^{Avrupa Birliği Normları ve 6098 s. TBK Hükümleri Işığında}Genel İşlem Şartları

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Prof. Dr. Abdülkadir ARPACI Takdim 5
Prof. Dr. Aydın ZEVKLİLER Takdim 7
Prof. Dr. Ayşe HAVUTCU Takdim 11
Önsöz 13
Teşekkür 15
Özet 17
Kısaltmalar Listesi 23
1. GİRİŞ 27
1.1. KONUYA GENEL BİR BAKIŞ 27
1.2. ÇALIŞMANIN AMACI VE SINIRLARI 28
1.3. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ TARİHİ GELİŞİMİ 30
1.3.1. Genel Olarak 30
1.3.2. Genel İşlem Şartlarının Karşılaştırmalı Hukuktaki Gelişimi 31
1.3.3. Genel İşlem Şartlarının Türk Hukuku’ndaki Gelişimi 41
1.3.3.1. Genel Olarak 41
1.3.3.2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundan Önceki Uygulama 41
1.3.3.2.1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundan Önce Yürürlük Denetimi 46
1.3.3.2.2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundan Önce Genel İşlem Şartlarının Yorumlanması 49
1.3.3.2.3. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundan Önce İçerik Denetimi 52
1.3.3.3. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundan Sonraki Uygulama 66
1.4. USULİ SÖZLEŞMELER VE GENEL İŞLEM ŞARTLARI 67
1.4.1. Yetki Sözleşmeleri ve Genel İşlem Şartları 68
1.4.2. Delil Sözleşmeleri ve Genel İşlem Şartları 72
1.4.3. Tahkim Sözleşmeleri ve Genel İşlem Şartları 73
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK
GENEL İŞLEM ŞARTLARI
2. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ 81
2.1. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ TANIMI VE TARAFLARI 81
2.1.1. Genel İşlem Şartlarının Tanımı 81
2.1.2. Genel İşlem Şartlarının Tarafları 88
2.1.2.1. Genel İşlem Şartlarını Düzenleyen Taraf (Kullanan) 88
2.1.2.2. Sözleşmenin Karşı Tarafı (Kendisine Genel İşlem Şartları Dayatılan Taraf) 90
2.2. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ UNSURLARI 92
2.2.1. Genel İşlem Şartlarının Bir Sözleşmenin Şartlarını Oluşturması 92
2.2.2. Bir Sözleşmenin Kurulmasından Önce Tek Yanlı Olarak Düzenlenmiş Olması 94
2.2.3. Birden Fazla Sözleşme İlişkisinde Kullanılmak Amacıyla Düzenlenmiş Olması 96
2.2.4. Sözleşmede Genel İşlem Şartlarını Kullanma İsteği Olan Tarafın, Bu Şartları, Sözleşmenin Diğer Tarafına, Sözleşmeye Dâhil Etmek Amacıyla, Müzakereye Kapalı Olarak Sunmuş Olması 101
2.3. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ BENZER HUKUKÎ KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 108
2.3.1. Genel Olarak 108
2.3.2. Genel İşlem Şartlarına Duyulan İhtiyaç 109
2.3.3. Klasik Sözleşme Modelinin Genel İşlem Şartları Kavramı Sayesinde Ortaya Çıkan Standart Sözleşmeler İle Karşılaştırılması 110
2.3.4. Genel İşlem Şartları İle Diğer Sözleşme Modellerinin Karşılaştırılması 112
3. GENEL İŞLEM ŞARTLARI İLE İLGİLİ KANUNİ DÜZENLEMELER VE BU DÜZENLEMELERİN UYGULAMA ALANI 117
3.1. GENEL İŞLEM ŞARTLARINA İLİŞKİN TEMEL KANUNİ DÜZENLEMELER VE BU DÜZENLEMELERİN UYGULAMA ALANI 117
3.2. TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNUN İLGİLİ HÜKÜMLERİ VE BU HÜKÜMLERİN UYGULAMA ALANI 118
3.3. TÜRK TİCARET KANUNU’NUN İLGİLİ HÜKÜMLERİ VE BU HÜKÜMLERİN UYGULAMA ALANI 121
İkinci Bölüm
6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU
HÜKÜMLERİ IŞIĞINDA GENEL İŞLEM
ŞARTLARININ DENETLENMESİ VE YORUMU
4. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ DENETLENMESİ 131
4.1. GENEL OLARAK 131
4.2. YÜRÜRLÜK DENETİMİ 134
4.2.1. Genel Olarak 134
4.2.2. Yürürlük Denetiminin Unsurları 136
4.2.2.1. Açıkça Bilgi Verme 136
4.2.2.2. İçeriğini Öğrenme İmkânının Sağlama 140
4.2.2.3. Kabul Etme 140
4.2.2.4. İlişkilendirme Anlaşması 148
4.2.3. Şaşırtıcı Şartlar 156
4.3. İÇERİK DENETİMİ 160
4.3.1. Genel Olarak 160
4.3.2. İçerik Denetiminin Unsurları 168
4.3.2.1. Çıkar İhlali İle Ölçüsüz Derecede Mağduriyete Yol Açılmış Olmalı 168
4.3.2.2. Risk Aktarımı Ölçülü ve Zorunlu Olmalı 170
4.3.2.3. Sözleşme İle Ne Tür Mal veya Hizmet Sağlanmak İstenildiği Belirtilmeli 171
4.3.2.4. Edim İle Karşı Edim Arasında Denge Olmalı 172
4.3.3. Denetim Ölçütü 176
4.3.4. Sözleşmenin Dengesinin Dürüstlük Kuralına Aykırı Olarak Bozulması 180
4.3.5. Denetim Dışında Kalan Genel İşlem Şartları 182
4.3.6. İçerik Denetiminin Sonuçları 184
5. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ YORUMU 191
Üçüncü Bölüm
GENEL İŞLEM ŞARTLARININ
HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
6. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 203
6.1. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 203
6.1.1. Genel Olarak Yazılmamış Sayılma 203
6.1.2. Yazılmamış Sayılmanın Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşler Dikkate Alınarak Diğer Geçersizlik Türleri İle Karşılaştırılması 216
6.1.2.1. Yazılmamış Sayılma İle “Yokluk” Kavramının Karşılaştırılması 217
6.1.2.2. Yazılmamış Sayılma İle “Kesin Hükümsüzlük” Kavramının Karşılaştırılması 226
6.1.2.3. Yazılmamış Sayılmanın Kendine Özgü Bir Yaptırım Türü Olup Olmadığına İlişkin Değerlendirme 235
6.1.2.4. Yazılmamış Sayılmanın Niteliğine İlişkin Değerlendirmemiz 241
6.1.3. Yazılmamış Sayılmanın Sözleşmeye Etkisi 242
6.1.3.1. Genel Olarak 242
6.1.3.2. Diğer Genel İşlem Şartlarının Geçerliliğine Etkisi 247
6.1.3.3. Genel İşlem Şartları İçeren Sözleşmeye Etkisi 250
6.1.3.4. Yazılmamış Sayılan Genel İşlem Şartlarının Yerinin Doldurulması (Sözleşme Boşluklarının Giderilmesi) 253
6.1.3.5. TBK. m. 27/II c.2 Hükmünün Özel Olarak İncelenmesi 256
7. DEĞİŞTİRME YASAĞI 263
8. SONUÇ 275
Kaynakça 283
Kavramlar Dizini 290