ÖNSÖZ V KISALTMALAR LVII LİTERATÜR LXIII Birinci Bölüm AVRUPA BİRLİĞİNİN OLUŞUMU
§ 1. AB’NİN OLUŞUM AŞAMALARI 3 I. AB’nin Oluşum Tarihçesi 3 A. Bir Avrupa Topluluğunun Oluşturulmasına İlişkin Düşünceler 3 1. Bir “Birleşik Avrupa” Düşü 3 2. Avrupa’da İşbirliğinin İlk görünümleri 3 3. Schuman Planı 4 B. AB’nin Oluşum Aşamaları 4 1. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (1951) 4 2. Avrupa Ekonomik Topluluğu (1957) 4 3. Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (1957) 5 4. Birleşme Antlaşması (1965) 5 5. Tek Avrupa Senedi: Bütünleşmenin Derinleştirilmesi (1986) 5 6. Schengen Antlaşması (1985) 6 7. Maastricht Antlaşması: AB Antlaşması (1992) 6 a) Genel Olarak 6 b) Antlaşmanın Amaçları 7 c) Ekonomik ve Parasal Birlik Olarak AB 7 d) AB’nin Üç Sütunu 7 aa- Birinci Sütun: Topluluk Sütunu 7 bb- İkinci Sütun: Ortak Dış İşleri ve Güvenlik Politikası 8 cc- Üçüncü Sütun: Adalet ve İçişleri 8 8. Amsterdam Antlaşması (1997) 8 a) Siyasal Bütünleşme Bakımından Yeni Bir “Kilometre Taşı” 8 b) Amsterdam Antlaşmasıyla Getirilen Yenilikler 9 aa- Özgürlük, Güvenlik ve Hukuk 9 bb- İstihdam ve İşsizlikle Savaşım 9 cc- Dışişleri, Güvenlik ve Savunma Politikası 9 dd- Komisyonunun Yetkilerinin Güçlendirilmesi 9 ee- Kadınlar ile Erkekler Arasındaki Eşitlik İlkesi 10 ff- Çeşitli Alanlarda Esnek ve Yakın İşbirliği 10 9. Nice Antlaşması (2001) 10 10. AB Anayasa Antlaşması Tasarısı (2002-2003) 10 II. AB’de Reform: Lisbon (Reform) Antlaşması 11 1. Reform Antlaşmasının Hazırlanması 11 2. Antlaşmaların Amacı 11 3. Antlaşmaların Getirdiği Yenilikler 12 4. Antlaşmalar Hakkında Genel Değerlendirme 12 a) Daha Demokratik ve Saydam Bir Avrupa 12 b) Daha Etkili Bir Avrupa 13 c) Dayanışma ve Güvenlik Temellerine Dayalı Bir “Haklar, Değerler ve Özgürlükler Avrupası” 13 d) Küresel Sahnede Rol Alan Daha Etkin Bir Avrupa 13 5. Antlaşmalara Yönelik Eleştiriler 14 6. Antlaşmaların Sistemi: ABA ve ABİHA’nın Bütünleştirilmiş Metni 14 a) Avrupa Birliği Antlaşmasının (ABA) Sistemi 14 b) Avrupa Birliğinin İşleyişi Hakkında Antlaşmanın (ABİHA) Sistemi 15 III. Antlaşmaların Süresi, Onaylanması ve Dili 21 1. Antlaşmaların Süresi 21 2. Antlaşmaların Onaylanması 21 3. Antlaşmaların Dili 21 a) Resmi Diller 21 b) Antlaşmaların Başka Dillere Çevrilmesi 21 IV. Antlaşmaların Revizyonu 22 1. Olağan Revizyon Usulü 22 2. Basitleştirilmiş Revizyon Usulü 23 V. Antlaşmaların Ülkesel Uygulanma Alanı 24 AB’NİN OLUŞUM AŞAMALARININ ŞEMATİK AÇIKLANIŞI 24
§ 2. BİRLİĞİN GENİŞLEMESİ, BİRLİĞE KATILMA VE AYRILMA, ÜYELİK HAKLARININ ASKIYA ALINMASI 28 I. Birliğin Genişlemesi 28 A. 6’ların Avrupası 28 B. Birliğin Genişlemesi 28 1. İlk Genişleme: 6’ların Avrupası’ndan 9’ların Avrupası’na 28 2. İkinci Genişleme: “Akdeniz Genişlemesi” 28 3. Üçüncü Genişleme 29 4. Dördüncü Genişleme 29 5. Beşinci Genişleme 30 6. Altıncı Genişleme 30 C. Gelecekteki Genişlemeler 30 1. Beklemede Olan Adaylar 30 a) Türkiye Cumhuriyeti 30 b) Makedonya Cumhuriyeti 31 c) Sırbistan Cumhuriyeti 31 2. Gelecekteki Olası Adaylar 31 D. AB Dışında Kalan Avrupa Devletleri 31 II. Birliğe Katılma 32 1. Kopenhag Ölçütleri 32 a) Genel Olarak 32 b) Kopenhag Ölçütlerinin Somut İçeriği 32 aa- Bir “Avrupa Devleti” Olmak 32 bb- “Birliğin Değerleri”ne Saygılı Olmak 33 cc- Kopenhag “Siyasal ve Ekonomik Ölçütler”inin Yerine Getirilmesi 33 2. Birlik Üyeliğinin Anlamı 34 3. Katılma Usulü 34 a) Katılma İradesine İlişkin Karar ve Katılım Başvurusu 34 b) Birlik İçi Karar Aşaması 34 4. Müzakere Sürecinin Aktörleri 35 a) Avrupa Komisyonu 35 b) Hükümetlerarası Konferans (HAK) ve AB Konseyi 35 c) Avrupa Parlamentosu 35 d) Üye Devletler 35 5. Katılım Müzakereleri Sürecinin Özellikleri 36 a) “Müzakere Çerçevesi” 36 b) Müzakere (Görüşme) Yöntemi 36 c) Tarama Süreci 37 d) Müzakere Pozisyonlarının Hazırlanması 37 e) Pozisyon Belgelerinin AB Dönem Başkanlığına Sunulması 38 f) Müzakerelerin Açılması 38 g) Müzakerelerin Tamamlanması 39 h) Katılım Anlaşmasının İmzalanması ve Onay Süreci 39 6. Katılmanın Sonuçları 39 BİRLİĞE KATILMANIN YÖNTEMİNE VE AŞAMALARINA İLİŞKİN ŞEMA 40 III. Birlikten Ayrılma 41 1. Kural 41 2. Ayrılma Usulü 41 3. Ayrılmanın Sonuçları 41 4. Birliğe Yeniden Katılma 42 IV. Birlik Üyeliğinin Askıya Alınması 42 1. Genel Olarak: “Birliğin Değerleri”ne Yönelik İhlal Tehlikesi: Ön Uyarı Sistemi 42 2. Yaptırımlar 42 a) İhlalin Saptanması 42 b) Yaptırımlar 43 3. Yaptırımın Kaldırılması veya Değiştirilmesi 43
İkinci Bölüm BİRLİĞİN AMAÇLARI, BENİMSEDİĞİ DEĞERLER, İZLEDİĞİ HEDEFLER; BİRLİK VE ÜYE DEVLETLERİN HUKUKSAL DURUMU
§ 3. BİRLİĞİN AMAÇLARI, BENİMSEDİĞİ ORTAK DEĞERLERİ VE HEDEFLERİ 47 I. Birliğin Amacı 47 1. Genel Olarak 47 2. ABA’nın Preambülü 47 3. ABİHA’nın Preambülü 48 II. Birliğin Benimsediği “Değerler” ve “Üye Devletlerin Ortak Değerleri” 48 1. Birlik Tarafından Benimsenen “Değerler” 48 2. “Üye Devletlerin Ortak Değerleri” 49 3. Demokratik İlkeler 49 a) Birlik Yurttaşlarının Eşitliği İlkesi 50 b) Temsili Demokrasi 50 c) Katılımcı Demokrasi 50 III. Birliğin Hedefleri 51 1. Genel Olarak 51 2. Birliğin Somut Hedefleri 52 a) “Uyum İlkesi”ne Saygı 52 b) Eşitlik İlkesi 53 c) Sosyal Koruma İlkesi 53 d) Ayrımcılıkla Savaşım İlkesi 53 e) Çevrenin Korunması 53 f) Tüketicinin Korunması 54 g) Hayvanların Esenliğine Saygı 54 h) Saydamlık İlkesi 54 i) Kişisel Verilerin Korunması 55 j) Dinsel ve İnançlarla İlgili Örgütlere Saygı 55 3. Dış İlişkilere İlişkin Hedefler 56 IV. Birliğin Benimsediği Temel Antlaşmalar 56 1. 7 Aralık 2000 tarihli “AB Temel Haklar Şartı” 56 2. 1950 tarihli “İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunması Hakkında Avrupa Antlaşması” 57 V. Birliğin Benimsediği Değerlerin İhlali 57 1. Bir İhlal Tehlikesinin Varlığı 57 2. Ciddi Bir İhlal Durumunun Saptanması 58 VI. Ulusal Parlamentoların Birliğe Yardımı 58
§ 4. BİRLİĞİN VE ÜYE DEVLETLERİN HUKUKSAL DURUMU 60 I. Birliğin Hukuksal Durumu 60 A. Birliğin Hukuksal Niteliği 60 B. Birliğin Tüzel Kişiliği ve Ehliyetleri 60 1. Birliğin Tüzel Kişiliği 60 2. Birliğin Hak ve Fiil Ehliyeti ile Taraf Olma Ehliyeti 61 a) Hak ve Fiil Ehliyeti 61 b) Birliğin “Taraf Olma Ehliyeti” 61 C. Ayrıcalık ve Dokunulmazlıklar 61 1. Genel Olarak 61 2. Kapsamı 62 3. AP Üyelerinin Dokunulmazlığı 62 4. Birlik Görevlilerinin Dokunulmazlığı 62 D. Üye Devletlerin Ulusal Kimliğine Saygı Yükümlülüğü 62 E. “Dürüst İşbirliği İlkesi” 63 F. Mülkiyet Hakkına Saygı Yükümlülüğü 63 G. Birlik Personelinin Statüsü 63 H. Birlik Organlarının ve Çalışanlarının Sır Saklama Yükümlülüğü 64 I. Birlik Organlarının/ Kurumlarının Yerleşim Yerleri 64 1. Genel Olarak 64 2. Organlar/Kurumlar 65 3. Birlik Kuruluşları ve Ajansları 65 J. Birlik Organlarının/Kurumlarının Kullanacakları Diller 65 K. Birlik Antlaşmaları ile Üye Devletlerin Daha Önce Yapmış Oldukları Anlaşmalar Arasındaki İlişkiler 66 1. Ocak 1958 Tarihinden Önce Yapılan Anlaşmalar ile Birliğe Katılan Devletlerin Katılma Tarihinden Önce Yapmış Oldukları Anlaşmalar: “Birbirine Dokunmama Klozu” 66 2. Antlaşmalar ile Daha Önce Yapılmış Bulunan Anlaşmaların Bağdaşmaması Durumu: Üye Devletlerin Uyum Yükümlülüğü 66 L. Antlaşmalarda Birliğe Gerekli Yetkinin Verilmediği Durumlarda “Yetki Genişletilmesi Klozu” 67 M. Antlaşmaların Süresi ve Tevdi Edilmesi 67 N. Birlikle İlgili İstatistikler 67 II. Üye Devletlerin Hukuksal Durumu 68 A. Temel Hak ve Özgürlüklere Saygı Gösterme Yükümlülüğü 68 B. Antlaşmalara Sadakat, Birliğe ve Diğer Üye Devletlere Saygı Gösterme ve Yardımcı Olma Yükümlülüğü: “Dürüst İşbirliği İlkesi” 68 C. Birliğin Görevlerinin Yerine Getirilmesini Kolaylaştırma Yükümlülüğü 69 D. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesinde Uygun Önlemleri Alma Yükümlülüğü 69 E. Birlik Hukukunun Yorumuna İlişkin Uyuşmazlıklarda ABİHA’da Öngörülen Çözümlerden Başkasına Başvurmama Yükümlülüğü 69 F. Bilgi Toplama ve İncelemelerde Komisyona Yardımcı Olma Yükümlülüğü 69 G. Ulusal Parlamentoların Birliğin İşleyişine Katkıda Bulunma Yükümlülüğü 70 H. “Güvenlikle İlgili Temel Çıkarlar”ın Varlığı Halinde Antlaşmaların Uygulanması 71 1. Bilgi Vermekten Kaçınma 71 2. Silah, Cephane ve Savaş Gereçleri Üretimi ve Ticareti 71 I. Üye Devletlerin Birbirleriyle Danışmada Bulunma Zorunluluğunun Olduğu Durumlar: “Zorda Kalma Durumu Klozu” 72 1. Zorda Kalma (Zaruret) Klozu 72 a) Ayaklanma, İç Savaş, Savaş Tehdidi, Terör ve Afet Durumları 72 b) Barışın ve Uluslararası Güvenliğin İdamesine İlişkin Durumlar 72 2. Uyarlama Önlemleri 73 J. Üye Devletlerin Avrupa Dışındaki Ülkesel Birimleri Bakımından Özel Düzenlemeler 73 K. Benelüks Birliği 74
§ 5. BİRLİĞİN YETKİLERİ 75 I. Genel Olarak 75 II. Birliğin Yetkileri 75 1. “Sınırlandırılmış Bireysel Yetkiler Verme ya da Yetkilendirme İlkesi” 75 2. İlkenin Yumuşatılması ve Genişletilmesi 76 a) ABAD’ın Geniş Yorumu 76 b) “Zımni Yetkiler” ve “Ucu Açık Yetkiler” Öğretileri 76 aa- “Zımni Yetkiler Öğretisi” 76 bb- “Ucu Açık Yetkiler” Öğretisi 77 III. Antlaşmalar Uyarınca Birliğin Yetki Kategorileri 78 1. Münhasır Yetkiler 78 2. Paylaşılmış Yetkiler 78 IV. Birliğin Münhasır Yetkileri 79 V. Paylaşılmış Yetkiler 79 1. Kavram 79 2. “Paylaşılmış Yetki” Alanları 79 VI. Birliğin Üye Devletleri Destekleme, Koordinasyon ve Tamamlayıcı Yetkileri 80 VII.Yetkilerin Kullanılması Bakımından Birlik ile Üye Devletler Arasındaki İlişkiler 81 1. Genel Olarak 81 2. “Yetki İkamesi” 81 a) Kural 81 b) Kavram 82 c) “Yetki İkamesi” İlkesine Göre Birliğin Eylemde Bulunmasına İlişkin Koşullar 82 d) “Yetki İkamesi”nin Hukuksal ve Siyasal Boyutları 83 e) Birliğin “Yetki İkamesi”ne Aykırı Eylemlerine İlişkin Hukuksal Sonuçlar 84 VIII.“Orantılılık İlkesi” 84
§ 6. BİRLİĞİN SORUMLULUĞU 85 I. Birliğin Uluslararası Hukuka Göre Sorumluluğu 85 II. “Birlik Hukuku”na Göre Birliğin Sorumluluğu: Sözleşmesel ve Sözleşme Dışı Sorumluluk 85 A. Sözleşmeye Dayalı Sorumluluk 85 B. Sözleşme Dışı Sorumluluk 86 1. Sorumluluk İlkesi 86 a) Hukuksal Dayanak: ABİHA m. 268 ve m. 340/II 86 b) Sözleşme Dışı Sorumlulukta “Kusur”un Aranıp Aranmayacağı Sorunu 86 aa- Sorumluluk Bakımından “Kusur”un Aranması Gerektiği Görüşü 86 bb- Sorumluluk Bakımından Kusurun Aranmayacağı Görüşü 87 2. Sorumluluğun Koşulları 89 a) Hukuka Aykırı Bir Davranışın (Eylem ya da İhmal) Varlığı 89 b) Bir Zararın Varlığı 91 c) Uygun Nedensellik Bağı 92 3. Davacı 93 4. Davalı 93 5. Zamanaşımı 94 6. Uygulanacak Hukuk 94 III. Birliğin “Hukuksal Sonuçlar Doğurması Amaçlanan Tasarruflar”ı Nedeniyle Sorumluluğu 95 IV. Birlik Hukukunun İhlalinden Dolayı Üye Devletlerin Sorumluluğu 97 1. Üye Devletin Sorumluluğu Kavramının Oluşturulması 97 2. Bir Yönergenin İhlali Nedeniyle Üye Devletin Sorumluluğu: Francovich Doktrini 98 a) Olay 98 b) Francovich Doktrinine Göre Sorumluluğun Koşulları 99 V. Birlik ile Üye Devletin “Birlikte Sorumluluğu” 99 VI. Çalışanların Birliğe Karşı Kişisel Sorumluluğu 99
§ 7. BİRLİĞİN BÜTÇESİ 100 I. Genel Olarak 100 II. Birliğin Bütçe İlkeleri 100 1. Öz Kaynaklarla Finansman 100 2. Birden Çok Yılı Kapsayan Mali Çerçeve 100 3. Yıllık Bütçe 101 III. AB’de Hile ve Yolsuzlukla Savaşım 101 1. Genel Olarak 101 2. Yetki 102 3. Önlemlerin Niteliği 102 4. OLAF 102
Üçüncü Bölüm BİRLİĞİN HUKUK DÜZENİ, HUKUK KAYNAKLARI, BİRİNCİL VE İKİNCİL HUKUKU
§ 8. BİRLİK HUKUKUNUN KAYNAKLARI 105 I. Genel Olarak 105 II. Birlik Hukukunun Kaynakları 105 1. Birlik Hukukunun Yazılı Kaynakları 105 a) Birincil Birlik Hukuku 106 aa- AT’nun ve AB’nin Kurucu Antlaşmaları 106 bb- Birlik Antlaşmalarını Bütünleyen ya da Bunlarda Değişiklik Yapan Antlaşmalar 106 cc- Birliğe Katılım Antlaşmaları 106 b) “İkincil Birlik Hukuku”: Antlaşmalar Bağlamında, Birlik Organları Tarafından Oluşturulan Hukuk 106 c) Uluslararası Hukuka Göre, AB Tarafından Yapılan Antlaşmalar 106 aa- Ortaklık Anlaşmaları 107 bb- İşbirliği Anlaşmaları 107 cc- Ticaret Anlaşmaları 107 2. Birlik Hukukunun “Yazılı Olmayan Kaynakları” 107 a) Örf ve Adet Hukuku 107 b) Genel Hukuk İlkeleri 108 III. Oluşum Halinde Bulunan Birlik Hukuku (Soft Law) 108 IV. Birincil ve İkincil Birlik Hukuku 109 1. Birincil Birlik Hukuku 109 2. İkincil Birlik Hukuku 109 V. Birlik Hukukunda Hukuk Kaynaklarına Şematik Bakış 110 1. Birlik Hukukunda Normlar Hiyerarşisi 110 AB HUKUKUNDA NORMLAR HİYERARŞİSİ 110 2. Birlik Hukukunda Hukuk Kaynaklarına Şematik Bakış 111 BİRLİK HUKUKUNDA HUKUK KAYNAKLARINA ŞEMATİK BAKIŞ 111 BİRLİK HUKUKUNUN ŞEMATİK GÖRÜNÜMÜ 112
§ 9. BİRLİK HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 113 I. Genel Olarak 113 II. Birlik Hukukunun Doğrudan Uygulanabilirliği 113 III. Birlik Hukukunun Doğrudan Etkiler Doğurması 114 IV. Birlik Hukukunun Önceliği 114 V. Birlik Hukukunun Yorumu ve Yargı Kararlarıyla Geliştirilmesi 115 1. Birlik Hukukunun Yorumu 115
%1850,00 TL841,50 TL
%1180,00 TL178,20 TL
%1135,00 TL133,65 TL
%1100,00 TL99,00 TL
%1110,00 TL108,90 TL
%1115,00 TL113,85 TL
