĞU .......178
xvii
4.2. ARABULUCUNUN CEZAİ SORUMLULUĞU ............180
4.2.1. Genel Olarak ............................................................180
4.2.1. Arabulucunun, Arabuluculuk Kanunu’ndan Doğan
Cezai Sorumluluğu ..................................................181
4.2.2.1. Gizliliği ihlal suçu ......................................181
4.3. ARABULUCUNUN TÜRK CEZA KANUNU
HÜKÜMLERİNE GÖRE CEZAİ SORUMLULUĞU......187
4.3.1. Genel Olarak ............................................................187
4.3.2. Arabuluculukta Görevi Kötüye Kullanma Suçu
(TCK. m.257) ..........................................................191
4.3.3. Arabuluculukta Göreve İlişkin Sırrın Açıklanması
Suçu (m.258) ...........................................................195
4.3.4. Arabuluculukta Zimmet Suçu ..................................198
4.3.5. Arabuluculukta İrtikap Suçu ....................................200
4.3.6. Arabulucunun Suçu Bildirme Yükümlülüğü ...........201
SONUÇ.............................................................................................203
KAYNAKÇA ...................................................................................209
