Askeri Disiplin Hukuku

"ASKERİ DİSİPLİN HUKUKU



Dr. Gökhan Yaşar DURAN



İÇİNDEKİLERX



1. Cumhuriyete Bağlılık/ Askerlik ve Sadakat

Yükümlülüğü ....................................................................................14

2. Astın Vazifeleri..................................................................................16

3. Âmirin Vazifeleri ..............................................................................18

4. Üstlerin Bilgilendirilme Zorunluluğu.........................................21

5. Müracaat ve Şikayetlerde Belli Usul ve Kurallara Uyma

Zorunluluğu ..................................................................................... 23

6. İzin -Göreve Devam ve Garnizonda Bulunma

Zorunluluğu ..................................................................................... 25

7. Kılık Kıyafet Disiplinine Uyma Zorunluluğu...........................27

8. Ahlâk ve Maneviyatın Yükseltilmesi ve Milli

Duyguların Kuvvetlendirilmesi .................................................. 30

9. Devlet Malının Korunması ..........................................................35

10. Siyasi Partiler İle Dernek, Meslek Kuruluşları, Klup

Üyeliklerine Girme/ Siyasi Maksatla Nutuk ve Beyanat

Verme Yazı Yazma Yasağı .............................................................. 36

11. Selamlama Mecburiyeti ................................................................ 38

12. Astların Sağlık Durumlarının Takip ve Kontrolü/

Hastalananların Üstlerine Durumlarını Bildirim

Mecburiyeti ......................................................................................42

13. Üstlerin Mahiyetlerindeki Astlarını

Yetiştirme Mükellefiyeti ...............................................................42

14. Nöbet Yükümlülüğü/Nöbetçilerin Muvakkat Yakalama

ve Silah Kullanma Yetkisi ..............................................................43

15. Ticaret Yasağı ...................................................................................45

16. Mal Bildirim Mükellefiyeti ............................................................45

İkinci Bölüm

ASKERİ DİSİPLİN HUKUKUNUN

UYGULAMA ALANI

I. ASKERİ DİSİPLİN HUKUKUNA TABİ ŞAHISLAR ......................47XI

A. GENEL OLARAK .................................................................................47

B. MUVAZZAF ASKER KİŞİLER........................................................ 48

1. Subaylar/Sözleşmeli Subaylar....................................................... 48

2. Askeri Hakim Subaylar ................................................................. 49

3. Yedek Subaylar ................................................................................. 50

4. Astsubaylar/ Sözleşmeli Astsubaylar ..........................................51

5. Uzman Erbaş/Uzman Jandarma...................................................52

6. Erbaş ve Erler/ Sözleşmeli Erbaş ve Erler .................................. 54

7. Askerî Öğrenciler / Sözleşmeli/Muvazzaf Subay ve

Astsubay Adayları, Yedek Subay Adayları ................................. 56

C. YEDEK ASKER KİŞİLER....................................................................62

D. YABANCI ASKER KİŞİLER ............................................................. 63

1. Orduyu Takip Eden Şahıslar- Harp Esirleri- Herhangi

Bir Suretle Askeri Makamlarca Göz Altına Alınan

Yabancı Devlet Ordu Mensupları ................................................ 63

2. Savaşan Türk Ordusu Nezdinde Bulunan Yabancı

Subaylar.............................................................................................. 66

3. Mülteci Askerler .............................................................................. 66

4. Rehineler ...........................................................................................67

5. Nato'ya Mensup Ülke Asker Kişileriyle Diğer Şahıslar.......... 68

E. SİVİL PERSONEL ................................................................................70

1. Sivil Personel Kapsamı ...................................................................70

2. TSK ve MSB Kadrolarında Görevli Sivil Personel ..................70

a. Memurlar.....................................................................................70

b. Sözleşmeli personel:..................................................................71

c. Geçici personel...........................................................................71

d. İşçiler .......................................................................................... 72

3. MSB.'lığı ve TSK Kadrolarında Çalışan Sivil Personelin

Askeri Disiplin Hukukuna İlişkin Yükümlülükleri ............... 72

a. 657 Sayılı Kanunda ................................................................. 72

b. İç Hizmet Kanununda .............................................................73XII

c. Sivil Personelin İç Hizmet Kanunu 116.

Maddesindeki Yükümlülükler ile AsCK

18.Maddedesinde Yer Alan Askeri/Disiplin

Kabahatlerinden Dolayı Askeri Disiplin Hukukuna

Tabi Olup Olmadıkları ............................................................75

d. AsCK'nun Devlet Memurlarına İlişkin Hükümleri

ve Yorumu ...................................................................................79

e. Sivil Personelin “Oda ve Göz Hapsi” İle

Cezalandırılmasının Anayasanın 2. Maddesine

Aykırı Olmadığına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı.. 86

4. Sivil Personelin Askeri Disiplin Hukuku Dışında Kalan

Disiplin Yükümlülükleri ve Yükümlülüklerin Öncelik

Sırası ...................................................................................................91

5. AİHM Kararlarına Göre TSK'de Görevli Sivil

Personelin Askeri Yargılama Hukukuna Tabiyeti/

AİHM Kararlarının İç Hukukta Yasal Düzenleme

Yapılmadan Üst Norm Olarak Bağlayıcılığı/Konuya

İlişkin Askeri Yargıtay Kararı .......................................................98

Üçüncü Bölüm

ASKERİ DİSİPLİN HUKUKUNUN

NİTELİĞİ

I. ASKERİ DİSİPLİNİ BOZAN EYLEMLERİN ASKERİ SUÇ

NİTELİĞİ..................................................................................................... 113

II. KONUNUN CEZA HUKUKU KAVRAMLARI İLE

KARŞILAŞTIRILARAK AÇIKLANMASI.......................................118

A. KORUNAN HUKUKİ YARAR BAKIMINDAN ......................118

1. Genel Olarak ...................................................................................118

2. Askeri Disiplin Hukuku ...............................................................119

B. YAPTIRIM BAKIMINDAN ..........................................................120

1. Genel Olarak...................................................................................120

2. Askeri Disiplin Hukuku .............................................................. 122XIII

a. Oda ve Göz Hapsi Cezalarının Hukuki Niteliği ............ 122

b. Geçici Tutuklama Yetkisi ve Hukuki Niteliği .................126

(1) Anayasa Mahkemesinin Konuya İlişkin Görüşü .... 130

(2) AİHS'nin 5/1 . fıkrasının İhlali Açısından Konunun

Değerlendirilmesi ........................................................... 136

C. TEMİNAT VE USUL BAKIMINDAN........................................ 140

III. KONUNUN İDARE HUKUKU KAVRAMLARI İLE

AÇIKLANMASI ...................................................................................... 142

A. GENEL OLARAK .............................................................................. 142

B. DİSİPLİN AMİRLERİNİN CEZA KARARLARI .................. 145

C. DİSİPLİN MAHKEMESİNİN YAPISI VE KARARLARI ... 147

1. Doktrindeki Görüşler................................................................... 147

2. Konuya İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı ........................... 149

D. DİSİPLİN KURULU KARARLARI ............................................ 151

Dördüncü Bölüm

ASKERİ DİSİPLİNİ BOZAN EYLEMLER

I. DİSİPLİN KABAHATLERİ .................................................................. 153

A. TANIM VE DÜZENLENİŞ ÖZELLİKLERİ ............................ 153

B. ASKERİ CEZA KANUNUNDA YER ALAN DİSİPLİN

KABAHATLERİ ................................................................................ 155

1. Neticesiz Tahrik............................................................................. 155

2. Asta Müessir Fiil Suçunun Az Vahim Hali ............................. 157

3. Tekasül Dolayısıyla Esliha ve Harp Malzemelerine

Zarar Verme Suçu.......................................................................... 163

4. Mâyup Kimselere Refakat Suçunun Az Vahim Hali ............ 167

II. DİSİPLİN TECAVÜZLERİ.................................................................... 168

A. TANIM, KAPSAM VE DÜZENLENİŞİ...................................... 168

B. UYGULAMADA DİSİPLİN TECAVÜZÜ OLARAK

NİTELENDİRİLEN BAZI EYLEMLER..................................... 172XIV

1. Askeri Hizmetin Sürdürülmesine Yönelik Genel Bir

Maksat ve İçerik Taşımaktan Öte; Tavsiye, Tedbir, İkaz

ve İdari Mahiyetteki Emirlere Aykırı Hareketler .................. 172

2. Garnizonu Terk Eylemi................................................................ 180

3. Yirmidört Saati Aşmayan İzin Aşımı Ya da Kaçma ...............181

4. Amir ve Üste Saygısızlık Boyutuna Ulaşmayan

Eylemler........................................................................................... 182

III. DİSİPLİN SUÇLARI ................................................................................ 182

A. AMİR VE ÜSTE SAYGISIZLIK...................................................... 182

1. Korunan Hukuki Yarar ............................................................... 182

2. Kanuni unsur ................................................................................. 183

3. Suçun Fail ve Mağduru ............................................................... 184

4. Maddi unsur ................................................................................... 187

a. Hizmet ve Hizmete İlişkin Haller ..................................... 187

b. AsCK'da, Unsurları İtibarıyla Oluşmayıp, Vasıf

Değişikliği Nedeniyle Amire ve Üste Saygısızlık

Olarak Kabul Edilen Bazı Askeri Suçlar ........................... 189

(1) Amir ve Mafevkine Hakaret ........................................ 189

(2) Amir veya Üste Saygısızlık ve Tehdit ......................... 192

(3) Amire ve Mafevka Fiilen Taarruz................................ 195

5. Manevi unsur.................................................................................. 196

B. EMRE İTAATSİZLİK ....................................................................... 198

1. Korunan Hukuki Yarar ............................................................... 198

2. Kanuni Unsur................................................................................. 199

3. Suçun Faili ......................................................................................200

4. Maddi Unsur ..................................................................................202

a. Emrin Hizmete İlişkin Olması............................................202

b. Emrin “Tam Olarak Yerine Getirilmemesi” veya

“Değiştirilmesi” ya da “Sınırlarının Aşılarak Yerine

Getirilmesi”..............................................................................205

5. Kanunsuz ya da Hizmete İlişkin Olmayan Emrin Yerine

Getirilmesi/Getirilmemesi Konusu..........................................206XV

6. Manevi Unsur ................................................................................207

C. BİLEREK DOĞRU SÖYLEMEYENLER....................................209

1. Kanuni Unsur ................................................................................209

2. Korunan Hukuki Yarar ...............................................................209

3. Suç Faili............................................................................................ 210

4. Maddi Unsur .................................................................................. 212

5. Manevi Unsur .................................................................................214

D. KISA SÜRELİ KAÇMA VE İZİN SÜRESİNİ GEÇİRME .... 215

1. Kanuni Unsur / Gün Unsuru ..................................................... 215

2. Rütbenin Geri Alınması Konusu............................................... 219

3. Korunan Hukuki Yarar ...............................................................220

4. Suçun Failli .....................................................................................220

5. Suçun Maddi Unsuru ...................................................................222

a. Kısa Süreli Kaçma .................................................................223

b. Kısa Süreli İzin Süresini Geçirme ......................................226

6. Suçun Manevi Unsuru ................................................................. 229

a. Kısa Süreli Kaçma .................................................................. 229

b. Kısa Süreli İzin aşımı............................................................. 231

E. KAÇMAYA KALKIŞANLARI HABER

VERMEYENLER................................................................................233

F. HİZMETE MAHSUS EŞYANIN HARAP OLMASINA

SEBEBİYET VERENLER VEYA KAYBEDENLER.................234

1. Kanuni Unsur ................................................................................234

a. AsCK 130. Madde ile Karşılaştırma .................................. 235

b. AsCK 137. Madde ile Karşılaştırma................................... 235

2. Korunan Hukuki Yarar ...............................................................238

3. Suçun Maddi / Manevi Unsuru ................................................ 239

a. Hizmete Mahsus Değeri İki Yüz Elli Milyon Lirayı

Geçmeyen Eşyayı Özürsüz Kaybetmek ............................ 239

b. Hizmete Mahsus Eşyanın Harap Olmasına

Sebebiyet Vermek ..................................................................242XVI

G. ASTINA HİZMETLE İLGİLİ OLMAYAN EMİR

VERENLERLE HEDİYE İSTEYEN VEYA BORÇ

ALANLAR............................................................................................244

1. Kanuni Unsur.................................................................................244

2. Korunan Hukuki Yarar ...............................................................245

3. Suçun Fail/ Mağduru ..................................................................245

4. Suçun Maddi ve Manevi Unsuru ..............................................246

a. Astına Hizmetle İlgisi Olmayan Emir Vermek ...............246

b. Astlarından Hediye İstemek ve Borç Almak ...................247

H. ASTLARINI GÖZETİM GÖREVİNDE İHMÂL VE

KUSURU OLANLAR........................................................................ 251

1. Kanuni Unsur................................................................................. 251

2. Korunan Hukuki Yarar ................................................................ 251

3. Suçun Fail/ Mağduru .................................................................. 252

4. Suçun Maddi ve Manevi Unsuru .............................................. 252

a. Asta Gözetim Görevinde İhmal ve Tekasül

Göstermek ............................................................................... 253

b. Astlarının Suçunu Haber Vermemek.................................254

I. ASTINA SÖVEN, HAKARET EDEN VE KÖTÜ

DAV R A NA NLA R............................................................................... 257

1. Kanuni Unsur ................................................................................ 257

2. Korunan Hukuki Yarar ................................................................ 257

3. Suçun Fail/ Mağduru ...................................................................258

4. Suçun Maddi Unsuru ................................................................... 259

a. Astına Sövmek, Hakaret etmek...........................................260

b. Astına Askeri Usul ve Kurallar ve Nizamlar Dışında

Kötü Muamelede Bulunmak -AsCK 117 Maddesi İle

DMK 55. Maddesinin Karşılaştırılması ..........................263

5. Suçun Manevi Unsuru .................................................................266

J. NÖBET TALİMATINA AYKIRI HAREKET EDENLER..... 267

1. Kanuni Unsur ................................................................................ 267

2. Korunan Hukuki Yarar ............................................................... 270XVII

3. Suçun Faili ...................................................................................... 270

4. Suçun Maddi Unsuru ................................................................... 273

a. Nöbet Yerini Terk Etmek...................................................... 273

b. Nöbet Talimatına Aykırı Hareket Etmek ......................... 275

c. Eylemden Dolayı Hizmetin Aksamaması veya

Maddi Zararın Doğmamış Olması Şartı .......................... 278

5. Suçun Manevi Unsuru ................................................................282

K. HOŞNUTSUZLUK YARATANLAR ...........................................283

1. Kanuni Unsur.................................................................................283

2. Korunan Hukuki Yarar ................................................................283

3. Suçun Faili ......................................................................................284

4. Suçun Maddi ve Manevi Unsuru ..............................................284

L. SARHOŞLUK VE YASAK EDİLEN YERLERE GİRMEK....288

1. Kanuni Unsur ................................................................................288

2. Korunan Hukuki Yarar ...............................................................288

3. Suçun Maddi / Manevi Unsuru.................................................289

a. Yasak edilen yerlere girmek..................................................289

b. Asarı Gizlenemeyecek Derecede Sarhoşluk ..................... 290

M. KUMAR OYNAYANLAR ............................................................... 295

1. Kanuni Unsur ................................................................................ 295

2. Suçun Faili ...................................................................................... 296

3. Suçun Maddi ve Manevi Unsuru............................................... 297

N. MESLEK KURULUŞLARINA, İZİN VERİLMEYEN

DERNEKLERE, SPOR KULÜPLERİNİN FAAL

ÜYELİKLERİNE GİRENLER.......................................................299

1. Kanuni Unsur.................................................................................299

2. Korunan Hukuki Yarar ................................................................299

3. Suçun Maddi ve Manevi Unsuru...............................................302

O. YASAK EDİLEN KİTAP VE SAİREYİ OKUYAN VEYA

BULUNDURANLAR ....................................................................... 303

1. Kanuni unsur / Korunan Hukuki Yarar ................................. 303XVIII

2. Suçun Faili ......................................................................................304

3. Suçun Maddi ve Manevi Unsuru .............................................. 305

P. YASAK EDİLEN CİHAZ VE ALETLERİ

BULUNDURAN VEYA KULLANANLAR............................... 305

1. Kanuni Unsur................................................................................. 305

2. Korunan Hukuki Yarar ................................................................306

3. Suç Failli ..........................................................................................307

4. Suçun Maddi/ Manevi Unsuru .................................................308

Beşinci Bölüm Birinci Kısım

ASKERİ DİSİPLİN HUKUKUNDA DİSİPLİN

CEZASI VEREBİLEN MAKAMLAR

ASKERİ DİSİPLİN CEZALARI DİSİPLİN

CEZALARINA İLİŞKİN İLKELER

VE GENEL ESASLAR YARGI YOLU

GÜVENCESİ

I. ASKERİ DİSİPLİN HUKUKUNDA DİSİPLİN CEZASI

VEREBİLEN MAKAMLAR ..................................................................311

A. ASKERİ MAHKEMELER................................................................311

B. DİSİPLİN MAHKEMESİ ................................................................ 315

C. DİSİPLİN AMİRLERİ .......................................................................316

D. DİSİPLİN KURULLARI ..................................................................317

1. Türk Silahlı Kuvvetlerinde Görevli Devlet Memurları

Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliği ............317

2. Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik

Komutanlığında Görevli Sivil Devlet Memurları

Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliği.............318

3. Askeri Yargıtay ve AYİM Bünyesindeki Disiplin

Kurulları ...........................................................................................319

4. Harp Okulları, Fakülteler, Yüksek Okullar ve Astsubay

Okullarında Öğrenim Yapan Asker Öğrencilerin XIX

Okuldan İlişiklerinin Kesilmesine Veya Kesilmemesine

Karar Vermek Üzere Kurulan Disiplin Kurulları ................. 321

5. Askeri İşyerlerinde Kurulan “İnceleme İstişare

Kurulları”.........................................................................................324

II. ASKERİ DİSİPLİN CEZALARI ........................................................... 325

A. GÖZ HAPSİ ......................................................................................... 325

1. Cezayı Verebilecek Makamlar ve Cezalandırılabilecek

Askeri Şahıslar ............................................................................... 325

2. Cezanın Sınırları .......................................................................... 325

B. ODA HAPSİ..........................................................................................326

1. Cezayı Verebilecek Makamlar ve Cezalandırılabilecek

Askeri Şahıslar ...............................................................................326

2. Cezanın Sınırları ..........................................................................326

C. UYARI ................................................................................................... 327

D. İZİNSİZLİK.......................................................................................... 328

E. SIRA HARİCİ HİZMET .................................................................. 328

F. AYLIK KESİLMESİ ...........................................................................330

G. RÜTBENİN GERİ ALINMASI ..................................................... 331

1. Cezayı Verebilecek Makamlar ve Cezalandırılabilecek

Askeri Şahıslar ............................................................................... 331

2. Cezanın İnfazının İnsan Haysiyeti İle Bağdaşıp

Bağdaşmadığı- Konuya İlişkin Anayasa Mahkemesi

Kararı................................................................................................ 332

H. KATIKSIZ HAPİS (MÜLGA) ....................................................... 337

III. DİSİPLİN CEZALARINA İLİŞKİN İLKELER VE GENEL

ESASLAR......................................................................................................344

A. GENEL OLARAK ..............................................................................344

B. KANUNİLİK İLKESİ .......................................................................346

1. Genel Olarak ..................................................................................346

2. Askeri Disiplin Hukuku ..............................................................349

C. KANUNU BİLMEMEK MAZERET SAYILMAZ................... 352XX

D. ZAMAN BAKIMINDAN LEHE OLAN HÜKMÜN

UYGULANMASI ............................................................................... 353

E. AYNI SUÇTAN AYNI ŞAHSA İKİ DEFA DİSİPLİN

CEZASI VERİLEMEYECEĞİ ........................................................354

1. Genel Olarak ..................................................................................354

2. Askeri Disiplin Hukuku...............................................................354

F. CEZA KOVUŞTURMASI İLE DİSİPLİN

KOVUŞTURMASININ BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZLIĞI... 356

1. 657 Sayılı Kanun ........................................................................... 356

2. Askeri Disiplin Hukuku .............................................................. 358

G. TEKERRÜR .........................................................................................364

1. 657 Sayılı Kanun ...........................................................................364

2. Askeri Disiplin Hukuku............................................................... 365

H. ERTELEME ............................................................