Avrupa Birliği - Türkiye İlişkileri_{Teorik Terimler-Uygulama-Tartışmalar}

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
2. Baskıya Önsöz 7
Önsöz 9
Teşekkür 11
Giriş 23
1. BÖLÜM
TARİHİ PERSPEKTİFTE AVRUPA
1.1. TARİH BİLİNCİ 25
1.2. AVRUPA’NIN KISA TARİHİ ve BİRLEŞİK AVRUPA DÜŞÜNCESİ 27
1.2.1. Orta Çağ’da Avrupa ve Avrupalılık 30
1.2.2. İstanbul’un Fethi ve Yeniçağ’da Avrupa 36
1.2.3. Aydınlanma Çağı ve Aydınlanma Felsefesi 41
1.3. YAKIN ÇAĞ VE SANAYİ DEVRİMİ 47
1.3.1. Sanayi Devriminin İdeolojileri 47
1.3.2. Sanayi Devrimi ve Avrupa Bütünleşme Hareketleri 52
1.4. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI 55
2. BÖLÜM
TOPLULUK FİKRİ
2.1. II. DÜNYA SAVAŞI’NDAN SONRA AVRUPA 59
2.1.1. Yalta ve Potsdam Konferansları 59
2.1.2. Monnet Planı 62
2.1.3. Truman Doktrini ve Marshall Planı 63
2.1.4. Schuman Deklarasyonu 9 Mayıs 1950 64
3. BÖLÜM
AVRUPA TOPLULUKLARI
3.1. AVRUPA KÖMÜR ÇELİK TOPLULUĞU 69
3.1.1. Roma Antlaşması 71
3.1.1.1. İlkeler 73
3.1.1.2. Topluluğun Temelleri 75
3.1.1.2.1. Malların Serbest Dolaşımı 75
3.1.1.2.2. Tarım 76
3.1.1.2.3. Kişilerin Hizmetlerin ve Sermayenin Serbest Dolaşımı 79
3.1.1.2.4. Taşımacılık 81
3.1.1.3. Topluluğun Politikası 81
3.1.1.3.1. Ortak Kurallar 81
3.1.1.3.1.1. Rekabet Kuralları 81
3.1.1.3.1.2. Vergi Hükümleri 85
3.1.1.3.1.3. Mevzuatın Yakınlaştırılması 85
3.1.1.3.2. Ekonomi Politikası 86
3.1.1.3.3. Sosyal Politika 87
3.1.1.3.4. Araştırma ve Teknolojik Gelişme 90
3.1.1.3.5. Çevre 91
3.1.1.4. Topluluğun Kurumları 92
3.1.1.5. Genel ve Nihai Hükümler 93
3.2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU 95
3.3. AVRUPA ATOM ENERJİSİ TOPLULUĞU (AVRUPA ATOM AJANSI) 96
3.4. TOPLULUKLARIN BİRLEŞMESİ–FÜZYON ANTLAŞMASI 97
3.5. AVRUPA SERBEST TİCARET BÖLGESİ 97
4. BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN İŞLEYİŞ MEKANİZMASI
4.1. BEYAZ KİTAP “DELORS RAPORU” – İÇ PAZARIN TAMAMLANMASI 100
4.1.1. Fiziki Engellerin Kaldırılması 101
4.1.2. Teknik Engellerin Kaldırılması 102
4.1.3. Mâli Engellerin Kaldırılması 102
4.2. AVRUPA TEK SENEDİ 103
4.3. MAASTRICHT ANTLAŞMASI 104
4.3.1. Bütünleşme Yöntemi 105
4.3.2. Birliğin Yapısı 105
4.3.3. Maastricht Antlaşması Hükümleri 107
4.3.3.1. Ortak Hükümler ve Birliğin Genel İşleyişi 107
4.3.3.2. Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası 111
4.3.4. Maastricht Kriterleri 113
4.4. KOPENHAG KRİTERLERİ – KOPENHAG ZİRVESİ 114
4.4.1. Siyasi Kriterler 115
4.4.1.1. İstikrarlı Bir Demokratik Sistem 115
4.4.1.2. İnsan Haklarına Saygı 115
4.4.1.3. Hukukun Üstünlüğü 116
4.4.1.4. Azınlık Haklarına Saygı 117
4.4.1.5. Bölgesel Konular 117
4.4.2. Ekonomik Kriterler 117
4.4.2.1. İşleyen Bir Piyasa Ekonomisinin Varlığı 118
4.4.2.2. Rekabet Baskısı ve Piyasa Güçleri ile Baş Edebilme Kapasitesi 120
4.4.3. Müktesebat Kriteri 120
4.5. AMSTERDAM VE NICE ANTLAŞMALARI 121
4.6. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN İŞLEYİŞİ HAKKINDAKİ ANTLAŞMA – LİZBON ANTLAŞMASI – LİZBON KRİTERLERİ 121
4.6.1. Birliğin Yetki Alanları 122
4.6.2. Birliğin Hedefleri – Genel Uygulama Hükümleri 126
4.6.3. Ayrımcılık Yapmama ve Birlik Vatandaşlığı 127
4.6.4. İç Pazar 128
4.4.4.1. Malların Serbest Dolaşımı Madde 28 – 29 128
4.6.4.2. Kişilerin, Hizmetlerin ve Sermayenin Serbest Dolaşımı 130
4.6.5. Özgürlük Güvenlik ve Adalet 131
4.6.6. Rekabet Vergilendirme ve Mevzuatların Yakınlaştırılması 133
4.6.7. Ekonomi ve Para Politikaları 135
4.8. AVRUPA BİRLİĞİNİN SOSYAL POLİTİKALARI 137
4.9. TOPLULUK HUKUKU 141
4.9.1. Yazılı Kaynaklar 144
4.9.1.1. Mevzuat 144
4.9.1.2. Uluslararası Antlaşmalar 144
4.9.2. Yazılı Olmayan Kaynaklar 146
5. BÖLÜM
BİRLİĞE YENİ ÜYE KABULÜ VE
BİRLİĞİN GENİŞLEMESİ
5.1. BİRLİĞE YENİ ÜYE KABUL ŞARTLARI 148
5.1.1. Maastricht Kriterleri 148
5.1.2. Kopenhag Kriterleri 148
5.2. KOŞULSALLIKLAR VE HAZMETME KAPASİTESİ 149
5.3. GENİŞLEME SÜRECİ 151
6. BÖLÜM
AVRUPALI KİMLİĞİ
6.1. KÜLTÜR VE KİMLİK KAVRAMI 153
6.1.1. Avrupa Birliği Vatandaşlığı 155
6.1.1.1. Kültürel Özcü Yaklaşım 156
6.1.1.2. Konstrüktivizm 157
6.2. AVRUPA MERKEZCİ TARİH ANLAYIŞI 158
6.3. TARİHSEL PERSPEKTİFTE AVRUPALI KİMLİĞİ 159
6.4. II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI DÖNEM 164
6.4.1. Üye Ülkeler Açısından Birlik 165
6.4.2. Dünya Açısından Birlik 166
6.4.3. Birleşik Avrupa Düşüncesi 166
6.5. AVRUPALININ AVRUPALILIK ALGISI 169
6.5.1. Avrupalı Kimliğini Oluşturan Dinamikler 172
6.5.2. Avrupalı Kimliğinin Oluşmasına Karşıt Dinamikler 173
7. BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN KURUMLARI
7.1. AVRUPA BİRLİĞİ ZİRVESİ 179
7.2. AVRUPA PARLAMENTOSU 180
7.3. AVRUPA BİRLİĞİ KONSEYİ 182
7.4. AVRUPA BİRLİĞİ KOMİSYONU 184
7.5. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI 185
7.5.1. Adalet Divanı 186
7.5.2. Genel Mahkeme 187
7.4.3. Özel Mahkemeler 188
7.6. AVRUPA MERKEZ BANKASI 188
7.7. AVRUPA SAYIŞTAYI 190
7.8. AVRUPA EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTESİ 191
7.9. BÖLGELER KOMİTESİ 192
7.10. AVRUPA OMBUDSMANI 193
7.11. AVRUPA YATIRIM BANKASI 193
8. BÖLÜM
AVRUPA PARASAL BİRLİĞİ
8.1. PARASAL BİRLİK SÜRECİ 196
8.2. EKONOMİK VE PARASAL BİRLİĞİN ETKİLERİ 201
8.3. PARASAL BİRLİK VE ÜLKE BAĞIMSIZLIĞI 204
BÖLÜME EK 204
E.8.1. OPTİMAL PARA ALANI TEORİSİ 204
E.8.1.1. Parasal Birlik (Optimum Para Alanı) 205
E.8.1.1.1. Parasal Birlikten Kaynaklanan Maliyetler 209
E.8.1.1.2. Parasal Birliğin Yarattığı Kazançlar 210
9. BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GENEL OLARAK
DEĞERLENDİRİLMESİ
9.1. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN VAR OLMA NEDENLERİ 213
9.1.1. Katılımcı Demokrasi 215
9.1.2. Dayanışma Politikaları 216
9.1.3. Sürdürülebilir Büyüme 216
9.1.4. Birlik Bütçesi 217
9.1.5. Ekonomik ve Parasal Birlik 217
9.1.6. Avrupa Vatandaşlığı 218
9.2. BİRLİĞİN ÖNYARGILI POLİTİKALARI 219
10. BÖLÜM
TARİHSEL PERSPEKTİFTE
TÜRKİYE – AVRUPA İLİŞKİLERİ
10.1. ORTA ASYA STEPLERİNDEN ANADOLU BOZKIRLARINA 222
10.1.1. Osmanlı İmparatorluğu 222
10.1.1.1. Osmanlı İmparatorluğu’nun Yönetişim Yapısı 223
10.1.1.2. Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik Yapısı 225
10.1.1.2.1. Müdahaleci Ekonomik Sistem 226
10.1.1.2.2. Ekonominin Bağımlı Hale Gelmesi 230
10.1.1.2.3. Osmanlı Ekonomisi’nin Çöküş Nedenleri 235
10.1.2. Osmanlı – Batı İlişkileri 238
10.1.3. Batılılaşma Meselesi 240
10.2. GENÇ TÜRKİYE CUMHURİYETİ 243
10.2.1. I. Dünya Savaşı ve Sonrası – İzmir İktisat Kongresi 245
10.2.2. Genç Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Ekonomisi 248
10.2.3. II. Dünya Savaşı 250
10.2.4. Truman Doktrini ve Marshall Yardımları 252
10.2.4.1. NATO Üyeliği 254
10.2.4.2. Marshall Yardımları 256
11. BÖLÜM
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ –
RESMİ BAŞVURUDAN ADAYLIK SÜRECİNE
11.1. AVRUPA HEDEFİ 259
11.1.1. Modernleşmek ve Batılılaşmak 260
11.1.2. Komünizm Tehdidinden Korunmak 260
11.1.3. Siyasi ve Demokratik İstikrar Kazanmak 261
11.1.4. Siyasi Nüfuz Alanını Korumak 261
11.1.5. Ekonomik Kaynak Elde Etmek 262
11.1.6. İşleyen Piyasa Ekonomisi Kurmak 262
11.1.7. İç Politikada Oy Potansiyelini Arttırmak 262
11.2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU’NA BAŞVURU –
31 TEMMUZ 1959 263
11.3. ANKARA ANTLAŞMASI 267
11.3.1. Ankara Antlaşması’nın Genel Özellikleri 268
11.3.2. Ortaklığın Dönemleri 269
11.3.3. Ortaklık İlişkisi 270
11.3.4. Ankara Antlaşması–Hükümler ve İçerik 271
11.4. KATMA PROTOKOLE DOĞRU 274
11.4.1. Katma Protokol 276
11.5. LİBARALLEŞME SÜRECİ 278
11.5.1. 24 Ocak 1980 Kararları ve Askeri İhtilal 279
11.5.1.1. 24 Ocak 1980 Kararları’nın Ekonomik Yönü 280
11.5.1.2. 24 Ocak 1980 Kararları’nın Siyasi Yönü ve İhtilal 281
11.6. ÜYELİK BAŞVURUSU 283
11.6.1. Üyelik Başvurusunun Nedenleri 283
11.6.1.1. Ekonomik Nedenler 283
11.6.1.2. Siyasi Nedenler 284
11.6.1.3. Hukuki Nedenler 285
11.6.2. Başvuru Süreci 285
11.6.2.1. Başvurunun Önündeki Engeller 286
11.6.2.2. Başvuru Mektubu ve Topluluğun Cevabi Görüşü 287
11.7. GÜMRÜK BİRLİĞİ SÜRECİ 290
11.7.1. Lizbon ve Kopenhag Zirveleri 291
11.7.2. Genel Olarak Gümrük Birliği 292
11.7.3. I/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı 297
11.7.3.1. Malların Serbest Dolaşımı ve Ticaret Politikası (KISIM I) 297
11.7.3.2. Tarım Ürünleri (KISIM II) 299
11.7.3.3. Gümrük Hükümleri (KISIM III) 299
11.7.3.4. Yasaların Yakınlaştırılması (KISIM IV) 300
11.7.3.5. Kurumsal Hükümler (KISIM V) 303
11.8. KARDAK KRİZİ VE LÜKSEMBURG ZİRVESİ 305
12. BÖLÜM
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ
ADAYLIK SONRASI DÖNEM
12.1. HELSİNKİ ZİRVESİ 311
12.2. KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİ VE ULUSAL PROGRAM 314
12.2.1. Türk Ekonomisi’nin En Büyük Krizi 316
12.2.2. Katılım Ortaklığı Belgesi 318
12.2.3. Ulusal Program 321
12.2.3.1. Siyasi Kriterler 323
12.2.3.2. Ekonomik Kriterler 324
12.2.3.3. Üyelik Yükümlülüklerini Üstlenebilme Kapasitesi 326
12.2.2.3.1. Serbest Dolaşım 326
12.2.3.3.2. Ortak Politika Uygulamaları 328
12.3. MÜZAKERE “UYUM” SÜRECİ 329
12.3.1. Müzakere Sürecine Başlangıç ve Değişen Siyasi Dengeler 329
12.3.2. Müzakere Çerçeve Belgesi 333
12.3.2.1. Müzakerelere İlişkin İlkeler 333
12.3.2.2. Müzakere Usulleri 334
12.3.2.3. Müzakere Başlıkları 335
12.3.2.4. Müzakerelerin Çerçevesi 336
12.3. MÜZAKERE AŞAMALARI 337
12.3.1. Tarama Süreci 337
12.3.2. Müzakereler 338
13. BÖLÜM
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ’NİN
GENEL DEĞERLENDİRMESİ
13.1. AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TEMEL SORUNLAR 342
13.1.1. 2001 Sonrası Dönem 346
13.1.2. Üyelik Açsından Kısa ve Uzun Dönem Kavramı 349
13.1.3. Avrupa Birliği’nde Eksen Kayması – Batı’nın Korkuları 352
13.2. KAMUOYUNDA AVRUPA BİRLİĞİ ALGISI 353
13.3. KAZAN KAZAN ANLAYIŞI KAPSAMINDA İLİŞKİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 355
13.3.1. Üyelik Durumunda Beklenen Nicel Değişiklikler 355
13.3.2. Üyelik Durumunda Beklenen Nitel Değişiklikler 356
13.3.3. Üyeliğin Türkiye’ye Muhtemel Etkileri 361
13.3.3.1. Avrupa Birliği Yolunda Yapılan Temel Düzenlemeler 362
13.3.1.1.1. Ekonomik Alan 363
13.3.1.1.2. Hukuki Alan 365
13.3.1.1.3. Siyasi Alan 366
13.3.1.1.4. Sosyal Alan 367
14. BÖLÜM
BREXIT SÜRECİ
14.1. BREXIT’İN HUKUKİ YÖNÜ 370
14.2. BREXIT’İN SİYASİ YÖNÜ 372
14.3. BREXIT’İN EKONOMİK YÖNÜ 374
Kaynakça 377
Kavramlar Dizini 383