Sözleşmelerin Şekli ve Şekil Yönünden Hükümsüzlüğü

Yrd. Doç. Dr. Arif Barış ÖZBİLEN

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. Sunuş
II. Çalışmanın Amacı
III. İnceleme Planı ve Konunun Sınırlandırılması
Birinci Bölüm
Sözleşmelerin Şekline ve Şekil Yönünden Hükümsüzlüğüne Dair Genel Esaslar
§1. SÖZLEŞME-ŞEKİL İLİŞKİSİNE GENEL BAKIŞ
I. Şeklin Sözleşme Üzerindeki Etkisinin Tarihsel Gelişimi
II. Roma Hukukunda Şeklin Sözleşmeler Üzerindeki Etkisi
A. Genel Olarak
B. Roma Hukukundaki Akitler Sistemi ve Bu Sistemin Şekil ile Bağlantısı
1. Sözlü sözleşmeler (contractus verbalis/verbis contrahitur)
2. Yazılı sözleşmeler (contractus litteralis/litteris contrahitur)
3. Real sözleşmeler (contractus realis/re contrahitur)
4. Rızaî sözleşmeler (contractus consensualis/consensu contrahitur)
III. Türk Borçlar Hukukunda Sözleşmelerin Şekline İlişkin Genel Kural: Şekil Serbestisi
IV. Genel Kuralın İstisnası: Şekil Zorunluluğu (Geçerliliği Şekle Bağlı Sözleşmeler)
V. Şekil Şartından Kaynaklanan Fayda ve Sakıncalar
A. Genel Olarak
B. Şekil Şartının Faydaları
1. Tarafların sözleşme konusunda düşünmeye sevk edilmesi
2. Açıklık ve kesinlik sağlanması
3. İspat kolaylığı
4. Sözleşmede zayıf olan tarafın daha fazla korunmasının sağlanması
5. İşlem güvenliğinin ve aleniyetin sağlanması
C. Şekil Şartının Sakıncaları
§2. SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ İLE İLGİLİ TEMEL AYRIMLAR
I. Şekil Şartının Amacı ve İşlevi Bakımından
A. Genel Olarak: Geçerlilik Şekli-İspat Şekli Ayrımı
B. Özel Olarak: İspat Şekli
1. Temel esaslar
2. İspat şekli ile geçerlilik şekli arasındaki farklar
II. Sözleşmenin Düzenlenme Tarzı Bakımından
A. Genel Olarak
B. Yazılı Şekil Şartı
1. Genel bakış
2. Adi yazılı şekil (la forme ecrite simple/einfache Schriftlichkeit)
3. Özellikli (nitelikli) yazılı şekil (la forme ecrite qualifiee/qualifizierte Schriftlichkeit)
C. Resmi Şekil Şartı (la forme authentique / die öffentliche Beurkundung)
1. Kavram ve genel özellikler
2. Resmi şekil şartının amacı
3. Resmi şekil şartını yerine getirecek makam
4. Resmi senet türleri
III. Şekil Zorunluluğunun Kaynağı Bakımından
A. Genel Olarak: Yasal Şekil-İradi Şekil Ayrımı
B. Özel Olarak: İradi Şekil Şartı (forme reservee/vorbehaltene Form)
1. Tanım ve genel esaslar
2. Şekil sözleşmesi (anlaşması)
3. Şekil sözleşmesinin varlığının tespiti
4. İradi şekil şartının değiştirilmesi ve ortadan kaldırılması
5. Sözleşmede sonradan yapılan değişiklikler ve sözleşmedeki borçların ibrası
6. İradi şekil şartına ilişkin yasal karineler
7. İradi şekil şartına uyulmamasının yaptırımı
§3. SÖZLEŞMELERDEKİ ŞEKİL ZORUNLULUĞUNUN KAPSAMI VE ŞEKİL ZORUNLULUĞUNA DAİR ÖZEL DURUMLAR
I. Şekil Zorunluluğunun Kapsamı
A. Genel Olarak
B. İsimli Sözleşmeler Bakımından
1. Objektif nitelikteki esaslı noktalar
2. Sübjektif nitelikteki esaslı noktalar
C. İsimsiz Sözleşmeler Bakımından
II. Şekil Zorunluluğuna Dair Özel Durumlar
A. Önsözleşmeler
1. Kavram
2. Önsözleşmelerin geçerliliği konusunda uyulması gereken şekil şartı
3. Şekil zorunluluğunun amacı
4. Şekil zorunluluğunun kapsamı
B. Şekle Bağlı Sözleşmelerde Sonradan Yapılan Değişiklikler
1. Sözleşmelerde yapılacak değişiklikler ile ilgili genel esaslar
2. Şekle bağlı sözleşmelerde özellik arz eden bazı değişiklik türleri
§4. ŞEKLE AYKIRILIĞIN YAPTIRIMI
I. Yasal Dayanak
II. Şekle Aykırılığın Yaptırımı Konusunda Ortaya Atılan Görüşler
A. Kesin Hükümsüzlük (Butlan) Görüşü
B. Yokluk Görüşü
C. İptal Edilebilirlik Görüşü
D. Kendine Özgü Hükümsüzlük Görüşü
E. Diğer Görüşler
1. Eksik borç görüşü
2. Fiili sözleşme ilişkisi görüşü
F. Genel Değerlendirme ve Kişisel Görüşümüz
§5. ŞEKLE AYKIRI SÖZLEŞMENİN KESİN HÜKÜMSÜZLÜK YAPTIRIMINDAN KURTARILMASI AMACIYLA BAŞVURULAN YÖNTEMLER
I. Konuya Genel Bakış
II. Çevirme (Tahvil)
A. Kavram
B. Uygulanabilirlik Koşulları
C. Uygulamada Karşılaşılan Örnekler
III. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı
A. Yasal Dayanağı, İşlevi ve Hukuki Sonuçları
B. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Uygulanmasına Yönelik Esaslar
C. Şekle Aykırılık İddialarının Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı Kapsamında Değerlendirilmesi
1. Konuya genel bakış
2. Uygulamada karşılaşılan örnekler
D. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Sözleşmenin Şekle Aykırılığı Üzerindeki Etkisi
E. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Aynen İfa Talebine Etkisi
İkinci Bölüm
"Şekil" Ve "Şekil Yönünden Hükümsüzlük" Kavramlarının Farklı Sözleşme Tipleri Açısından Değerlendirilmesi
§1. KONUYA GENEL BAKIŞ
§2. DEVİR (TEMLİK) BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ
I. Genel Olarak
II. Satış Sözleşmelerinin Şekli
A. Genel Bakış
B. Taşınır Satış Sözleşmeleri Bakımından
1. Genel prensip: Şekil serbestisi
2. Ayrık durumlar
C. Taşınmaz Satış Sözleşmeleri Bakımından
1. Yasal şekil şartı olarak: Resmi şekil
2. Taşınmaz satış sözleşmelerinin şekil bakımından geçerliliği ile ilgili bazı meseleler
3. Taşınmaz satışı ilişkisi doğuran sözleşmelerin şekli
D. Satışın Diğer Çeşitleri Bakımından
1. Kısmi ödemeli satışlar (Taksitle satış ve ön ödemeli taksitle satış sözleşmeleri)
2. Tüketici ile yapılan ve iş yeri dışında kurulan satış sözleşmeleri
3. Açık artırma yoluyla yapılan satışlar
III. Mal Değişim (Trampa) Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
IV. Bağışlama Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekil Şartının Bağışlama Türleri Bakımından Değerlendirilmesi
1. Bağışlama sözü verme sözleşmelerinde
2. Elden bağışlamalarda
3. Koşullu bağışlamalarda
4. Yüklemeli bağışlamalarda
5. Bağışlayanın ölümüne bağlı olarak yapılan bağışlamalarda
6. Bağışlayana dönme koşullu bağışlamalarda
§3. KULLANMA VE YARARLANMA HAKKI VEREN SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ
I. Genel Olarak
II. Finansal Kiralama Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
1. Şeklin türü
2. Şerh ve tescile ilişkin hususlar
§4. İŞ GÖRME SÖZLEŞMELERİNİN ŞEKLİ
I. Genel Olarak
II. Hizmet Sözleşmelerinin Şekli
A. Genel Hizmet Sözleşmeleri Bakımından
1. Kavram
2. Genel prensip: Şekil serbestisi
3. Ayrık durumlar
4. Şekil zorunluluğu öngörülen hallere ilişkin "geçerlilik şekli-ispat şekli" tartışması
5. Genel değerlendirme ve kişisel görüşümüz
B. Pazarlamacılık Sözleşmeleri Bakımından
1. Kavram
2. Şekle ilişkin esaslar
C. Evde Hizmet Sözleşmeleri Bakımından
1. Kavram
2. Şekli
III. Eser-ve Özel Olarak İnşaat-Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
1. Genel olarak
2. Bina inşa etme borcunun taşınmaz mülkiyetinin devri borcuyla bir araya getirildiği sözleşmeler bakımından
3. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri bakımından
4. Gelir paylaşımlı inşaat sözleşmeleri bakımından
IV. Yayım Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
V. Vekalet ve Simsarlık Sözleşmelerinin Şekli
A. Vekalet Sözleşmeleri Bakımından
1. Kavram
2. Şekle ilişkin esaslar
B. Simsarlık Sözleşmeleri Bakımından
1. Kavram
2. Şekle ilişkin esaslar
§5. KİŞİSEL TEMİNAT SÖZLEŞMELERİNİN ŞEKLİ
I. Genel Olarak
II. Kefalet Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
1. Genel bakış
2. Şeklin amacı
3. Şeklin kapsamına dahil olan unsurlar
4. Kefalet sözleşmesinin temsil yoluyla gerçekleştirilmesi
5. Kefil olma vaadinde bulunulması
6. Kefalet sözleşmesinde sonradan yapılacak değişiklikler
7. Eşin izni
III. Gerçek Kişilerce Kişisel Güvence Verilmesi Konusundaki Diğer Sözleşmelerin Şekli
§6. SONUÇLARI TALİH VE TESADÜFE BAĞLI SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ
I. Genel Olarak
II. Ömür Boyu Gelir Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
III. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
§7. ORTAKLIK SÖZLEŞMELERİNİN ŞEKLİ
I. Genel Olarak
II. Adi Ortaklık Sözleşmelerinin Şekli
A. Kavram
B. Şekle İlişkin Esaslar
SONUÇ
YARARLANILAN KAYNAKLAR